قاره

قارّه یا خُشکاد یا خُشکسار به انبوهه پیوسته‌ای از زمین روی کره زمین گفته می‌شود که به‌معمول به‌گونهٔ خشکی‌های آبخوست‌مانند بزرگ از آب سربرآورده‌اند. دراین‌میان دو-خشکاد آسیا و اروپا به‌هم‌چسبیده و تنها با رشته کوه اورال از هم جدا می‌شوند؛ که به‌گفته‌ای خشکسار اورآسیا هم نامیده‌می‌شوند. در دوره‌های باستانی جایگاه و آرایش خشکسارهای زمین بسیار دگرگون و متفاوت با-امروز بوده‌است. درآن‌دوره‌ها بسیاری از خشکسارهای امروزی به‌هم‌چسبیده بوده و تشکیل چند ابرقاره را می‌دادند.

قاره‌ها به‌معمول برپایهٔ عرف شناخته و متمایز می‌شوند و معیاری مشخص ندارند. به‌گونه‌ای قراردادی هفت-خشکسار شناسایی شده‌اند (از بزرگ به کوچک بر حسب مساحت):آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، جنوبگان، اروپا، اقیانوسیه و زیلندیا.

تعریف‌ها و کاربردها

به‌طور معمول، قاره‌ها تکه زمین‌های بزرگ و یکپارچه‌ای هستند که در حالت مطلوب توسط دریاها از یکدیگر جدا شده‌اند. البته تقریباً همهٔ قاره‌های جهان بر اساس قرارداد و عرف و نه بر اساس تعریف بالا شناخته شده‌اند. همچنین معیار بزرگ بودن قراردادی است مثلاً گرینلند بزرگترین جزیره شناخته می‌شود در حالی که استرالیا را قاره می‌دانند.

گسترهٔ قاره‌ها

نقشه کشورهای جزیره‌ای، این مناطق اغلب به عنوان بخشی از قاره‌های نزدیک به خود محسوب می‌شوند

نزدیک‌ترین معنای قاره تکه‌های یکپارچه زمین است و بر این اساس آب‌های کم عمق و جزایر را در بر نمی‌گیرد. بر این اساس اروپای قاره‌ای برای اشاره به سرزمین اصلی اروپا که شامل جزایری مانند بریتانیا، ایرلند و ایسلند نمی‌شود، به کار می‌رود. به شکل مشابه ایالات متحده قاره‌ای برای اشاره به ۴۸ ایالت یکپارچه ایالات متحده است که شامل آلاسکا و هاوایی نمی‌شود.

البته به عنوان فرهنگ گستره قاره‌ها ممکن است فراتر از این برود و جرایر اقیانوس‌ها را هم در بر بگیرد. بر این اساس همواره ایسلند بخشی از اروپا و ماداگاسکار بخشی از آفریقا محسوب شده‌اند.

قاره‌ها، خشکی‌های جدا از هم

این تصور که قاره‌ها تکه زمین‌های جدا از هم هستند در گذشته‌های تاریخی نیز چندان کاربرد نداشته‌است. در مدل هفت قاره ای جهان، تنها جنوبگان و اقیانوسیه از بقیهٔ قاره‌ها کاملاً جدا هستند. در مدل شش قاره ای جهان، قاره آمریکا را نیز می‌توان یک خشکی مجزا دانست. اگر بخواهیم قاره‌ها را به صورت خشکی‌های کاملاً جدا از هم تعریف کنیم، در آن صورت آفرو-اوراسیا متشکل از آفریقا، آسیا و اروپا نیز یک قاره خواهد بود و آمریکای شمالی و جنوبی نیز مجموعا قاره آمریکا را تشکیل خواهند داد. در نتیجه یک مدل چهار قاره ای از جهان خواهیم داشت که متشکل از قاره‌های آفرو-اوراسیا، آمریکا، اقیانوسیه و جنوبگان خواهد بود. در عصر یخبندان که سطح آب دریاها پایین‌تر از سطح امروزی بوده‌است، بعضی خشکی‌ها که امروزه توسط آب احاطه شده‌اند، به هم مرتبط بوده‌اند. در آن عصر تنها سه خشکی مجزا از هم وجود داشته‌است: آفرو-اوراسیا-آمریکا، جنوبگان و اقیانوسه-گینه نو.

تعداد قاره‌ها

چندین روش برای تقسیم‌بندی قاره‌ها وجود دارد:

مدل‌ها
نقشه رنگ آمیزی شده قاره‌های گوناگون را نشان می‌دهد. رنگ‌های نزدیک به هم نشان دهنده این است که در برخی تقسیم‌بندی‌ها این قاره‌ها تفکیک نمی‌شوند.
هفت قاره‌ای	آمریکای شمالی	آمریکای جنوبی	جنوبگان	آفریقا	اروپا	آسیا	اقیانوسیه
شش قاره‌ای	آمریکای شمالی	آمریکای جنوبی	جنوبگان	آفریقا	اوراسیا		اقیانوسیه
شش قاره‌ای	امریکا		جنوبگان	آفریقا	اروپا	آسیا	اقیانوسیه
پنج قاره‌ای	آمریکا		جنوبگان	آفریقا	اوراسیا		اقیانوسیه
چهار قاره‌ای	آمریکا		جنوبگان	آفرو–اوراسیا			اقیانوسیه

• مدل هفت قاره‌ای معمولاً در چین، هند و اغلب کشورهای انگلیسی زبان تدریس می‌شود.
  • مدل شش قاره‌ای در قالب اوراسیا گاهی در جمهوری‌های شوروی سابق و ژاپن به کار می‌رود.
  • مدل شش قاره‌ای در قالب قارهٔ آمریکا در آمریکای لاتین و برخی مناطق اروپا مانند یونان (البته در این کشور مدل پنج قاره‌ای سنتی که شامل جنوبگان نمی‌شود هم مرسوم است)، اسپانیا و پرتغال تدریس می‌شود.
• با استفاده از مدل آخر، کمیته بین‌المللی المپیک تنها قاره‌های دارای سکنه را در شمارش محسوب می‌کند و بر این اساس جنوبگان حذف می‌شود و پنج حلقه در نماد المپیک دیده می‌شود.

واژه‌های اقیانوسیه و استرالزیا و استرالیا گاهی به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند که هدف از کاربرد دو واژه نخست اشاره به سرزمین اصلی استرالیا و جزایر فراوان اطراف آن می‌باشد.

مساحت و جمعیت قاره‌ها

مقایسه مساحت و جمعیت قاره‌ها

جداول زیر جمعیت و مساحت قاره‌ها را بر اساس مدل هفت قاره‌ای بیان کرده‌اند:

قاره	مساحت(km²)	مساحت(mi²)	درصد از تمام خشکی‌ها	جمعیت کل ۲۰۲۰	درصد از جمعیت کل	تراکم نفر بر km²	تراکم نفر بر mi²	پرجمعیت‌ترین شهر
آسیا	۴۴٬۵۸۰٬۰۰۰	۱۶٬۹۲۰٬۰۰۰	۲۹٫۵۴٪	۴٬۶۴۱٬۰۵۴٬۷۷۵	۵۹٫۵۴٪	۱۰۴/۱	۲۴۶	شانگهای، چین
آفریقا	۳۰٬۳۷۰٬۰۰۰	۱۱٬۷۳۰٬۰۰۰	۲۰٫۱۲٪	۱٬۳۴۰٬۵۹۸٬۱۴۷	۱۷٫۲٪	۴۴/۱	۸۷	لاگوس، نیجریه
آمریکای شمالی	۲۴٬۷۱۰٬۰۰۰	۹٬۴۶۰٬۰۰۰	۱۶٫۳۷٪	۵۹۲٬۰۷۲٬۲۱۲	۷٫۶٪	۲۳/۹۶	۵۷	مکزیکوسیتی، مکزیک
آمریکای جنوبی	۱۷٬۸۴۰٬۰۰۰	۶٬۸۹۰٬۰۰۰	۱۱٫۸۲٪	۴۳۰٬۷۵۹٬۷۶۶	۵٫۵۳٪	۲۴/۱۴	۵۷	سائوپائولو، برزیل
جنوبگان	۱۴٬۲۰۰٬۰۰۰	۵٬۳۰۰٬۰۰۰	۹٫۴۱٪	۵٬۱۰۰	۰٫۲٪	۰	۰	ویلا لاس، مورد ادعای شیلی
اروپا	۱۰٬۱۸۰٬۰۰۰	۳٬۹۳۰٬۰۰۰	۶٫۷۴٪	۷۴۷٬۶۳۶٬۰۲۶	۹٫۵۹٪	۷۳/۴۴	۱۸۸	مسکو، روسیه
اقیانوسیه	۹٬۰۰۸٬۵۰۰	۳٬۴۷۸٬۲۰۰	۵٫۹۷٪	۴۲٬۶۷۷٬۸۱۳	۰٫۵۵٪	۴/۷۳	۸٫۳	سیدنی، استرالیا

جستارهای وابسته

• آماسیا (قاره)