روزه در اسلام: تفاوت میان نسخه‌ها
جهان بینش140 (بحث | مشارکتها) جز جایگزینی با اشتباه‌یاب: آیت الله⟸ ، آیت‌الله⟸ |
|||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
برخی فقها نوشیدن آب به خاطر ضرر یا حرج را مجاز دانسته‌اند و البته قضا را واجب دانسته‌اند؛ اما برخی هم نظر دیگری دارند.<ref name=r124>[http://www.jamaran.ir/fa/NewsContent-id_28750.aspx حکم روزه داری و آشامیدن ناچاری آب؛ سیدضیاء مرتضوی؛ پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران - تهران؛ ۲۷ تیر ۱۳۹۲]</ref> |
برخی فقها نوشیدن آب به خاطر ضرر یا حرج را مجاز دانسته‌اند و البته قضا را واجب دانسته‌اند؛ اما برخی هم نظر دیگری دارند.<ref name=r124>[http://www.jamaran.ir/fa/NewsContent-id_28750.aspx حکم روزه داری و آشامیدن ناچاری آب؛ سیدضیاء مرتضوی؛ پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران - تهران؛ ۲۷ تیر ۱۳۹۲]</ref> |
||
[[اسدالله بیات زنجانی]] از مراجع شیعه با استناد به روایاتی از [[جعفر صادق]] که در باب ۱۶ [[وسائل‌الشیعه]] از ابواب «من یصح منه الصوم»<ref>[http://lib.eshia.ir/11025/10/214 من یصح منه الصوم؛ وسایل الشیعه؛ باب ۱۶؛ حدیث‌های ۱۳۲۵۲ و ۱۳۲۵۳]</ref> آمده‌است، فتوا داده که کسانی که روزه می‌گیرند ولی تاب و تحمل تشنگی را ندارند، فقط به اندازه‌ای که جلوی تشنگی‌شان را بگیرد می‌توانند آب بنوشند و در این حالت روزه‌شان باطل نبوده و قضا هم ندارد.<ref>[http://aftabnews.ir/fa/news/201100/فتوای-جدید-بیات-زنجانی-درباره-حفظ-روزه-با-وجود-نوشیدن-آب فتوای جدید بیات زنجانی دربارهٔ حفظ روزه با وجود نوشیدن آب؛ پایگاه خبری آفتاب؛ ۲۲ تیر ۱۳۹۲]</ref> |
[[اسدالله بیات زنجانی]] از مراجع شیعه با استناد به روایاتی از [[جعفر صادق]] که در باب ۱۶ [[وسائل‌الشیعه]] از ابواب «من یصح منه الصوم»<ref>[http://lib.eshia.ir/11025/10/214 من یصح منه الصوم؛ وسایل الشیعه؛ باب ۱۶؛ حدیث‌های ۱۳۲۵۲ و ۱۳۲۵۳]</ref> آمده‌است، فتوا داده که کسانی که روزه می‌گیرند ولی تاب و تحمل تشنگی را ندارند، فقط به اندازه‌ای که جلوی تشنگی‌شان را بگیرد می‌توانند آب بنوشند و در این حالت روزه‌شان باطل نبوده و قضا هم ندارد.<ref>[http://aftabnews.ir/fa/news/201100/فتوای-جدید-بیات-زنجانی-درباره-حفظ-روزه-با-وجود-نوشیدن-آب فتوای جدید بیات زنجانی دربارهٔ حفظ روزه با وجود نوشیدن آب؛ پایگاه خبری آفتاب؛ ۲۲ تیر ۱۳۹۲]</ref> |
||
همچنین |
همچنین [[جعفر سبحانی]] در مسئله ۱۲۵۶ رساله [[توضیح‌المسائل]] خود آورده‌اند که: «اگر روزه‌دار به قدری تشنه شود که برای او تحمل تشنگی موجب عُسر و حَرَج است، می‌تواند به اندازه‌ای که رفع مشقّت کند، آب بیاشامد و روزه او باطل نمی‌شود».<ref>{{یادکرد وب |url=http://sobhani.baharsound.ir/26504/1/314 |title=رساله توضیح المسائل - الشیخ جعفر السبحانی؛ مسئله ۱۲۵۶ |accessdate=۲۰ ژوئیه ۲۰۱۳ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130718041516/http://sobhani.baharsound.ir/26504/1/314 |archivedate=۱۸ ژوئیه ۲۰۱۳ |dead-url=yes}}</ref> |
||
