سالارالدوله: تفاوت میان نسخه‌ها

نام کامل
	ابوالفتح میرزا سالارالدوله

سالارالدوله
سالارالدوله
شاهزاده قاجار
زاده	۱۲۹۸ (قمری); ۱۲۶۰ خورشیدی; تبریز، ایران
درگذشته	خرداد ۱۳۳۸; اسکندریه، مصر
نام کامل
نام کامل
	ابوالفتح میرزا سالارالدوله
پدر	مظفرالدین شاه
مادر	نورالدوله

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت قدیمی‌تر تفاوت جدیدتر ←

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ ‏۵ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۹:۰۰

ابوالفتح میرزا سالارالدوله (زاده ۱۲۶۰ تبریز - درگذشته ۱۳۳۸ اسکندریه) از رجال سیاسی دوران قاجار و پسر دوم مظفرالدین شاه بود.^[۱]

پس از انقلاب مشروطه از ایران رفت و در حمایت از برادرش محمدعلی شاه، در کردستان دست به شورش زد و سنندج را گرفت و از مجلس شورای ملی خواست تا با شاه مخلوع، همکاری کند. بعد از عزل محمدعلی شاه، در وین با برادر خود ملاقات نمود و برای بازگشت سلطنت برادر، از راه عثمانی وارد ایران شد و با لشکری از ایل کلهر، جاف، سنجابی و لر، توانست کرمانشاه و همدان را تصرف کند. در نبرد نخست با مشروطه‌خواهان، به فرماندهی امیر مفخم بختیاری، که در نزدیکی ملایر اتفاق افتاد، پیروزی از آن سالارالدوله بود. وی سپس با حدود سی هزار نفر قشون، به سوی تهران رهسپار شد. در نبرد دوم که میان مشروطه‌خواهان به فرماندهی امیرمفخم و قشون سالارالدوله در نزدیکی ساوه در گرفت، این بار سالارالدوله به سختی شکست خورد، که در نهایت وی موفق شد از صحنه نبرد بگریزد و چون مجلس برای توقیف یا اعدام او ۲۵ هزار تومان جایزه تعیین نمود، سالارالدوله به عثمانی فرار کرد.^[۲] چند سال بعد، بار دیگر به کردستان رفت و لشکری جمع‌آوری کرد و به همدان تاخت، ولی از قوای یپرم‌خان شکست خورد و بار دیگر از ایران گریخت. بعدها به وساطت روس‌ها، حکومت گیلان به او سپرده شد، اما بار دیگر طغیان کرد و قزاقان ساخلوی گرگان از او حمایت نمودند، ولی بار دیگر شکست خورد و این بار از ایران اخراج شد. هنگام جنگ جهانی اول باز هم به ایران آمد و کاری از پیش نبرد و سرانجام به کشور عثمانی پناه برد و ساکن کشور مصر گردید، که در اسکندریه در خردادماه سال ۱۳۳۸ درگذشت.

زندگی‌نامه

ابوالفتح میرزا در سال ۱۲۶۰ (۱۲۹۸ ه‍.ق) در شهر تبریز به دنیا آمد. پس از تحصیلات مقدماتی و نظامی در تبریز، به حکومت در چند ایالت ایران منصوب شد، که اغلب با شکایت اهالی از رفتارش، معزول می‌شد. سالارالدوله را از لحاظ اخلاقی فاقد هر گونه ثبات شخصیتی دانسته‌اند. اکثر منابع دربارهٔ او دید مثبتی ندارند و وی را شخصی ساده لوح‌معرفی می‌کنند. احمد کسروی از او به عنوان «شاهزاده سبک‌سر» و «سبک‌مغز» و مورگان شوستر از او به عنوان «دیوانه» یاد می‌کند. گروته در سفرنامه خود می‌نویسد:

او همیشه با اروپاییان رفتاری دوستانه داشت و همواره می‌کوشید با فرهنگ و تمدن اروپایی بیشتر آشنا گردد. در اینجا (کرمانشاه) شخصیتهای زیادی که سالارالدوله را از نزدیک می‌شناختند اظهار می‌دارند که او یک تئوریسین ذهن‌گرا است و از قدرت سازماندهی برخودار نیست و نمی‌داند چگونه باید عملاً هدفش را دنبال کند. شاهزاده سالارالدوله به ناپلئون عشق می‌ورزید و تمام آثارش را به زبان فرانسه، که آن را خوب می‌دانست خوانده بود. او همچنین به مطالعه کتب نظامی، بخصوص آنهایی که به کاربرد توپخانه مربوط می‌شد، علاقه وافری داشت.

ناصرالدین شاه در سفر سوم خود به فرنگ، در سال ۱۳۰۶ ه‍.ق هنگام عبور از تبریز، به او لقب سالارالدوله داد. سالارالدوله در سال ۱۳۱۵ ه‍.ق با وزارت و پیشکاری زین‌العابدین خان حسام‌الملک قراگزلو، به حکمرانی ایالت کرمانشاهان و سرحد داری عراقین تعیین شد. او مدت ۶ ماه در کرمانشاه حکمرانی را بر عهده داشت. وی ظلم و تعدی بسیاری به مردم نمود. مردم کرمانشاه نیز از او به مظفرالدین شاه شکایت نمودند، مظفرالدین شاه نیز او را معزول ساخت. در سال ۱۳۱۶ه‍.ق او را به حکومت منطقه خمسه (زنجان) فرستادند که پیشکاری او در این دوره میرزا محمود خان مدیرالدوله بود. در آنجا نیز ظلم و ستم را از حد گذرانیده، او را معزول کردند.

