شیعه‌شدگان

شیعه شدگان، یا به اصطلاح اسلامی، مستبصرون، کسانی هستند که از مذهب و دینی دیگر، به اسلام شیعی گرایش پیدا کنند.

واژه شناسی

شیعه شدن یا استبصار از واژه مستبصر(اسم فاعل باب استفعال از ماده بصر) گرفته شده است و در زبان عربی علاوه بر مستبصر از متحول هم استفاده می شود.

مفهوم شناسی

شیعه شدگان که به اصطلاح دیگر ""مستبصران"" نیز شناخته می‌شوند، به افرادی اطلاق می‌شود که از مذهب و دینی دیگر، به اسلام شیعی گرایش پیدا کرده‌باشند. اولین بار به مسلمان شدگان، از جانب محمد -پیامبر اسلام- این واژه اطلاق شده‌است. این واژه در لغت به معنای بصیرت یافته‌است که از واژه مصدری «استبصار» اخذ شده‌است.

در فقه شیعه

در فقه شیعه مستبصر به سنی مذهبانی گفته می شود که مذهب شیعه دوازده امامی را انتخاب کرده باشند.

در علم کلام

در علم کلام شیعه مستبصر عنوانی عام تر از کاربرد فقهی آن است و به هر فرد غیر شیعه دوازده امامی گفته می شود که دچار تحول عقیدتی شده و شیعه دوازده امامی بشود.

تاریخچه

تغییر دین از دوران ظهور اسلام و پیوستن به مذهب تشیع از دوران پس از پیامبر اسلام، رونق داشته‌است؛ با این حال برخی استبصار را تنها مربوط به قرن‌های متاخر می‌دانند. عواملی که به گرایش نسبت به تشیع از اهمیت بالایی برخوردار هستند، احادیث محمد در فضیلت خاندانش، ماجرای کشته شدن حسین بن علی، علاقه مسلمانان نسبت به خاندان پیامبر، شفافیت در عقائد شیعی، اخبار مهدی موعود و روایات آخرالزمان و حملات تکفیری‌ها به شیعه می‌باشد.

فهرست مستبصران

از اهل سنت

قرن	ردیف	تصویر	نام و نام خانوادگی تاریخ تولد و مرگ	محل زندگانی	تاریخ استبصار	توضیحات	منبع
هفتم ه‍.ش			محمد خدابنده اولجایتو	تبریز		وی هشتمین حاکم سلسله ایلخانی از ۱۳۰۴ تا ۱۳۱۶ در تبریز بود که از مذهب اهل سنت به شیعه گرایید.
چهاردهم ه‍.ش			حافظ علی محمد فَتْحُ الدِّینْ اَلْحَنَفی	پاکستان		وی از دانشمندان سنی مذهب در زمینه حفظ و ترجمه و در حدیث‌شناسی شهره بود. وی در نهایت با توجه به مباحثات دقیقی که با یکی از شاگردانش داشت، به مذهب شیعه روی آورد.
			معروف عبدالمجید (ت ۱۹۵۲ م)	مصر	۱۹۸۴ م	وی در خانواده‌ای شافعی مذهب به دنیا آمد و تحصیلات خود را در دانشگاه الازهر و پس از آن در دانشگاه روم ایتالیا در رشته زبان و ادبیات سامی گذراند.
			محمد تیجانی (ت ۱۹۳۶ م)	تونس		وی از وهابیونی بود که برای آشنایی بیشتر با شیعه به عراق سفر کرد و این سفر سبب شد تا نسبت به شیعه گرایش پیدا کند و در نهایت به تشیع گرایید.
			الدمرداش بن زکی العقالی	مصر		وی یکی از قاضیان حنفی در شهر مصر بود که بر اساس یک تحقیق در خصوص طلاق با مذهب شیعه آشنایی بیشتری یافت و سبب شد تا بعدها به تشیع گرایش پیدا کند.
			محمد شریف زاهدی (ت ۱۳۵۷ ه‍.ش)	ایران	۱۳۷۹ ه‍.ش	وی از مولیان اهل سنت در بلوچستان بود که به مدت سه سال، امام جمعه آن منطقه بود. وی از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۹ را به تحقیق در خصوص تشیع پرداخت و در نهایت به شیعه گرایش پیدا کرد.
			صالح الوردانی	مصر		وی روزنامه‌نگار و فعال سیاسی مصری است که پس از مدتی به مکتب تشیع وارد شد.
			عصام العماد (ت ۱۹۶۸ م)	یمن		وی از وهابی‌های یمن بود که کتابی را در رد تشیع نوشت، اما پیش از چاپ اثرش، شیعه شد و از چاپ کتاب جلوگیری کرد.
			عبدالباقی قرنه جزائری (ت ۱۳۷۶ ه‍.ش)	الجزایر	۱۴۰۷ ه‍.ق	وی از نویسندگان و پژوهشگران اهل سنت بود که بعدها به مکتب تشیع وارد شد.
			ابراهیم زکزاکی (ت ۱۹۵۳ م)	نیجریه		وی از اعضاء انجمن اسلامی نیجریه بود که پس از انقلاب اسلامی در ایران، گرایش به تشیع پیدا کرد.
			حسن شحاته (۱۳۶۴–۱۴۳۵ ه‍.ق)	مصر	۱۹۹۶ م	وی از حنفی مذهبان بود و از علماء الازهر بود. او پس از اعلام تغییر مذهب، به اتهام توهین به ادیان سه روز زندانی شد. وی بعدها در سال ۱۳۹۲ ه‍.ش توسط گروهی سلفی به قتل رسید.

از مسیحیت

قرن	ردیف	تصویر	نام و نام خانوادگی تاریخ تولد و مرگ	محل زندگانی	تاریخ استبصار	توضیحات	منبع
دهم ه‍.ش			الله وردی خان	گرجستان		وی از سیاستمداران گرجی بود که به آئین اسلام شیعی درآمد.
یازدهم ه‍.ش			انتونیو دو ژزو	پرتغال-ایران		وی، یکی از پدران روحانی مسیحی در ایران بود. وی از جانب دولت پرتقال برای تبلیغ مسیحیت در ایران، به جای مانوئل سانتاماریا -کشیش تازه مسلمان دیر اصفهان- به اصفهان فرستاده شده؛ اما یکسال بعد، او نیز اسلام را پذیرفت.
دوازدهم ه‍.ش			خسروخان گرجی (۱۷۸۵–۱۸۵۷ م)	ارمنستان		وی از رجال پرنفوذ در زمینه سیاست و والی گرجستان بود.
سیزدهم ه‍.ش			راک بولوین	بلژیک		وی از جراحان مطرح اروپایی بود که پس از سفری کاری به ایران، در طی عمل جراحی سید هادی میلانی، مسلمان گردید.
			موریس بوکای (۱۹۲۰–۱۹۹۸ م)	فرانسه		وی از متخصصان علم پزشکی بود که پس از نظریه تطابق علم و دین و بررسی کتب آسمانی مختلف، مسلمان گردید.
چهاردهم ه‍.ش			حامد الگار (ت ۱۹۴۰ م)	انگلستان		وی در دانشگاه کمبریج در رشته زبان‌شناسی فارسی و عربی شروع به تحصیل کرد. در همین راستا با ادبیات اسلامی و قرآن آشنایی پیدا کرد و در نهایت در سال سوم حضور در دانشگاه، مسلمان شد. وی رساله دکتری خود را با عنوان «تأثیر علمای دینی در ایران دوره قاجار تا انقلاب مشروطه» تدوین کرد.
			مریم ابوذهاب (۱۹۵۲–۲۰۱۷ م)	فرانسه	۱۹۷۰ م	وی، اسلام‌شناس و پژوهشگر مؤسسه ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی بود که به دلیل انعکاس وضعی شیعیان افغانستان و پاکستان دز تحقیقات آکادمیک در کتاب شبکه‌های اسلامگرا شناخته می‌شود. وی وصیت کرده بود تا در مسیر نجف تا کربلا (یکی از مسیرهای اصلی عبور زائران اربعین) دفن گردد.
			کریستیان یحیی بونو علوی (۱۳۳۵–۱۳۹۸ ه‍.ش)	آلمان-فرانسه	۱۹۷۹ م	وی در خانواده‌ای مسیحی کاتولیک به دنیا آمد، بعدها از آثار رنه گنون، تأثیر گرفت و پس از مدتی به اسلام گروید، چندی بعد با تشیع آشنا شد و مذهب شیعه را پذیرفت. وی در سال ۱۹۹۵ مدرک دکترای خود را از دانشگاه سوربون دریافت کرد و برای تدوین رساله دکتری خود، به ایران آمد. وی در مشهد سکنی گزید و در آنجا ترجمه فرانسوی قران را نگاشت.
			مجاهد عبدالکریم (ت ۱۹۴۴ م)	آمریکا- کالیفرنیا، شیکاگو	۱۹۸۲ م	وی در خانواده‌ای فقیر و مسیحی متولد شد و بعدها توانست درحزب بلک پنتر فعالیت سیاسی-اجتماعی آغاز کند. او را از رهبران تنظیم کننده قرارداد صلح واتز گانگ تروس می‌دانند. وی پس از آشنایی با اسلام، ابتدا به اهل سنت گرایید و پس از مدتی، به تشیع درآمد.
			گری کارل لگنهاوزن (ت ۱۹۵۳ م)	آمریکا		وی در خانواده‌ای کاتولیک به دنیا آمد و پس از مدتی، با تشکیک در اعتقادات مسیحیت، و پس از آشنایی با چند تن از شیعیان ایرانی، مذهب شیعه را برگزید.
			ادواردو آنیلی			وی بزرگترین فرزند و تنها پسر جیانی آگنلی، رئیس کارخانه تولید خودرو فیات بود که پس از انتخاب مذهب تشیع به عنوان آئین زندگی؛ به‌طور مشکوکی به قتل رسید.
			فدریک ریب رت (ت ۱۹۷۴ م)	فرانسه		وی کشیشی فرانسوی بود که پس از مطالعه در خصوص اسلام، به این دین و مذهب تشیع گرایش پیدا کرد.
			ملانی ایوت فرانکلین	آمریکا		وی خبرنگار و مستندنگار آمریکایی است که پس از تغییر دین خویش از مسیحیت به اسلام شیعی، نام فاطمه هاشمی را بر خود گذاشت.
			کبیر بلو	نیجریه	۱۳۸۶ ه‍.ش	وی بازیکن فوتبال اهل نیجریه است که به آئین شیعه درآمده است.
			مالکوم شباز	آمریکا		مالکوم شباز، پسر (نوه) مالکوم ایکس بود که اسلام شیعی را پذیرفت.
			لیلا رجبی	بلاروس-ایران		لیلی رجبی از ورزشکاران پرتاب دیسک بلاروسی که پس از ازدواج با همسری ایرانی، به مذهب تشیع درآمده‌است؛ هم‌اکنون در ایران به فعالیت‌های ورزشی مشغول است.
			شان استون (ت ۱۹۸۴ م)	آمریکا	۱۳۹۰ ه‍.ش	وی، بازیگر، کارگردان و تهیه‌کننده آمریکایی است که با همراهی یکی از دوستان ایرانی الاصلش، با تشیع آشنا و به مذهب شیعه درآمده است. او پس از مسلمان شدن، نام خود را به علی تغییر داد و اعلام کرد که قصد تولید پنج مستند با موضوع اسلام را دارد.

از یهودیت

قرن	ردیف	تصویر	نام و نام خانوادگی تاریخ تولد و مرگ	محل زندگی	تاریخ استبصار	توضیحات	منبع
سیزدهم			محمدرضا جدیدالاسلام (۱۲۶۶–۱۱۶۳ ه‍.ق)	ایران-شیراز و تهران	۱۲۳۷ ه‍.ق	وی از خاخام‌های بزرگ یهود در عصر فتحعلیشاه قاجار بود که در شیراز زندگی می‌کرد و به تهران درآمده بود. وی را خاخام آقابابا نیز می‌خواندند. وی کتابی را به زبان عبری در نقد یهود نوشت که موجی از ردیه نویسی علی یهود در ایران را رقم زد. منابع تعداد مستبصرین از یهود در این موج ردیه نویسی را هزار نفر دانسته‌اند.
			حاج‌بابا قزوینی یزدی			وی از یهودیان یزد بود که پس از پدرش، به دین اسلام و مذهب تشیع گروید.

از زرتشت

قرن	ردیف	تصویر	نام و نام خانوادگی تاریخ تولد و مرگ	محل زندگی	تاریخ استبصار	توضیحات	منبع
چهارم ه‍.ق			مهیار بن مرزویه دیلمی (مـ ۴۲۸ ه‍.ق)	؟	۳۹۴ ه‍.ق	وی به دین زرتشت بود که توسط استادش سید رضی، به تشیع گروید. او را از شاعران سرآمد زمان خودش یاد کرده‌اند.
ششم ه‍.ق			انوشیروان مجوسی اصفهانی (مـ ۵۵۱ ه‍.ق)	خوارزم		وی از درباریان سلطان محمد خوارزمشاه بود که از بیماری پیسی رنج می‌کشید. وی پس از سفری به مشهد، به توصیه برخی از مسلمانان، به زیارت مرقد علی بن موسی الرضا می‌رود. او در این زیارت شفا گرفته و بیماری پیسی وی مرتفع می‌گردد. همین امر سبب می‌شود تا به تشیع گرایش پیدا کند و مسلمان گردد.

از سایر ادیان

دین	قرن	ردیف	تصویر	نام و نام خانوادگی تاریخ تولد و مرگ	محل زندگی	تاریخ استبصار	توضیحات	منبع
بوداییت
بهاییت
آتئیسم
دروزی	چهاردهم ه‍.ش			سمیر قنطار (۱۹۷۹–۲۰۱۶ م)	لبنان		وی از دروزی مذهبانی بود که پس از آن، به مذهب تشیع وارد شد.

منابع

• میرسجادی، سید مرتضی؛ سلامی، طاهر؛ جلالی، سید منتظر؛ شعبانی، مرتضی؛ مصباح، سید مهدی (۱۳۹۹). موسوعة المستبصرین (PDF). به کوشش موسسه امام الهادی (ع). قم: محلاتی.
• درباره مانیفست استبصار، محمدعلی نجفی، قم، انتشارات میراث ماندگار، 1400.
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، زیر نظر محمود هاشمی شاهرودی، قم، دایره المعارف فقه، 1382.

برای مطالعهٔ بیشتر

• در رابطه با کسانی که از بابیت و بهائیت بازگشتند: «مظاهری، ابوذر (۱۳۹۶). آنان که به دامن اسلام برگشتند (PDF). تهران: نشریه زمانه.»