درستی این روزه و عدم وجوب قضای آن، نظری است که مورد توجه و حتی تأکید برخی فقها قرار گرفته‌است. |
درستی این روزه و عدم وجوب قضای آن، نظری است که مورد توجه و حتی تأکید برخی فقها قرار گرفته‌است. |
||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
=== روزه خواری === |
=== روزه خواری === |
||
بنابر [[فتوا]]ی برخی [[مراجع تقلید]]، تظاهر به روزه خواری در ماه رمضان شرعاً دارای مجازات است.<ref>[http://saanei.xyz/?view=01,01,04,484,0 حکم روزه در آستانه ماه مبارک رمضان با توجه به شیوع ویروس کرونا، یوسف صانعی، ۱۶ فروردین ۱۳۹۹]</ref> [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی]] (درگذشت ۱۲۹۸ هجری خورشیدی) در کتاب [[العروةالوثقی]] آورده است که <ref>[http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/noori/feqh/88/880804/ درس خارج فقه |
بنابر [[فتوا]]ی برخی [[مراجع تقلید]]، تظاهر به روزه خواری در ماه رمضان شرعاً دارای مجازات است.<ref>[http://saanei.xyz/?view=01,01,04,484,0 حکم روزه در آستانه ماه مبارک رمضان با توجه به شیوع ویروس کرونا، یوسف صانعی، ۱۶ فروردین ۱۳۹۹]</ref> [[سید محمدکاظم طباطبایی یزدی]] (درگذشت ۱۲۹۸ هجری خورشیدی) در کتاب [[العروةالوثقی]] آورده است که <ref>[http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/noori/feqh/88/880804/ درس خارج فقه نوری کتاب الصوم ۴ آبان ۱۳۸۸]</ref> روزه ماه [[رمضان]] از ضروریات دین است و اگر کسی در ماه رمضان از روی علم و تعمد روزه خواری کند، اگر آن را گناه نداند، با ۲۵ ضربه تازیانه [[تعزیر]] می‌شود و اگر برای بار دوم روزه خواری کرد و تعزیر شد، در مرتبه سوم اعدام می‌شود، و احتیاط واجب این است که در مرتبه چهارم کشته شود.<ref>[https://lib.eshia.ir/10028/2/405 ووجوبه في شهر رمضان من ضروريات الدين ، ومنكره مرتد، يجب قتله ، ومن أفطر فيه لا مستحلاً عالماً عامداً يعزّر بخمسة وعشرين سوطا، فإن عاد عزّر ثانياً ، فإن عاد قتل على الأقوى ، وإن كان الأحوط قتله في الرابعة ، وإنما يقتل في الثالثة أو الرابعة إذا عزّر في كل من المرتين أو الثلاث ، وإذا ادعى شبهة محتملة في حقه درئ عنه الحد.، نام کتاب : العروة الوثقى نویسنده : الطباطبائي اليزدي، السيد محمد كاظم جلد : ۲ صفحه ۴۰۵]</ref><ref>[http://kayhan.ir/fa/news/106434 فلسفه مجازات روزه‌خواری، روزنامه کیهان، تاریخ انتشار: ۲۶ خرداد ۱۳۹۶]</ref><ref>[http://farsi.al-shia.org/%D8%AA%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%84%D8%A3-%D8%B9%D8%A7%D9%85/ تعزیر روزه خواری در ملأ عام. پایگاه علمی فرهنگی اعتقاد شیعه، بازبینی ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۹]</ref> |
||
این حکم بر اساس روایاتی از ائمه است که درباره کسی که در ماه رمضان گرفته‌اند که روزه‌خواری کرده است؛ پاسخ داده است سه بار که او را به نزد امام می‌برند در مرتبه سوم کشته می‌شود.<ref>عَنْ سَمَاعَهًْ قَالَ: سَأَلْتُهُ(ع) عَنْ رَجُلٍ أَخَذَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ وَ قَدْ أَفْطَرَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قَالَ يُدْفَعُ إِلَى الْإِمَامِ فَيُقْتَلُ فِي الثَّالِث، اشعرى قمى، احمد بن محمد بن عيسى، النوادر(للأشعري) - قم، چاپ: اول، ۱۴۰۸ ق.</ref><ref>[https://lib.eshia.ir/11005/7/259 ابن محبوب، عن هشام بن سالم، عن بريد العجلي قال: سئل أبو جعفر عليه السلام عن رجل شهد عليه شهود أنه أفطر من شهر رمضان ثلاثة أيام، فقال: يسأل هل عليك في إفطارك إثم؟ فإن قال: لا فإن على الامام أن يقتله، وإن هو قال: نعم فإن على الامام أن ينهكه ضربا، نام کتاب : الكافي- ط الاسلامية نویسنده : الشيخ الكليني جلد : ۷ صفحه : ۲۵۹]</ref> |
این حکم بر اساس روایاتی از ائمه است که درباره کسی که در ماه رمضان گرفته‌اند که روزه‌خواری کرده است؛ پاسخ داده است سه بار که او را به نزد امام می‌برند در مرتبه سوم کشته می‌شود.<ref>عَنْ سَمَاعَهًْ قَالَ: سَأَلْتُهُ(ع) عَنْ رَجُلٍ أَخَذَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ وَ قَدْ أَفْطَرَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قَالَ يُدْفَعُ إِلَى الْإِمَامِ فَيُقْتَلُ فِي الثَّالِث، اشعرى قمى، احمد بن محمد بن عيسى، النوادر(للأشعري) - قم، چاپ: اول، ۱۴۰۸ ق.</ref><ref>[https://lib.eshia.ir/11005/7/259 ابن محبوب، عن هشام بن سالم، عن بريد العجلي قال: سئل أبو جعفر عليه السلام عن رجل شهد عليه شهود أنه أفطر من شهر رمضان ثلاثة أيام، فقال: يسأل هل عليك في إفطارك إثم؟ فإن قال: لا فإن على الامام أن يقتله، وإن هو قال: نعم فإن على الامام أن ينهكه ضربا، نام کتاب : الكافي- ط الاسلامية نویسنده : الشيخ الكليني جلد : ۷ صفحه : ۲۵۹]</ref> |
||
نسخهٔ ۱۹ مهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۴۲
| از سلسله مقالات دربارهٔ: |
| اسلام |
|---|
 |
روزه در اسلام یا صیام عملی است که انسان از اذان صبح تا اذان مغرب از چیزهایی که روزه را باطل می‌کند خودداری نماید.[۱] روزه از آداب مذهبی است که برای معتقدین به عنوان وسیله‌ای برای تقرب به خداوند، آمادگی برای مراسم مذهبی، پالایش بدن در راستای درک امور معنوی، کفّاره تخطی از مقررات مذهبی، و عزاداری برای انسان‌های درگذشته کاربرد دارد. زیربنای همه این کاربردهای روزه، تمایل انسان به پدیدآوردن شرایط جسمی و روانی (اغلب از نوع زاهدانه) است که وسیله‌ای برای ارتباط میان بنده با خدای خود ایجاد می‌کنند و در نتیجه جایگاه نیازهای معنوی را اعتلاء بخشیده و خواسته‌های مادی را کوتاه می‌نمایند. افزایش اراده و کف نفس و نیز ایجاد حسّ شفقت نسبت به نیازمندان از ارزش‌های روزه به‌شمار می‌آیند. روزه ماه رمضان از ستون‌های دین اسلام شمرده می‌شود و بر همه مسلمانان بالغ، عاقل و سالم واجب است در این ماه روزه بگیرند.[۲] این باور گسترده که روزه گرفتن مخصوصاً در ماه رمضان مناسب‌ترین راه برای پاک کردن گناهان است، باعث شده قوانین روزه هنوز به شکل محکمی رعایت شود.[۳]
روزه در قرآن