باقر عاقلی در ذیل حوادث سال ۱۳۱۸ ه‍.ق می‌نویسد:

فرمانفرمایی خوزستان، لرستان، بروجرد و بختیاری، همچنین ریاست ایلات آن حدود به انضمام ریاست تمام قشون آن صفحه به ابوالفتح میرزا سالارالدوله واگذارشد.

در این مدت پیشکاری او را میرزا شفیع مستشارالملک گرگانی برعهده داشت. در این ایام بود که با دختر غلامرضاخان والی پشتکوه ازدواج کرد، تا در شورشهای بعدی از آنها به عنوان متحدی نیرومند استفاده نماید. او در طول ایام حکمرانی خود به راهنمایی‌های همراهانش توجهی نمی‌کرده و از سر بیرحمی با مردم رفتار می‌کرد. در سال ۱۳۲۳ ه‍.ق حکومت همدان و کردستان را به او داده بودند، راضی نشده بود؛ ولی بعد از مدتی موافقت کرد و به کردستان رفت. او از همان بدو ورود به کردستان شروع به ظلم و ستم به اهالی آن دیار کرد. مردوخ می‌نویسد:

هنگام رسیدن به میان کسبه، از توی کالسکه خودش امر می‌داد و با دست هم اشاره می‌کرد که به خاک بیفتید، به خاک بیفتید! مردم بیچاره هم به خاک افتاده و زمین اطاعت را بوسیدند. خود شاهزاده از خاک افتادن مردم می‌خندید. به توپخانه مرتضی خان شجاع لشکر اردلان را که ریاست توپخانه را داشت، امر داد، دراز کشیدند و کتک کاری کردند که چرا توپ کم صدا بود. در دوره شاهزاده بگیر ببند و جرم و زور و کلاه کاغذی شدت پیدا کرده، اطمینان مالی و جانی برای احدی باقی نبود.

عاقبت به دلیل این همه ظلم و جنایت به مردم، آنها تلگرافاتی به مرکز مخابره کردند عین‌الدوله هم که صدر اعظم و رئیس‌الوزراء وقت بود، دل خوشی از سالارالدوله نداشت. تلگرافات تظلم را ترتیب اثر داده، در ۱۱ شوال همان سال سالارالدوله را احضار کرد و او دیگر به عنوان حکمران به کردستان برنگشت. بعد از برکناری مدتی در اعتراض و نارضایتی به سر می‌برد تا اینکه در سال ۱۳۲۵ ه‍.ق دست به شورش زد.^[۳]

فرزندان

سالارالدوله برای رسیدن به مقاصد سیاسی در غرب ایران، با دختر رؤسای ایلات و عشایر آن حدود وصلت کرد که حاصلش نُه فرزند بود. یکی از این همسران، ملکه خانم دختر غلامرضاخان امیرجنگ، والی پشتکوه از همسرش هاجر خانم دختر لطفعلی خان بالوند^[۴] جد علای خاندان اسفندیاری بالوند بود و همسر دیگر «آغا زیبا»^[۵] دختر نظرعلی خان پسر برخوردار خان حاکم سلسله و دلفان.^[۶]^[۷]>

ردیف	نام	نام مادر	یادداشت‌ها
۱	سلطان مجید میرزا	فاطمه خانم فرح‌السلطنه	با آسیه قاجار دختر محمدعلی شاه ازدواج کرد
۲	قمرالدوله	فاطمه خانم فرح‌السلطنه
۳	محمدرضا میرزا	ملکه خانم قدس‌الدوله

دودمان

منابع

مسعود بهنود: (کشته شدگان بر سر قدرت، ص. ۲۰۷–۱۷۹)
تاریخ انقلاب مشروطیت. رحیم نامور. انتشارات چاپار ۱۹۵۸
ایل کلهر در دوره مشروطیت. علیرضا گودرزی. انتشارات کرمانشاه، ۱۳۸۱، فصل دوم به بعد

↑ کلکسیون آثار باستانی ایران در موزه اسرائیل، بی‌بی‌سی فارسی
↑ آهنجیده، اسفندیار. ایل بختیاری و مشروطیت، انتشارات ذره بین، اراک:۱۳۷۴ (ص ۸۰)
↑ ایل کلهر در دوره مشروطیت، علیرضا گودرزی، انتشارات کرمانشاه، ۱۳۸۱ ص۴۱
↑ چریکف، سیاحت‌نامه، ترجمه آبکار مسیحی، به کوشش علی‌اصغر عمران، تهران، ۱۳۵۸ش (ص ۹۷).
↑ شورش ایل کلهر و نقش سالارالدوله. ص۴۹
↑ [۱]
↑ [۲]

جستارهای وابسته

[1] کلکسیون آثار باستانی ایران در موزه اسرائیل، بی‌بی‌سی فارسی

[2] آهنجیده، اسفندیار. ایل بختیاری و مشروطیت، انتشارات ذره بین، اراک:۱۳۷۴ (ص ۸۰)

[3] ایل کلهر در دوره مشروطیت، علیرضا گودرزی، انتشارات کرمانشاه، ۱۳۸۱ ص۴۱

[4] چریکف، سیاحت‌نامه، ترجمه آبکار مسیحی، به کوشش علی‌اصغر عمران، تهران، ۱۳۵۸ش (ص ۹۷).

