جانوران

جانوران Temporal range: ادیاکاران-اکنون
از چپ به راست از بالا شروع می‌شود:قورباغه درختی استرالیایی، جغد شهری، ببر، عنکبوت سبز اروپایی، حلزون سفید، لاک‌پشت سبز دریایی، زنبور سرباز، ماهی آسیایی، میمون، اره‌ماهی و یک پروانه
آرایه‌شناسی
حوزه:	یوکاریوت‌ها
(طبقه‌بندی‌نشده):	بازگشتیان
فرمانرو:	جانوران لینه، ۱۷۵۸
شاخه‌ها
برای جزئیات شاخه‌های جانوری الگوی شاخه جانوران را ببینید.

جانوران یکی از انواع مهم جانداران هستند که از دو زیرگروه اصلی مهره‌داران و بی‌مهرگان تشکیل شده‌اند.

در تعریف زیست‌شناسی به سلسله جانوران ^Animalia، پُریاختگان ^Metazoa هم گفته می‌شود که بدین گونه تعریف می‌شود: «سلسله‌ای از ارگانیسم‌های پُریاخته که از رویان تکوین می‌یابند.

جانوران، موجودات زنده پُریاخته و یوکاریوتی هستند. باور بر این است که جانوران در طی تکامل از یوکاریوت‌های تک سلولی ایجاد شدند که اولین بار توانستند در کنار هم رشد کنند، ابتدا همزیستی بین دو پروکاریوت که یکی دیگری را بلعیده بود و سلول بلعیده شده در نقش میتوکندری بقای خود را حفظ کرد، و این ارتباطی سودآور برای هر دو سلول بود که شایستگی تکاملی آن سلول-که منشأ یوکاریوت هاست -را بالاتر برد و نسل آن ادامه یافت. پس از به وجود آمدن سلول میتوکندری دار (همان منشأ یوکاریوت‌ها) نقطهٔ عطف دیگر، توانایی انتقال پیام بین سلولها بود، گروهی در ارتباط با محیط بیرون ماندند و فضای درونشان به محیط داخلی تکامل پیدا کرد، گروهی دیگر نیز به تولید مثل اختصاص یافتند. بعدها ارتباط‌های سلولی شامل پروتئین‌ها شد و بعد با افزایش اندازه بدن، زمینه تکامل نورون‌ها فراهم شد. ساختار بدن جانوران سرانجام زمانیکه رشد می‌کنند ثابت می‌گردد، هرچند برخی از این ساختارها بعدها در طول حیاتشان دچار دگردیسی می‌شوند. تمامی جانوران جنبنده هستند، بدین معنی که حداقل در مرحله‌ای از زندگی خود می‌توانند حرکت کنند. همهٔ جانوران دگرپَرورد ^heterotroph هستند یعنی برای تأمین انرژی و رفع نیازهای غذایی خود از مواد آلی ساخته‌شدهٔ سایر موجوداتِ زنده استفاده می‌کنند.

معروف‌ترین جانوران شاخه در فسیل‌های مربوط به گونه‌های دریایی در طول انفجار دورهٔ کامبرین حدود ۵۴۲ میلیون سال پیش، پیدا شدند. جانوران به زیر گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که به این قرار است:

1. مهره‌داران شامل حیوانات (پرندگان، پستانداران، دوزیستان، خزندگان، ماهی‌ها)؛
2. بی‌مهرگان

شامل نرم‌تنان (صدف‌های دوکفه‌ای، صدف‌های خوراکی، هشت‌پا، ماهی مرکب، حلزون)؛ کیسه‌تنان (مرجان ها) ؛ خار پوستان (ستاره‌های دریایی، سکه‌های دریایی ، خیار دریایی ، توتیا) ؛ بندپایان (هزارپاها، حشرات، عنکبوتها، عقربها، خرچنگها، میگوها، شاه میگوها)؛ کرم‌ها (کرم خاکی، زالو و انواع کرم‌های دیگر)؛ اسفنج؛ و ماهی ژله‌ای.

