اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران: تفاوت میان نسخهها
Elchapo1344 (بحث | مشارکتها) برچسب: متن دارای ویکیمتن نامتناظر |
←بینالمللی: توییتریوتیوب و یا پایگاه اطلاعاتی مجاهدین خلق از اعتبار کافی برای تاییدپذیری یک مطلب برخوردار نیستند برچسب: حذف منبع |
||
خط ۵۶۷: | خط ۵۶۷: | ||
;{{پرچم|سوئد}} |
;{{پرچم|سوئد}} |
||
* وزیر خارجه سوئد در محکومیت قطع دسترسی اینترنت در توییتر نوشت «تحولات ایران نگران کننده است. حق آزادی بیان و حق تظاهرات مسالمت آمیز باید محترم شناخته شود. دسترسی بدون محدودیت به اینترنت ضروری است.»<ref>{{یادکرد وب|نشانی =https://www.bbc.com/persian/iran-50471642|عنوان =هشدار ظریف به کشورهایی که از اعتراضات ایران حمایت میکنند|ناشر =[[بیبیسی فارسی]]|تاریخ =۲۸ آبان ۱۳۹۸|تاریخ بازدید =۲۲ نوامبر ۲۰۱۹|archiveurl =https://web.archive.org/web/20191119193454/https://www.bbc.com/persian/iran-50471642|archivedate =۱۹ نوامبر ۲۰۱۹|dead-url =no}}</ref> |
* وزیر خارجه سوئد در محکومیت قطع دسترسی اینترنت در توییتر نوشت «تحولات ایران نگران کننده است. حق آزادی بیان و حق تظاهرات مسالمت آمیز باید محترم شناخته شود. دسترسی بدون محدودیت به اینترنت ضروری است.»<ref>{{یادکرد وب|نشانی =https://www.bbc.com/persian/iran-50471642|عنوان =هشدار ظریف به کشورهایی که از اعتراضات ایران حمایت میکنند|ناشر =[[بیبیسی فارسی]]|تاریخ =۲۸ آبان ۱۳۹۸|تاریخ بازدید =۲۲ نوامبر ۲۰۱۹|archiveurl =https://web.archive.org/web/20191119193454/https://www.bbc.com/persian/iran-50471642|archivedate =۱۹ نوامبر ۲۰۱۹|dead-url =no}}</ref> |
||
* چارلی ویمرس نمایندهٔ [[سوئد]] در پارلمان اروپا در اجلاس رسمی [[پارلمان اروپا]] در ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹ با تکرار یکی از شعارهای معترضان، به این اتفاقها واکنش نشان داد. |
* چارلی ویمرس نمایندهٔ [[سوئد]] در پارلمان اروپا در اجلاس رسمی [[پارلمان اروپا]] در ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹ با تکرار یکی از شعارهای معترضان، به این اتفاقها واکنش نشان داد.{{مدرک}} |
||
=== افراد، سازمانها و احزاب === |
=== افراد، سازمانها و احزاب === |
نسخهٔ ۲۴ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۴۷
این مقاله یا بخشی از آن یک رویداد روز را در بر دارد. با گذشت زمان، ممکن است اطلاعات بهسرعت تغییر کند و اخبار اولیه ممکن است نامعتبر باشد. آخرین بهروزرسانیهای این مقاله شاید همهٔ اتفاقها دربارهٔ این رویداد را بازتاب ندهد. |
اعتراضات ۱۳۹۸ ایران | |||
---|---|---|---|
تاریخ | ۲۴ آبان ۱۳۹۸–۱ آذر ۱۳۹۸ | ||
موقعیت | در ۲۹ استان و بیش از ۱۰۰ شهر
| ||
روشها | خاموش کردن و توقف خودروها در بزرگراهها و خیابانها، تظاهرات، اعتراض، تحصن، ایستادگی مدنی، کنشگری اینترنتی، تجمع دانشجویان | ||
طرفهای مدنی درگیر | |||
شخصیتهای پیشرو | |||
| |||
تعداد | |||
| |||
تلفات و کشتهها | |||
|
اعتراضات ۱۳۹۸ ایران یا اعتراضات سراسری آبانماه ۱۳۹۸ مجموعهٔ اعتراضات مردمی و ضد حکومتی در سراسر ایران در آبان ۱۳۹۸ بود که بهدنبال انجام مجدد سهمیهبندی سوخت و افزایش ۲۰۰ درصدی[۹][۱۰] قیمت بنزین آغاز شد. شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران، بدون اطلاع و اعلام قبلی، در نیمهشب ۲۴ آبان ۹۸ اعلام کرد سهمیهبندی بنزین دوباره آغاز شده و قیمت هر لیتر بنزین سهمیهای ۱۵۰۰ تومان، و نرخ هر لیتر بنزین آزاد از ۱۰۰۰ به ۳۰۰۰ تومان افزایش یافت.[۱۱] به دنبال اعلام این خبر، از شامگاه ۲۴ آبانماه اعتراضات در شهرهایکرمانشاه، سنندج، جوانرود، مریوان، ارومیه، بوکان، تهران، مشهد، اهواز، سیرجان و شیراز آغاز شد و به بندرعباس، اصفهان، کرمان، قزوین، شهرک اندیشه، ماهشهر، گچساران، خرمشهر، بابل، بیرجند، جیرفت، شوشتر، اندیمشک، کازرون، بهبهان، بوشهر و دهدشت گسترش یافت.[۱۲] در همان روز اینترنت تلفن همراه در شهرهای امیدیه، اهواز و مشهد مختل و ضعیف شد.[۱۲] از شنبه ۲۵ آبان به دستور شورای امنیت کشور قطعی سراسری اینترنت آغاز شد.[۱۳][۱۴] مقامهای ایرانی اعلام کردند اینترنت بهدلایل امنیتی قطع است و زمان بازگشت آن هم مشخص نیست.[۱۵][۱۶] برخی کارشناسان از آنچه در ایران رخ داد با عنوان «کودتای اینترنتی» نام میبرند.[۱۷] اعتراضات نخست در واکنش به افزایش سهبرابری قیمت بنزین آغاز شد ولی سپس حکومت جمهوری اسلامی و رهبران روحانی ایران را هدف گرفت.[۱۸] بر اساس گزارش نهادهای امنیتی ایران، ۲۹ استان و صدها شهر دستخوش ناآرامیهای پس از افزایش قیمت بنزین بودند.[۱۹]
اعتراضات که عمدتاً در محلات کارگری و فقیرنشین شهری متمرکز و در ابتدا نسبتاً مسالمتآمیز بود، به تدریج به یک شورش خشونتآمیز علیه نظام تبدیل شد. زمانی که نیروهای امنیتی برای ممانعت اقدام کردند، اعتراضکنندگان جسورتر شدند و در بسیاری از شهرها خیابانها به صورت منطقه جنگی درآمد و ساختمانها، بانکها و مغازههای فراوانی به آتش کشیده شد و جریان عادی کسبوکار و آمد و شد مختل شد. در برخی مناطق شهری شبکه بانکی، مخابراتی، سوخت رسانی و ترابری شهری تخریب و فروشگاهها غارت شدند.[۲۰][۲۱]
تلفات روز اول اعتراضات (۲۴ آبان) یک کشته و یک مجروح در شهر سیرجان بود.[۲۲][۲۳] به گفتهٔ خبرگزاریهای داخل ایران وسعت اعتراضهای روز جمعه در استانهای خوزستان و کرمان بیشتر از نقاط دیگر بود و در سیرجان معترضان سعی کردند انبار نفت شهر را آتش بزنند که با واکنش نیروی انتظامی تلاششان ناکام ماند.[۲۳] در مشهد هم، نیروهای امنیتی برای مقابله با معترضان به شلیک گاز اشکآور متوسل شدند.[۲۴]
با گسترش تجمعات اعتراضی در روز شنبه ۲۵ آبانماه، نهادهای امنیتی ایران با ارسال پیامکهای تهدیدآمیز به تلفنهای همراه بعضی شهروندان شرکتکرده در تجمعات، آنها را تهدید به «پیگرد قانونی» در صورت تکرار شرکت در تجمعات غیرقانونی کردند.[۲۵] همزمان محمدجعفر منتظری (دادستان وقت کل ایران) معترضان به افزایش قیمت بنزین را «اخلالگر» خواند و تهدید کرد که با آنان برخورد جدی خواهد شد.[۲۶] ۲ روز پس از سه برابر شدن قیمت بنزین، علی خامنهای از تصمیم سران قوا مبنی بر افزایش قیمت بنزین حمایت کرد.[۲۷] او آتشزدن بانکها و ایجاد ناآرامی را به اشرار و ضدانقلاب و دشمنان ایران نسبت داد[۲۸][۲۹][۳۰] و با اشاره به جان باختن تعدادی از معترضان، اجرای طرح افزایش قیمت سوخت را ضروری دانست.[۳۱] خامنهای در این سخنرانی پنج بار بر سررشته نداشتن یا تخصص نداشتنش در مورد مسائل اقتصادی تأکید کرد.[۳۲] سخنان خامنهای در روز ۲۶ آبان از سوی مخالفانش به فرمان سرکوب اعتراضات تعبیر شد[۳۰] اما افراد نزدیک به حکومت صحبتهای او را «فداکارانه» و «باعث پایان آشوبها» ارزیابی کردند.[۳۳][۳۴]
خبرگزاری رویتر در گزارش ویژهٔ خود بتاریخ ۲۳ دسامبر ۲۰۱۹ نوشت رهبر ایران در جلسهای با حضور مقامات امنیتی و دولتی، از آنها خواسته تا به هر قیمتی که شده اعتراضات مردم را متوقف کنند. رویترز در این گزارش از قول سه مقام رسمی جمهوری اسلامی، تعداد کشته شدگان را ۱۵۰۰ نفر شامل ۴۰۰ زن، ۱۷ نوجوان و تعدادی از مأموران امنیتی و پلیس اعلام کرد.[۱]
بنابر آخرین گزارش سازمان عفو بینالملل در ۲۵ آذر ۱۳۹۸، در جریان اعتراضات بیش از ۳۰۴ تن از معترضان کشته شدهاند.[۷][۳۵] در این گزارش آمده بیشتر قربانیانی که عفو بینالملل مرگ آنها را ثبت کرده، بر اثر اصابت گلوله به سر، قلب، گردن و سایر ارگانهای حیاتی کشته شدهاند که «به معنی آن است که نیروهای امنیتی به قصد کشت آنها را زدهاند».[۷] طبق گزارش عفو بینالملل عمدهٔ قربانیان با شلیک سلاح گرم، یک نفر بهدلیل ضرب و جرح و یک نفر هم با شلیک گاز اشکآور کشته شدهاند.[۳۶] از سوی دیگر، مقامهای حکومت ایران تاکنون مرگ هفت نفر از مأموران امنیتی یا اداری شامل سه نفر بسیجی، دو افسر پلیس، یک کارمند شهرداری و یک کارمند جهاد دانشگاهی را تأیید کردهاند.[۸] حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در تاریخ ۵ آذر ۱۳۹۸ آمار بازداشت شدگان را تا هنگام مخابره خبر، حدود ۷۰۰۰ نفر اعلام کرد.[۳۷][۳۸] بنا بر گزارش وزیر کشور بیش از ۵۰ پایگاه و پاسگاه نظامی مورد حمله قرار گرفت و ۳۴ آمبولانس، ۷۳۱ بانک، ۱۴۰ مکان عمومی، ۹ مرکز مذهبی، ۷۰ پمپ بنزین، ۳۰۷ خودرو شخصی، ۱۸۳ خودرو نظامی و ۱۰۷۶ موتور سیکلت شخصی آتش زده یا تخریب شد.[۳۹]
نیویورک تایمز اول دسامبر ۲۰۱۹ در گزارشی شمار کشتهها در این اعتراضات را حداقل ۱۸۰ نفر برآورد کرد و احتمال داد آمار واقعی کشتهها صدها نفر بیش از این باشد. در این گزارش که به قلم فرناز فصیحی و ریک گلدستون نوشته شده آمده: «ظرف ۷۲ ساعت از شروع اعتراضها، معترضان خشمگین در شهرهای بزرگ و کوچک تجمع کردند و خواستار سرنگونی جمهوری اسلامی و رهبران آن شدند.» این روزنامه اعتراضات آبان ۹۸ را «بزرگترین ناآرامی» در ایران طی ۴۰ سال گذشته توصیف کرد.[۴۰]
سازمان مجاهدین خلق تعداد کشتهشدگان را بیش از ۱۵۰۰ تن در ۱۹۰ شهر اعلام کردهاست.[۴۱][۴۲][۴۳][۴۴]
نشریهٔ لیبراسیون فرانسه روز یکشنبه ۲۴ نوامبر، روی جلدش با پسزمینهٔ سیاه به رنگ قرمز نوشت: «ایران، کشتار پشت درهای بسته» و سرمقالهاش را با عنوان «ایران: تونل خشونت» به اعتراضهای اخیر این کشور اختصاص داد. لو موند دیگر نشریهٔ مهم فرانسه نیز در این روز تیتر خود را با عنوان «ایران: رژیمی که خود را به قیمت حمام خون نگاه میدارد» به سرکوب معترضان در ایران اختصاص داد.[۴۵]
گاردین نیز در اول دسامبر ۲۰۱۹ تحت عنوان «خیابان را بستند و سپس گلوله» شرح سرکوب اعتراضات مردم را در شیراز (شهر گلهای رز) از زبان شاهدان نوشت.[۴۶]
روزنامهٔ آلمانی فرانکفورتر روندشاو در گزارشی با عنوان «مثل یک جنگ داخلی، بر ایران نفرت و ناامیدی حاکم شدهاست» نوشت: ویدئوها وضعیتی شبیه یک جنگ داخلی را نشان میدهند و تظاهرکنندگان پیکر خونین قربانیانی را که مورد اصابت گلولههای جنگی قرار گرفتهاند از تیررس بیرون میکشند.[۴۷]
شبکهٔ سیاِناِن هم در گزارشی با عنوان «یکی از بدترین سرکوبها طی دههها در ایران در حال وقوع است» به ابعاد مختلف تظاهرات مردم ایران پرداخت.[۴۸]
۱۶ گزارشگر ویژه و کارشناسان سازمان ملل متحد در ۲۰ دسامبر از مقامات جمهوری اسلامی خواستند که تمامی افرادی که در جریان اعتراضات اخیر، بهطور خودسرانه زندانی شده و مورد بدرفتاری قرار گرفتهاند را آزاد کنند. آنها همچنین در مورد بیش از صدها نفری که کشته شدهاند ابراز نگرانی کردند.[۴۹][۵۰][۵۱][۵۲]
زمینهها
عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاستهای داخلی و خارجی حکومت در شکلگیری این اعتراضات نقش داشتند.
شروع اعتراضات: افزایش قیمت بنزین
تأثیر افزایش قیمت بنزین
در نیمهشب ۲۴ آبان ۹۸ بدون اعلام قبلی، بهای بنزین آزاد در ایران سه برابر شد.[۵۳] دولت براساس «اصل غافلگیری» طرح سهمیهبندی بنزین را اجرا کرد.[۵۴] شرکت ملی پخش فراوردههای نفتی ایران، طی اطلاعیهای قیمت هر لیتر بنزین سهمیهای را ۱۵۰۰ تومان و نرخ هر لیتر بنزین آزاد را ۳۰۰۰ تومان اعلام کرد.