[5] شورش ایل کلهر و نقش سالارالدوله. ص۴۹

[6] [۱]

[7] [۲]

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{جعبه اطلاعات حاکم
 | نام           = سالارالدوله
 | تصویر         =
 | زیرنویس تصویر =
 | دوران         =
 | تاجگذاری      =
 | تفویض         =
 | تعمید         =
-| نام کامل      = '''ابوالفتح میرزا سالارالدوله'''
+| نام کامل      = ابوالفتح میرزا سالارالدوله
-| لقب           =  شاهزاده [[قاجار]]
+| لقب           = شاهزاده [[قاجار]]
-| زادروز        =  [[۱۲۹۸ (قمری)]]{{سخ}}[[۱۲۶۰]] خورشیدی
+| زادروز        = [[۱۲۹۸ (قمری)]]{{سخ}}۱۲۶۰ خورشیدی
 | زادگاه        = [[تبریز]]، [[ایران]]
-| تاریخ درگذشت  = خرداد [[۱۳۳۸]]
+| تاریخ درگذشت  = خرداد ۱۳۳۸
 | محل درگذشت    = [[اسکندریه]]، [[مصر]]
 | آرامگاه       =
 | پیش از        =
 | پس از         =
 | شهبانو        =
 | همسر          =
 | همسر ۱        =
 | همسر ۲        =
 | همسر ۳        =
 | کاخ           =
 | دودمان        =
 | آواز سلطنتی   =
 | شعار سلطنتی   =
 | پدر           = [[مظفرالدین شاه]]
 | مادر          = نورالدوله
 | فرزندان       =
 | دین           =
 | امضاء         =
 }}
-'''ابوالفتح میرزا سالارالدوله''' پسر دوم [[مظفرالدین شاه]] بود.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/10/101003_u04_israel_persian_artifacts.shtml کلکسیون آثار باستانی ایران در موزه اسرائیل]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>
+'''ابوالفتح میرزا سالارالدوله''' (زاده ۱۲۶۰ [[تبریز]] - درگذشته ۱۳۳۸ [[اسکندریه]]) از رجال سیاسی دوران قاجار و پسر دوم [[مظفرالدین شاه]] بود.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/10/101003_u04_israel_persian_artifacts.shtml کلکسیون آثار باستانی ایران در موزه اسرائیل]، بی‌بی‌سی فارسی</ref>
+پس از [[انقلاب مشروطه]] از ایران رفت و در حمایت از برادرش [[محمدعلی شاه]]، در [[کردستان]] دست به شورش زد و [[سنندج]] را گرفت و از [[مجلس شورای ملی]] خواست تا با شاه مخلوع، همکاری کند. بعد از عزل محمدعلی شاه، در [[وین]] با برادر خود ملاقات نمود و برای بازگشت سلطنت برادر، از راه [[عثمانی]] وارد ایران شد و با لشکری از [[ایل کلهر]]، [[جاف]]، [[سنجابی]] و [[لر]]، توانست [[کرمانشاه]] و [[همدان]] را تصرف کند. در نبرد نخست با مشروطه‌خواهان، به فرماندهی [[امیر مفخم بختیاری]]، که در نزدیکی [[ملایر]] اتفاق افتاد، پیروزی از آن سالارالدوله بود. وی سپس با حدود سی هزار نفر قشون، به سوی تهران رهسپار شد. در نبرد دوم که میان مشروطه‌خواهان به فرماندهی امیرمفخم و قشون سالارالدوله در نزدیکی [[ساوه]] در گرفت، این بار سالارالدوله به سختی شکست خورد، که در نهایت وی موفق شد از صحنه نبرد بگریزد و چون مجلس برای توقیف یا اعدام او ۲۵ هزار تومان جایزه تعیین نمود، سالارالدوله به [[عثمانی]] فرار کرد.<ref>آهنجیده، اسفندیار. ''ایل بختیاری و مشروطیت''، انتشارات ذره بین، اراک:۱۳۷۴ (ص ۸۰)</ref> چند سال بعد، بار دیگر به کردستان رفت و لشکری جمع‌آوری کرد و به همدان تاخت، ولی از قوای [[یپرم‌خان]] شکست خورد و بار دیگر از ایران گریخت. بعدها به وساطت روس‌ها، حکومت گیلان به او سپرده شد، اما بار دیگر طغیان کرد و قزاقان ساخلوی گرگان از او حمایت نمودند، ولی بار دیگر شکست خورد و این بار از ایران اخراج شد. هنگام [[ایران در جنگ جهانی اول|جنگ جهانی اول]] باز هم به [[ایران]] آمد و کاری از پیش نبرد و سرانجام به کشور [[عثمانی]] پناه برد و ساکن کشور [[مصر]] گردید، که در اسکندریه در خردادماه سال ۱۳۳۸ درگذشت.
-او در سال[[۱۲۶۰]](۱۲۹۸ ه. ق) درشهر [[تبریز]] به دنیا آمد. پس از تحصیلات مقدماتی و نظامی در تبریز به حکومت در چند ایالت ایران منصوب شد که اغلب با شکایت اهالی از رفتارش معزول می‌شد.
+== زندگی‌نامه ==
-پس از [[مشروطه]] از ایران رفت و در حمایت از برادرش [[محمدعلی شاه]] در [[کردستان]] دست به شورش زد و [[سنندج]] را گرفت و از [[مجلس شورای ملی]] خواست تا با شاه مخلوع همکاری کند.
+ابوالفتح میرزا در سال [[۱۲۶۰]] (۱۲۹۸ ه‍.ق) در شهر [[تبریز]] به دنیا آمد. پس از تحصیلات مقدماتی و نظامی در تبریز، به حکومت در چند ایالت ایران منصوب شد، که اغلب با شکایت اهالی از رفتارش، معزول می‌شد. سالارالدوله را از لحاظ اخلاقی فاقد هر گونه ثبات شخصیتی دانسته‌اند. اکثر منابع دربارهٔ او دید مثبتی ندارند و وی را شخصی ساده لوح‌معرفی می‌کنند. [[احمد کسروی]] از او به عنوان «شاهزاده سبک‌سر» و «سبک‌مغز» و [[مورگان شوستر]] از او به عنوان «دیوانه» یاد می‌کند. گروته در سفرنامه خود می‌نویسد:
+{{نقل قول|او همیشه با اروپاییان رفتاری دوستانه داشت و همواره می‌کوشید با فرهنگ و تمدن اروپایی بیشتر آشنا گردد. در اینجا (کرمانشاه) شخصیتهای زیادی که سالارالدوله را از نزدیک می‌شناختند اظهار می‌دارند که او یک تئوریسین ذهن‌گرا است و از قدرت سازماندهی برخودار نیست و نمی‌داند چگونه باید عملاً هدفش را دنبال کند. شاهزاده سالارالدوله به ناپلئون عشق می‌ورزید و تمام آثارش را به زبان فرانسه، که آن را خوب می‌دانست خوانده بود. او همچنین به مطالعه کتب نظامی، بخصوص آنهایی که به کاربرد توپخانه مربوط می‌شد، علاقه وافری داشت.}}
+[[ناصرالدین شاه]] در سفر سوم خود به فرنگ، در سال ۱۳۰۶ ه‍.ق هنگام عبور از [[تبریز]]، به او لقب سالارالدوله داد. سالارالدوله در سال ۱۳۱۵ ه‍.ق با وزارت و پیشکاری زین‌العابدین خان حسام‌الملک قراگزلو، به حکمرانی ایالت کرمانشاهان و سرحد داری عراقین تعیین شد. او مدت ۶ ماه در کرمانشاه حکمرانی را بر عهده داشت. وی ظلم و تعدی بسیاری به مردم نمود. مردم کرمانشاه نیز از او به مظفرالدین شاه شکایت نمودند، مظفرالدین شاه نیز او را معزول ساخت. در سال ۱۳۱۶ه‍.ق او را به حکومت منطقه خمسه ([[زنجان]]) فرستادند که پیشکاری او در این دوره میرزا محمود خان مدیرالدوله بود. در آنجا نیز ظلم و ستم را از حد گذرانیده، او را معزول کردند.
-{{جنبش مشروطه}}
-بعد از عزل محمدعلی شاه در [[وین]] با برادر خود ملاقات نموده و برای بازگشت سلطنت برادر از راه [[عثمانی]] به ایران آمد و با لشکری از [[ایل کلهر]]،[[جاف]]، [[سنجابی]] و [[لر]] توانست کرمانشاه و همدان را تصرف کند و همچنین قوای [[امیر مفخم بختیاری]] را در نزدیک ملایر شکست داده با حدود سی هزار قشون به سوی تهران بیاید که در نزدیکی ساوه از قوای [[فرمان خان]] شکست خورد ولی چون مجلس برای توقیف یا اعدام او ۲۵ هزارتومان جایزه تعیین نمود به عثمانی فرار کرد و چند سال بعد بار دیگر به کردستان آمد و لشکری جمع‌آوری کرد و به همدان تاخت ولی از قوای [[یپرم‌خان]] شکست خورد و بار دیگر از ایران گریخت. بعد به وساطت روس‌ها حکومت گیلان به او سپرده شد اما بار دیگر طغیان کرد و قزاقان ساخلوی گرگان از او حمایت نمودند ولی بار دیگر شکست خورد و از ایران اخراج شد.
+[[باقر عاقلی]] در ذیل حوادث سال ۱۳۱۸ ه‍.ق می‌نویسد:
-هنگام [[ایران در جنگ جهانی اول|جنگ جهانی اول]] باز هم به [[ایران]] آمد و کاری از پیش نبرد و سرانجام به کشور عثمانی پناه برد و ساکن کشور مصر گردید که در اسکندریه در خردادماه سال ۱۳۳۸ درگذشت.
+{{نقل قول|فرمانفرمایی خوزستان، لرستان، بروجرد و بختیاری، همچنین ریاست ایلات آن حدود به انضمام ریاست تمام قشون آن صفحه به ابوالفتح میرزا سالارالدوله واگذارشد.}}
