پرش به محتوا

شب احیا

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
۲۸ خرداد ۱۳۹۶ (۲۳ رمضان ۱۴۳۸ قمری): مراسم شب احیا در مسجد جمکران، قم، ایران.
در ۱۹اُم، ۲۱اُم و ۲۳اُم رمضان مراسم شب احیا در سراسر ایران برپا شده و مردم به مساجد و مکان‌های مذهبی رفته و تا صبحدم نیایش می‌کنند.

احیاء یا شب‌زنده‌داری (یعنی شب را به دعا و عبادت گذراندن)[۱] یکی از سنت‌های مهم در میان مسلمانان است. شب‌زنده‌داری به‌قصد نماز شب به‌گفتهٔ اکثر مفسرین، همان‌طور که از سورهٔ المزمل برمی‌آید، در ابتدای اسلام حدود یک سال (بنا به اختلاف در روایات) واجب بوده و مسلمانان در کنار پیامبر اسلام آن را به‌جای می‌آوردند. به‌نظر اغلب فقها و مفسرین، پس از حدود یک سال طبق آیهٔ ۲۱ همین سوره، خداوند در این حکم تخفیف قائل شد و جای آن را تهجد گرفت.[۲][۳][۴] مهمترین زمان برگزاری مراسم شب احیا برای مسلمانان، شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه رمضان است.[۵][۶][۷]

اِحیاء به‌معنی خواص

[ویرایش]

اِحیاء به‌معنی خاص، شامل شب‌زنده‌داری و بیدار ماندن شب‌های خاصی از سال است که در رأس آن شب قدر (شب‌های نوزدهم، بیست‌ویکم و بیست‌وسوم ماه رمضان) قرار دارد.[۸] همچنین در روایتی از امام اول شیعیان علی بن ابی‌طالب، احیا در چهار شب از جمله شب اول ماه رجب، شب نیمهٔ شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان توصیه شده‌است.[۹][۱۰][۱۱]

همچنین از حَضْرَتِ محمد (صَلیٰ الله عَلَیه و آلِهٖ) پیامبر خدا نقل شده که هر کس شبهای عیدین (عید فطر و عید قربان) را احیا کند در آن روزی که دل‌ها می‌میرند، دل او نمیرد. مشابه همین روایت برای احیای شب نیمه شعبان نیز نقل شده‌است.[۹][۱۲][۱۳]

خصوصیات

[ویرایش]

احیا آیینی مذهبی است که می‌تواند به صورت فردی یا جمعی برگزار شود. شخص می‌تواند خود احیا را در خانه انجام دهد یا به گروهی در مسجد ملحق شود. احیا را می‌توان در تمام شب‌های سال انجام داد، اما شب‌های خاصی توسط بزرگان دین بیشتر توصیه شده‌است.[۱۴] احیا را می‌توان به سادگی با بیدار ماندن در طول شب و ذکر گفتن یا خواندن نماز شب انجام داد. علاوه بر این می‌توان از دعاها و موارد تخصصی‌تری که در کتاب مفاتیح الجنان آمده برای برگزاری احیا استفاده کرد.[۱۵][۱۶][۱۷]

شب احیا یعنی شبی که تمام آن را به عبادت و نماز بگذرانید و نخوابید. این یکی از سنت‌های مهم مسلمانان است. شب قدر، مجموعه‌ای از شب‌های ماه اسلامی رمضان است که نوعی شب احیا است.[۱۸][۱۹] همان طور که گفته شد، شب‌های احیای ماه رمضان یا همان شب قدر احتمالاً یکی از روزهای فرد ماه رمضان است که به بنا بر گفته شیعیان ایرانی، تاریخ‌های مهم حدس زده شده در مورد آن عبارتند از نوزدهم، بیست و یکم و یا بیست و سوم ماه رمضان. اولین شب احیای ماه رمضان به ویژه در ایران و برخی دیگر کشورهای مسلمان، تاریخ ۱۹ رمضان است.[۲۰] در ۱۹ رمضان سال ۴۰ قمری، اولین امام شیعیان، علی، هنگام اقامه نماز صبح مورد حمله قرار گرفت و ابن ملجم مرادی در مسجد کوفه، با شمشیری زهرآلود بر فرق سر وی ضربت زد.[۲۱] علی دو روز بعد در ۲۱اُم ماه رمضان درگذشت.[۲۲] از این رو اولین شب احیا برای مسلمانان، به ویژه مسلمانان شیعه در ایران، مصادف با ۱۹ رمضان و سالروز ضربت خوردن امام اولشان علی، است. اولین شب احیا را در ۱۹ رمضان هر سال بر پا می‌دارند و به خاطر مجروح شدن امام اولشان علی، عزاداری می‌کنند.[۲۳] دومین شب احیای ماه رمضان برای مسلمانان شیعه به ویژه ایرانیان یعنی بیست و یکم ماه رمضان که مصادف با مرگ اولین امامشان علی است و هر ساله در این شب علاوه بر اقامه آداب مخصوص به شب احیا، مراسم عزاداری به خاطر کشته شدن اولین امامشان علی را نیز برپا می‌دارند.[۲۴][۲۵] آخرین شب احیای ماه رمضان برای مسلمانان شیعه به ویژه ایرانیان، شب بیست و سوم ماه رمضان است که در این شب نیز برای برگزاری مراسم عبادی دسته‌جمعی، اقدام می‌کنند.[۲۶][۲۷] البته در برخی از کتب و منابع اسلامی، شب‌هایی بعد از شب ۲۱اُم ماه رمضان نیز به عنوان شب قدر حدس زده شده است، ولی مهم‌ترین رسوم اجرایی شب‌های احیای ماه رمضان به ویژه در کشور ایران، همانطور است که گفته شد.[۲۸][۲۹]

ثواب و فواید آن

[ویرایش]

در روایات فراوانی از محمد و چهارده معصوم نقل شده‌است که هر کس شب‌های قدر را احیا کند، گناهانش آمرزیده می‌شود.[۳۰] همچنین گفته شده روزی او زیاد می‌شود و در کارهایش گشایش می‌بیند.[۳۱][۳۲][۳۳] در احادیث مربوط به چهارده معصوم آمده‌است: بیدار ماندن قسمتی از شب و نماز خواندن و تلاوت قرآن ثواب بسیار دارد.[۳۴] خاصیت‌های دیگری نیز در متون اسلامی برای احیا آمده‌است، از جمله: با احیا، بیماری از جسم خارج می‌شود.[۳۵] چهره فرد را نورانی و زیبا می‌کند.[۳۶] خانه فرد یا محل برگزاری احیا نورانی می‌شود. باعث تلاش مستمر و مداوم در طول روز می‌شود. موجب تضمین روزی بدون رنج و زحمت است.[۳۷] فرصتی برای تمدد اعصاب و رفع خستگی، افسردگی و آزردگی و ترمیم روح و جسم فرد است. فرصتی است برای مناجات با خالق جهان هستی و اوج قرب الهی.[۳۸] بُعد معنوی فرد را می‌سازد و تقویت می‌کند و باعث می‌شود فرد از منبع علم و قدرت لایزال الهی، توش و توان بگیرد.[۳۹] موجب اصلاح روابط بین افراد شده و آن را بهبود می‌بخشد.[۴۰][۴۱][۴۲][۴۳]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ دهخدا, علی‌اکبر. لغت‌نامه دهخدا. Vol. ۱. تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا. p. ۱۴۹۳. چاپ دوم، ۱۳۷۷ش.
  2. ↑ ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی، عباس زریاب خویی، محمدحسین مشایخ فریدنی، پرویز ورجاوند سید مهدی حائری قزوینی و حسن انوشه. دائرةالمعارف تشیع. Vol. ۱. ایران: بنیاد طاهر. p. ۵۳۷. جلد یکم، ص۵۳۷ احیا
  3. ↑ طباطبایی, سید محمدحسین. المیزان فی تفسیر القرآن (به عربی). Vol. ۲۰. بیروت: موسسة الأعلمی للمطبوعات. p. ۷۷. ۱۴۱۷ق
  4. ↑ طبرسی, فضل بن حسن. مجمع البیان فی تفسیر القرآن (به عربی). Vol. ۱۰. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. p. ۱۶۱. ۱۴۱۵ق
  5. ↑ "فضیلت ماه مبارک رمضان". Retrieved 27 November 2021.
  6. ↑ "تاریخ دقیق شبهای قدر در سال ۱۴۰۰ مشخص شد". Retrieved 27 November 2021.
  7. ↑ "شبهای نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم رمضان المبارک؛ شبهای قدر". Retrieved 27 November 2021.
  8. ↑ دهخدا, علی‌اکبر. لغت‌نامه دهخدا. Vol. ۹. تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا. p. ۱۴۱۰. چاپ دوم، ۱۳۷۷ش.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ حر عاملی, شیخ محمد بن حسن. وسائل الشیعه (به عربی). Vol. ۷. قم: موسسة آل البیت لإحیاء التراث. p. ۴۷۸.
  10. ↑ زیر نظر احمد صدر حاج سیدجوادی، بهاءالدین خرمشاهی و کامران فانی. دائرةالمعارف تشیع. Vol. ۱. تهران: انتشارات حکمت. p. ۵۳۶–۵۳۷. چاپ ششم، ۱۳۹۰ش.
  11. ↑ "اهمیت احیای شب نیمه شعبان در سیره اهل بیت". Archived from the original on 27 November 2021. Retrieved 27 November 2021.
  12. ↑ "منشأ و آداب عید قربان - قدس". Retrieved 27 November 2021.
  13. ↑ "فضیلت ماه مبارک شعبان در سیره و کلام گهر بار معصومین علیهم السلام". Retrieved 27 November 2021.
  14. ↑ "نکاتی در مورد احیاء که باید به آنها توجه داشت". Retrieved 27 November 2021.
  15. ↑ "شب قدر، بهترین منزلگاه نیایش‌گران سرسپرده به مهر حق است". Archived from the original on 27 November 2021. Retrieved 27 November 2021.
  16. ↑ "اعمال شب بیست و یکم ماه رمضان؛ دعای شب قدر بیست و یکم رمضان". Retrieved 27 November 2021.
  17. ↑ "بهترین اعمال در شب قدر کدام است؟". Retrieved 27 November 2021.
  18. ↑ "شب احیا" [Ehya Night]. Retrieved 27 February 2025.
  19. ↑ "احیا" [Ehya]. Retrieved 27 February 2025.
  20. ↑ "تاریخ دقیق شب های قدر ۱۴۰۴-۱۴۰۳ کی و چه روزی است؟" [When and on what day is the exact date of the Nights of Power 1403-1404?]. Retrieved 27 February 2025.
  21. ↑ "روز ضربت خوردن حضرت علی (ع)" [The day Imam Ali (AS) was struck]. Retrieved 27 February 2025.
  22. ↑ "۱۹ رمضان؛ ضربت خوردن حضرت علی (ع)" [19th of Ramadan; Imam Ali (AS) was struck]. Retrieved 27 February 2025.
  23. ↑ "روز ضربت خوردن حضرت علی در محراب نماز" [The day Hazrat Ali was struck in the prayer altar]. Retrieved 27 February 2025.
  24. ↑ "همه‌چیز درباره شب‌های قدر در ماه رمضان" [Everything about the Nights of Power in Ramadan]. Retrieved 27 February 2025.
  25. ↑ "امام علی(ع) و شب‌های قدر محور اشتراک امت اسلامی است" [Imam Ali (AS) and the Nights of Power are the focus of the Islamic Ummah's unity]. Retrieved 27 February 2025.
  26. ↑ "شب قدر، شبی برای بازگشت به خدا" [Laylat al-Qadr, a night to return to God]. Retrieved 27 February 2025.
  27. ↑ "شب بیست و سوم رمضان" [The twenty-third night of Ramadan]. Retrieved 27 February 2025.
  28. ↑ "علت اختلاف در مورد شب قدر بین مسلمین" [The reason for the disagreement among Muslims about the Night of Power]. Retrieved 27 February 2025.
  29. ↑ "امتیازات و ویژگی های شب قدر درمنابع شیعه" [The privileges and characteristics of the Night of Power in Shiite sources] (PDF). Retrieved 27 February 2025.
  30. ↑ تفسیر منهج الصادقین، ج ۱۰، ص ۳۰۸.
  31. ↑ "اعمال شب‌های قدر". Archived from the original on 27 November 2021. Retrieved 27 November 2021.
  32. ↑ "فضیلت شب قدر". Retrieved 27 November 2021.
  33. ↑ "اعمال شب قدر، ذکر معروف شب قدر چیست؟". Retrieved 27 November 2021.
  34. ↑ "ثواب شب زنده داری با قرآن و نماز". Retrieved 27 November 2021.
  35. ↑ راوندی، قطب الدین سعید بن عبداللَّه بن حسین؛ دعوات الراوندی - سلوة الحزین، مؤسسه آل البیت علیهم السلام - قم - ایران، چاپ‌اول، ۱۴۰۷ ه‍. ق، ص ۷۷.
  36. ↑ دیلمی حسن، ارشادالقلوب، ج۱، ص ۹۲.
  37. ↑ قمّی، شیخ صدوق، محمّد بن علی بن بابویه؛ من لا یحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم - قم - ایران، چاپ‌دوم، ۱۴۱۳ ه‍. ق، ج۱، ص ۴۷۱.
  38. ↑ حسن‌زاده آملی، نور علی نور، انتشارات تشیّع، چاپ ششم، ۱۳۷۶، ص ۵۶.
  39. ↑ امام خمینی؛ سرّ الصلاة، مؤسسهٔ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ ششم، ۱۳۷۸، مقدمهٔ آیت‌الله جوادی آملی، ص ۱۱ و ۱۲
  40. ↑ موسوی همدانی، سید محمد باقر؛ ترجمه تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامی جامعهٔ مدرسین حوزه علمیه قم - قم، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ ش، ج۲۰، ص ۹۴.
  41. ↑ "سازمان تبلیغات اسلامی - فضیلت شب زنده داری ازدیدگاه قرآن و روایات". Retrieved 27 November 2021.
  42. ↑ "آثار و فضایل نماز شب و شب زنده داری". Retrieved 27 November 2021.
  43. ↑ "شب زنده داری و نماز شب - دانشنامه پژوهه پژوهشکده باقرالعلوم". Retrieved 27 November 2021.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=شب_احیا&oldid=41439021»