دلایل دولت برای افزایش قیمت بنزین
ساعاتی بعد از اعلام نرخ جدید، حسن روحانی دلیل این افزایش را تقسیم درآمد حاصله بین شصت میلیون ایرانی عنوان کرد و گفت «ریالی از این پول به خزانه نخواهد رفت».[۵۵] او تلاش دولت برای جبران کسری بودجه از محل افزایش قیمت بنزین را تکذیب کرد و گفت این تصمیم به نفع مردم و قشر تحت فشار جامعه است.[۵۶] جمشید پژویان اقتصاددان، ادعای دولت ایران مبنی بر اینکه درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین، صرف قشر کمدرآمد جامعه شود را شبیه شوخی دانست.[۵۷]
با وجود آنکه دولت، بارها علت اصلی سهمیهبندی بنزین را مبارزه با قاچاق سوخت، کاهش مصرف بنزین و بهبود شرایط محیط زیست اعلام کرده بود، پس از فروکش کردن ناآرامیها حسن روحانی، رئیسجمهور در توضیح شرایط اقتصادی بحرانزدهٔ دولت گفت:
«سالانه حدود ۴۵۰ هزار میلیارد تومان بودجه برای اداره کشور در خزانه نیاز است، بالاترین مالیاتی که پیشبینی میشود سال آینده بتوانیم بگیریم ۱۵۰هزار میلیارد تومان است، ۳۰۰ هزار میلیارد تومان دیگر که برای بودجه لازم است را از کجا بیاوریم؟ درآمد اصلی که کشور را اداره میکند پول نفت است».[۵۸]
مطابق با آمارهای بینالمللی، پس از برجام فروش نفت ایران ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز بودهاست. اما بعد از خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریمها علیه ایران، این عدد به ۳۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته که از میزان فروش نفت ایران در دوران جنگ ایران و عراق نیز پایینتر است.[۵۸] طبق گفتهٔ الکساندر نوواک، وزیر انرژی روسیه، ایران در صدد بوده تا وامی به مبلغ ۲ میلیارد دلار از روسیه دریافت کند و حتی در تلاش است که مطابق با توافقات صورت گرفته مبلغ این وام را تا سقف ۵ میلیارد دلار افزایش دهد که این خود نشان از وخامت اوضاع اقتصادی ایران دارد.[۵۹]
جایگاه مجلس در موضوع بنزین
مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۵ با تصویب مادهٔ ۳۹ قانون برنامه ششم به دولت اجازه دادهاست که قیمت همه حاملهای انرژی از جمله بنزین را با رعایت ملاحظات اجتماعی و اقتصادی و بهتدریج، به بالاتر از سطح نود درصد قیمت فوب خلیج فارس برساند که بالاتر از رقم افزایش قیمت بنزین توسط دولت بود. [۶۰][۶۱] اما در سالهای متوالی پس از سال ۱۳۹۴ مجلس و دولت مانع از اجرای تدریجی ماده 39 قانون برنامه ششم توسعه شدند. مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۹۵ بر اساس بند ۲ تبصره ۱۳ قانون برنامه بودجه قیمت انواع سوخت را برابر پایان سال ۱۳۹۴ قرار داد. در سال مالی ۱۳۹۶ از سمت مجلس اجازه افزایش قیمت به ۱۵۰۰ تومان داده شد اما این مصوبه به خاطر اعتراضات سال ۱۳۹۶ از سوی دولت اجرا نشد. در سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ نیز مجلس با افزایش قیمت بنزین مخالفت کرد[۶۲]. با افزایش سه برابری و یکشبهٔ قیمت بنزین با مصوبهٔ شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا و آغاز اعتراضات، شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و کارشناسان حقوقی نسبت به تداخل وظایف این شورا با امور مجلس انتقادهایی را مطرح کردند.[۶۳] آنها معتقد بودند افزایش قیمت بنزین در مجلس تصویب نشده و به همین دلیل غیرقانونی است.[۶۴] حتی تعدادی از نمایندگان اعلام کردند که در اعتراض به بیاعتنایی دولت به نظر آنها در مورد افزایش قیمت بنزین استعفا خواهند کرد.[۶۵]
در دومین روز اعتراضات (۲۵ آبان) فراکسیون امید مجلس طرح فوریتی «بازگشت قیمت بنزین به قیمت قبل» را تهیه کرد و بنا بود یک روز بعد، آن را تقدیم هیئت رئیسهٔ مجلس کند.[۶۴] اما پس از سخنرانی خامنهای در ۲۶ آبان و تأکید او بر حمایت از تصمیم سران قوا، سخنگوی این فراکسیون اعلام کرد به دلیل «تاکیدات رهبر جمهوری اسلامی» طرح مزبور از دستور کار خارج شدهاست.[۶۴] همزمان محمود صادقی گفت که رهبر ایران با ارسال یادداشتی خطاب به نمایندگان، آنها را از مخالفت با مصوبهٔ سران قوا برحذر داشتهاست.[۶۶] علی لاریجانی هم در ۱۰ آذر طی نشستی خبری گفت که در راس امور قرار داشتن مجلس به معنای دخالت در همه تصمیمها نیست و جایگاه مجلس «ریلگذاری پس از رهبر انقلاب» است.[۶۵] او در مورد وجود نهادهای تصمیمگیرندهٔ موازی مجلس گفت که بعضی از این نهادها در زمان روحالله خمینی هم وجود داشتهاند، برخی هم بعداً اضافه شدهاند و این موضوع جدیدی نیست.[۶۷]
در ۷ آذر سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس از تهیهٔ یک طرح دوفوریتی دیگر برای تکنرخی شدن بنزین به قیمت هر لیتر ۱۵۰۰ تومان و حذف قیمت ۳۰۰۰ تومانی خبر داد.[۶۸] از دیدگاه منتقدان، این طرح نمایندگان مجلس، سیاسی و تلاشی برای مبارزات انتخاباتی مجلس در اسفند ۱۳۹۸ است.[۶۴][۶۹][۷۰]
ادعای طراحی اعتراضات توسط دشمنان
رهبر ایران در اولین واکنش به اعتراضات سراسری، آنها را از جمله به خانوادهٔ پهلوی و سازمان مجاهدین خلق ایران نسبت داد.
[۷۱][۷۲]
مقامات جمهوری اسلامی این اعتراضات را نه به علت سیاستهای جمهوری اسلامی، بلکه حاصل تلاش «دشمن» میدانند. در روز ۲۸ آبان، علی خامنهای رهبر ایران اعلام کرد که در این اعتراضات «دشمن را عقب راندیم» و «این اعتراضات، مردمی نبود بلکه امنیتی بود».[۷۳] او آتشزدن بانکها و ایجاد ناآرامی را به «اشرار» و «ضدانقلاب» و «دشمنان ایران» نسبت داد.[۲۸][۲۹][۳۰] اما از نظر برخی، این نسبت دادن همیشگی مشکلات کشور به عوامل خارجی و «دشمن»، سیاست کلان مسئولان جمهوری اسلامی ایران برای عدم مسئولیت پذیری در قبال سیاستهای خودشان است.[۳۲] به عنوان مثال، پس از اعتراضات در مورد قیمت بنزین، در حالیکه سید علی خامنهای در سخنرانیای پنج بار بر سررشته نداشتن یا تخصص نداشتنش در مورد مسائل اقتصادی تأکید کرد[۳۲] که در ۷ شهریور ۱۳۹۷ و با اشاره به تجربهٔ دولت قبل -در افزایش قیمت سوخت- خواستار کنترل «مصرف بالای بنزین در داخل» شده بود و گفته بود: «چرا باید این قدر ما مصرف بکنیم؟... راههایی وجود دارد، دنبال کنید. این راهها با قدرت پیش برید. حالا ممکن است یک تعدادی آدمهایی که هر خانوادهای ۵ تا ماشین دارند و مصارف زیاد دارند ممکن است ناراحت بشوند، خوب بشوند.»[۷۴]
در ۶ آبان ۹۸، خامنهای بار دیگر اعتراضات را «یک توطئهٔ عمیق، وسیع و بسیار خطرناک» نامید که مقابله با آن همچون «یک تودهنی به استکبار و صهیونیسم جهانی» به عنوان «دشمن اصلی» ونه «این افراد حقیر و کوچک» بود. او با استفاده از قرآن سعی در بازتعریف معنای مستضعفان کرد و گفت: «مستضعفان برخلاف آنچه که امروز بهاشتباه، به افراد آسیبپذیر و فرودست میگویند، به معنای انسانهایی است که پیشوایان بالقوهٔ عالَم بشریت و خلیفةالله در زمین هستند.» بنابراین او «نیروی مقاومت بسیج مستضعفان» را «مستضعفان» واقعی خواند.[۷۵] این تفسیر جدید از «مستضعفان» معنی کاملاً متفاوت نسبت به کاربرد این کلمه در سخنرانیهای پیشین او دارد که تأکید بر «محرومان»، «پابرهنگان»، «ضعفا» و «کوخ نشینان» داشتهاست.[۷۶] از نظر برخی تحلیل گران، این تفسیر و تغییر معنای «مستضعفان» تلاشی است برای توجیه سرکوب اعتراضات اخیر که بیشتر آنها از طبقات فرودست و مستضعف جامعه بودهاند و توجیه تناقض پیش آمده میان این سرکوب و یکی از ایدئولوژیهای جمهوری اسلامی، یعنی دفاع از مستضعفان و کوخ نشینان.[۷۷][۷۸]
عوامل به خشونت کشیده شدن اعتراضات
در بیطرفی این مقاله اختلافنظر وجود دارد. |
در درستی مطالب این بخش از مقاله اختلافنظر وجود دارد. لطفاً به گفتگوهای صفحهٔ بحث مراجعه کنید. |
این بخش مقاله نیازمند گسترش است. |
حکومت ایران در جریان این اعتراضات عملاً بدون آگاهیرسانی رسمی، وضعیت اضطراری اعلام کرد. طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی، اعلان چنین وضعیتی که در آن آزادیهای شهروندی محدود میشود، نیاز به تصویب مجلس شورای اسلامی دارد. بر اساس گزارش سازمان عفو بینالملل «حکومت ایران عامدانه و مرگبار از سلاح گرم استفاده کرده و بهطور نامتناسبی به زور متوسل شدهاست.» در بسیاری از ویدئوهای منتشر شده از اعتراضات، مأموران پلیس، مستقیم به جمعیت تیراندازی میکنند. در بعضی از این ویدئوها، شماری از کشتهشدگان دیده میشوند که از ناحیه سر مورد اصابت گلوله قرار گرفتهاند. براساس قوانین بینالمللی حتی اگر ادعای دولت ایران مبنی بر آسیب زدن به اموال عمومی درست باشد، استفاده از سلاح، تنها در «شرایط دفاع مشروع و محافظت از افراد در مقابل خطر فوری مرگ یا جراحت خطرناک» موجه است و نه پرتاب سنگ، تخریب اموال عمومی و آتش زدن ساختمانهای دولتی. این در حالی است که نهادهای ناظر و شاهدان عینی تأیید میکنند که حکومت ایران از گلوله جنگی علیه معترضان استفاده کرده و اعتراضات را به خشونت کشاندهاست.[۷۹]
صنم وکیلی، معاون برنامهٔ خاورمیانه و شمال آفریقا در چَتِم هاوس معتقد است اعتراض بهطور مؤثر، بخشی از فرهنگ ایرانیان است.[۴۸] او میگوید «با وجود سرکوبگری حکومت در چهار دههٔ گذشته، به نظر میرسد که در این دور آخر، آنها به لحاظ سرعت در کینهتوزی و وحشیگری از یک خط قرمز عبور کردهاند».[۴۸]
عبدالکریم سروش متفکر و پژوهشگر دینی در یک سخنرانی نسبت به افزایش خشونت در سوی معترضان و حتی دست بردن گروهی از مردم به «اسلحه» در صورت تن ندادن حکومت به خواستههایشان هشدار داد.[۸۰]
میچل باچله کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل در ۱۵ آذر ۹۸ گفت: تصاویری دریافت کردهایم که به نظر میرسد نیروهای امنیتی از روی بام ساختمانها و سوار بر بالگرد به معترضان در حال فرار از پشت سر تیراندازی میکنند، و این که مستقیم به صورت یا اعضای حیاتی معترضان تیراندازی میکنند.» او احتمال داد که تعداد زیادی از ضاربان به جرایمی متهم شوند که مجازات اعدام در پی داشته باشد.[۸۱]
روزشمار
۲۴ آبان
- در اهواز روز جمعه ۲۴ آبان ۱۳۹۸ با تجمع مردم در مناطقی از شهر با سر دادن شعار «اهوازی با غیرت، ماشینتو خاموش کن» خواستار خودداری شهروندان از خرید و مصرف بنزین شدند.[۸۲][۸۳] در فلکهٔ کیانپارس اهواز تجمع و تظاهرات گسترش یافت که با حمله موتورسواران ضدشورش مردم با آنها درگیر شدند.[۸۴]
- در سیرجان در ۲۴ آبان اعتراضات بالا گرفت و دستکم یک پمپ بنزین به آتش کشیده شد و یک نفر هم در حمله نیروهای امنیتی به تجمعکنندگان کشته شد.[۸۴][۸۵][۸۲][۸۶]
- در مشهد معترضان به گران شدن بنزین در ۲۴ آبان خودروهای خود را در بلوار وکیلآباد خاموش کرده و از حرکت سر باز زدند. آنها شعار میدادند: «روحانی حیا کن، مملکت را رها کن» و «دیکتاتور حیا کن، مملکت را رها کن». نیروهای امنیتی برای مقابله با معترضان به شلیک گاز اشکآور متوسل شدند.[۲۴][۸۷][۸۲][۸۳]
- در بهبهان مردم معترض شعار میدادند که «بنزین گرانتر شده، فقیر فقیرتر شده»[۸۸] و یک شعبهٔ بانک ملی به آتش کشیده شد.[۸۹]
- در امیدیه، مردم دست به تجمع و اعتراض زدند و جادهٔ این شهر به آغاجاری را بستند و ترافیک بسیار سنگینی را ایجاد کردند.[۸۸][۸۴]
- در شهرک قدس تهران، مردم در شامگاه جمعه تجمع و اعتراض کرده و یکی از خودروهای یگان ویژه را واژگون کردند.[۹۰]
۲۵ آبان
- شنبه ۲۵ آبان اعتراضات در تهران بالا گرفت و مردم برخی از اتوبانها از جمله اتوبان همت، اتوبان تهران-کرج و بلوار بابایی و تهرانپارس را بستند و در زیر پل ستارخان شعار سر دادند: «پول نفت گم شده خرج فلسطین شده»، «مرگ بر گرانی» و «مرگ بر دیکتاتور» ، «نترسید نترسید ما همه با هم هستیم»، «توپ تانک فشفشه، آخوند باید گم بشه».[۹۰] معترضان در شرق تهران، با سنگ و آجر اتوبان امام علی را بستند و با نیروهای انتظامی که به سمت مردم گاز اشکآور پرتاب کردند درگیر شدند.[۹۱]
- در شیراز و اصفهان مردم معترض خودروهای خود را در خیابانها خاموش کردند، مسیر را بسته و شعار سردادند: «نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران»[۹۰]
- دامنهٔ اعتراضات و درگیریها به بندرعباس، اصفهان، ماهشهر، گچساران، خرمشهر، بابل، بیرجند، شوشتر، اندیمشک و قم گسترش پیدا کرد و در اصفهان و کرمان چند پمپ بنزین به آتش کشیده شد.[۹۲]
- اعتراضات شنبه ۲۵ آبان در اراک، تبریز، بوشهر، ارومیه، کرج، کرمانشاه، سرپل ذهاب، سقز، مریوان، رشت، گرمسار، کردستان، لرستان، اسلامشهر، ساری، گرگان، یاسوج، دهدشت، جیرفت، نجفآباد، شاهینشهر، رامهرمز، مریوان، جوانرود، پاسارگاد، شهر قدس، دماوند، سنندج، بندر ریگ، یزد، نیشابور، چابهار، اهر، رودهن، گچساران، زاهدان، فردیس کرج، قزوین، همدان و خرمآباد ادامه داشت.[۹۱][۹۳]
- در شهریار معترضان مجسمهٔ انگشتر سید روحالله خمینی که در میدان امام خمینی آن شهر نصب شدهبود را به آتش کشیدند و آن را وسط خیابان اصلی شهر (خیابان ولیعصر) قراردادند. گزارشها از تیراندازی و تیرخوردن تعدادی از معترضان در شهریار حکایت دارند.[۹۴]
- چند بانک در تهران، اندیشه، اسلامشهر، بهبهان، جادهٔ ساوه و رباط کریم و یک حوزه علمیه در اصفهان به آتش کشیده شد.[۹۳]
- نتبلاکس در گزارشی تأیید کرد که دولت ایران دسترسی به اینترنت در سراسر کشور را تقریباً بهطور کامل قطع کردهاست.[۹۵]
- مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده در نخستین واکنشها به اعتراضات ایران، گفت پس از چهل سال بیداد، مردم پر افتخار ایران در مورد سوء استفادههای حکومتشان ساکت نمینشینند. ما هم ساکت نخواهیم ماند. او سخن یکسال و نیم پیش خود را تکرار کرد، من پیامی برای مردم دارم: ایالات متحده صدای شما را میشنود. ایالات متحده از شما حمایت میکند. ایالات متحده با شماست.[۹۶]
۲۶ آبان
- حمله به حوزهٔ علمیه در کازرون و به آتش کشیدن مدرسهٔ علمیهٔ صالحیه مکتب الصادق[۹۷]
- اعتراضها در شهرهای شیراز، اصفهان، بوشهر، بوکان، قائمشهر، نجفآباد، تبریز، خرمآباد، کرج، کرمانشاه، گرگان، اندیمشک، بابل، گچساران، ساری، قزوین، چابهار، مریوان، یزد، نیشابور، بهبهان، گرمسار، قرچک، اسلامشهر، ماهشهر، جوانرود، رشت، اهواز و… همچنان ادامه داشت.[۹۸]
- براساس گزارشهای تأیید نشده، تعداد کشتهشدگان در درگیری مأموران امنیتی با مردم به دهها نفر رسیدهاست. در برخی شهرها، شاهدان از شلیک مستقیم گلوله به معترضان خبر میدهند.[۹۸]
- محمود صادقی عضو هیئت رئیسه فراکسیون امید مجلس از اعلام «طرح فوریتی بازگشت قیمت بنزین به قیمت قبل» در جلسه روز یکشنبه ۲۶ آبان مجلس خبر داد.[۹۹] علی خامنهای با ارسال یادداشتی به نمایندگان آنها را از مخالفت با مصوبهٔ افزایش قیمت بر حذر داشت و آن طرح از دستور کار مجلس خارج شد.[۱۰۰]
- علی خامنهای رهبر ایران طی یک سخنرانی حمایت خود از تصمیم سران سه قوه را اعلام کرد.[۱۰۱]
- مورگان اورتگس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در توئیتی نوشت: درحالیکه مردم ایران به جدیدترین بیعدالتی رژیم فاسد حاکم اعتراض میکنند، ایالات متحده در کنار این مردم که مدتهاست در رنج هستند، میایستد. ما تلاشها برای قطع اینترنت را محکوم میکنیم. بگذارید مردم حرفشان را بزنند![۱۰۲]
۲۷ آبان
- معترضان در اصفهان بیلبوردی با تصویر خامنهای واقع در پل چمران را آتش زدند.[۱۰۳]
۲۸ آبان
- نمایندهٔ شوش در مجلس اعلام کرد که شهر شوش به خاطر اعتراضهای کارگران نیشکر هفتتپه به تعطیلی کشیده شدهاست.[۱۰۴]
- سازمان عفو بینالملل اعلام کرد، از شمار بالای کشتهها، زخمیها و بازداشتیها در اعتراضات ایران «وحشتزده» شده و نگران قطعی اینترنت در این کشور برای «سرکوب خونین» در خلاء خبری است.[۱۰۵] این سازمان با استناد به تصاویر ویدئویی راستیآزمایی شده، شهادت شاهدان عینی و اطلاعات به دست آمده از فعالان خارج از ایران گفت که نیروهای امنیتی ایران رویهای دلخراش از کشتار غیرقانونی را در پیش گرفتهاند.[۱۰۶]
- علی خامنهای رهبر ایران اعلام کرد که در این اعتراضات «دشمن را عقب راندیم» و «این اعتراضات، مردمی نبود بلکه امنیتی بود».[۷۳]
۲۹ آبان
- براساس گزارش رادیو فردا اعتراضات و درگیری بین مردم و نیروهای امنیتی در خوزستان و شهرهای اندیمشک، دزفول، کوت عبدالله باوی ادامه دارد و تا تاریخ ۲۹ آبان ۵۸ نفر در این استان کشته شدهاند که ۲۸ نفر از این کشتهها متعلق به ماهشهر است.[۱۰۷]
- حسن روحانی رئیسجمهور ایران معترضان را «آشوبگران شروری» خواند که در روزهای اخیر خیابانها را به تصرف خود درآورده بودند و شمارشان را «اندک» خواند.[۷۳]
- نتبلاکس اعلام کرد اینترنت برای چهارمین روز پیاپی در ایران قطع بودهاست و بابت قطعی اینترنت، خسارتی معادل ۲۴۲ میلیون دلار در چهار روز (۶۱ میلیون دلار در هر روز) به اقتصاد کشور وارد شدهاست. این سازمان میزان دسترسی به اینترنت را با ۴ درصد همچنان رو به کاهش دانست.[۱۰۸]
۳۰ آبان
- پس از حدود ۱۰۰ ساعت قطعی اینترنت، دسترسی به اینترنت در برخی از شهرها به تدریج برقرار شد. شرکت نتبلاکس تأیید کرد که اتصال به اینترنت در بعضی نقاط ایران بهصورت محدود در حال برقرار شدن است.