روزه در چندین آیه از قرآن ذکر شده‌است. دستور روزه گرفتن در ماه رمضان و بسیاری از احکام مربوط به آن در سوره بقره آیات ۱۸۳–۱۸۵ و آیه ۱۸۷ آمده‌است. به علاوه، آیات دیگری نیز هستند که روزه گرفتن را به عنوان کفّاره برخی گناهان (سوره نسا آیه ۹۲، سوره مائده آیات ۸۹ و ۹۵ و سوره مجادله آیه ۴) یا جایگزین بعضی از آداب مراسم حج (سوره بقره آیه ۱۹۶) بیان می‌کنند. این آیات به همراه احادیث (به عنوان مثال بخاری یا حرّ عاملی) شاکله قواعد فقهی روزه را تشکیل می‌دهند. کلمات «صائمون» و «صائمات» (روزه‌داران مرد و روزه‌داران زن) در قرآن در سوره احزاب آیه ۳۵ به عنوان دو گروه از انسان‌ها که در زمره گروه‌های مورد بخشش و بخشایش خداوند هستند آمده‌اند. در سوره مریم آیه ۲۶، مریم با خود عهد سکوتی بست که قرآن از آن به روزه یاد می‌کند. به گفته برگ در دانشنامه اسلام این آیه یادآور رسم رعایت سکوت در نزد مسیحیان به هنگام روزه است.[۴][۵][۶] آیهٔ ۱۸۳ بقره که امر به روزه می‌کند ظاهراً در رمضان سال دوم پس از هجرت فرو فرستاده‌شده‌است.[۷] در پی نزول این آیات و وجوب روزه گرفتن، وجوب روزهٔ عاشورا از میان رفت.[۸]
پیشینه
قرآن با صراحت وجود روزه را در ادیان دیگر بیان می‌کند.[۹] و برای پیشینیان نیز واجب بوده‌است و هم‌اکنون در کتب عهد عتیق و جدید مطالبی مربوط به روزه وجود دارد؛ که در اینجا چند فراز از آن‌ها بیان می‌شود:
۱- در تمام اوقات در میان هر طایفه و هر ملّت در موقع ورود اندوه و زحمت غیر مترقّبه روزه معمول بوده‌است. (پولس، ۳:۵)
۲- موسی چهل روز روزه گرفت. (سفر تثنیه، ۹:۹)
۳- قوم یهود در موقعی که فرصت یافته می‌خواستند اظهار خضوع نمایند روزه می‌داشتند تا به وسیله آن رضای حق را تحصیل نمایند. (سفر داوران ۲۰:۲۶)
۴- عیسی به شاگردانش دستور داد که پس از فوت او روزه خواهند داشت. (انجیل لوقا، ۵:۳۴)[۱۰][۱۱]
آثار روزه
در حدیثی از امام جعفر صادق (ع) علت تشریع روزه برابری میان فقرا و اغنیاست.[۱۲]
محمد حسین طباطبایی در تفسیر المیزان دربارهٔ روزه می‌گوید: «در خصوص روزه برگشتن آثار اطاعت در انسان را در جمله «شاید با تقوا شوید» بیان کرده‌است و می‌گوید فایده روزه تقوا است؛ و آن خود سودی است که عاید خود شما می‌شود؛ و هر که بخواهد به عالم طهارت و رفعت متصل شود و به مقام بلند کمال و روحانیت ارتقاء یابد، اولین چیزی که لازم است بدان ملتزم شود این است که از افسارگسیختگی خود جلوگیری کند و بدون هیچ قید و شرطی سرگرم لذت‌های جسمی و شهوات بدنی نباشد؛ و خود را بزرگ‌تر از آن بداند که زندگی مادی را هدف بپندارد؛ و سخن کوتاه اینکه از هر چیزی که او را از خداوند مشغول می‌دارد بپرهیزد؛ و این تقوایی که قرآن به آن اشاره می‌کند تنها از راه روزه و خودداری از شهوات به دست می‌آید؛ و این خودداری از شهوات عبارت است از خودداری از شهوت شکم از خوردن و آشامیدن و شهوت جنسی. و اگر مدتی از این سه چیز پرهیز کنند به تدریج نیروی خویشتن داری از گناهان در آنان قوت می‌یابد و نیز به تدریج بر اراده خود مسلط می‌شوند و آن‌وقت در برابر هر گناهی عنان اختیار از کف نمی‌دهند و در تقرب به خداوند متعال دچار سستی نمی‌گردند.»[۱۳] روزه در اسلام یکی از فروع عبادی به‌شمار می‌آید.
همچنین در احادیث بسیار علت روزه گرفتن به یاد مستمندان بودن هم یاد شده‌است.
