سیامک

سیامک
نگاره سیامک در شاهنامه تهماسبی
اطلاعات کلی
نام	سیامک
منصب	شاهزاده
لقب	سوشیانس
نژاد	پیشدادیان
آئین	مزدیسنا
قوم	عجم
ملیت	ایران
سایر اطلاعات
شناخته شده	ناجی ایرانیان باستان (سوشیانس)
جنگ با	خزروان دیو
نوع جنگ	تن به تن
نتیجه نبرد	شکست و قتل سیامک
خانواده
نام پدر	کیومرث
فرزندان	هوشنگ

سیامک اولین شاهزاده ایران و دوّمین اسطوره ایرانی بعد از کیومرث در شاهنامه است . او شاهزاده‌ای بود که بخاطر نجات قبیله‌اش و سلطنت پدر به جنگ دیو سیاه شتافت و در آن راه جانش را از دست داد. سیامک به معنی «سیاه مو» یا «دارندهٔ موی سیاه» از شخصیتهای اساطیری ایرانیان است.

سیامک در شاهنامه

آرامش سلطنت کیومرث با تحریک و وسوسه آهرمن به پایان خود می‌رسد، درخشش و فرّهٔ‌ایزدی کیومرث باعث رشک و حسد اهریمن گشت و او تحمل محبوبیت روزافزون دولت کیومرث را نداشت؛ بدین سبب فرزندش دیو سیاه را که نهادی پلید داشت به جنگ کیومرث تحریک نمود. کیومرث از دسائس اهریمن و دیو سیاه خبر نداشت و سروش‌ها خبر یورش خزروان‌دیو را به سمع فرزندش رساندند و سیامک با اندک سپاه خویش به جنگ خزروان شتافت امّا مغلوب و هلاک شد و تخت کیان پس از کیومرث بی‌وارث گشت.

پسر بد مر او را یکی خوبروی		هنرمند و همچون پدر نامجوی
سیامک بدش نام و فرخنده بود		کیومرث را دل بدو زنده بود
.		.
خجسته سیامک یکی پور داشت		که نزد نیا جای دستور داشت
گرانمایه را نام هوشنگ بود		تو گفتی همه هوش و فرهنگ بود

به استناد متون کهن، سیامک مبارزی است که در آغاز جوانی بطور غم‌انگیزی به خاطر عقیده به دست مخالفان دین (دیوان) کشته شد. در عین حال او را باید نخستین پیش‌آهنگ و منجی بشر سوشیانس تلقی نمود که نام او مظهر آرزوی جماعت ستمدیده دربارهٔ حکمفرمایی عدالت در جهان است. در تعالیم مزدیسنا بخصوص در گاثه‌ها سخن از ظهور نجات دهنده یا نجات دهندگانی در آینده تحت عنوان سئوشیانث‌ها خبر می‌دهد.

سیامک در اوستا

در نسک گمگشته چهرداد از سیامک سخن رفته بود. خلاصهٔ این نسک در دینکرت آمده‌است.

سیامک در منابع پهلوی

در متنهای پهلوی بر خلاف شاهنامه سیامک فرزند کیومرث نیست بلکه فرزند مشی و مشیانه است. اصولاً چون در منابع پهلوی کیومرث نخستین انسان است و هوشنگ نخستین شاه و از آنجا که شاهی مستلزم وجود رعایا و فرمانبرداران است میان کیومرث و هوشنگ چندین نسل فاصله است. یکی از حلقه‌های این زنجیر (کیومرث تا هوشنگ) سیامک است.

سیامک در منابع اسلامی

دراکثر منابع اسلامی نیز میان کیومرث و هوشنگ چندین نسل فاصله است و سیامک جایی در میان این دو.

سیامک نیز همچون کیومرث در داستان‌های ایرانی پس از اسلام جایگاه بلندی نیافت.

سیامک دوّم

سیامک دیگری هم در شاهنامه حضور دارد که از پهلوانان توران است و تنها در جنگ دوازده رخ به او اشاره شده‌است. او در نبردی تن‌به‌تن با گرازه پهلوان ایرانی کشته می‌شود. گرازه او را چنان سخت بر زمین می‌زند که استخوانش شکسته و جان می‌سپارد.

گرازه بزد دست برسان شیر		مر او را چو باد اندر آورد زیر
چنان سخت زد بر زمین کاستخوانش		شکست و برآمد ز تن نیزه جانش
گرازه هم آنگه ببستش به اسپ		نشست از بر زین چو آذرگشسپ
گرفت آنگه اسپ سیامک به دست		به بالا برآمد به کردار مست

منابع

• حسین، الهی قمشه‌ای (۱۳۸۶). شاهنامه فردوسی. ترجمهٔ ناهید فرشادمهر. تهران: نشر محمد. شابک ۹۶۴-۵۵۶۶-۳۵-۵.
• دوستخواه، جلیل. اوستا: کهنترین سرودهای ایرانیان (گزارش و پژوهش از جلیل دوستخواه)
• فردوسی. شاهنامه به تصحیح مصطفی جیحونی
• صفا، ذبیح‌الله. حماسه‌سرایی در ایران
• ای. م. دیاکونوف. تاریخ ماد. ترجمه کریم کشاورز. انتشارات: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. تهران ۱۳۸۰. شابک ‎۹۶۴-۴۴۵-۱۰۶-۶