حیوان در زبان فارسی عموماً به مهره داران اطلاق می‌شود مثلاً شیر، کبوتر، تمساح ولی بی‌مهرگان حیوان نامیده نمی‌شوند.

ویژگی‌ها

به‌طور کلی، همهٔ جانوران توانایی جسمی و حرکت دارند، و از آن میان، انسانها قادر به تفکر نیز هستند. اغلب جانوران پرسلولی‌اند. جانوران خصوصیات خاصی دارند که آن‌ها را از دیگر موجودات زنده متمایز می‌کند. جانوران یوکاریوتی و پر سلولی هستند، که آن‌ها را از باکتریها و آغازیان متمایز می‌کند. آن‌ها دگرپرورد هستند، معمولاً غذا را از حفره داخلی جذب می‌کنند، که آن‌ها را از خزه‌ها متمایز می‌کند. آن‌ها از گیاهان، جلبکها و قارچ‌ها به دلیل نداشتن دیوارهٔ سلولی سخت متمایزند. همهٔ جانوران جنبنده‌اند، حتی اگر شده در یکی از مراحل زندگیشان. در بیشتر جانوران، جنین از مرحله بلاستولا می‌گذرد، که ویژگی انحصاری جانوران است.

ساختار

به جز چند استثناء، اسفنج‌ها (شاخه پوریفرا) و پلازوا، جانوران بدن‌هایی دارند که از بافت‌های مختلفی تشکیل شده‌است. این بافت‌ها شامل ماهیچه‌ها، که قادر به انقباضند و حرکت را کنترل می‌کنند، بافت عصبی، که علائم را دریافت و پردازش می‌کند، هستند. معمولاً، در بدن یک حفره جذب داخلی با یک یا دو مدخل وجود دارد. جانورانی با این نوع سازماندهی متازون (پس زی) یا یومتازون استفاده می‌شود که متازون به جانوران در کل اطلاق می‌شود. همهٔ جانوران سلول‌های یوکاریوتی دارند، که با مادهٔ زمینه‌ای ساخته شده از کلاژن و گلیکوپروتئین کشسان احاطه شده‌است؛ که اینها بعدها ممکن است بصورت ساختارهای کلسیمی صدف، استخوان و سوزنه درآیند. در طول رشد ساختار نسبتاً انعطاف‌پذیری دارد که سلولها می‌توانند حرکت کنندو دوباره سازماندهی شوند و ساختارهای پیچیده ممکن را بسازند. در مقابل، موجودات زنده پرسلولی دیگر مثل گیاهان و قارچ‌ها، سلولهایی دارند که با دیوارهٔ سلولی نگه داشته شده‌اند و با رشد پیش‌رونده، رشد می‌کنند. همچنین، بین سلول‌های جانوران هم اتصال بین سلولی وجود دارد:اتصال سخت، اتصال شکافی، دزموزوم.

ویژگی‌های یاخته‌های جانوری

• سلول‌های جانوری بدون شکل منظم‌اند.
• نسبت به گیاهان کوچک ترند.
• واکوئل کوچک‌تری نسبت به گیاهان دارند.
• لیزوزوم دارند اما گیاهان ندارند.
• کلروپلاست ندارند.
• سلول‌های جانوری فاقد دیواره سلولی می‌باشند.
• سلول‌های گیاهی به‌طور کلی فاقد سانتریول می‌باشند.

عادات جفت‌گیری

بیشتر حیوانات اهل تک‌همسری (جفت‌گیری تنها با یک شریک جنسی) نیستند. تنها پنج درصد از حیوانات تنها یک جفت اختیار می‌کنند و این پنج درصد نیز به میزان زیادی به جفت خود خیانت کرده و با دیگران جفت‌گیری می‌کنند. هستند جانورانی چون سگ آبی اوراسیایی که نه تنها یک شریک جنسی اختیار می‌کنند و بلکه تا پایان به شریک جنسی خود نیز وفادار می‌مانند.

منابع

1. اطلاعات هفتگی، شماره ۱۲۰، ص ۱۳، ۴ شهریور، ۱۳۲۲

پیوند به بیرون

گالری تمامی حیوانات