- در شهرهای پاکدشت، رباطکریم، و اسلامشهر تظاهراتی در حمایت از حکومت ایران برگزار شد.[۱۰۹]
- دونالد ترامپ رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا در دو توئیت نوشت: ایران آنقدر بیثبات شدهاست که رژیم تمام سیستم اینترنتی را قطع کرد تا مردم خوب ایران نتوانند دربارهٔ خشونت شدیدی که در داخل آن کشور جریان دارد، صحبت کنند. رژیم خواهان حذف کامل شفافیت است و فکر میکنند که جهان از مرگ و فجایعی که رژیم ایران ایجاد میکند، بیخبر میماند.[۱۱۰]
- مایک پنس، معاون رئیسجمهور ایالات متحده، در یک توئیت نوشت: درحالیکه ایرانیها برای اعتراض در خیابانها حضور دارند، آیتاللهها در تهران به استفاده از خشونت و حبس برای سرکوب مردم خود ادامه میدهند.[۱۱۱]
۱ آذر
- نتبلاکس میزان دسترسی به اینترنت را با ضریب ۱۵ درصد گزارش کرد.[۱۱۲]
- محمد مساعد روزنامهنگار به دلیل توییتهایش دربارهٔ قطعی اینترنت بازداشت شد.[۱۱۳]
۲ آذر
- علی القاصی مهر دادستان تهران، اعلام کرد بازپرسان ویژه و تماموقت در حال تحقیقات همهجانبه از افرادی هستند که در اعتراضها بازداشت شدهاند.[۱۱۴]
۳ آذر
- شکرالله بهرامی رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح، گفت که در جریان اعتراضات «ممکن است کسی هم به صورت عبوری لطمهای خورده باشد، که این اتفاق در جنگهای شهری طبیعی است.»[۱۱۵]
۴ آذر
- مقامهای پلیس ایران از بازداشت ۳۴ معترض در شهرهای شیراز، همدان و خرمآباد خبر دادند.[۱۱۶]
- حسین سلامی، فرماندهٔ سپاه پاسداران، در راهپیمایی طرفداران حکومت ایران گفت «در یک جنگ بزرگ جهانی هستیم» و به آمریکا، اسرائیل، عربستان و بریتانیا هشدار داد که اگر از خط قرمز ایران عبور کنند نابود خواهند شد.[۱۱۷]
۵ آذر
- ۳ معترض در کرمانشاه و ۵ نفر که در اعتراضات تهران مشارکت داشتند در بابلسر دستگیر شدند.[۱۱۸] فرماندهٔ انتظامی استان گیلان از بازداشت یکی از معترضان تهرانی در شهرستان رودبار خبر داد.[۱۱۹]
- مجتبی خانجانی فرماندار بهارستان، گزارشها دربارهٔ تحویل جسد در برابر دریافت پول از خانوادهٔ کشتهشدگان را رد کرد و مدعی شد اگر خانوادهٔ قربانیان، استطاعت مالی نداشته باشند برای کفن و دفن به آنها کمک مالی میشود.[۱۲۰]
۶ آذر
- حسن روحانی گفت که موضوع بنزین را به وزارت کشور، شورای امنیت کشور و صدا و سیما واگذار کرده بوده و زمان افزایش قیمت بنزین را نمیدانسته. او مدعی شد که صبح ۲۴ آبان و پس از اجرای طرح، از افزایش قیمت بنزین مطلع شدهاست.[۱۲۱] با اینحال در ۹ آذر، معاون سیاسی وزارت کشور اعلام کرد که روحانی ۲ روز پیش از اجرای طرح افزایش قیمت و سهمیهبندی بنزین، از موضوع مطلع بودهاست.[۱۲۲]
- روند اتصال مجدد اینترنت اپراتورهای موبایل، در تهران و ۸ استان دیگر آغاز شد.[۱۲۳]
۷ آذر
- مقامهای امنیتی ایران از بازداشت دستکم ۵۰ نفر از شرکتکنندگان در اعتراضها در چند شهر از جمله تهران، شیراز و اصفهان خبر دادند.[۱۲۴]
- مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده گفت آنچه در ایران روی میدهد، خواست مردم ایران برای دستیابی به آزادی و کامیابی اقتصادی و رژیمی است که اینها را از مردم دریغ میکند. چیزی که ما در هفتههای گذشته دیدهایم، این است که مردم ایران میگویند دیگر بس است. دزدسالاری بس است، حکومت دینی دیگر بس است.[۱۲۵]
۹ آذر
- خبرگزاری رسمی ایران (ایرنا) اعلام کرد طی ۲۴ ساعت گذشته بازداشتها در استانهای تهران، فارس، آذربایجانشرقی و هرمزگان ادامه داشتهاست.[۱۲۶]
- وبسایت کلمه، رسانهٔ نزدیک به میرحسین موسوی، از دفن پیکر ۱۵۶ نفر از جانباختگان اعتراضات اخیر ایران در بهشت زهرای تهران و ارسال ۸۰ پیکر دیگر به شهرستانهای مختلف خبر داد.[۱۲۷]
۱۰ آذر
- لیلا واثقی، فرماندار شهرستان قدس اعلام کرد که در روز ۲۵ آبان شخصاً به نیروی انتظامی دستور داده به معترضانی که وارد فرمانداری شده بودند شلیک کنند.[۱۲۸] طی اعتراضات آبان ۹۸ این اولین موردی بود که مشخص شد دستور تیر دقیقاً توسط چه کسی صادر شدهاست.[۱۲۹] پس از انتشار اظهارات واثقی، کاوه موسوی (حقوقدان) اعلام کرد بر اساس اعتراف لیلا واثقی کیفرخواستی علیه او تنظیم شدهاست.[۱۳۰]
۱۱ آذر
- ۱۴ اقتصاد دان در نامه ای به رئیسجمهور خواهان انتشار اسناد کارشناسی و صورتجلسه و پیوستهای کارشناسی اقدام دولت در گران کردن بنزین شدند و کارشناسان دولت را دعوت به مناظره کردند.[۱۳۱]
- علی دارابی، معاون امور استانهای صداوسیمای ایران گفت که اعتراضها در بیش از ۲۰۰ شهر بزرگ و کوچک کشور صورت گرفتهاست.[۱۳۲]
- روزنامهٔ نیویورک تایمز در گزارشی به نقل از خبرنگاران محلی اعلام کرد تعداد کشتهشدگان طی سه روز ناآرامی در بندر ماهشهر بین ۴۰ الی ۱۰۰ نفر بودهاست.[۱۳۳]
۱۲ آذر
- انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران، در یک نشست خبری اعلام کرد تعداد بازداشتیهای اعتراضات اخیر در تهران ۲۰۲۱ نفر است.[۱۳۴]
- غلامحسین اسماعیلی در نشست خبری گفت که اکثر بازداشت شدگان اعتراضات اخیر آزاد شدهاند و امروز در تهران ۳۰۰ نفر در بازداشت به سر میبرند.[۱۳۵]
- دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، روز سهشنبه، ۱۲ آذرماه، در هفتادمین سالگرد سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، در لندن در خصوص اعتراضات سراسری ایران گفت: «اتفاق وحشتناکی است و جهان نظارهگر آن است»[۱۳۶]
- ایرنا به نقل از یک مقام وزارت اطلاعات از بازداشت ۷۹ نفر در خوزستان در رابطه با اعتراضات اخیر خبر داد.[۱۳۷]
۱۳ آذر
- پس از گذشت ۱۸ روز، اینترنت در سیستان و بلوچستان هنوز قطع است. براساس گزارش کاربران شبکههای اجتماعی و تأیید وزیر ارتباطات، اینترنت همراه هنوز در این استان قطع است.[۱۳۸]
- سایت کلمه وابسته به میرحسین موسوی در گزارشی عنوان کرد که در سرکوب اعتراضات در کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی بیش از ۱۴۰ تن کشته شدهاند[۱۳۹]
- ۴۵۰ نفر از معلمان شاغل و بازنشسته سراسر ایران طی بیانیهای در خصوص اعتراضات سراسری ایران واکنش نشان دادند: «ریشه اعتراضات در ناراحتی انباشته شده از فساد سازمان یافته در حاکمیت، تبعیض و بی عدالتی، بیتوجهی به مردم در تصمیمگیریها و سیاست گذاریهای کلان چه در عرصه داخلی و چه خارجی، سلب آزادیهای مدنی و سرکوب هر نوع اعتراض آرام و مسالمت آمیز در ۴۰ سال گذشته بودهاست»[۱۴۰]
- شبکهٔ حقوق بشر کردستان از انتقال ۱۰۰ نفر از بازداشتشدگان اعتراضهای اخیر از بازداشتگاههای امنیتی کرمانشاه به زندان دیزلآباد خبر داد.[۱۴۱]
- بر اساس گزارش نهادهای حقوق بشری تعداد کشتهشدگان زیر ۱۸ سال در اعتراضهای آبان به ۱۸ نفر افزایش یافت.[۱۴۲]
۱۴ آذر
- پس از ۱۹ روز قطعی، اینترنت در سیستان و بلوچستان وصل شد[۱۴۳]
- ۳۸ نفر در سه شهر ایران و در استانهای تهران و فارس بازداشت شدند.[۱۴۴]
- بیبیسی به نقل از یک منبع آگاه گزارش داد که وزارت اطلاعات بیش از ۱۰ بسیجی حاضر در سرکوبهای تهران را بازداشت کردهاست. بعد از انتشار این گزارش، خبرگزاری فارس به نقل از مقامهای قضایی و امنیتی این خبر را تکذیب کرد.[۱۴۵]
- برایان هوک، نمایندهٔ ویژهٔ وزارت خارجه آمریکا در امور ایران، از احتمال کشته شدن «بیش از یک هزار نفر در اعتراضات ایران» خبر داد.[۱۴۶]
۱۵ آذر
- میچل باچله کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل گفت: «تصاویری دریافت کردهایم که بنظر میرسد نیروهای امنیتی از روی بام ساختمانها و سوار بر بالگرد به سر یا سایر اعضای حیاتی معترضان در حال فرار تیراندازی میکنند.[۱۴۷]
۱۶ آذر
- در دانشگاههای تهران و چندین کلانشهر، در حمایت از اعتراضهای آبان تجمعاتی برگزار شد.[۱۴۸]
- ۱۵ شهروند در شهرستان ممسنی استان فارس تحت عنوان «لیدر و عوامل اغتشاشات» بازداشت شدند.[۱۴۹]
۱۸ آذر
- اخطار ۱۶۰ وکیل دادگستری ضمن ابراز همدردی با خانوادهٔ جانباختگان اعتراضات آبانماه، به رئیسجمهور اخطار قانونی داده و این پرسش را مطرح کردند که «فرمانده عملیات» در حوادث رخ داده چه شخص یا اشخاصی بودهاند و دستور استفاده از سلاح گرم توسط چه کسانی صادر شدهاست؟[۱۵۰]
- فرمانده انتظامی استان کردستان روز دوشنبه ۱۸ آذر از بازداشت ۸ شهروند در شهرستان مریوان تحت عنوان «لیدر و عوامل اغتشاشات» خبر داد.[۱۵۱]
- شبکهٔ تلویزیونی سیبیسی کانادا گزارشی را پخش کرد که در آن شیرین عبادی، برندهٔ ایرانی جایزه صلح نوبل، اعتراضات سراسری اخیر را «مقدمه سرنگونی رژیم» خواند و گفت: «این امر ممکن است در کوتاهمدت یا در بلندمدت روی دهد. اما شکاف میان رژیم و مردم آنقدر عمیق شده که دیگر قابل پر کردن نیست. کانادا میتواند گامهایی برای کمک به معترضان در ایران بردارد؛ برای مثال، با پولشویی مبارزه کرده و جلوی سرمایهگذاری نظام جمهوری اسلامی در خارج از کشور را بگیرد».[۱۵۲]
۱۹ آذر
- سیده فاطمه حسینی، رئیس فراکسیون فناوری و نوآوری مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: «قطعی اینترنت روزانه ۲۵۰۰ میلیارد تومان به کسب و کارهای حوزه فناوری خسارت وارد کردهاست.»[۱۵۳]
۲۰ آذر
- ۷ شهروند در تهران و نجف آباد تحت عنوان «لیدر و عوامل اغتشاشات» بازداشت شدند.[۱۵۴]
۲۱ آذر
- چهار نفر از شهروندان ساکن اصفهان توسط نیروهای امنیتی به اتهام سلطنتطلبی بازداشت شدند. خبرگزاریهای ایران نوشتند این افراد که از آنها به عنوان «اعضای شبکه فعال سلطنتطلب» و «اعضای شبکه مبارز وطن اصفهان» نام برده شدهاست، توسط نیروهای سازمان اطلاعات سپاه استان اصفهان در زمان برگزاری جلسهای در منزل یکی از شهروندان، بازداشت شدند. این رسانهها مدعی شدند، در محل بازداشت آنها، تعدادی «شبنامه، پرچم شیر و خورشید، ابزار شعارنویسی، و شیشههای بمبهای آتشزا» کشف شد.[۱۵۵]
۲۲ آذر
- ۱۳۶ شهروند در خوزستان تحت عنوان «عاملان تیراندازی» بازداشت شدند[۱۵۶]
۲۳ آذر
- روز شنبه ۲۳ آذر فرماندهان انتظامی استان البرز و غرب استان تهران از دستگیری ۱۱ تن از معترضان با عنوان «لیدر و عوامل اصلی اغتشاشات» خبر دادند.[۱۵۷]
۲۵ آذر
- محسن استادعلی «جایزهٔ بهترین کارگردانی جشنواره سینما حقیقت» را به پویا بختیاری، یکی از کشته شدگان اعتراضات آبان ماه تقدیم کرد.[۱۵۸]
- جسد «ارشاد رحمانیان»، که از ۲۶ آبان ۱۳۹۸ ناپدید شده بود، با سر متلاشی شده و دست و پای شکسته در کنار سد «گاران» پیدا شد. او در تظاهرات اعتراضی مردم مریوان در ۲۵ آبان ۱۳۹۸ شرکت کرده بود.[۱۵۹]
۲۶ آذر
- گروهی از از دانشجویان دانشگاه بهشتی تهران، بامداد سهشنبه ۲۶ آذر در آستانه ۵ دی، چهلم جانباختگان اعتراضات آبان در خوابگاه دانشگاه تجمع اعتراضی به پا کردند. آنها سپس در یک راهپیمایی اعتراضی مقابل حراست دانشگاه تجمع کرده و در واکنش به افزایش شمار جانباختگان اعتراضات آبان شعار سردادند.[۱۶۰]
- روز سه شنبه ۲۶ آذرماه ۹۸، دادستان انقلاب شهرستان قدس در استان تهران، از بازداشت شهروندان معترض تحت عنوان «لیدر و عامل اغتشاشات» خبر داد.[۱۶۱]
- فرمانده انتظامی استان البرز، از بازداشت ۲ شهروند معترض در فردیس البرز خبر داد.[۱۶۲]
۲۷ آذر
- علی اکبر جاویدان، فرماندهٔ انتظامی استان کرمانشاه از دستگیری بیش از ۲۵۰ نفر از معترضان در کرمانشاه خبر داد و آنها را «سردستهٔ اغتشاشاگران» توصیف کرد. او همچنین اتهام برخی از آنها را «توهین علیه نظام» عنوان کرد و مدعی شد که «چند نفر آنها به ارتباط با گروهکهای تروریستی و دشمنان انقلاب اعتراف کردهاند.»[۱۶۳]
- مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامهٔ «محکومیت وضعیت حقوق بشر در ایران» را با ۸۱ رای مثبت تصویب کرد.[۱۶۴]
۲۸ آذر
- پنجشنبه ۲۸ آذرماه، رئیس پایگاه ششم پلیس امنیت عمومی تهران و فرمانده انتظامی استان لرستان، از بازداشت ۴ شهروند معترض، تحت عنوان «لیدر و عامل اغتشاشات» خبر دادند.[۱۶۵]
۳۰ آذر
- نرگس محمدی، یاسمن آریانی، آتنا دائمی، صبا کردافشاری و منیره عربشاهی، زندانیان سیاسی محبوس در زندان اوین به مناسبت چهلم کشتهشدگان آبان در بند زنان این زندان تحصنی ۶ روزه را آغاز کردند.[۱۶۶][۱۶۷][۱۶۸]
- سازمان حقوق بشر ایران اعلام کرد تا روز ۲۹ آذر ماه دستکم ۳۲۴ نفر از معترضان جانباخته در سراسر ایران از سوی این سازمان احراز هویت شدهاند.[۱۶۹]
۱ دی
- دادستان عمومی و انقلاب شهرستان بهارستان پیدا شدن سه جسد پس از گذشت حدود یک ماه، از زیر آوار یکی از بانکهای نسیمشهر در جریان اعتراضهای آبان ماه را تأیید کرد.[۱۷۰]
۲ دی
- رویترز در گزارشی ویژه از کشته شدن حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراضات آبانماه ایران خبر داد.[۱] این خبرگزاری به نقل از سه منبع موثق درون محفل رهبر جمهوری اسلامی و فرد چهارمی که یک مقام رسمی جمهوری اسلامی است، نوشتهاست خامنهای در شامگاه یکشنبه ۲۶ آبان با مقامهای ارشد امنیتی، حسن روحانی و تعدادی از اعضای کابینه دیدار کردهاست. او که از سوزاندن تصویر خود و مجسمهای مربوط به روحالله خمینی، خشمگین بوده با صدای بلند از شیوهٔ برخورد مسئولان با ناآرامیها انتقاد کرده[۱][۱۷۱] و گفته: «جمهوری اسلامی در خطر است. هر کاری لازم است برای پایان دادن (به اعتراضات) انجام دهید. دستور من این است».[۱] خامنهای در این جلسه به صراحت گفته که تظاهرات به واکنشی قاطع نیاز دارد و هشدار دادهاست که اگر مقامات حاضر در جلسه بلافاصله اعتراضات را متوقف نکنند، او آنها را مسئول پیامدهای آن خواهد دانست. به گفتهٔ منابع رویترز کسانی که در جلسه حضور داشتند موافق بودند که تظاهرکنندگان قصد سرنگونی جمهوری اسلامی را دارند.[۱] رویترز به نقل از این منابع میگوید خامنهای به ویژه از خشم طبقهٔ کارگر در شهرهای کوچک به شدت نگران بودهاست. رایدهندگان کمدرآمد این مناطق در انتخابات مختلف از حکومت پشتیبانی کردهاند و آرای آنها در انتخابات آتی مجلس میتواند محک محبوبیت نظام در دوران اثرگذاری تحریمها باشد.[۱] به نوشتهٔ رویترز بخش بزرگی از تظاهرکنندگان در اعتراضات خواستار بازگشت رضا پهلوی به ایران و سقوط جمهوری اسلامی شده بودند.[۱]
جیسون برادسکی، رئیس شورای سیاستگذاری گروه اتحاد علیه ایران هستهای، گفت گزارش ویژه رویترز در مورد کشته شدن ۱۵۰۰ معترض ایرانی به دستور علی خامنهای باید در دادگاه کیفری بینالمللی دنبال شود.[۱۷۲]
- در شامگاه ۲ دی منوچهر بختیاری و ناهید شیرپیشه والدین پویا بختیاری بازداشت شدند. آنها در ۳۰ آذر ۱۳۹۸ به وزارت اطلاعات احضار شدهبودند و به ایشان گفته شده بود که نباید مراسم چلهم فرزندشان را برگزار کنند. این توصیه از سوی آنها رد شده بود.[۱۷۳]▪️خبرگزاری مهر نوشته این خانواده «با حکم قضایی» و برای آنچه «صیانت از نظم و امنیت مردم شریف و خسارتدیده»، «جلوگیری از پروژه کشتهسازی« و «تکرار اقدامات مسلحانه علیه مردم» بازداشتشدهاند.
برخی مهمانان دیشبِ خانواده بختیاری هم در راه برگشت از کرج، برای ساعتی بازداشتشدهبودند اما بعد در تهران آزاد شدهاند. گفتهشده در تهران ماموران به خانواده مصطفی کریمبیگی، از کشتهشدگان اعتراضهای سال ۱۳۸۸ هم رفتهبودند اما گویا مادر یا خواهر کریمبیگی بازداشت نشدهاند. خانواده بختیاری، در پیامهایی از مردم خواستهبودند تا در آیین چهلمین روز درگذشت فرزندشان شرکت کنند.
روشهای اعتراض
توقف خودروها
در روز شنبه ۲۵ آبان گزارشها و تصاویری منتشر شد، که نشان میداد در برخی خیابانها در شهرهای مختلف مردم خودروهای خود را به نشانه اعتراض خاموش کردهاند. با این حال محمدرضا مهماندار، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران با اشاره به بارش برف که از بامداد ۲۵ آبان آغاز شده بود، گفت از آنجایی که بسیاری از مسیرها برفروبی و شن و نمکپاشی نشدهاند، خودروها امکان حرکت ندارند. اما اصغر عطایی مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران، بدون اشاره به معترضان گفت که به علت ترافیک، کامیونها نمیتوانستند بروند[۱۷۴] و اشاره کرد که ترافیک بهخاطر برف نبودهاست.[۱۷۵] تصاویر منتشر شده از اعتراضات نشان میداد که معترضان در شهرهای شیراز و مشهد ماشینهای خود را در شب اعتراضات در خیابانها خاموش کردهاند و رانندگان به عمد با سرعت پایین و ترمزهای مکرر حرکت میکردند.[۱۷۶]
اعتصابات
در پی اعتصابات، بخشی از بازار تهران و نجفآباد اصفهان شاهد اعتصاب بود. به گفته صدای آمریکا بازار تهران شاهد اعتصاب بازاریان و همچنین فضای امنیتی بود و در تصاویری که در روز یکشنبه ۲۶ آبان از بازار تهران انتشار یافت، نشان میداد که بخشهایی از مغازهها در بازار تهران تعطیل است و نیروهای ضدشورش در آن مناطق مستقر شدهاند. همچنین سایت ایران وایر نوشت که به گفته یک شاهد عینی نجفآباد اصفهان شاهد سه روز اعتصاب بودهاست.[۱۷۷][۱۷۸]از سویی قاسم نوده فراهانی رئیس اتاق اصناف تهران مدعی شد که پیش از ظهر یکشنبه، ۲۰ درصد از مغازههای بازار شامل بازار طلا فروشان و پارچهفروشان به دلیل تهدید به آتش کشیدن مغازهها توسط عدهای از آنچه او «اغتشاشگران و سوء استفادهکنندگان از شرایط» نامید بسته بود.[۱۷۹][۱۸۰]
راهپیمایی و بستن خیابانها
در فیلمهایی که از اعتراضها منتشر شده، معترضان با راهپیمایی در خیابانها و مسدود کردن حرکت خودروها در حال شعار دادن هستند.[۱۸۱][۱۸۲] در مقابل نیروی انتظامی اقدام به متفرق کردن معترضان کردهاست و فیلمهایی از شلیک مستقیم گلوله و گاز اشکآور مأموران به تظاهرات کنندگان منتشر شدهاست و مأموران اقدام به بازداشت تظاهرات کنندگان کردهاند. در برخی از شهرها از جمله اصفهان نیز معترضان با الهام گرفتن از روشی اعتراضی در لبنان، اقدام به بستن و کشیدن قلیان در خیابان کردهاند.[۱۸۳]
تجمع دانشجویان
در ادامهٔ اعتراضات سراسری، دانشجویان دانشگاههای تهران، تبریز، بابل و ارومیه تجمعات اعتراضی بر پا کردند. همچنین شوراهای صنفی دانشجویان کشور اعلام کرد در تاریخ ۲۷ آبان دانشجویان دانشگاه تهران دست به تجمعی در اعتراض به «سه برابر نرخ بنزین»، «وضعیت فاجعهبار معیشتی» و «سرکوبهای سنگین و بیرحمانه» زدند که چندین آمبولانس حاوی نیروهای لباس شخصی وارد دانشگاه شدند و تعدادی از دانشجویان را دستگیر و داخل آمبولانس کردند و آنها را به زندانهای فشافویه و اوین انتقال دادند. منابع تعداد دانشجویان بازداشتی را بین ۴۰ تا ۵۰ دانشجو عنوان میکنند.[۱۸۴]
اعتراضات در رسانههای اجتماعی
چندین هشتگ در اعتراض به سرکوب اعتراضات در ایران و همچنین قطع اینترنت در توییتر همهگیر شد که به رویدادی جهانی به ویژه در روز ۲۸ آبان ماه تبدیل شدند. در این میان هشتگهایی با دیکته اشتباه یا کسره هم مورد استفاده قرار گرفت که تغییر نوشتاری کوچک آن باعث تفاوت آن با هشتگ اصلی میشد. به باور عدهای این هشتگها از طرف طرفداران حکومت و جهت جلوگیری از ترند شدن هشتگهای اصلی، منتشر شدند.[۱۸۵]
تخریب زیرساخت خدمات شهری
جمعیت معترض در مناطق مختلف شهری ساختمانها، بانکها و مغازههای فراوانی را به آتش کشیدند[۱۸۶] و جریان عادی کسب و کار و آمد و شد مختل شد. در برخی مناطق شهری در شیراز شبکه حمل و نقل شهری کلا تخریب و فروشگاهها غارت شد.[۱۸۷] به گفتهٔ علی ربیعی سخنگوی دولت برخی از افراد مسیر ورودی عسلویه را بسته و مانع تعویض شیفت شده بودند. آنها به لولههای نفت دینامیت بسته بودند و قصد انفجار در عسلویه را داشتند. او همچنین گفت که تعدادی از معترضین در یک زمان مشخص به مرکز مخابرات در اصفهان و شیراز حمله کرده بودند که اگر این مراکز سقوط میکرد، بخش اعظمی از شبکه تلفن همراه کشور قطع میشد.[۱۸۸][۱۸۹] امید منتظری عنوان میکند که ده سال پیش در اعتراضاتی که با تشکیک دربارهٔ نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ آغاز شد، شماری از فعالان سیاسی به دنبال الگوبرداری از جنبشهای عدم خشونت در اروپای شرقی بودند. اما در تازهترین دور اعتراضها در ایران «پرهیز از خشونت» بحث روز نیست و اعتقاد دارد از سال ۱۳۸۸جریان اعتراضات تغییر کرده و ناراضیان اعتمادی به هیچیک از جریانهای درون حکومت ندارند و آن را پایان استراتژی «عدم خشونت» میداند.[۱۹۰]
یکی از تصاویر ضبط شده که در شبکههای اجتماعی و برخی از خبرگزاریها منتشر شده، نشان میدهد افرادی با لباس نیروهای یگان ویژه در حال تخریب ورودی منازل مسکونی هستند.[۱۹۱][۱۹۲] پس از پخش گسترده این فیلم، مرکز اطلاعرسانی پلیس اعلام کرد این تخریبها مربوط به نیرویهای یگان ویژه نیست، زیرا «کلاه افراد حاضر در فیلم متعلق به یگان ویژه نیست و کلاه کاسکت است.»[۱۹۳] (این ادعا بعداً توسط فعالان رسانه ای با انتشار فیلمهای دیگر از نیروی پلیس، که دقیقاً با همین لباس هستند، کاملاً رد شد) فیلمی دیگر نشان میدهد که افرادی با لباسهای نیروهای یگان ویژه خودروهای عبوری را در تبریز تخریب میکنند.[۱۹۴]
حمله به حوزههای علمیه و دفترهای امامان جمعه
در مدت اعتراضها چندین حوزه علمیه، دفتر و بیت مربوط به امامان جمعه و نمایندگان ولیفقیه مورد حمله واقع شد. بنابر گزارشهای رسمی، مدرسه علمیه زنان کوثر کرج،[۱۹۵] المهدی اهواز،[۱۹۶] زینبیه اصفهان،[۱۹۷] خاتمالانبیا شیراز،[۱۹۸] سفیران هدایت شیراز،[۱۹۸] امام حسن شهر گویم،[۱۹۸] حوزه علمیه شهرستان کازرون،[۱۹۸] مصلی و دفتر امام جمعهٔ شهر قدس،[۱۹۹] دفتر امام جمعهٔ شهر صدرا،[۲۰۰] دفتر و بیت نمایندهٔ ولی فقیه در یزد[۲۰۱] و امام جمعه بندر امام[۲۰۲] مورد حمله قرار گرفتند و برخی از این مکانها توسط معترضان به آتش کشیدهشدند.[۲۰۰]
روشهای سرکوب
قطع سراسری اینترنت
در پی آغاز اعتراضها به افزایش قیمت بنزین اینترنت در ایران با اختلال روبرو شد.[۲۰۳] از صبح دومین روز اعتراضات و پس از آن که اعتراضها در ایران گسترش یافت، دسترسی کاربران به وبسایت شماری از سایتهای داخلی مانند خبرگزاریها محدود شد. اطلاعرسانی رسانهها دربارهٔ حوادث با محدودیت روبهرو شد و شهروندان هم برای ارسال فیلم و تصاویر با مشکلاتی مواجه شدند. در نهایت تا پایان روز ۲۵ آبان، ۹۵درصد اینترنت در ایران قطع شد. برخی خبرها از تصویب قطع سراسری اینترنت با دستور شورای امنیت کشور خبر میداد تا این که علی ربیعی، سخنگوی دولت، این خبر را تأیید کرد. اینترنت بینالملل به دستور اعضای شورای امنیت کشور و به دلیل اعتراضات سراسری قطع شد و دسترسی کاربران فقط به سایتهای ایرانی که از سرور داخلی استفاده میکردند ممکن بود.[۱۳][۲۰۴][۲۰۵] پس از آن ریچارد گرنل، سفیر ایالت متحده آمریکا در آلمان در توییتی نوشت: «توانایی فنی برقراری اینترنت بدون سانسور و کنترل دولتی در ایران را داریم.» محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات در پاسخ گفت: این ادعا در حال حاضر ممکن نیست و «[آنها] برنامههایی برای سال ۲۰۲۵ دارند که [الان] مطرح کردهاند».[۲۰۶]
وبسایت نتبلاکس، سازمان غیردولتی نظارت بر اینترنت، با تأیید اختلال در تلفن همراه و اینترنت ایران اعلام کرد که میزان دسترسی به اینترنت جهانی در ایران در پی قطعی اینترنت، به حدود ۴٪ الی ۷٪ آمار معمول رسیدهاست.[۱۲][۲۰۷] این وبسایت گزارش داد که قطعی اینترنت در ایران، روزانه ۳۶۹ میلیون دلار زیان به اقتصاد کشور وارد میکند.[۲۰۸]
وزارت خزانهداری آمریکا روز جمعه یکم آذر اعلام کرد نام محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران را به دلیل نقش داشتن در «سانسور گسترده اینترنت» به سیاههٔ تحریمیهای کاخ سفید اضافه کردهاست.[۲۰۹] جهرمی در واکنش به این تحریم گفت که در قطع اینترنت بینالملل نقشی نداشتهاست.[۲۱۰]
چندین کشور مانند آلمان، آمریکا، فرانسه و انگلستان بههمراه سازمان یونسکو به قطع اینترنت در ایران اعتراض کردند.[۲۱۱][۲۱۲][۲۱۳]
با گذشت چهارده روز از آغاز اعتراضها تا روز شنبه ۹ آذر ۱۳۹۸، اینترنت در استانهای خوزستان و سیستان و بلوچستان همچنان قطع بود.[۲۱۴]
تهدید معترضان
