جانوران

جانوران محدودهٔ زمانی: ادیاکاران-اکنون
از چپ به راست از بالا شروع می‌شود:قورباغه درختی استرالیایی، جغد شهری، ببر، عنکبوت سبز اروپایی، حلزون سفید، لاک‌پشت سبز دریایی، زنبور سرباز، ماهی آسیایی، میمون، اره‌ماهی و یک پروانه
آرایه‌شناسی
حوزه:	یوکاریوت‌ها
(طبقه‌بندی‌نشده):	بازگشتیان
فرمانرو:	جانوران لینه، ۱۷۵۸
شاخه‌ها
برای جزئیات شاخه‌های جانوری الگوی شاخه جانوران را ببینید.

جانوران (به انگلیسی: Animals) جانداران یوکاریوتی چندیاخته‌ای (چند سلولی) هستند که در مجموع تشکیل دهندهٔ فرمانروی زیست‌شناسی جانوران هستند و شامل دو زیرگروه اصلی مهره‌داران و بی‌مهرگان هستند.

در تعریف زیست‌شناسی به سلسله جانوران ^Animalia، پُریاختگان ^Metazoa هم گفته می‌شود که بدین گونه تعریف می‌شود: «سلسله‌ای از ارگانیسم‌های پُریاخته که از رویان تکوین می‌یابند.

باور بر این است که جانوران، طی تکامل از یوکاریوت‌های تک سلولی ایجاد شده‌اند که اولین بار توانستند در کنار هم رشد کنند. ابتدا همزیستی بین دو پروکاریوت که یکی دیگری را "که منشأ یوکاریوت هاست " بالاتر برد و نسل آن ادامه یافت. پس از به وجود آمدن سلول‌های دارای میتوکندری نقطهٔ عطف دیگر، توانایی انتقال پیام بین سلول‌ها بود. گروهی در ارتباط با محیط بیرون ماندند و فضای درونشان به محیط داخلی تکامل پیدا کرد، گروهی دیگر نیز به تولید مثل اختصاص یافتند. بعدها ارتباط‌های سلولی شامل پروتئین‌ها شد. همهٔ جانوران دگرپَرورد ^heterotroph هستند یعنی برای تأمین انرژی و رفع نیازهای غذایی خود از مواد آلی ساخته‌شدهٔ سایر موجوداتِ زنده استفاده می‌کنند. تمامی جانوران به جز اسفنجها هوپس زیان هستند و جانوران به این گونه تقسیم می شود :

1. مهره‌داران: پرندگان، پستانداران، دوزیستان، خزندگان، ماهی‌ها
2. بی‌مهرگان: نرم‌تنان، دوکفه‌ای‌ها، هشت‌پا، کیسه‌تنان (مرجان‌ها)، خارپوستان، ستاره‌های دریایی، سکه‌های دریایی، خیار دریایی، توتیا، بند پایان، حشرات، عنکبوت‌ها، عقرب‌ها، خرچنگ‌ها، میگوها، شاه میگوها، کرم‌ها و اسفنج‌ها

ویژگی‌ها

جانوران خصوصیات خاصی دارند که آن‌ها را از دیگر موجودات زنده متمایز می‌کند. به‌طور کلی، همهٔ جانوران دست کم در مراحلی از زندگی خود توانایی حرکت دارند. اغلب جانوران پرسلولی و یوکاریوت هستند. جانوران بر خلاف گیاهان و جلبک‌ها، دگرپرورد هستند و از ترکیبات و مواد آلی تولید شده توسط سایر جانداران استفاده کرده و در نهایت غذا را در بدن خود هضم و جذب می‌کنند. به جز چند استثنا تمامی گونه‌های جانوری جهت انجام فرایندهای زیستی خود احتیاج به اکسیژن دارند.

ساختار

به جز چند استثناء مانند اسفنج‌ها جانوران بدن‌هایی دارند که از بافت‌های مختلفی تشکیل شده‌است. این بافت‌ها شامل بافت ماهیچه‌ای، که قادر به انقباض اند و حرکت را کنترل می‌کنند. بافت عصبی، نیز علائم حسی را دریافت و پردازش می‌کند. معمولاً، در بدن جانوران، یک حفره جذب داخلی با یک یا دو مدخل وجود دارد.

همهٔ جانوران سلول ‌های یوکاریوتی دارند، که با ماتریکس برون‌یاخته‌ای از جنس کلاژن و گلیکوپروتئین کشسان احاطه شده ‌است؛ این ماتریکس ممکن است در طول زندگی جانور و طی مراحل رشد و تکوین، به ساختارهای سخت کلسیمی مثل صدف، استخوان و سوزنه تبدیل شود. در تضاد با جانوران، موجودات زندهٔ پرسلولی دیگر مثل گیاهان و قارچ‌ها، سلول ‌هایی دارند که با دیوارهٔ سلولیمحافظت می‌ شوند.

تولیدمثل و رشد و نمو

دو سنجاقک در حال جفت‌گیری و تولیدمثل جنسی

تقریباً همگی جانوران انواعی از تولید مثل جنسی دارند و با تقسیم میوز تولید گامت‌های نر و مادهٔ هاپلوئید متحرک اسپرم و گامت‌های غیر متحرک تخمک را انجام می‌دهند. پس از لقاح و ترکیب گامت نر و ماده، زاده‌های دیپلوئید جدید شکل گرفته و با تقسیم میتوز مراحل جنینی و ایجاد جانور پرسلولی جدید انجام می‌پذیرد. بعضی گونه ‌های جانوری مانند هیدرا و سایر گزنده‌تباران قادر به انجام تولید مثل غیرجنسی با استفاده از روش ‌های جوانه‌زنی و قطعه قطعه شدن هستند. در بعضی از شرایط، جانورانی مانند شته‌ها بدون نیاز به انجام جفت‌گیری می‌توانند از طریق روشی به نام بکرزایی تولیدمثل غیرجنسی داشته باشند.

بیشتر جانوران زندگی چندهمسری داشته و تنها پنج درصد از آن‌ها تک‌همسر هستند. جانوری مثل سگ آبی اوراسیایی تنها یک همسر را انتخاب کرده و این جفت تا پایان عمر در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند.

تنوع گونه‌ها

بزرگ‌ترین جانوری که تا کنون بر روی کرهٔ زمین زیسته نهنگ آبی با وزن ۱۹۰ تُن و طول ۳۳ متر است. بزرگ‌ترین جانور خشکی زی فعلی فیل بیشه آفریقایی با ۱۲ تن وزن و بیش از ۱۰ متر طول است. بزرگ‌ترین حیوان خشکی زی در طول تاریخ دایناسوری به نام آرژانتیناسور بوده‌است که حدود ۳۰ تا ۴۰ متر طول داشته و وزن آن حدود ۷۰ تن تخمین زده می‌شود. در مقابل، گونه‌هایی از جانوران تک سلولی مانند مخاط زیان که نوعی انگل هستند، کوچک‌ترین گونه‌ های جانوری بوده و حداکثر رشد برخی از آن‌ها ۸ تا ۱۰ میکرومتر است.

جستارهای وابسته

• رفتار همجنس‌گرایانه در جانوران
• نقش‌بازی حیوانی
• احساسات در جانوران

منابع

1. اطلاعات هفتگی، شماره ۱۲۰، ص ۱۳، ۴ شهریور، ۱۳۲۲