احکام روزه
روزه از دید فقهی امساک است از مفطرات (آنچه روزه را بشکند) که با نیت خاص انجام شود. صائم (روزه‌دار) باید مسلمان و عاقل باشد و اگر مؤنث است، از حیض و زَچَگی (نفاس) پاک باشد. روزه بر هر مسلمان بالغ و قادر واجب است.[۱۴] روزه‌خواری عمدی کفاره تخییری دارد: آزاد کردن برده، دو ماه روزه‌گرفتن یا سیر کردن شصت فقیر.[۱۵]
مبطلات
مبطلات روزه نه چیز است:
- خوردن و آشامیدن (در آنچه غیر از راه حلق باشد محل اختلاف است مثل تزریق سرم و آمپول برای دواء یا به عنوان تزریق مواد غذایی یا آب)
- آمیزش در قبل و بنا بر قول مشهور در دبر
- دروغ بستن بر خدا، رسول خدا و امامان بنا بر قول منسوب به مشهور. به تصریح برخی حضرت فاطمه (س) و دیگر پیامبران و جانشینان ایشان نیز در حکم یادشده ملحق به آنانند.
- رساندن غبار غلیظ به حلق به قول مشهور (و بنا بر نظر برخی رساندن غبار غیر غلیظ به حلق نیز موجب بطلان روزه است، مگر آنکه اجتناب از آن دشوار باشد)
- باقی ماندن بر جنابت، حیض و نفاس تا اذان صبح
- استمناء
- اماله با مایعات به قول گروهی
- استفراغ کردن از روی عمد
- فرو بردن سر در آب به قول برخی (فرو بردن سر در آب؛ بنا بر قول مشهور بر روزه‌دار حرام است؛ لیکن در بطلان روزه به آن اختلاف است)[۱۶]
نوشیدن آب در حالت «تلف»، «ضرر» یا «حرج»
برخی فقها نوشیدن آب به خاطر ضرر یا حرج را مجاز دانسته‌اند و البته قضا را واجب دانسته‌اند؛ اما برخی هم نظر دیگری دارند.[۱۷] اسدالله بیات زنجانی از مراجع شیعه با استناد به روایاتی از جعفر صادق که در باب ۱۶ وسائل‌الشیعه از ابواب «من یصح منه الصوم»[۱۸] آمده‌است، فتوا داده که کسانی که روزه می‌گیرند ولی تاب و تحمل تشنگی را ندارند، فقط به اندازه‌ای که جلوی تشنگی‌شان را بگیرد می‌توانند آب بنوشند و در این حالت روزه‌شان باطل نبوده و قضا هم ندارد.[۱۹] همچنین جعفر سبحانی در مسئله ۱۲۵۶ رساله توضیح‌المسائل خود آورده‌اند که: «اگر روزه‌دار به قدری تشنه شود که برای او تحمل تشنگی موجب عُسر و حَرَج است، می‌تواند به اندازه‌ای که رفع مشقّت کند، آب بیاشامد و روزه او باطل نمی‌شود».[۲۰] درستی این روزه و عدم وجوب قضای آن، نظری است که مورد توجه و حتی تأکید برخی فقها قرار گرفته‌است.
مکروهات
- ریختن دوا در چشم و سرمه کشیدن در صورتی که مزه یا بوی آن به حلق برسد.
- انجام کارهایی که باعث ضعف می‌شود مانند حمام رفتن و خون گرفتن
- انفیه کشیدن (سیستانی: دارو در بینی ریختن)، اگر نداند که به حلق می‌رسد و اگر بداند جایز نیست.
- بو کردن گیاهان معطر
- نشستن زن در آب
- استعمال شیاف
- تر کردن لباس بر بدن
- کشیدن دندان و هر کاری که به واسطه آن از دهان خون بیاید.
- مسواک کردن به چوب تر (و طبق نظر بعضی مراجع بی‌جهت آب یا چیزی در دهان کردن)
- بدون قصد بیرون آمدن منی زن خود را ببوسد یا کاری کند که شهوت خود را به حرکت آورد.[۲۱]
طبق تمام مذاهب اسلامی نزدیکی عمدی با همسر هنگام روزه واجب، حرام است و روزه را باطل می‌کند و در شیعه، در همه روزه‌های واجب و در مذاهب عامه، در روزه ماه رمضان، کفاره نیز دارد.[۲۲]
روزه مستحب
روزه در سایر ماه‌ها غیر از ماه رمضان به‌جز روزهایی که روزه در آن‌ها حرام به‌شمار می‌رود، مستحب است.[۲۳]
روزه حرام
در اسلام در چند مورد روزه گرفتن حرام است:
- روزه در روز عید فطر و عید قربان
- در روزی که انسان نمی‌داند آخر ماه شعبان است یا اول ماه رمضان، اگر به نیت اول ماه رمضان روزه بگیرد، این روزه حرام است.