در ۲۷ آبان، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بیانیهای معترضان را به «برخورد قاطع» تهدید کرد و آنان را «اغتشاشگر» و «کینهتوز» نامید و گفت در اکثر شهرها و استانهای ایران مردم «ضامن ثبات و آرامش» جامعه بودهاند، «بهگونهای که حتی یک گزارش ناامنی، تخریب، غارت و چپاول اموال عمومی از آن مناطق دریافت نشدهاست». با این حال استاندار تهران عنوان کرد که در بیش از ۷۰ درصد شهرهای ایران اعتراضات رخ دادهاست. همچنین روابط عمومی سپاه امام حسن مجتبی اعلام کرد که در اعتراضات ۲۵ و ۲۶ آبان ۱۵۰ نفر در استان البرز دستگیر شدهاند.[۲۱۵]
روزنامه کیهان در تاریخ ۲۸ آبان با انتشار متنی نوشت معترضان «اقرار» کردهاند که «در خارج از کشور آموزش دیدهاند» و همچنین این روزنامه بیان کرد که حکم اعدام با طناب دار برای «سرگروههای آشوب اخیر» قطعی است.[۲۱۶]
سید ابراهیم رئیسی رئیس قوه قضاییه و امام جمعه تهران در تاریخ ۳۰ آذر در جمع دانشجویان بسیجی گفت «مجازات سختی» در انتظار کسانی است که «در جامعه اغتشاش و ناامنی ایجاد کردند و دل زن و بچه مردم را لرزاندند و به اموال مردم دستاندازی کردند و به اموال عمومی و مردم خسارت وارد کردند».[۲۱۷]
سایت دویچهوله فارسی نوشتهاست که میان کاربران شبکههای اجتماعی پیامکهای تهدیدآمیزی دست به دست میشد که در آن شهروندان کرج، تهران، کرمان و خوزستان تهدید به پیگرد قانونی در صورت شرکت در اعتراضات شده بودند.[۲۱۸]
شلیک مستقیم به معترضان
گزارشها و فیلمهای ضبط شده نشان میدهد در برخی از شهرها از جمله تهران، شیراز، شهریار، کرمانشاه و جوانرود پلیس و نیروهای امنیتی به سوی معترضان شلیک شدید و مستقیم میکند.[۲۱۹][۲۲۰][۲۲۱][۲۲۲][۲۲۳][۲۲۴] همچنین در فیلمهایی که در شبکههای اجتماعی از کرج و جوانرود منتشر میشد نشان داده میشد که مأموران با گلولههای جنگی از بالای ساختمان مردم را مورد هدف قرار میدهند و در فیلمی دیگر نیروهای پلیس در حالی که در حال فرار از معترضان بودند به سمت آنان گلوله شلیک میکردند.[۲۲۵] در فیلمی دیگر مأموران نیروی انتظامی در شهریار در حالی که در حال فرار از معترضان هستند به سمت آنان شلیک میکنند و معترضان با پرتاب سنگ نیروهای انتظامی را دنبال میکنند.[۲۲۶] تصاویر ضبط شده از کرمانشاه نیز نشان میدهد که مأموران امنیتی، با کمین کردن و نشانهگیری، به سوی معترضان تیراندازی مستقیم میکنند.[۲۲۷]
در شبکههای اجتماعی دهها فیلم و ویدئو از شلیک مستقیم مأموران امنیتی و سپاه پاسداران به سمت مردم منتشر شدهاست ولی علی فدوی، جانشین فرمانده سپاه میگوید که معترضان عامل تیراندازیها بودهاند.[۲۲۸] عکسی از آسوشیتد پرس نیز نشان میدهد که نیروهای امنیتی از فاصله نزدیک به مردی که در محاصره نیروهای امنیتی قرار گرفته شلیک میکنند.[۲۲۹] گزارشهای متعددی از شلیک مستقیم تیر به سر یا قلب بسیاری از کشتهشدگان اعتراضات اخیر در ایران منتشر شده و در برخی ویدیوهایی که از اعتراضات منتشر شده نیز شلیک مأموران امنیتی به صورت مستقیم به معترضان مشهود است.[۲۳۰]
نیویورک تایمز در گزارشی به تاریخ ۱۰ آذر ۹۸ به نقل از شاهدان عینی و خدمهٔ پزشکی نوشت که در بندر ماهشهر، مأموران امنیتی ۴۰ تا ۱۰۰ تظاهرکننده (عمدتا شامل مردان جوان غیرمسلح را) در نیزاری که به آن پناه برده بودند حلقه کردند و به ضرب گلوله کشتند.[۲۳۱] این افراد جزو معترضانی بودند که برای سه روز جادهٔ اصلی میان شهر و مجتمع پتروشیمی حومهٔ شهر را بسته بودند. پیشتر وزیر کشور ایران در مصاحبهای بسته شدن جادهٔ ماهشهر به بندر امام توسط معترضان را تأیید کرده بود. به نوشتهٔ نیویورک تایمز در ماهشهر نیروهای سپاه پاسداران با پهپادهای مسلح، دوشکا و تیربار که روی ماشینهای تویوتا نصب شده بود بر روی مردم آتش گشودند.[۲۳۲]
ربودن جسد کشتهشدگان
خانوادهٔ مهدی نکویی، دانشجوی ۲۰ سالهٔ حقوق که در شیراز هدف گلولهٔ نیروهای سپاه قرار گرفت، میگویند او در وضعیت وخیم جسمی به بیمارستان منتقل شده اما در حالیکه علائم حیاتی داشته توسط نیروهای امنیتی از آنجا خارج شده و بعد از آن از او خبری ندارند.[۲۳۳] یکی از پرستاران تأیید کرده که نکویی پیش از آنکه از بیمارستان بیرون برده شود، به همراه چند مصدوم دیگر تحت معالجه قرار گرفته بود، اما الان کسی نمیداند او کجاست.[۲۳۳] آنها بر این عقیدهاند حکومت ایران با دزدیدن جسد کشتهشدگان قصد دارد ابعاد واقعی سرکوب معترضان را پنهان کند.[۲۳۴]
اعترافات تلویزیونی
در تاریخ ۲۹ آبان تلویزیون ایران اقدام به پخش «اعترافات» یکی از بازداشتشدگان کرد که در آن به «نقش تأثیرگذار زنان و همچنین مخالفان حکومت ایران در رهبری اعتراضات» اشاره شده بود و تلویزیون ایران میگوید که این زن که با نام «فاطمه داوند» از او یاد میشود بوسیله «سربازان گمنام امام زمان» در هنگام فرار در یکی از شهرهای مرزی ایران بازداشت شدهاست. اما پس از آن، یک فعال مدنی اعلام کرد که این زن کسی است که در یکی از خیابانهای شهر بوکان گلوله خورده و مجروح بازداشت شدهاست. همچنین مازیار ابراهیمی، که در «اعترافات اجباری» مسئولیت سوءقصد به جان دانشمندان هستهای ایران را پذیرفته بود، از سرنوشت بازداشتشدگان روزهای اخیر اظهار نگرانی کردهاست.[۲۳۵]
سانسور و اعمال فشار بر رسانهها
پیش از آغاز اعتراضات، نمایندگانی از شورایعالی امنیت ملی با مسئولان روزنامهها جلسات توجیهی برگزار کرده بودند و دربارهٔ افزایش قیمت بنزین، احتمال بروز اعتراض و لزوم فعالیت رسانهها در چارچوب نظام صحبت کردهبودند.[۲۳۶] در زمان اعتراضات، ۸ تن از روزنامهنگاران به وزارت اطلاعات احضار شدند، تعدادی دیگر بهخاطر گزارشها و توییتهایشان از وزارت ارشاد هشدار دریافت کردند و محمد مساعد (روزنامهنگار اقتصادی) به دلیل توییتهایش بازداشت شد.[۲۳۶] پس از بازداشت مساعد حساب کاربری توییترش هم مسدود شد.[۲۳۶]
انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران با انتشار بیانیهای، سیاستهای رسانهای جمهوری اسلامی ایران را «بحرانزا و ضد منافع ملی» اعلام کرد و نسبت به اعمال محدودیت بیشتر بر رسانههای داخلی هشدار داد. انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران در این بیانیه با انتقاد از بیتفاوتی رسانههای داخلی نسبت به وقایع در اعتراضات سراسری آبان ۹۸ نوشت: «اخبار را آنچنان در لابلای صفحات دفن میکنند که از دید مخاطب به سانسور و لاپوشانی حقیقت متهم میشوند. چرا که در روز اول و دوم اعتراضات، علت توقف اتومبیلها در شهرها را شرایط نا مساعد جوی و عدم رسیدگی مطلوب شهرداری استانها عنوان میکردند.»[۲۳۷]
خبرگزاری میزان سهشنبه ۵ آذر اعلام کرد که قوهٔ قضاییه برای تعدادی از کارمندان شبکه تلویزیونی ایران اینترنشنال محدودیتهای قضایی و حقوقی در مورد اموالشان در نظر گرفتهاست.[۲۳۸] همزمان گزارشگران بدون مرز اعلام کرد حکومت ایران، روزنامهنگاران ایرانی شاغل در رسانههایی مانند بیبیسی، صدای آمریکا و رادیو فردا و خانوادههای آنها را به شیوهٔ تهدید مستقیم، حملات سایبری و توهین و رعبآفرینی بر روی شبکههای اجتماعی تحت فشار قرار دادهاست.[۲۳۹] این سازمان با اشاره به اینکه سفیر ایران در لندن تهدیدهای نهادهای امنیتی را علیه روزنامهنگاران تکرار میکند او را سفیر تهدید نامید و از دولت بریتانیا خواست که به اقدمات او رسیدگی کند.[۲۴۰]
در ۹ آذر ۱۳۹۸ وزارت اطلاعات ایران در بیانیهای اقدامات شبکه ایران اینترنشنال را «مصداق همکاری با دشمنان ایران در اقدامات تروریستی» دانست و ادعا کرد که افرادی را به اتهام ارسال اطلاعات به این شبکه بازداشت کردهاست.[۲۴۱] در این اطلاعیه اشاره شده که کارکنان اینترنشنال اگر همکاریشان با آن شبکه را قطع و ابراز ندامت کنند «مشمول عفو و رأفت اسلامی» خواهند شد.[۲۴۱]
گستردگی اعتراضات
قاسم میرزایی نیکو، نماینده دماوند در مجلس، گفتهاست که اعتراضها در بیش از ۵۰۰ نقطه ایران رخ دادهاست.[۲۴۲]
کشته و زخمی
سازمان عفو بینالملل در آخرین گزارشش اعلام کرد که بر اساس تحقیقات این سازمان، در جریان اعتراضهای اخیر بیش از ۳۰۴ نفر کشته شدهاند.[۷] این نهاد تأکید میکند که رقم واقعی جانباختگان احتمالاً بیش از این است.[۷] با این حال، علیرضا میریوسفی، سخنگوی نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد، آمار عفو بینالملل از کشتهشدگان اعتراضات اخیر را ساختگی خواند و آن را بخشی از کارزار شایعهپراکنی علیه ایران در خارج از کشور دانست.[۲۴۴] پس از آغاز اعتراضات، مجتبی خانجانی فرماندار شهرستان بهارستان در مصاحبهای گفت که آمار دقیق کشتهشدگان حوزهٔ تحت نظارتش را میداند اما اجازهای مبنی بر انجام مصاحبه و ارائهٔ اطلاعات در این زمینه ندارد.[۲۴۵]
در ۷ آذر ۹۸ وبسایت کلمه به نقل از «یک منبع آگاه» تعداد کشتهها را ۳۶۶ نفر اعلام کرد.[۲۴۶] اردشیر امیرارجمند مشاور میرحسین موسوی و از گردانندگان این وبسایت، به رادیو فردا گفت که آمار اعلام شده موثق هستند.[۲۴۶] پیشتر شورای ملی مقاومت ایران شمار کشتههای اعتراضات سراسری ایران در ۱۷۶ شهر را بیش از ۴۰۰ نفر اعلام کردهبود.[۲۴۷][۲۴۸] ارگان مانیتورینگ حقوق بشر ایران تعداد کشتهشدگان اعتراضات را دستکم ۴۵۰ نفر اعلام کرده که تعدادی کودک نیز در میان آنها هستند.[۲۴۹]
روزنامهٔ نیویورکتایمز روز یکشنبه ۱۰ آذر شمار کشتهشدگان را دستکم ۱۸۰ نفر اعلام کرد. به نوشتهٔ نیویورکتایمز در شهر ماهشهر بین ۴۰ تا ۱۰۰ نفر که بیشتر آنها جوان بودند توسط نیروهای امنیتی و سپاه کشتهشدهاند.[۲۵۰] این در حالیاست که در ۲ دی ۹۸ خبرگزاری رویترز تعداد کشتهها را ۱۵۰۰ نفر اعلام کرد.[۱۷۱] پیشتر سازمان مجاهدین خلق هم تعداد کشتهشدگان را بیش از ۱۵۰۰ تن در ۱۹۰ شهر اعلام کردهبود. طبق آمار این سازمان، شمار کشتهشدگان در استان تهران حداقل ۴۰۰، در خوزستان حداقل ۲۴۰، در کرمانشاه حداقل ۳۲۰، در اصفهان حداقل ۱۲۰، در فارس حداقل ۲۷۰، و در البرز (کرج) حداقل ۱۰۰ تن بودهاست.[۲۵۱][۴۲][۴۳][۴۴][۲۵۲]
عفو بینالملل با استناد به شهادت شهود و بستگان قربانیان و ویدئوهای آنالیز شده که به تأیید این سازمان رسیده میگوید نیروهای امنیتی ایران به عمد از سلاح گرم علیه معترضان غیرمسلحی استفاده کردهاند که تهدیدی از جانب آنها متوجه کسی نبودهاست.[۲۴۳] این ویدئوها نشان میدهند که مأموران امنیتی جمهوری اسلامی تعمداً معترضان غیرمسلح را از فاصلهٔ نزدیک هدف گلوله قرار میدهند.[۲۵۳] بنا به گزارش عفو بینالملل، برخی معترضین هنگام فرار هدف گلوله قرار گرفته و کشته شدهاند،[۲۴۳] یک نفر بر اثر استنشاق گاز اشکآور و شخصی دیگر هم بر اثر ضرب و شتم کشته شدهاند.[۲۵۳] همچنین اطلاعاتی وجود دارد که نشان میدهد در بعضی موارد مقامات از بازگرداندن اجساد قربانیان به خانوادههایشان امتناع کردهاند و در موارد دیگر، نیروهای امنیتی اجساد را از سردخانه خارج کرده و به مکانهای نامعلوم منتقل کردهاند.[۲۴۳] در حالیکه مقامات ایرانی از اتفاقات آبان ۹۸ بهعنوان «پیروزی بر اشرار» یاد میکنند، نام ۱۸ شهروند زیر ۱۸ سال در میان کشتهشدگان به چشم میخورد.[۲۵۴][۲۵۵][۲۵۶] به گفتهٔ مانیتورینگ حقوق بشر ایران، نیکتا اسفندانی، ۱۴ ساله در تاریخ ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹ در خیابان ستارخان تهران توسط نیروهای امنیتی از ناحیه سر مورد اصابت گلوله قرار گرفت و کشته شد. این در حالیاست که صدا و سیما در گفتگویی که با پدر اسفندانی داشت مرگ او را به «آشوبگران» نسبت داد[۲۵۷] و چند روز بعد سخنگوی قوهٔ قضائیه ادعا کرد «هم پزشکی قانونی و هم خانوادهٔ این نوجوان تأیید کردهاند که علت مرگ او مسمومیت بودهاست».[۱۳۵] در پاسخ، خانوادهٔ اسفندانی با انتشار پیامی در اینستاگرام نیکتا ابراز امیدواری کردند که «خون ریختهشدهٔ دختر بیگناهشان بیجواب نماند».[۲۵۸] محمد بریحی ۱۷ ساله در اهواز، ساسان ایدیوند ۱۷ ساله در اصفهان و امیررضا عبداللهی ۱۳ ساله در اسلامشهر هدف گلولهٔ نیروهای امنیتی قرار گرفتند و جان باختند.[۲۴۹] طبق گزارش وبسایت کلمه در ۷ آذر ۱۳۹۸ خردسالترین قربانی اعتراضات یک کودک ۹ ساله در شهریار تهران بودهاست.[۲۴۶] شهریار با بیش از ۲۰ کشته، یکی از بالاترین آمار قربانیان اعتراضات آبان ماه را بهخود اختصاص دادهاست.[۲۵۹]
تحلیلگران معتقدند واکنش بیرحمانهٔ دولت، بیانگر وحدت روزافزون بین نخبگان سیاسی ایران است و نشان میدهد که دولت حسن روحانی-که زمانی نسبتاً معتدل خوانده میشد-بهطور قابل توجهی تمایلات راستگرایانه پیدا کرده و با رهبران مذهبی تندروی ایران همسو شدهاست.[۲۶۰] دیدهبان حقوق بشر در ۶ آذر، حکومت ایران را به مخفی نگه داشتن عمدی آمار کشتهها، زخمیها و بازداشتشدگان اعتراضات آبان ۱۳۹۸ متهم کرد.[۲۶۱][۲۶۲]
در ۱۱ آذر ۹۸، گران هیواد، سخنگوی وزارت خارجه افغانستان در گفتوگو با روزنامهٔ صبح کابل، گفت که در جریان اعتراضها، ۹ تن از شهروندان افغان ساکن ایران کشته شدهاند.[۲۶۳] پیشتر مقامات ایرانی کشته و بازداشت شدن تعدادی از اتباع خارجی، طی رخدادهای آبان ماه را تأیید کرده بودند.[۲۶۳]
در ۱۳ آذر ۹۸ علی خامنهای، به پیشنهاد دبیر شورایعالی امنیت ملی دستور داد شهروندان کشتهشده-که هیچ نقشی در اعتراضات نداشتند و در میانهٔ درگیریها جان باختهاند-شهید محسوب شوند، خانوادههای آنان تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران قرار بگیرند و با پرداخت دیه از آنها دلجویی شود.[۲۶۴][۲۶۵] نرگس شیر بیشه مادر پویا بختیاری (از کشتهشدگان اعتراضات)، در واکنش به این خبر، ارزش خون فرزندش را بیش از میلیاردها دیه دانست و گفت: «مقامات جمهوری اسلامی از خشم من و از آه من باید بترسند، نه تسلیت میپذیرم، نه دلجوییشان را».[۲۶۶]
در ۱۵ آذر ۹۸ جسد کاوه ویسانی در حالی که آثار شکنجه و کبودی بر روی بدنش وجود داشت، در باباریز (حومهٔ سنندج) پیدا شد. این شهروند کُرد در ۲۶ آبان، طی اعتراضات مردمی سنندج توسط نیروهای امنیتی دستگیر و به نقطه نامعلومی برده شدهبود. ویسانی اهل روستای خامسان از توابع کامیاران و ساکن سنندج بودهاست.[۲۶۷]
در پی کشف اجسادی در رودخانههای مناطق کردنشین و جنوب ایران، روز ۲۵ آذر جسد ارشاد رحمانیان ۲۸ ساله و فارغالتحصیل رشتهٔ فوریتهای پزشکی از مریوان در سد گاران در حالی که جمجمهاش شکافته شده و استخوانهایش از چند جا شکسته بود، پیدا شد. خانوادههای کشتهشدگان این قتلها را مرتبط با اعتراضات آبان ماه میدانند و اتهام آن را متوجه نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی میدانند.[۲۶۸][۲۶۹]
دستگیریها
به گفتهٔ سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تا ۵ آذر ۱۳۹۸، بیش از ۷۰۰۰ نفر در اعتراضات، بازداشت شدهاند.[۵] در ۱۰ آذر و با گذشت بیش از ۲ هفته از آغاز اعتراضات، همچنان گزارشهایی از بازداشت معترضان در استانها و شهرهای مختلف مخابره میشد.[۲۷۰][۲۷۱] در آن روز ۲۴۰ نفر در استان کرمانشاه و ۹۷ نفر در پردیس دستگیر شدند.[۲۷۲] در ۱۲ آذر استاندار تهران، اعلام کرد طی اعتراضات ۲۰۲۱ نفر در استان تهران بازداشت شدهاند.[۲۷۳] او جزئیات دقیقی از آمار شهرهای مختلف استان اعلام نکرد ولی اشاره کرد از میان این تعداد، افرادی که برای نخستین بار وارد یک جریان اعتراضی شده بودند، آزاد شدهاند.[۲۷۳] همزمان غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوهٔ قضاییه، اعلام کرد بسیاری از افرادی که در روزهای اعتراضات بازداشت شده بودند آزاد شدهاند و عدد بازداشتیها به حداقل رسیدهاست.[۲۷۴]
با گذشت یک ماه از آغاز اعتراضات بازداشتها همچنان ادامه دارد و مقامات ایرانی آمار دقیقی از تعداد کشتهها و بازداشتیها ارائه نکردهاند.[۲۷۵] در روز جمعه ۲۲ آذر ۱۳۹۸، در استان خوزستان ۱۳۶ شهروند به بهانهٔ داشتن سلاح غیرمجاز دستگیر شدند.[۲۷۶] در ۲۷ آذر بیش از ۲۵۰ نقر در سنین ۲۰ تا ۳۵ ساله در استان کرمانشاه، در ادامه دستگیریهای اعتراضات آبان ماه دستگیر شدند.[۲۷۷][۲۷۸] رئیس شورای قضایی لرستان تأیید کرد که در جریان اعتراضات آبان ماه ۸ کودک بازداشت شدند و با قرار کفالت آزاد شدهاند.[۲۷۹]
آمار اعلامشدهٔ رادیو فردا[۲۸۰] | |
---|---|
استان | تعداد |
استان تهران | ۲۰۲۱ |
استان کرمانشاه | ۱۳۷۰ |
استان خوزستان | ۱۰۰۰ |
استان کردستان | ۵۰۰ |
استان البرز | ۴۰۰ |
استان خراسان رضوی | ۴۰۰ |
استان فارس | ۳۰۰ |
استان لرستان | ۳۰۰ |
استان اصفهان | ۲۵۰ |
استان کهگیلویه و بویراحمد | ۲۵۰ |
استان آذربایجان غربی | ۱۰۰ |
استان بوشهر | ۱۰۰ |
استان مازندران | ۱۰۰ |
استان کرمان | ۱۰۰ |
استان آذربایجان شرقی | ۷۰ |
استان ایلام | ۵۰ |
استان سیستان و بلوچستان | ۵۰ |
استان یزد | ۴۳ |
استان زنجان | ۳۵ |
استان هرمزگان | ۳۱ |
استان خراسان جنوبی | ۲۹ |
مجموع | ۷٬۴۸۸ |
در ۴ آذر اعلام شد بهدلیل آمار بالای دستگیرشدگان و انتقال تعداد زیادی از آنها به زندان فشافویه، بازداشتشدگان در وضعیت سخت و نامناسبی به سرمیبرند، بهطوری که رئیس شورای اسلامی شهرستان ری نسبت به وضعیت زندان و تعداد بالای بازداشتیها هشدار دادهاست.[۲۸۱] قاسم شعلهسعدی که تجربهٔ حبس در زندان فشافویه را داشته، وضعیت این زندان را فاجعهبار خواند و گفت که با انتقال تعداد زیادی از بازداشتشدگان به این زندان، وضع بسیار فاجعهبارتر از گذشته خواهد بود.[۲۸۲]
در ۱۱ آذر ۹۸ نرگس محمدی فعال حقوق بشر محبوس در اوین، طی نامهای از داخل زندان، مشاهداتش از وضعیت بازداشتشدگان را بازگو کرد.[۲۸۳] در این نامه که در وبسایت کانون مدافعان حقوق بشر منتشر شده، محمدی به جوانی اهل اسلامشهر اشاره میکند که بهخاطر خونریزی، عفونت و تورم ناشی از زخم گلوله به بهداری اوین منتقل شدهاست. زمانی که محمدی به او گفته که اصرار کند تا پایش را معالجه کنند وگرنه قطع میشود او جواب داده: «من که قرار است اعدام شوم چه فرقی دارد با پا یا بی پا. از روزی که بازداشت شدهام حتی بتادین هم روی زخمم نریختهاند».[۲۸۳] در بخشی دیگر از این نامه، محمدی به دختری ۲۰ ساله اشاره میکند که در برابر خشونت و ارعاب بازجوها تسلیم شده و از او اعتراف تلویزیونی ضبط کردهاند.[۲۸۳]
پس از انتشار ویدئویی که نشان میداد مأموران امنیتی، در حال جابهجایی چند معترض با چشمبند و پابند در حیاط دبستان دخترانهٔ قدس (تهران) هستند، وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد مسئولان مربوط مشغول راستیآزمایی ویدئو هستند.[۲۸۴] او اضافه کرد مدیر مدرسهٔ قدس تکذیب کرده که این ویدئو مربوط به اعتراضات آبان ۹۸ است.[۲۸۴]
مسئولین کشتار و سرکوب
در گزارش عفو بینالملل به سخنرانی علی خامنهای، اشاره شده که از معترضان با نام «اشرار» یاد کرد و به نیروهای امنیتی برای سرکوب اعتراضها «چراغ سبز» نشان داد.[۲۸۵] همچنین میتوان گفت طبق اصل ۱۷۶ قانون اساسی وقتی تصمیم به قطع اینترنت برای سرکوب معترضان از طرف شورای امنیت کشور گرفته شده و در این رابطه دهها نفر کشته شدهاند، مسئولیت عالی این تصمیم با خامنهای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی و مقام تأییدکنندهٔ نهایی تصمیمات شورای عالی امنیت ملی است. او به عنوان فرماندهٔ کل قوا بر طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی، فرماندهٔ کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی هم هست؛ بنابراین در اعتراضات اخیر، تمامی نیروهای مسلحی که به سوی مردم معترض شلیک کردهاند، زیر نظر مستقیم خامنهای عمل کردهاند.[۲۸۶]
حسن روحانی طبق ماده ۱۷۶ قانون اساسی، رئیس شورای عالی امنیت ملی و زیر مجموعه آن شورای امنیت کشور است، این دو نهاد حکومتی بر اساس قانون، وظیفهٔ مقابله با اعتراضات ضد حکومتی در وضعیت بحرانی را بهعهده دارند و تصمیم میگیرند که با اعتراضات از نیروی انتظامی، بسیج، سپاه و … و با چه سلاحها و تجهیزاتی برای سرکوب استفاده کنند. از این رو در اعتراضات اخیر تصمیم قطع اینترنت را شورای امنیت کشور به ریاست وزیر کشور گرفت.[۲۸۶]
اعضای شورای عالی امنیت ملی بهعنوان نهاد تصمیمگیرندهٔ سطح عالی، در مورد برخورد با اعتراضات اخیر-جدای از حسن روحانی-عبارتند از: علی لاریجانی (رئیس مجلس)، سید ابراهیم رئیسی (رئیس قوهٔ قضائیه)، علی شمخانی (نمایندهٔ رهبر در شورا و دبیر شورا)، سعید جلیلی (نمایندهٔ رهبر در شورا)، محمدباقر نوبخت (رئیس سازمان برنامه و بودجه)، عبدالرضا رحمانی فضلی (وزیر کشور)، محمدجواد ظریف (وزیر امور خارجه)، سید محمود علوی (وزیر اطلاعات)، محمدحسین باقری (رئیس ستاد کل نیروهای مسلح)، حسین سلامی (فرماندهٔ کل سپاه).[۲۸۶] فرماندهٔ سپاه طبق قانون، عضو ثابت شورا نیست اما عرفا عضو شورای عالی امنیت ملی است و در جلسات آن شرکت میکند.[۲۸۶]
محمدجعفر منتظری در جایگاه دادستان کل کشور نقش مهمی در بازداشت معترضان و پیگرد قضایی قضایی و نظارت بر دادستانهای استانها دارد، حسین اشتری فرماندهٔ نیروی انتظامی است که یگان ویژهٔ آن (به فرماندهی حسن کرمی) آشکارا سرکوب خیابانی را اجرا میکند و حسین طائب رئیس سازمان اطلاعات سپاه، از مهمترین نهادهای طراحی و سرکوب اعتراضات و بازداشت معترضان است.[۲۸۶]
تأثیر اقتصادی
با شروع اعتراضهای خیابانی، مسئولان حکومت اعلام کردند که نباید به بهانهٔ افزایش قیمت بنزین، قیمت کالا و خدمات افزایش یابد[۲۸۷] و سخن از کنترل قیمتها و برخورد با گرانفروشان به میان آوردند.[۲۸۸] با اینحال ۱۰ روز پس از افزایش قیمت سوخت، خبرگزاری ایرنا گزارش داد برخلاف وعدهٔ مسئولان، برخی اجناس گران شدهاند.[۲۸۹] بر اساس تحقیقات میدانی ایرنا نرخ حملونقل مسافران درونشهری و میوه و ترهبار گاهی بین ۲۵ تا ۵۰ درصد رشد داشته که غیرمستقیم بر هزینهٔ تولید و قیمت مصرفکننده تأثیر گذاشتهاست.[۲۸۹] یک روز پس از انتشار این گزارش، علی لاریجانی هم از افزایش قیمت شماری از اجناس شرکتهای دولتی خبر داد.[۲۸۹] همزمان رحیم زارع عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به افزایش قیمت کالا و خدمات بر اثر گرانی بنزین گفت: «دولت اگر برنامهای برای افزایش قیمت گازوئیل دارد باید آن را کنار بگذارد که در این صورت فاتحهٔ اقتصاد کشور خوانده میشود».[۲۹۰]
کمیسیون تجارت الکترونیکی، خسارت مستقیم قطع اینترنت در زمان اعتراضها را حدود سه هزار میلیارد تومان و خسارت غیرمستقیم آن را حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان برآورد کردهاست.[۲۹۱] این در حالیاست که محاسبات نتبلاکس از یک میلیارد و ۴۷۸ میلیون دلار خسارت به اقتصاد ایران در اثر محدود شدن اینترنت در چهار روز قطعی اینترنت سخن میگوید.[۲۹۲] به گفتهٔ علیرضا عسکری مارانی، مدیر عامل سابق شرکت سرمایهگذاری ملی ایران، به دلیل اختلال در شبکه بینالمللی اینترنت ارزش معاملات خرد بورس تهران به میزان ۱۱۴۷ میلیارد تومان کاهش داشتهاست.[۲۹۳]
انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران، گفتهاست بیشترین خسارتهای ناشی از اعتراضات در تهران، در غرب این استان و در شهرستانهای ملارد، بهارستان، قدس، رباطکریم و شهریار رخ دادهاست. او گفت که در این شهرستانها بانکها و جایگاههای پمپ بنزین آتش گرفتهاند و فروشگاههای زنجیرهای مانند رفاه و اتکا غارت شدهاند.[۲۹۴] حیدر اسکندرپور شهردار شیراز اعلام کرد حجم خسارتهای این شهر در جریان اعتراضها بسیار زیاد بوده و بخشهای زیادی از زیرساختهای این شهر ویران شدهاست. به گفتهٔ او «زیرساختهای بخش ترافیک شهری در مناطق ۴، ۵، ۹ و ۱۰ شهرداری شیراز کاملاً از بین رفتهاست».[۲۹۵] امیرخسرو فخریان، رئیس اتحادیهٔ فروشگاههای زنجیرهای، مجموع خسارات وارد شده به تجهیزات، کالاها و فضای فروشگاههای زنجیرهای را بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان اعلام کرد که بخش اعظم خسارت وارد شده به فروشگاههای زنجیرهای از سوی آشوبگران مربوط به حاشیه استان تهران و استان البرز بودهاست.[۲۹۶]
واکنشها
با آغاز طرح افزایش قیمت بنزین و اعتراضات، شخصیتها و نهادهای مختلف به آن واکنش نشان دادند.