+در این مدت پیشکاری او را میرزا شفیع مستشارالملک گرگانی برعهده داشت. در این ایام بود که با دختر غلامرضاخان والی پشتکوه ازدواج کرد، تا در شورشهای بعدی از آنها به عنوان متحدی نیرومند استفاده نماید. او در طول ایام حکمرانی خود به راهنمایی‌های همراهانش توجهی نمی‌کرده و از سر بیرحمی با مردم رفتار می‌کرد. در سال ۱۳۲۳ ه‍.ق حکومت همدان و کردستان را به او داده بودند، راضی نشده بود؛ ولی بعد از مدتی موافقت کرد و به کردستان رفت. او از همان بدو ورود به کردستان شروع به ظلم و ستم به اهالی آن دیار کرد. مردوخ می‌نویسد:
-== زندگی ==
+{{نقل قول|هنگام رسیدن به میان کسبه، از توی کالسکه خودش امر می‌داد و با دست هم اشاره می‌کرد که به خاک بیفتید، به خاک بیفتید! مردم بیچاره هم به خاک افتاده و زمین اطاعت را بوسیدند. خود شاهزاده از خاک افتادن مردم می‌خندید. به توپخانه مرتضی خان شجاع لشکر اردلان را که ریاست توپخانه را داشت، امر داد، دراز کشیدند و کتک کاری کردند که چرا توپ کم صدا بود. در دوره شاهزاده بگیر ببند و جرم و زور و کلاه کاغذی شدت پیدا کرده، اطمینان مالی و جانی برای احدی باقی نبود.}}
-سالارالدوله را از لحاظ اخلاقی فاقد هرگونه ثبات شخصیتی دانسته‌اند. اکثر منابع درباره او دید مثبتی ندارند و او را شخصی ساده لوح معرفی می‌کنند [[احمد کسروی]] از او به عنوان «شاهزاده سبکسر» و «سبکمغز» و مورگان شوستر آمریکایی از او به عنوان «دیوانه» یاد می‌کند.. گروته در سفرنامه خود می‌نویسد:
-«او همیشه با اروپائیان رفتاری دوستانه داشت و همواره می‌کوشید با فرهنگ و تمدن اروپائی بیشتر آشنا گردد.» او در ادامه می‌نویسد: «در اینجا (کرمانشاه) شخصیتهای زیادی که سالارالدوله را از نزدیک می‌شناختند اظهار می‌دارند که او یک تئوریسین ذهن گرا است و از قدرت سازماندهی برخودار نیست و نمی‌داند چگونه باید عملاً هدفش را دنبال کند. شاهزاده سالارالدوله به ناپلئون عشق می‌ورزید و تمام آثارش را به زبان فرانسه، که آن را خوب می‌دانست خوانده بود. او همچنین به مطالعه کتب نظامی، بخصوص آنهایی که به کاربرد توپخانه مربوط می‌شد علاقه وافری داشت.»
+عاقبت به دلیل این همه ظلم و جنایت به مردم، آنها تلگرافاتی به مرکز مخابره کردند عین‌الدوله هم که صدر اعظم و رئیس‌الوزراء وقت بود، دل خوشی از سالارالدوله نداشت. تلگرافات تظلم را ترتیب اثر داده، در ۱۱ شوال همان سال سالارالدوله را احضار کرد و او دیگر به عنوان حکمران به کردستان برنگشت. بعد از برکناری مدتی در اعتراض و نارضایتی به سر می‌برد تا اینکه در سال ۱۳۲۵ ه‍.ق دست به شورش زد.<ref>ایل کلهر در دوره مشروطیت، علیرضا گودرزی، انتشارات کرمانشاه، ۱۳۸۱ ص۴۱</ref>
-[[ناصرالدین شاه]] در سفر سوم خود به فرنگ در سال ۱۳۰۶ ه. ق هنگام عبور از تبریز به او لقب سالارالدوله داد.
-سالارالدوله در سال ۱۳۱۵ ه. ق با وزارت و پیشکاری زین‌العابدین خان حسام‌الملک قراگزلو به حکمرانی ایالت کرمانشاهان و سرحد داری عراقین تعیین شد. او مدت ۶ ماه در کرمانشاه حکمرانی را بر عهده داشت. وی ظلم و تعدی بسیاری به مردم نمود مردم کرمانشاه نیز از او به مظفرالدین شاه شکایت نمودند، مظفرالدین شاه نیز او را معزول ساخت. در سال ۱۳۱۶ه. ق او را به حکومت منطقه خمسه (زنجان) فرستادند که پیشکاری او در این دوره میرزا محمود خان مدیرالدوله بود. در آنجا نیز ظلم و ستم را از حد گذرانیده، او را معزول کردند. باقر عاقلی در ذیل حوادث سال ۱۳۱۸ ه. ق می‌نویسد: «فرمانفرمایی خوزستان، لرستان، بروجرد و بختیاری و ریاست ایلات آن حدود به انضمام ریاست تمام قشون آن صفحه به ابوالفتح میرزاسالارالدوله واگذارشد». در این مدت پیشکاری او را میرزا شفیع مستشارالملک گرگانی برعهده داشت. در این ایام بود که با دختر غلامرضاخان والی پشتکوه ازدواج کرد، تا در شورشهای بعدی از آنها به عنوان متحدی نیرومند استفاده نماید. او در طول ایام حکمرانی خود به راهنمایی‌های همراهانش توجهی نمی‌کرده و از سر بیرحمی و قساوت با مردم رفتار می‌کرد. در سال ۱۳۲۳ ه. ق حکومت همدان و کردستان را به او داده بودند راضی نشده بود. ولی بعد از مدتی موافقت کرد و به کردستان رفت. او از همان بدو ورود به کردستان شروع به ظلم وستم به اهالی مظلوم آن دیار کرد.
-مردوخ می‌نویسد:
-«هنگام رسیدن به میان کسبه از توی کالسکه خودش امر می‌داد و با دست هم اشاره می‌کرد که به خاک بیفتید، به خاک بیفتید مردم بیچاره هم به خاک افتاده و زمین اطاعت را بوسیدند خود شاهزاده از خاک افتادن مردم می‌خندید. به توپخانه مرتضی خان شجاع لشکر [[اردلان]] را که ریاست توپخانه را داشت امر داد دراز کشیدند و کتک کاری کردند که چرا توپ کم صدا بود.»
-مردوخ پس از آوردن سخنان سالارالدوله که بیشتر راجع به تهدید مردم و ترساندن آنها بود می‌نویسد:
-«در دوره شاهزاده بگیر و ببند و جرم و زور و کلاه کاغذی شدت پیدا کرده اطمینان مالی و جانی برای احدی باقی نبود.»
-عاقبت به دلیل این همه ظلم و جنایت به مردم، آنها تلگرافاتی به مرکز مخابره کردند عین‌الدوله هم که صدر اعظم و رئیس‌الوزراء بود دل خوشی از سالارالدوله نداشت تلگرافات تظلم را ترتیب اثر داده، در ۱۱ شوال همان سال سالارالدوله را احضار کرد و او دیگر به عنوان حکمران به کردستان بر نگشت. بعد از برکناری مدتی در اعتراض و نارضایتی به سر می‌برد تا اینکه در سال ۱۳۲۵ ه. ق دست به شورش زد .<ref>ایل کلهر در دوره مشروطیت، علیرضا گودرزی، انتشارات کرمانشاه، ۱۳۸۱  ص۴۱</ref>
 == فرزندان ==
-سالارالدوله برای رسیدن به مقاصد سیاسی در غرب ایران، با دختر رؤسای ایلات و عشایر آن حدود وصلت کرد که حاصلش نُه فرزند بود. یکی از این همسران، ملکه خانم دختر غلامرضاخان امیرجنگ، والی [[پشتکوه]] از همسرش [[هاجر]] خانم دختر [[لطفعلی خان بالوند]]<ref>چریکف، سیاحت‌نامه، ترجمه آبکار مسیحی، به کوشش علی‌اصغر عمران، تهران، ۱۳۵۸ش (ص ۹۷).</ref> جد علای [[خاندان اسفندیاری بالوند]] بود و همسر دیگر «آغا زیبا»<ref>[http://www.ensani.ir/storage/Files/20101118141501-141.pdf شورش ایل کلهر و نقش سالارالدوله]. ص۴۹</ref> دختر نظرعلی خان پسر برخوردار خان حاکم [[سلسله]] و [[دلفان]].<ref>[http://www.seymare.com/?p=1681 ]</ref><ref>[http://www.seymare.com/?p=3324 ]</ref>>
+سالارالدوله برای رسیدن به مقاصد سیاسی در غرب ایران، با دختر رؤسای ایلات و عشایر آن حدود وصلت کرد که حاصلش نُه فرزند بود. یکی از این همسران، ملکه خانم دختر غلامرضاخان امیرجنگ، والی [[پشتکوه]] از همسرش [[هاجر]] خانم دختر [[لطفعلی خان بالوند]]<ref>چریکف، سیاحت‌نامه، ترجمه آبکار مسیحی، به کوشش علی‌اصغر عمران، تهران، ۱۳۵۸ش (ص ۹۷).</ref> جد علای [[خاندان اسفندیاری بالوند]] بود و همسر دیگر «آغا زیبا»<ref>[http://www.ensani.ir/storage/Files/20101118141501-141.pdf شورش ایل کلهر و نقش سالارالدوله]. ص۴۹</ref> دختر نظرعلی خان پسر برخوردار خان حاکم [[سلسله]] و [[دلفان]].<ref>[http://www.seymare.com/?p=1681]</ref><ref>[http://www.seymare.com/?p=3324]</ref>>
 {|class="wikitable"
 |-
@@ خط ۱۰۵: / خط ۹۶: @@
 |23=۲۵. دختر [[ابومحمدخان بسطامی]]
+}}{{پایان}}
-}}</center>
 {{ahnentafel bottom}}
 == منابع ==
-* [[مسعود بهنود]]: (کشته شدگان بر سر قدرت، ص. ۲۰۷ - ۱۷۹)
+* [[مسعود بهنود]]: (کشته شدگان بر سر قدرت، ص. ۲۰۷–۱۷۹)
 * تاریخ انقلاب مشروطیت. رحیم نامور. انتشارات چاپار ۱۹۵۸
 * ایل کلهر در دوره مشروطیت. علیرضا گودرزی. انتشارات کرمانشاه، ۱۳۸۱، فصل دوم به بعد
-{{پانویس}}
+{{پانویس|۲}}
 == جستارهای وابسته ==

ن ب و شخصیت‌های تأثیرگذار در انقلاب مشروطه
قاجار قیام تنباکو اصناف و قیام تنباکو جنبش مشروطه ایران محاصره تبریز فتح تهران اصناف و انقلاب مشروطیت
شاهان قاجار	ناصرالدین‌شاه قاجار مظفرالدین‌شاه قاجار محمدعلی‌شاه احمدشاه قاجار
شاهزاده‌ها و اطرافیان شاه قاجار و رجال سیاسی	کامران میرزا عین‌الدوله رکن‌الملک ضرغام‌السلطنه سردار اسعد بختیاری احمد خان علاءالدوله ظل‌السلطان ارشدالدوله شعاع‌السلطنه جواد سعدالدوله حسین پاشا امیر بهادر سالارالدوله قوام‌السلطنه شجاع نظام مرندی میرزا نصرالله‌خان نائینی میرزا حسین‌خان سپهسالار عزیزخان مکری ابوالحسن میرزا قاجار حسن پیرنیا حسین پیرنیا علی‌اصغرخان اتابک عبدالحسین میرزا فرمانفرما سپهدار تنکابنی سپهدار رشتی عضدالملک ناصرالملک حسن مستوفی صمصام‌السلطنه شیخ خزعل مرتضی‌قلی صنیع‌الدوله محمود احتشام‌السلطنه حاج حسین امین‌الضرب مخبرالسلطنه عین‌الله محمودی همدانی سلیمان میرزا اسکندری علی‌خان ظهیرالدوله امیر مفخم بختیاری سلطان محمد خان سردار اشجع سردار ظفر بختیاری یوسف خان امیر مجاهد غلامحسین غفاری میرزا احمد وزیری معتضدالدوله
روشن‌فکرهای سیاسی	یوسف مستشارالدوله میرزا عبدالرحیم طالبوف میرزا ملکم‌خان میرزا آقاخان کرمانی محمد میرزا کاشف‌السلطنه علی مسیو سید حسین اردبیلی سید حسن تقی‌زاده احمد کسروی سلیمان‌میرزا اسکندری میرزا حسن رشدیه محمدعلی سیاح محلاتی
روحانیون	آیت‌الله عبدالله لاهیجی آیت‌الله محمد کاظم خراسانی آیت‌الله میرزا حسین تهرانی سید جمال‌الدین اسدآبادی سید محمد طباطبایی سید عبدالله بهبهانی سید اسدالله خرقانی ملک‌المتکلمین قاضی کوثر میرزا فضلعلی آقا تبریزی سید نصرالله اخوی میرزا احمدخان عمارلویی نورالله نجفی اصفهانی آقا نجفی اصفهانی قاضی ارداقی میرزا یحیی دولت‌آبادی محمدمهدی شریف کاشانی ملا علی کنی آملی شیخ فضل‌الله نوری ملا محمد آملی ثقةالاسلام تبریزی محمد خیابانی میرهاشم تبریزی ملا محمد خمامی محمدمهدی فیض‌مهدوی میرزا حسن آقا مجتهد محمد حسین نائینی سید جمال‌الدین واعظ سید علی یزدی سید محمدرضا مساوات شیخ ابراهیم زنجانی میرزا ابوطالب زنجانی قربان‌علی زنجانی میرزا ابوالقاسم افصح‌المتکلمین میرزا ابراهیم تبریزی سید عبدالحسین لاری
شاعران و نویسندگان	ادیب‌الممالک فراهانی ایرج میرزا علی‌اکبر دهخدا میرزاده عشقی میرزا علی‌اکبر صابر عارف قزوینی ملک‌الشعراء بهار سید اشرف‌الدین گیلانی محمد فرخی یزدی ابوالقاسم لاهوتی میرزا حسین کسمایی زین‌العابدین مراغه‌ای میرزا فتحعلی آخوندزاده خاوری کاشانی جهانگیرخان صور اسرافیل شیخ احمد روح‌القدس مجدالاسلام کرمانی اسماعیل امیرخیزی حسین کاظم‌زاده محمدعلی تربیت
افراد سرشناس از میان مردم	یپرم خان ارمنی آقا بالاخان ستارخان باقرخان نیکول دومان سالار فاتح حیدر لطیفیان محمدولی‌خان تنکابنی حیدرخان عمواوغلی یارمحمدخان کرمانشاهی یپرم‌خان خچو جعفرقلی‌خان بختیاری حاج‌علی دواچی مهدی کوزه‌کنانی میرزا حسین واعظ حسن شریف‌زاده عباس‌آقا تبریزی میرزا جواد ناطق شیخ احمد روحی سید الدوله سردار مقتدر سنجابی احسان‌الله خان دوستدار صمد شجاع‌الدوله محمدناصر صفا حاج باباخان اردبیلی حاج محمدتقی بنکدار ارباب جمشید کیخسرو شاهرخ کری (آرشاک گاوافیان) سوکارتسی ساکو‏ رفعت نظام‏ آخان‌بیک میرزا آقا اصفهانی خسرو شاه جهان
افراد غیرایرانی	ژوزف نوز مورگان شوستر هاوارد باسکرویل ادوارد براون دو هارتوویک چارلز مارلینگ ولادیمیر لیاخوف
زنان	افتخارالسلطنه فروغ‌الدوله تاج‌السلطنه زینب پاشا بی‌بی‌خانم استرآبادی ماهرخ گوهرشناس آغابیگم نجم‌آبادی صدیقه دولت‌آبادی بی‌بی مریم بختیاری

ن ب و شاهزادگان قاجار
نسل اول	محمدعلی میرزا • محمدقلی میرزا • محمدولی میرزا • عباس میرزا • حسینعلی میرزا • حسنعلی میرزا • محمدتقی میرزا • علی‌نقی میرزا • شیخعلی میرزا • علی میرزا ظل‌السلطان • عبدالله میرزا • محمدرضا میرزا • امام وردی میرزا • محمودمیرزا • اسماعیل میرزا • احمدعلی میرزا • علیرضا میرزا • ملک‌قاسم میرزا • ملک‌ایرج میرزا • کیکاووس میرزا • کیومرث میرزا • سلیمان میرزا • فتح‌الله میرزا • ملک منصور میرزا • بهمن میرزا • سلطان‌محمد میرزا • سیف‌الله میرزا • محمدامین میرزا • فرخ‌سیر میرزا • سلطان‌احمد میرزا • حسینقلی میرزا • پرویز میرزا • علیقلی میرزا • محمدهادی میرزا • کامران میرزا • اورنگ‌زیب میرزا • جلال‌الدین میرزا • امان‌الله میرزا • ام‌سلمه • فخرالدوله • ضیاء‌السلطنه • گوهرملک • عصمت‌الدوله • حسن جهان • سرو جهان • زبیده • گوهر خانم • افتخارالسلطنه • خرم‌بهار • قمرالسلطنه • بیگم جان • شمس‌الدوله • مرصع خانم • زینت‌الدوله
نسل دوم	بهرام میرزا • جهانگیر میرزا • قهرمان میرزا • بهمن میرزا • فریدون میرزا • اسکندر میرزا • خسرو میرزا • مصطفی قلی میرزا • اردشیر میرزا • احمد میرزا • مراد میرزا • فرهاد میرزا • فیروز میرزا • خانلر میرزا • مهدی‌قلی میرزا • حمزه میرزا • لطف‌الله میرزا • عبدالله میرزا • فخرالدوله • نگارالسلطنه • دلشاد خانم • اقلیما خانم • فرخنده سلطان خانم • گوهرتاج خانم • همایون سلطان خانم • خدیجه سلطان خانم • خورشید کلاه خانم • کوکب سلطان خانم • مریم سلطان خانم • مهر جهان خانم • نور جهان خانم • نوشابه خانم • قمر سلطان خانم • صفیه سلطان خانم • صاحب سلطان خانم • سکینه سلطان خانم • سارا سلطان خانم • سلطان بیگم خانم • طوبی خانم
نسل سوم	عباس میرزا • محمدتقی میرزا • عبدالصمد میرزا • عزت‌الدوله • احترام‌الدوله
نسل چهارم	فخرالملوک • محمود میرزا‌ (فرزند ناصرالدین‌شاه) • مسعود میرزا • معین‌الدین میرزا • محمدقاسم میرزا • سلطان‌حسین میرزا • عصمت‌الدوله • کامران میرزا • ضیاءالسلطنه • افتخارالدوله • والیه • فخرالدوله • فروغ‌الدوله • افتخارالسلطنه • قدرت‌السلطنه • افسرالدوله • فرح‌السلطنه • اخترالدوله • نصرت‌الدین میرزا • تاج‌السلطنه • شرف‌السلطنه • محمدرضا میرزا • حسینعلی میرزا • عزالسلطنه • احمدرضا میرزا • عزیزالسلطنه
نسل پنجم	ملک‌منصور میرزا • ابوالفتح میرزا • ابوالفضل میرزا • حسینعلی میرزا • ناصرالدین میرزا • فخرالسلطنه • احترام‌السلطنه • نورالسلطنه • عزت‌الدوله • شکوه‌السلطنه • شکوه‌الدوله • اشرف‌الملوک فخرالدوله • اقدس‌الدوله • انورالدوله •
نسل ششم	حسینعلی میرزا • محمدحسن میرزا • محمود میرزا
نسل هفتم	فریدون میرزا • سلطانعلی میرزا • حمید میرزا • همایون‌دخت • ایراندخت
نسل هشتم	محمدحسن میرزا دوم