- اگر کسی یقین یا گمان دارد روزه برایش مضر است، روزه بگیرد، روزه‌اش صحیح نیست.
- روزه سکوت:[۲۴] به این معنا که سکوت نیز بر اموری که باعث بطلان روزه می‌شود، اضافه گردد؛ به‌طوری‌که اگر روزه دار کلامی بگوید، روزه اش باطل شود.[۲۵]
غیر از موارد بالا روزه‌های حرام دیگری نیز وجود دارند که در رساله‌ها یا کتب مفصله ذکر شده‌اند.[۲۶]
روزه مکروه
روزی که انسان شک دارد روزه عرفه است یا عید قربان، مکروه است.
چه کسانی مستثنا هستند
به گفته دانشنامه اسلام:[۲۷]
- افراد مسن یا بیمارانی که امید به بهبودی برایشان نیست، در صورت عدم توانائی می‌توانند از روزه گرفتن خودداری کنند بدون آنکه مجبور به به جای آوردن قضای آن باشند. این افراد باید به ازای هر روزی که روزه نگرفتند یک مٔد طعام ببخشند.
- اگر زنان باردار یا شیرده بترسند که روزه برایشان خطرناک باشد، شکستن روزه بر آن‌ها واجب است؛ گرچه قضای روزه نیز بر گردن آن‌هاست.
- بیمارانی که احتمال بهبودی برایشان می‌رود و آن‌هایی که تاب گرسنگی و تشنگی را ندارند، می‌توانند روزه‌شان را بشکنند به شرط آنکه قضایش را به جای آورند. اگر انسانی در خطر مرگ یا از دست دادن عضوی از اعضای بدن است، شکستن روزه بر او واجب می‌گردد.
- مسافرانی که پیش از طلوع خورشید سفرشان را آغاز می‌کنند، اگر ضروری باشد، می‌توانند روزشان را بشکنند؛ گرچه اگر سفرشان را هنگام روز شروع کنند چنین حکمی برایشان وجود ندارد. اگر خطر جانی وجود داشته باشد، شکستن روزه واجب است. حداقل طول سفر باید دو روز باشد. قضا در این حالت نیز بر گردن آن‌هاست.
- آن‌هایی که کارهای بدنی سنگین باید انجام دهند، باید هنگام شب نیّت روزه کنند، ولی [در طول روز] اگر نیاز شد می‌توانند روزه‌شان را بشکنند.
روزه خواری
بنابر فتوای برخی مراجع تقلید، تظاهر به روزه خواری در ماه رمضان شرعاً دارای مجازات است.[۲۸] سید محمدکاظم طباطبایی یزدی (درگذشت ۱۲۹۸ هجری خورشیدی) در کتاب العروةالوثقی آورده است که [۲۹] روزه ماه رمضان از ضروریات دین است و اگر کسی در ماه رمضان از روی علم و تعمد روزه خواری کند، اگر آن را گناه نداند، با ۲۵ ضربه تازیانه تعزیر می‌شود و اگر برای بار دوم روزه خواری کرد و تعزیر شد، در مرتبه سوم اعدام می‌شود، و احتیاط واجب این است که در مرتبه چهارم کشته شود.[۳۰][۳۱][۳۲] این حکم بر اساس روایاتی از ائمه است که درباره کسی که در ماه رمضان گرفته‌اند که روزه‌خواری کرده است؛ پاسخ داده است سه بار که او را به نزد امام می‌برند در مرتبه سوم کشته می‌شود.[۳۳][۳۴]
باز کردن روزه
شکستن یا باز کردن روزه را افطار گویند.[۳۵] فقه اهل سنت توصیه می‌کند که روزه‌دار در باز کردن روزه خود به محض غروب خورشید شتاب کند، حال آنکه طبق دیدگاه مشهور در فقه شیعه، روزه‌دار باید صبر کند تا سرخی نیمه شرقی آسمان برود و اذان مغرب گفته شود.[۳۶] مسلمانان معمولاً روزه را به تبعیت از پیامبر اسلام با یک نوشیدنی غلیظ و خرما باز می‌کنند که در علم پزشکی هم اثبات شده‌است. برخی از مسلمانان بعد از باز کردن روزه نماز می‌خوانند و سپس آماده وعده غذایی بزرگ‌تری می‌شوند که معمولاً شامل غذاهای مخصوص به این ماه است. این غذا خوردن‌ها فرصتی برای بازدید بستگان، همسایگان و دوستان از همدیگر است.[۳۷]
در مراکش رسم است در وقت شرعی افطار و سحر در بوق می‌دمند.[۳۸]
روزه نزدیک شهرهای قطبی
مسلمانان کشورهایی مانند شمال روسیه و نروژ با ساعت‌های طولانی روزهٔ ماه رمضان در روزهای تابستان روبه‌رو هستند. در این باره مفتیان الازهر فتوا داده‌اند که باید طبق ساعت مکه روزه بگیرند.[۳۹] اما فقهای شیعه فتواهای مختلفی داده‌اند از جمله رعایت ساعات یک کشور دیگر یا در صورت عسر و حرج در زمان ماه رمضان، به جا آوردن قضای آن در سایر ایام یا پرداخت فدیه به جای روزه.[۴۰]
ارجاعات مذهبی
شهید مرتضی مطهری در مورد فلسفه روزه‌داری چنین می‌نویسد:
اساساً برنامه ماه مبارک رمضان برنامه انسان سازی است که انسان‌های معیوب در این ماه خود را تبدیل به انسان‌های سالم، و انسان‌های سالم خود را تبدیل به انسان‌های کامل کنند. برنامه ماه مبارک رمضان برنامه تزکیه نفس است، برنامه اصلاح معایب و رفع نواقص است، برنامه تسلط عقل و ایمان و اراده بر شهوات نفسانی است، برنامه دعاست، برنامه پرستش حق است، برنامه پرواز به سوی خداست، برنامه ترقی دادن روح است، برنامه رقاء دادن روح است.
اگر بنا باشد که ماه مبارک بیاید و انسان سی روز گرسنگی و تشنگی و بی‌خوابی بکشد و مثلًا شب‌ها تا دیروقت بیدار باشد و به این مجلس و آن مجلس برود، و بعد هم عید فطر بیاید و با روز آخر شعبان یک ذره هم فرق نکرده باشد، چنین روزهای برای انسان اثر ندارد. اسلام که نمی‌خواهد مردم بی‌جهت دهانشان را ببندند، بلکه با روزه گرفتن قرار است که انسان‌ها اصلاح شوند. چرا در روایات ما آمده‌است که بسیاری از روزه داران هستند که بهره آن‌ها از روزه جز گرسنگی چیزی نیست؟ بستن دهان از غذای حلال برای این است که انسان در آن سی روز تمرین کند که زبان خود را از گفتار حرام ببندد، غیبت نکند، دروغ نگوید، فحش ندهد. این از همان امور معنوی و باطنی و ملکوتی است.
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
پانویس
- ↑ رساله حسینی شیرازی صفحهٔ ۳۲۲.
- ↑ Fasting: Encyclopedia Iranica
- ↑ Berg, “Ṣawm”, EI, 94.
- ↑ Fasting: Encyclopedia Iranica
- ↑ مقالهٔ دانشنامهٔ اسلام به اشتباه به چند آیه قبل و بعدتر اشاره کرده‌است: Kur'an II, 192; IV, 94; V, 91, 96; LVIII, 5.
- ↑ Berg, “Ṣawm”, EI, 94.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، «بقره»
- ↑ Concise Encyclopedia of Islam By Cyril Glassé, p. 152
- ↑ 1. سوره بقره، آیه 183.
- ↑ 2. گرد آوری از کتاب: پاسخ به پرسش‌های مذهبی، آیات عظام مکارم شیرازی و جعفر سبحانی، مدرسة الإمام علی بن أبی طالب (ع)، چاپ دوم، ص 434.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۳.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، «برابری»
- ↑ طباطبایی، محمد حسین. تفسیر المیزان. جلد دوم.