داخلی
سید علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در جلسهٔ درس خارج فقه ۲۶ آبان ۱۳۹۸، اعلام کرد که در خصوص قیمت بنزین سررشته و تخصصی ندارد، اما «اگر سران سه قوه تصمیم بگیرند»، از آن تصمیم حمایت خواهد کرد. او حوادثی مانند آتش زدن بانکها را کار «اشرار» و نه مردم خواند. خامنهای خطاب به مسئولان جمهوری اسلامی گفت که باید مراقب باشند که قیمت اجناس دیگر بر اثر گرانی بنزین، افزایش پیدا نکند.[۲۹۷][۲۹۸] او در دیدار ۶ آذر ۱۳۹۸ با نیروهای بسیج، با اشاره به اعتراضات به گرانی بنزین، از مردم ایران برای «نابود» کردن «توطئهٔ عمیق وسیع بسیار خطرناک» تشکر کرد.[۲۹۹]
حسن روحانی، رئیسجمهور ایران، در سخنرانی ۶ آذر ۱۳۹۸ خود اعلام کرد که «من هم مثل همه مردم ایران مطلع شدم که صبح جمعه قیمت بنزین تغییر کردهاست». وی بیان کرد که گرانی بنزین، جلوی نیاز به واردات بنزین را گرفتهاست. روحانی با اشاره به اینکه که طرح گران شدن بنزین از سال ۱۳۹۵ مطرح بودهاست، هدف از اجرای این طرح را «کمک به مردم» خواند.[۳۰۰][۳۰۱]
در ۹ آذر ۹۸ میرحسین موسوی در پیامی، گرانی بنزین را کاری «غیرمعقول، کاسبکارانه و مخالف منافع قشرها مستضعف» خواند.[۳۰۲] موسوی، معترضان را «مردم خشمگین و فرودستان جانبهلبرسیده» خوانده که «زخمخورده از سیاستهای خانمانبرانداز به خیابانها آمدند.»[۳۰۳] همان روز تعدادی از هنرمندان ایرانی در اعتراض به سرکوب و کشتار معترضان بیانیهٔ شدیدالحنی با عنوان «صدای آبان ۹۸» منتشر کردند.[۳۰۴] رخشان بنیاعتماد، اصغر فرهادی، حسین علیزاده، کیهان کلهر، لیلی گلستان، بهمن فرمانآرا، داریوش مهرجویی و جعفر پناهی از امضاکنندگان این بیانیه هستند.[۳۰۵]
در ۱۲ آذر ۱۳۹۸ علی مطهری نقش پررنگ اپوزوسیون خارجی در اعتراضات را رد کرد و اکثریت معترضان را از تودهٔ تهیدست مردم دانست.[۳۰۶] او با اشاره به اینکه خیلی از بازداشتشدگان فرق اصلاحطلب و اصولگرا را نمیدانند گفت: «یک افتضاحی شده ولی باید به گونهای آن را جمع کرد تا اصل نظام آسیب نبیند.»[۳۰۷]
امامی کاشانی خطیب جمعهٔ تهران،[۳۰۸] سید محمدعلی علوی گرگانی مرجع تقلید،[۳۰۹] پروانه سلحشوری نمایندهٔ مجلس،[۳۱۰] ابوالفضل قدیانی فعال سیاسی،[۳۱۱] سید احمد خاتمی امام جمعه تهران،[۳۱۲] حمید بعیدینژاد سفیر ایران در بریتانیا،[۳۱۳] مهدی کروبی[۳۱۴] و سید محمد خاتمی[۳۱۵] از جمله افراد دیگری بودند که به این اتفاقها واکنش نشان دادند.
بینالمللی
- دفتر کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد نسبت به کشتار معترضان در ایران اظهار «نگرانی عمیق» کرد.[۳۱۶] در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۹ پنج تن از برندگان جایزهٔ صلح نوبل، حکومت جمهوری اسلامی را بهخاطر اعمال خشونت و سرکوب مردم ایران محکوم کرده و کشورها و نهادهای بینالمللی که پیوندهای سیاسی و اقتصادی با ایران دارند، خواستند که حکومت ایران را محکوم کنند.[۳۱۷][۳۱۸]
دونالد ترامپ در اولین واکنش به اعتراضات ایران، در توییتی نوشت که «ایران آنقدر بیثبات شده که رژیم، کل سیستم اینترنت را خاموش کرده تا مردم بزرگ ایران نتوانند از خشونت عظیمی که در کشورشان رخ میدهد، حرف بزنند. آنها فکر کردهاند جهان از مرگ و مصیبتی که رژیم ایران باعث آن شده، خبردار نمیشود».[۳۱۹]
مایک پومپئو، وزیر امور خارجهٔ آمریکا،[۳۲۰] مورگن اورتگاس سخنگوی وزارت خارجهٔ آمریکا،[۳۲۱][۳۲۲]تام کاتن سناتور جمهوریخواه،[۳۲۳]ویلیام هرد نمایندهٔ مجلس نمایندگان آمریکا،[۳۲۳]مایک پنس معاون رئیسجمهور آمریکا، الیزابت وارن، نامزد پیشتاز حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا،[۳۲۴]هولیان کاسترو، نامزد حزب دموکرات،[۳۲۴][۳۲۵] پیت بودجج نامزد حزب دموکرات،[۳۲۴][۳۲۵] کاملا هریس از نامزدهای دموکراتها،[۳۲۴][۳۲۵] نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا[۳۲۶][۳۲۷] و جو بایدن سیاستمدار دموکرات،[۳۲۶] دیگر دولتمردان آمریکایی بودند که نسبت به رویدادهای ایران واکنش نشان دادند.
پس از قطع اینترنت در ایران سناتورها تد کروز و جان کورنین نمایندگان ایالت تگزاس، تام کاتن نمایندهٔ ایالت آرکانزاس، مارشا بلکبرن نمایندهٔ ایالت تنسی، پت تومی نمایندهٔ ایالت پنسیلوانیا، جان باروسو نمایندهٔ ایالت وایومینگ و مارکو روبیو نمایندهٔ ایالت فلوریدا با امضا نامهای از دونالد ترامپ خواستند تا مسئولان جمهوری اسلامی که در قطع گستردهٔ اینترنت در ایران دست داشتهاند را تحریم کند.[۳۲۸]وزارت خزانهداری آمریکا در ۱ آذر ۱۳۹۸ محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات ایران، را بهدلیل نقش وی در «سانسور گستردهٔ اینترنت» تحریم کرد.[۳۲۹]
بوریس جانسون در ۱۳ آذر ۹۸، با اشاره به اینکه اعتراضها در ایران خیلی باعث غافلگیری او نشده گفت: «اعتراضات در ایران نتیجهٔ افزایش بهای بنزین نبوده، بلکه نشاتگرفته از نارضایتی گستردهٔ مردم از جمهوری اسلامی ایران است».[۱۸]
- سخنگوی وزارت امور خارجهٔ آلمان در رابطه با اعتراضات در ایران و شمار بالای معترضان کشتهشده به دست نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی گفت: «ما از شنیدن گزارشهای مربوط به کشته شدن بیش از ۱۰۰ نفر شوکه هستیم و عملکرد نامتناسب نیروهای امنیتی ایران را محکوم میکنیم».[۳۳۰]
- مایا کوسیانچیچ سخنگوی امور خارجی اتحادیهٔ اروپا از مقامات جمهوری اسلامی خواست در برابر معترضان در ایران حداکثر خویشتنداری را از خود نشان دهند و به قطع اینترنت در ایران پایان دهند.[۳۳۱]
دولت فرانسه از گزارشها دربارهٔ کشتهشدن تعداد زیادی از معترضان به شدت ابراز نگرانی کرد و از حکومت ایران خواست به تعهدات حقوق بشری بینالمللی خود احترام بگذارد.[۳۳۲] ژان-ایو لودریان با اشاره به رویهٔ مقامات ایران در برخورد با معترضان، منطق آمریکاییها درمورد لزوم وارد کردن حداکثر فشار [بر حکومت ایران] را درست دانست.[۳۳۳]
در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹ جلیقه زردهای فرانسه با در دست داشتن پلاکاردهایی که یکی از کارتونهای مانا نیستانی که یک نیروی نظامی در حال بریدن گلوی نقشه ایران بر آن نقش بسته بود حمایت خود را از معترضان ایرانی اعلام کردند. روی پلاکاردها متنی با این محتوا درج شده بود: «فرانسه، ایران، عراق، شیلی مبارزهای مشابه، نئولیبرالیسم را متوقف کنید.»[۳۳۴]
ملک سلمان، پادشاه عربستان از ایران خواست از «ایدئولوژی توسعهطلبانه» خود که به مردم ایران «آسیب میزند» دست بردارد.[۳۳۵]
بنیامین نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل سرکوب و کشتار معترضان ایرانی را سندی دیگر از هویت حکومت ایران دانست. او جمهوری اسلامی ایران را یک «دیکتاتوری به تمام معنی» خواند و افزود که جهان باید فشارها علیه این رژیم را تشدید کند.[۳۳۶] وزیر امور خارجهٔ اسرائیل هم در پیامی توییتری، با تأکید بر دوستی اسرائیل با مردم ایران آنان را قربانی «یک رژیم سرکوبگر» نامید.[۳۳۷]
- وزیر خارجه سوئد در محکومیت قطع دسترسی اینترنت در توییتر نوشت «تحولات ایران نگران کننده است. حق آزادی بیان و حق تظاهرات مسالمت آمیز باید محترم شناخته شود. دسترسی بدون محدودیت به اینترنت ضروری است.»[۳۳۸]
- چارلی ویمرس نمایندهٔ سوئد در پارلمان اروپا در اجلاس رسمی پارلمان اروپا در ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹ با تکرار یکی از شعارهای معترضان، به این اتفاقها واکنش نشان داد.[نیازمند منبع]
افراد، سازمانها و احزاب
رضا پهلوی در پیامی توییتری نوشت: «نظامی که با وعدهٔ مجانی کردن آب و برق بر سر کار آمد، نفت را برای حامیان غیرایرانیاش، و فقر و رنج را برای ایرانیان رایگان کردهاست. تنها راه چاره، برانداختن این #فرقه_تبهکار ضدایرانی است. کافیست به قدرت خودمان ایمان داشته باشیم».[۳۳۹] فرح پهلوی هم در پیامی از اتفاقات پیشآمده ابراز تاسف کرد و با مردم ایران اعلام همدردی کرد.[۳۴۰]
کانون نویسندگان ایران در بیانیهای از مقامات ایران خواست تا به سرکوب مردم معترض پایان دهد[۳۴۱] و گزارشگران بدون مرز با محکومیت قطع اینترنت در ایران آن را «نقض حق بنیادین دسترسی به اطلاعات» توصیف کرد.[۳۴۲]
مریم رجوی با اشاره به خطر شکنجه و اعدام بازداشتشدگان از سازمان ملل خواست بهفوریت هیئتهای تحقیق و حقیقتیاب را به ایران اعزام کند. وی تصریح کرد که رهبران حکومت ایران بهخاطر ارتکاب جنایت علیه بشریت باید در برابر عدالت قرار گیرند.[۳۴۳]
سازمان همکاری احزاب کردستان ایران،[۳۴۴] سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه،[۳۴۵] کانون مدافعان حقوق کارگر، کانون معلمان ایران، اتحادیه آزاد کارگران ایران و شورای بازنشستگان ایران از تشکلهایی بودند که در همبستگی با معترضان و محکومیت خشونت علیه آنها بیانیه دادند.[۳۴۶]
ایرانیان خارج از کشور
با گسترش اعتراضهای داخل ایران، ایرانیان مقیم خارج از کشور در حمایت از معترضان، در نقاط مختلف جهان تجمعهایی برگزار کردند.[۳۴۷]
در اروپا این تجمعها در شهرهای دوسلدورف، هامبورگ، اشتوتگارت، دورتموند، کمنیتس، پراگ، پاریس، استکهلم، گوتنبرگ، هلسینکی، اسلو، آمستردام، لاهه، کلن و زوریخ برگزار شد.[۳۴۸][۳۴۹][۳۵۰][۳۵۱] در اسرائیل نیز گروهی از مردم با در دست داشتن پرچم شیر و خورشید و پرچم اسرائیل، از اعتراضات مردم ایران حمایت کردند. ایرانیان مقیم ملبورن و سیدنی در استرالیا، تورنتو و ونکوور در کانادا و واشینگتن، دالاس تگزاس، آریزونا و لس آنجلس در آمریکا هم در حمایت از اعتراضات مردم ایران تجمعاتی برگزار کردند.[۳۵۲][۳۵۳][۳۵۰]
شعارها
- جمهوری اسلامی، نمیخوایم، نمیخوایم[۳۵۴]
- نه پول داریم، نه بنزین، گوربابای فلسطین[۳۵۴]
- اهوازی با غیرت، ماشینتو خاموش کن[۸۲]
- آسید علی ببخشید، دیگه باید بلند شید[۳۵۵]
- ننگ ما ننگ ما، رهبر الدنگ ما[۳۵۴]
- چه اشتباهی کردیم که انقلاب کردیم[۳۵۵]
- مرگ بر خامنهای[۳۵۶]
- روحانی حیا کن، مملکت را رها کن[۸۲][۸۷]
- دیکتاتور حیا کن، مملکت را رها کن[۸۲][۸۷]
- بنزین گرون تر شده، فقیر فقیرتر شده[۸۸]
- پول نفت گم شده خرج فلسطین شده[۹۰]
- مرگ بر گرانی[۹۰]
- مرگ بر دیکتاتور[۹۰]
- نترسید نترسید ما همه با هم هستیم[۹۰]
- نه غزه نه لبنان جانم فدای ایران[۹۰]
- سوریه کم آورده، تقصیر ملت چیه؟[۳۵۴]
- توپ تانک فشفشه، آخوند باید گم بشه[۲۰۰]
- ایرانی با غیرت، حمایت، حمایت[۳۵۷]
- رضاشاه روحت شاد[۳۵۸]
- ای شاه ایران، برگرد به ایران[۳۵۴]
- ایران که شاه نداره، حساب کتاب نداره[۳۵۴]
- ولیعهد کجایی به داد ما بیایی
- خامنهای به هوش باش، ما مردمیم نه اوباش[۳۵۴]
- ملت چرا نشستی، منجی خود تو هستی[۳۵۴]
- ایرانی بسه دیگه، غیرتتو نشون بده[۳۵۴]
- دشمن ما همینجاست، دروغ میگن آمریکاست[۳۵۴]
- ای ملاها جمع کنین، شرتون رو کم کنین[۳۵۴]
- ایران لبنان فرانسه، سرکوب و غارت بسه[۳۵۹]
- خیابونا خونی شد، آزادی قربانی شد[۳۵۹]
- جواب ما تفنگ نیست، این همه کشته کم نیست[۳۵۹]
- فقر کشتار گرانی، مردم شدن قربانی[۳۵۹]
- پول نفت گم شده، خرج بسیجی شده
- میجنگیم میمیریم، ایرانرو پس میگیریم
- رهبر بیکفایت، نمیخوایم نمیخوایم
- معیشت، زندگی؛ حق مسلم ماست[نیازمند منبع]
- سوریه رو رها کن، فکری به حال ما کن[۳۶۰]
بازتاب اعتراضات در آثار هنری
سروش هیچکس، خواننده رپ فارسی، با انتشار ترانه اعتراضی دستاشو مشت کرده اقدام به حمایت از معترضان کرد. ترانه ای که در همان اوان انتشار با استقبال و واکنشهای گسترده مواجه شد و این اثر را به نخستین و یکی از مهمترین آثار هنری مرتبط به اعتراضات آبان ۹۸ بدل کرد.[۳۶۱][۳۶۲]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ "Special Report: Iran's leader ordered crackdown on unrest - 'Do whatever it takes to end it'" (به انگلیسی). Reuters. 2019-12-23. Retrieved 2019-12-23.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ نجدی، یوحنا (۲۸ آذر ۱۳۹۸). «بودجه چهار نهاد فعال در سرکوبها؛ روزی ۱۰۳ میلیارد تومان». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۲۹ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «سردار غیبپرور در شیراز: آشوبگران فتنه آبان ۹۸ تروریست بودند». tasnimnews.com. تسنیم. ۵ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «فرماندار شهرستان قدس: شخصاً به نیروی انتظامی دستور شلیک تیر دادم». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۱.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ «یک نماینده مجلس: بیش از «هفت هزار نفر» در اعتراضات اخیر بازداشت شدهاند». radiofarda.com. رادیو فردا. ۶ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «رویترز: خامنهای دستور داد «هر کار لازم است بکنید»، «۱۵۰۰» نفر کشته شدند». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ ۷٫۴ «گزارش عفو بینالملل از اعتراضات ایران؛ تأیید ۳۰۴ کشته و نگرانی از بازداشتهای گسترده». www.bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۲۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ «شهدای مدافع امنیت آشوبهای ۹۸ مانند شهدای فتنه ۸۸ مظلوم هستند». yazdeemrooz.ir. yazdeemrooz. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۸ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «رشد قیمت بنزین چه زمانی به گرانی دامن میزند؟». euronews. ۲۰۱۹-۱۱-۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۹.
