میش‌مرغ
| میش‌مرغ | |
|---|---|
| |
| وضعیت حفاظت | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طنابداران |
| رده: | پرندگان |
| راسته: | میش‌مرغ‌سانان[۱] |
| تیره: | هوبره‌ایان[۲] |
| سرده: | میش‌مرغ‌ها[۳] لینه، ۱۷۵۸ |
| گونه: | O. tarda |
| نام دوبخشی | |
| Otis tarda لینه، ۱۷۵۸
| |
| |
| نقشهٔ پراکندگی میش‌مرغ سبز: جمعیت ساکن زرد: نواحی مهاجرت تابستانی آبی: نواحی مهاجرت زمستانی | |
میش‌مُرغ، چال[۴] یا خرچال[۵] (نام علمی: Otis tarda)، پرنده‌ای از خانواده هوبره‌ایان است که در دشت‌های وسیع بی‌درخت، زمین‌های استپی و کشتزارهای پهناور حبوبات و علفزارها زندگی می‌کند. این گونه پرنده تنها گونه در سردهٔ میش‌مرغ‌ها (Otis) است.
این پرنده دارای گردن و پاهای کشیده، بال‌ها و نوک پهن و پرهای رنگارنگ است و روی زمین لانه‌سازی می‌کند. میش‌مرغ در فصل بهار تخم‌گذاری می‌کند و در هر دوره تخم‌گذاری نیز دو تا چهار تخم می‌گذارد؛ پس از ۲۵ الی ۲۷ روز جوجه‌ها به دنیا می‌آیند. میش‌مرغ یکی از بزرگ‌ترین پرندگان ایران است. طول بدن آن به یک متر و وزنش به بیش از ۱۵ کیلوگرم می‌رسد. پرهای میش‌مرغ در روتنه نخودی سیر با راه‌های عرضی سیاه و در قسمت شکمی، کاملاً سفید رنگ است. میش‌مرغ پاهای قوی و بلندی دارد که به سه انگشت ختم می‌شود. این پاهای قوی، برای میش‌مرغ که کمتر پرواز می‌کند، اهمیت زیادی دارد. این پرنده بسیار زودرَم و محتاط است و با اینکه پروازش قوی است، اغلب در زمان احساس خطر می‌دود یا پنهان می‌شود. نر و ماده این پرنده شبیه به هم هستند ولی نرها جثه بزرگ‌تری دارند. پرنده نر بالغ نوار بلوطی رنگی در ناحیه سینه دارد و پرهای سبیل‌مانندی مرکب از پرهای سفید در دو طرف صورت آن دیده می‌شود. میش‌مرغ‌ها، بیشتر در کشتزارهای مسطح مانند مزرعه‌های گندم، نخود، یونجه و... زندگی می‌کنند. تغذیه این پرنده بسیار متفاوت و شامل مواد گیاهی و جانوری گوناگون، از جمله حشرات، قورباغه و سوسمار است.
در بهار که زمان جوجه‌آوری است آشیانه خود را در قسمت‌های انبوه این کشتزارها می‌سازند اما در پاییز و زمستان نیز می‌توان آن‌ها را در مزارع دروشده دید. میش‌مرغ‌ها به محض احساس خطر، به طرف نقاط مرتفع پرواز می‌کنند و در آنجا به دیده‌بانی می‌پردازند.
زیستگاه میش‌مرغ (در ایران)[ویرایش]
هم اکنون دشت «سوتاو» بوکان مهم‌ترین زیستگاه پرنده میش‌مرغ در کشور است. این مکان به دلیل شرایط مطلوب و منحصربه‌فرد خود به مهم‌ترین زیستگاه پرنده نادر میش‌مرغ در سطح کشور تبدیل شده‌است. دشت سوتاو که یک پهنه تپه ماهوری به وسعت ۴۰۰ هکتار را در روستای حمامیان از توابع شهرستان بوکان شامل می‌شود، سالانه پذیرای ۲۰ تا ۲۵ قطعه از این‌نوع پرنده نادر است. اخیراً از سوی اداره کل حفاظت از محیط زیست آذربایجان غربی، این منطقه به عنوان پناهگاه میش‌مرغ در آذربایجان غربی اعلام شده و مهم‌ترین محل تجمع و زادآوری میش مرغ در ایران دشت‌های استپی بوکان اعلام شده‌است.[۶] محل زیست این پرنده در آذربایجان غربی مناطق «آزاد»، «باجوند» و «کانی سیب» در مهاباد و «دشت سوتاو»، «حمامیان» و «ینگجه» در بوکان است. اخیراً احداث نخستین مرکز تحقیقات و مطالعات میش‌مرغ کشور در شهر بوکان آغاز شده‌است. این پرنده طی سال‌های گذشته به دلیل محدود شدن زیستگاه‌های طبیعی، شکار بی‌رویه و اختلال در مناطق زیست و تخم‌گذاری آن، در معرض تهدید انقراض قرار گرفته‌است. میش‌مرغ یک پرنده نادر در جهان به شمار می‌رود که در زمان حاضر در فهرست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت قرار گرفته‌است. در سال ۱۳۷۲ شانزده قطعه میش‌مرغ در همدان وجود داشت که در سال‌های پس از آن کاهش چشمگیر این پرنده در استان ملموس بود، به طوری که در سال ۸۱ تنها سه پرنده میش‌مرغ در همدان دیده شد و به گفته کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست استان همدان اکنون ۲ سال است که دیگر هیچ میش‌مرغی در استان دیده نشده‌است؛ ولی طی گزارشی ۲۳ مرغ‌میش در شهرستان اسدآباد همدان دیده شده‌است. در دشت اوباتو (هه‌وه‌تو) هم میش‌مرغ‌ها زندگی می‌کنند و در حال حاضر هم در زرینه و هم در شالیشل دیده شده‌اند (زمستان ۹۳).
اکنون گزارش‌ها نشان می‌دهند که این گونه در ایران، تنها در شهرستان بوکان وجود دارد.
منابع[ویرایش]
https://web.archive.org/web/20101126164050/http://jjtvn.ir/display_full.aspx?data_id=21575
- ↑ Gruiformes
- ↑ Otidae
- ↑ Otis
- ↑ حسن‌دوست، محمد (۱۳۹۵)، فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ص. ۹۹۲، مدخل ۱۷۶۴٫، شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۲۸-۱
- ↑ همان منبع.
- ↑ «محل تجمع و زادآوری میش مرغ در ایران-خبرگزاری دولتی ایران - ایرنا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳۰ مه ۲۰۱۲.
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ میش‌مرغ موجود است. |
 | این یک مقالهٔ خرد پرندگان است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |