فیل

برای دیگر کاربردها، فیل (ابهام‌زدایی) را ببینید.

فیل
طبقه‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
زیرشاخه:	مهره‌داران
رده:	پستانداران
راسته:	خرطوم‌داران
تیره:	فیلان گری، ۱۸۲۱

فیل آفریقایی		فیل آسیایی

فیل یا پیل نام حیوانی بزرگ‌جثه از راسته خرطوم‌داران (Proboscidea) از خانواده فیلان (Elephantidae) است که بیشتر بومی هندوستان و آفریقا می‌باشد.

فیل‌ها سنگین‌ترین جانوران خشکی هستند. نوع بالغ فیل نر در حداکثر ۵۴۰۰ کیلو وزن و ۳/۶ تا ۵٬۵ متر طول و ۳٬۲ متر ارتفاع دارد و معمولا وزن آنها ۴ تا ۵٬۲ تن است. دو گونه فیل وجود دارد؛ یکی فیل آفریقایی که در آفریقا مخصوصا کنگو و کنیا زندگی می‌کند و دیگری هم فیل آسیایی که در هند، برمه، مالایا، سیلان و سوماترا به سر می‌برند. فیل آسیایی دارای پیشانی متورم و عاج سبک‌تر وگوش‌های کوچک‌تر است. به علاوه قد فیل هندی کوتاه‌تر است و عاج‌های فیل هندی خیلی کوچک‌تر است. از تفاوت‌های دیگر این دو نوع فیل آن است که در حالی که فیل‌های افریقایی چهار یا پنج سم در جلو و سه سم در عقب دارد در فیل آسیایی سم‌ها به ترتیب چهار و پنج عدد می‌باشد.

این جانوران از خرطوم دراز خود به عنوان دست استفاده می‌کنند و با آن غذا و آب را در دهان خود می‌گذارند. جنس عاج فیل‌ها مانند جنس دندان است. فیل‌های نر از عاج برای جنگیدن استفاده می‌کنند. فیل گیاه‌خوار است و در یک روز ممکن است ۷۰کیلو برگ و علف بخورد و ۲۰۰ لیتر آب بیاشامد. فیل حیوانی بسیار باهوش و در عینحال کینه‌جو است. به سختی رام می‌شود ولی هنگامیکه رام شد برای همیشه رام باقی می‌ماند. فیل‌ها به کندی زاد و ولد می‌کنند. زیرا دوره بارداری آنان ۲۰ ماه است.

فیل‌ها احتیاجی به دفاع از سرزمینی که در آن زندگی می‌کنند ندارند، چون به نظر می‌رسد همسایگانشان را می‌شناسند و با آن‌ها روابط دوستانه دارند. آن‌ها قدرت بینایی ضعیفی دارند ولی حس شنوایی و بویایی آن‌ها بسیار خوب است. اگر یکی از فیل‌ها احساس خطر کند، همهٔ گله گوش به زنگ می‌شود.

فیل تنها پستانداری است که قادر به پریدن نیست.

رابطه با انسان

درمان

از فیل‌ها برای درمان بعضی بیماری‌های روانی در انسان‌ها بهره گرفته شده است. پزشکان در تایلند از فیل‌ها برای بهبود کودکان مبتلا به اوتیسم و نیز کودکان نابینا کمک گرفته‌اند تا این کودکان، که از ارتباطات اجتماعی گریزان هستند، وارد تعاملات اجتماعی شوند.

خرطوم و عاج

خرطوم

فیل ماده خرطوم خود را به نشانه هشدار بالا می‌آورد

گذشته از اندازهٔ فیل‌ها، دو چیز دیگر که آن‌ها را از بقیهٔ پستان داران متمایز می‌کند، خرطوم و عاج آنهاست. خرطوم، بینی فیل است. خرطوم استخوان ندارد ولی ماهیچه‌ای است و یک یا دو لب انگشت در نوک آن وجود دارد. فیل‌ها از خرطوم برای نفس کشیدن و آب خوردن استفاده می‌کنند، به این صورت که ابتدا آب را بالا می‌کشد و سپس آن را از گلویش پایین می‌فرستد. خرطوم فیل مثل دست نیز عمل می‌کند. هم آنقدر قوی است که می‌تواند شاخه‌های پربرگ را با آن‌ها بشکند و هم آنقدر دقیق که می‌تواند میوه‌ای به کوچکی تمشک را با آن بردارد.

خرطوم فیل بسیار حساس است: فیل‌هایی که می‌خواهند جفت‌گیری کنند خرطوم‌هایشان را در هم حلقه می‌کنند. فیل‌های مادر وقت زیادی را صرف لمس و نوازش بچه هایشان می‌کنند. آن‌ها این کار را با خرطوم‌هایشان انجام می‌دهند. این «نوازش فیل» برای بچه فیل بسیار مهم است. بچه‌ای که نوازش نشود به اندازهٔ بچه‌ای که تماس زیادی با مادرش داشته باشد رشد نمی‌کند.

عاج

عاج‌ها، در واقع دومین دندان‌های پیشین بالایی فیل‌اند. وقتی این دندان‌ها شروع به رشد می‌کنند، مثل دندان انسان، لایه‌ای از مینا دارند؛ ولی وقتی بزرگتر می‌شوند، مینا دیگر روی دندان‌ها را نمی‌پوشانند. بیشتر این دندان‌ها از عاج ساخته شده است. فیل‌ها از این عاج‌ها برای دفاع کردن و غذا خوردن استفاده می‌کنند. این دندان‌ها در تمام طول عمر فیل رشد می‌کنند، بنابراین فیلی که عاج‌های بسیار بزرگی دارد معمولاً حیوانی پیر است. عاج ماده‌ها کوچک‌تر از عاج نرهاست و عاج فیل آسیایی هم کوچک‌تر از فیل آفریقایی است.

بارداری

فیل‌ها طولانی ترین مدت حاملگی را دارند که تقریباً ۲۲ ماه به طول می‌انجامد. فیل‌های ماده قادرند تا حدود ۵۰ سالگی باردار شوند.

خصوصیات نوزاد فیل

نوزاد هنگام زایش بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم وزن دارد و هیچ ماهیچه سختی در خرطوم خود ندارند و به سهولت می‌توانند شیر بنوشند.

دندان

فیل‌ها در آرواره شان جوانه‌های ۶ مجموعه دندان زیر هم دارند که یکی پس از دیگری رشد می‌نمایند و هنگامی که دندان آسیای قبلی می‌پوسد دندان جدیدی از زیر آن می‌روید و جانشین قبلی می‌شود.

خرطوم

خرطوم این پستاندار تقریباً ۱٫۸ متر رشد می‌کند و وزنی حدود ۱۴۰ کیلوگرم دارد.

جمعیت

در آستانه سده ۲۰ میلادی تعداد فیل‌های آفریقا حدود چند میلیون راس برآورد شده بود. اکنون این رقم به ۴۵۰ هزار تا ۷۰۰ هزار راس می‌باشد.

پوست

پوست پرچین و چروک یک فیل به اندازه‌ای حساس است که جانور می‌تواند نشستن یک مگس روی تنش را احساس کند. فیل‌ها از آفتاب سوختگی رنج می‌برند. فیل‌های آفریقایی روی سر و پشت خود خاک می‌پاشند تا از آفتاب خشن آفریقا ایمن باشند. خاک پاشیدن باعث می‌شود مگس و حشرات کمتر سراغ آنها بروند. فیل‌ها همچنین با ایستادن در کنار بچه‌های خود هنگام خواب و سایه افکندن بر آنها مانع تابش نور خورشید به آنها می‌شوند.

اندازه مغز

مغز فیل یک عضو بسیار توسعه یافته است و اندازه اش تقریبا سه تا چهار برابر مغز یک انسان است.

دشمن

فیل‌ها هیج گونه دشمن طبیعی ندارند اما دیده شده که شیرها گاهی به فیل‌های جوان و ضعیف حمله کرده‌اند. دشمن اصلی فیل‌ها انسان‌ها هستند. انسان‌ها آنها را هم به خاطر عاج‌هایشان از بین می‌برند و زیستگاه طبیعی آنها را نابود می‌کنند.

اقسام

• فیل آفریقایی
• فیل آسیایی
• فیل چینی

خط فرگشتی دو گونه فیل آفریقایی و فیل آسیایی در حدود ۶٫۷ میلیون سال پیش از هم جدا شد.

نگارخانه

• 

جستارهای وابسته

• ماموت