- ↑ Berg, “Ṣawm”, EI, 94.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، «تعیینی و تخییری»
- ↑ فرهنگ فقه فارسی ج ۴ ص۱۶۷
- ↑ حکم روزه داری و آشامیدن ناچاری آب؛ سیدضیاء مرتضوی؛ پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران - تهران؛ ۲۷ تیر ۱۳۹۲
- ↑ من یصح منه الصوم؛ وسایل الشیعه؛ باب ۱۶؛ حدیث‌های ۱۳۲۵۲ و ۱۳۲۵۳
- ↑ فتوای جدید بیات زنجانی دربارهٔ حفظ روزه با وجود نوشیدن آب؛ پایگاه خبری آفتاب؛ ۲۲ تیر ۱۳۹۲
- ↑ «رساله توضیح المسائل - الشیخ جعفر السبحانی؛ مسئله ۱۲۵۶». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۳.
- ↑ کتاب توضیح المسائل مراجع قسمت مکروهات روزه
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، «باه»
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، «بدعت»
- ↑ روزه سکوت حرام است
- ↑ صوم الصمت چیست؟/ امر پروردگار بر مریم(س) برای روزه سکوت
- ↑ رساله حسینی شیرازی صفحهٔ ۴۵۷
- ↑ Berg, “Ṣawm”, EI, 94.
- ↑ حکم روزه در آستانه ماه مبارک رمضان با توجه به شیوع ویروس کرونا، یوسف صانعی، ۱۶ فروردین ۱۳۹۹
- ↑ درس خارج فقه نوری کتاب الصوم ۴ آبان ۱۳۸۸
- ↑ ووجوبه في شهر رمضان من ضروريات الدين ، ومنكره مرتد، يجب قتله ، ومن أفطر فيه لا مستحلاً عالماً عامداً يعزّر بخمسة وعشرين سوطا، فإن عاد عزّر ثانياً ، فإن عاد قتل على الأقوى ، وإن كان الأحوط قتله في الرابعة ، وإنما يقتل في الثالثة أو الرابعة إذا عزّر في كل من المرتين أو الثلاث ، وإذا ادعى شبهة محتملة في حقه درئ عنه الحد.، نام کتاب : العروة الوثقى نویسنده : الطباطبائي اليزدي، السيد محمد كاظم جلد : ۲ صفحه ۴۰۵
- ↑ فلسفه مجازات روزه‌خواری، روزنامه کیهان، تاریخ انتشار: ۲۶ خرداد ۱۳۹۶
- ↑ تعزیر روزه خواری در ملأ عام. پایگاه علمی فرهنگی اعتقاد شیعه، بازبینی ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۹
- ↑ عَنْ سَمَاعَهًْ قَالَ: سَأَلْتُهُ(ع) عَنْ رَجُلٍ أَخَذَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ وَ قَدْ أَفْطَرَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ قَالَ يُدْفَعُ إِلَى الْإِمَامِ فَيُقْتَلُ فِي الثَّالِث، اشعرى قمى، احمد بن محمد بن عيسى، النوادر(للأشعري) - قم، چاپ: اول، ۱۴۰۸ ق.
- ↑ ابن محبوب، عن هشام بن سالم، عن بريد العجلي قال: سئل أبو جعفر عليه السلام عن رجل شهد عليه شهود أنه أفطر من شهر رمضان ثلاثة أيام، فقال: يسأل هل عليك في إفطارك إثم؟ فإن قال: لا فإن على الامام أن يقتله، وإن هو قال: نعم فإن على الامام أن ينهكه ضربا، نام کتاب : الكافي- ط الاسلامية نویسنده : الشيخ الكليني جلد : ۷ صفحه : ۲۵۹
- ↑ فرهنگ فارسی عمید، «افطار»
- ↑ Fasting: Encyclopedia Iranica
- ↑ Encyclopedia of Islam By Juan Eduardo Campo, p. 227
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، «بوق»
- ↑ «روزه داری در روزهای بلند؛ 'به تعداد ساعات روز در مکه روزه بگیرید». BBC.COM.
- ↑ «مسلمانان در قطب چگونه روزه می‌گیرند». باشگاه خبرنگاران جوان.
منابع
- Berg, C.C. (1997). "Ṣawm". Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی). Vol. ۹. E. J. Brill.
| تاریخچه |  | |
|---|---|---|
| وعده‌های غذایی | ||
| آیین‌ها | ||
| فرهنگ | ||
| دعاها | ||
| نبردها | ||
| تاریخ |
| ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| عقاید |
| ||||||||||
| معارف | |||||||||||
| کسان | |||||||||||
| فرهنگ | |||||||||||
| رسانه | |||||||||||
| مؤسسات و احزاب | |||||||||||
| میراث |
| ||||||||||