- ↑ «افزایش ۲۰۰ درصدی قیمت بنزین در راستای اجرای تعدیل اقتصادی است/ بخش اعظم درآمد هدفمندی یارانهها به پزشکان رسید/ لوازم یدکی اولین قربانی گرانی بنزین». مشرق نیوز. ۲۰۱۹-۱۲-۰۲. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۹.
- ↑ «افزایش قیمت بنزین در سال 98 / بنزین گران شد». fararu.com. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۵.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ «ادامه ناآرامیها در بیش از ۲۰ شهر ایران و کاهش سرعت اینترنت». dw.com. دویچه وله. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ «محدودیت دسترسی به اینترنت با تصویب شورای امنیت صورت گرفتهاست». ایسنا. ۲۰۱۹-۱۱-۱۷. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ Mihalcik, Carrie. "Iran's internet has been shut down for days amid protests". CNET (به انگلیسی). Retrieved 2019-11-24.
- ↑ "Internet disrupted in Iran amid fuel protests in multiple cities". NetBlocks (به انگلیسی). 2019-11-15. Archived from the original on 16 November 2019. Retrieved 2019-11-19.
- ↑ «قطع اینترنت در ایران؛ اقدامی بیسابقه در جهان؟». radiofarda.com. رادیو فردا. ۱ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ضرغامی، محمد (۶ آذر ۱۳۹۸). «خداحافظی ایرانیان با اینترنت متعارف جهانی؟». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۸ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ «جانسون: اعتراضها در ایران ناشی از نارضایتی گسترده از جمهوری اسلامی است». radiofarda.com. رادیو فردا. ۱۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «مقام سپاه میگوید '۲۹ استان و صدها شهر' صحنه اعتراض بوده؛ بازداشتها ادامه دارد». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۸ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۸ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ Farnaz Fassihi and Rick Gladstone (2019-11-21). "Iran Declares Protests Are Over, but the Evidence Suggests Otherwise". .nytimes.com (به انگلیسی). Retrieved 2019-11-23.
- ↑ «خسارتهای ناشی از اغتشاشات هنوز بهطور کامل برآورد نشده». ایلنا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «مرگ یک نفر و حمله به مخازن شرکت نفت در سیرجان تأیید شد». رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ «سهمیهبندی بنزین؛ تجمعات اعتراضی و "تهاجم" به یک انبار نفت». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ «درگیری نیروهای امنیتی با معترضان به افزایش قیمت بنزین؛ حمله به «انبار نفتی» در سیرجان». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «ارسال پیامک تهدیدآمیز برای شهروندان معترض به افزایش قیمت بنزین». radiofarda.com. رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «دادستان کل ایران معترضان به افزایش قیمت بنزین را تهدید کرد». radiofarda.com. رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «حمایت مقام معظم رهبری از تصمیم سران سه قوه». ایرنا. ۲۷ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ «رهبر ایران با حمایت از افزایش بهای بنزین: تخریب و آتش زدن کار اشرار است». یورونیوز. ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ «آتش زدن به فلان بانک این کار مردم نیست، این کار اشرار است». خبرگزاری میزان. ۲۷ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ ۳۰٫۲ «سازمان عفو بینالملل: دستکم ۱۴۳ نفر در اعتراضهای ایران کشته شدهاند». dw.com. دویچه وله. ۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «اقتصاد مقاومتی با طعم گلوله». iranintl.com. ایران اینترنشنال. ۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ ۳۲٫۲ باستانی، حسین (۲۹ آبان ۱۳۹۸). «شوک آبان ۱۳۹۸؛ وقتی رهبر گفت 'تخصص این کار را ندارم'». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «خامنهای «تمام هزینههای تصمیم اخیر را بر عهده گرفت»؛ اذعان به غافلگیر شدن با اعتراضات». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «حمایت رهبری از تصمیم سران قوا به آشوبها پایان داد». isna.ir. ایسنا. ۲۷ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ "Iran: Thousands arbitrarily detained and at risk of torture in chilling post-protest crackdown". www.amnesty.org (به انگلیسی). 16 December 2019. Retrieved 2019-12-16.
- ↑ «آمار کشتههای اعتراضات مردمی ایران باز هم افزایش یافت: عفو بینالملل مرگ ۱۴۳ نفر را تأیید کرد». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۶.
- ↑ «نشست نمایندگان و مسوولان وزارت اطلاعات، اطلاعات سپاه و وزارت کشور». روزنامه اعتماد. ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «دستکم ۱۴۳ نفر کشته و ۷ هزار نفر بازداشت شدند». ایران اینترنشنال. ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «گزارش وزیر کشور از اغتشاشات». irna.ir. ۲۰۱۹-۱۱-۲۷. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۷.
- ↑ Fassihi، Farnaz؛ Gladstone، Rick (۲۰۱۹-۱۲-۰۱). «With Brutal Crackdown, Iran Convulsed by Worst Unrest in 40 Years» (به انگلیسی). The New York Times. شاپا 0362-4331. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
- ↑ شمار شهیدان قیام مردم ایران از 1500 تن بیشتر است
- ↑ ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ Iran 'murdered' as many as 1,000 protesters, State Department says
- ↑ ۴۳٫۰ ۴۳٫۱ انتفاضة ایران.. أکثر من 1000 قتیل برصاص الملالی
- ↑ ۴۴٫۰ ۴۴٫۱ انتشار اسامی ۳۰ تن دیگر از شهیدان قیام سراسری مردم ایران
- ↑ «بازتاب اعتراضهای ایران در رسانههای اروپا در هفتهای که گذشت». euronews. ۲۰۱۹-۱۱-۲۵. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
- ↑ Safi، Michael (۲۰۱۹-۱۲-۰۱). «Blocked roads then bullets: Iran's brutal crackdown in its City of Roses» (به انگلیسی). The Guardian. شاپا 0261-3077. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
- ↑ "Wie im Bürgerkrieg: Im Iran greifen Hass und Verzweiflung um sich". Frankfurter Rundschau (به آلمانی). 2019-11-28. Retrieved 2019-12-02.
- ↑ ۴۸٫۰ ۴۸٫۱ ۴۸٫۲ Sheena McKenzie (دسامبر ۳, ۲۰۱۹). «One of the worst crackdowns in decades is happening in Iran. Here's what we know».
- ↑ «OHCHR | Iran: Experts alarmed at alleged mistreatment of detained protesters». www.ohchr.org. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۱.
- ↑ ««نگرانی عمیق» کارشناسان ملل متحد از واکنش حکومت ایران به اعتراضات». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۱.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «کارشناسان سازمان ملل نگران سرنوشت بازداشتشدگان اعتراضها هستند | DW | 21.12.2019». DW.COM. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۱.
- ↑ «کارشناسان سازمان ملل از گزارشهای شکنجهٔ بازداشتشدگان در ایران تکان خوردهاند». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۹-۱۲-۲۱. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۱.
- ↑ فردا، رادیو (۲۰۱۹-۱۱-۱۴). «بهای بنزین آزاد در ایران سه برابر شد». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ «مردم دشمن بودند که آنها را غافلگیر کردیم؟!». شبکه ۵ تلویزیون ایران. ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «روحانی: پول افزایش قیمت بنزین را بین شصت میلیون نفر توزیع میکنیم». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۲۴ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «دفاع روحانی از افزایش قیمت بنزین: «به نفع مردم تحت فشار است»». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲۴ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «"اصلاح نرخ بنزین برای حمایت از کمدرآمدها شوخی است"». dw.com. دویچه وله. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ ۵۸٫۰ ۵۸٫۱ «وزیر دفاع ایران: تصمیم دربارهٔ بنزین موجب انسجام ملت و مسئولین نظام اسلامی شد». بیبیسی فارسی. ۲ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «درخواست وام ۲ میلیارد دلاری ایران از روسیه». بیبیسی فارسی. ۲ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ سید مسلم بهشتی نژاد (۱۳۹۸-۰۹-۰۹). «مجلس را به خاطر ماده ۳۹ قانون برنامه ششم، استیضاح کنید!». www.tabnak.ir. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۰.
- ↑ «مجوز برنامه ششم به دولت برای افزایش قیمت حاملهای انرژی / برخی دهکها توان افزایش تورم را ندارند». خبرگزاری خانه ملت. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۰.
- ↑ «روزنامه سازندگی». sazandeginews.com. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۴.
- ↑ «علی لاریجانی: جایگاه مجلس ریلگذاری پس از رهبر است». iranintl.com. ایران اینترنشنال. ۱۰ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۰ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۶۴٫۰ ۶۴٫۱ ۶۴٫۲ ۶۴٫۳ «خیز نمایندگان برای تک نرخی کردن بنزین؛ حرکتی سیاسی یا مردمی؟». dw.com. دویچه وله. ۷ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۰ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۶۵٫۰ ۶۵٫۱ «لاریجانی: جایگاه مجلس ریلگذاری پس از رهبر است». radiofarda.com. رادیو فردا. ۱۰ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۰ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «حکم حکومتی خامنهای؛ نمایندگان مجلس حتی اختیار مخالفت با افزایش سهبرابری قیمت بنزین را هم ندارند». voanews.com. صدای آمریکا. ۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۰ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «لاریجانی: دولت گمان نمیکرد اجرای سهمیهبندی اینقدر تبعات داشته باشد / برای ریاست جمهوری برنامهای ندارم». snn.ir. خبرگزاری دانشجو. ۱۰ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۰ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «طرح دو فوریتی برای تکنرخی شدن بنزین». donya-e-eqtesad.com. دنیای اقتصاد. ۷ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۰ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ فکری، مریم (۹ آذر ۱۳۹۸). ««انتخابات مجلس» نمایندگان را به سمت بنزین تکنرخی برد؟». khabaronline.ir. خبر آنلاین. دریافتشده در ۱۰ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «نماینده سابق: اعتراض امروز مجلس به گرانی بنزین برای انتخابات است نه مردم». fardanews.com. فردا نیوز. ۸ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۰ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ هشدار منتقدان و مخالفان سیاسی درباره برخورد حکومت با معترضان در ایران، بیبیسی فارسی
- ↑ واکنش فرح پهلوی به اظهارات خامنهای درباره نقش خانواده پهلوی در اعتراضات ایران، رادیو فردا
- ↑ ۷۳٫۰ ۷۳٫۱ ۷۳٫۲ «مقامات ایران بهرغم افزایش آمار کشتهشدگان در اعتراضات، اعلام پیروزی کردند». رادیو فردا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ Khamenei.ir (۲۰۱۸-۰۸-۲۹). «بیانات در دیدار رئیسجمهور و اعضای هیئت دولت». farsi.khamenei.ir. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.
- ↑ Khamenei.ir (۲۰۱۹-۱۱-۲۷). «دیدار بسیجیان با رهبر انقلاب». farsi.khamenei.ir. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۱.
- ↑ «بیانات مقام معظم رهبری در مورد مستضعفین؛ مهمترین مسئله نظام رسیدگی به طبقات مستضعف است». hawzah.net. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۱.
- ↑ «دستور آیتالله خامنهای برای بازگشت به دهه ۶۰». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۱۹-۱۱-۲۷. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۱.
- ↑ «چرا خامنهای میگوید: مستضعف منم نه فرودستان؟». رادیو زمانه. ۲۰۱۹-۱۱-۲۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۱.
- ↑ «اعتراضهای ایران؛ چه کسی مسئول خشونتهاست؟». بیبیسی فارسی. ۲۴ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «عبدالکریم سروش با اشاره به اعتراضات: ممکن است مردم دست به اسلحه ببرند». رادیو فردا. ۲ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل: نیروهای امنیتی ایران از روی بام ساختمانها و سوار بر بالگرد «سر» معترضان را هدف قرار دادهاند صدای آمریکا
- ↑ ۸۲٫۰ ۸۲٫۱ ۸۲٫۲ ۸۲٫۳ ۸۲٫۴ ۸۲٫۵ «افزایش قیمت بنزین؛ شهرهای مختلف ایران صحنه اعتراضات شد». رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ ۸۳٫۰ ۸۳٫۱ «Protests strike Iran cities over gasoline prices rising». AP NEWS. ۲۰۱۹-۱۱-۱۶. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ ۸۴٫۰ ۸۴٫۱ ۸۴٫۲ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «تظاهرات در چندین شهر ایران علیه افزایش قیمت بنزین | DW | 15.11.2019». DW.COM. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ «گسترش اعتراضها به افزایش قیمت بنزین: یک معترض در سیرجان با شلیک مأموران کشته شد». ایران اینترنشنال. ۲۰۱۹-۱۱-۱۵. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ «دستکم یک نفر در ناآرامیهای ایران کشته شد». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۹-۱۱-۱۶. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ ۸۷٫۰ ۸۷٫۱ ۸۷٫۲ "افزایش قیمت بنزین؛ شهرهای مختلف ایران صحنه اعتراضات شد". news.gooya.com (به انگلیسی). Archived from the original on 16 November 2019. Retrieved 2019-11-16.
- ↑ ۸۸٫۰ ۸۸٫۱ ۸۸٫۲ «تجمع و اعتراض در برخی از شهرهای ایران در اعتراض به گرانی بنزین». صدای آمریکا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ «اعتراضات مرگبار در ایران: حمله به بانکها و شعار «مرگ بر خامنهای»». fa.rfi.fr. رادیو فرانسه. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ ۹۰٫۰ ۹۰٫۱ ۹۰٫۲ ۹۰٫۳ ۹۰٫۴ ۹۰٫۵ ۹۰٫۶ ۹۰٫۷ «اعتراضات به گرانی بنزین در ایران به خشونت کشیده شد؛ معترضان خیابانها را در شهرهای مختلف مسدود کردند». صدای آمریکا. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۹۱٫۰ ۹۱٫۱ «افزایش اعتراضات به گرانی بنزین همزمان با شعارهای معترضان علیه حکومت». صدای آمریکا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «ادامه ناآرامیها در بیش از ۲۰ شهر ایران و کاهش سرعت اینترنت | DW | 16.11.2019». DW.COM. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ ۹۳٫۰ ۹۳٫۱ «قطع گسترده اینترنت در ایران؛ گزارشهای غیررسمی از کشته شدن «۱۰ معترض در روز شنبه»». رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ «آتش زدن مجسمه انگشتر آیتالله خمینی در شهر شهریار و تیراندازی در این شهر». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ Ismaeel Naar (16 November 2019). "Iran in 'near-total national internet shutdown' amid ongoing protests". Al Arabiya English (به انگلیسی). Archived from the original on 17 November 2019. Retrieved 17 November 2019.
- ↑ واکنش مایک پمپئو به اعتراضات اخیر مردم ایران: ایالات متحده در کنار شما است صدای آمریکا
- ↑ «آتش زدن حوزه علمیه کازرون در جریان اعتراضات». رودیداد ۲۴. رادیو فردا. ۲۷ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۹۸٫۰ ۹۸٫۱ «افزایش شمار قربانیان در سومین روز اعتراضها: تعداد کشتهها به دهها نفر رسید». ایران اینترنشنال. ۲۶ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ رادیوفردا (۲۰۱۹-۱۱-۱۶). «طرح نمایندگان «فراکسیون امید» مجلس برای لغو افزایش قیمت بنزین». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ «خامنهای نمایندگان مجلس را از مخالفت با افزایش قیمت بنزین بر حذر داشت». radiofarda.com. رادیو فردا. ۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۸ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «حمایت آیتالله خامنهای از افزایش قیمت بنزین». بیبیسی فارسی. ۲۶ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ واکنش سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به قطع اینترنت توسط ایران: بگذارید مردم حرفشان را بزنند صدای آمریکا
- ↑ ویدیو ارسالی شما - معترضان در اصفهان بیلبوردی با تصویر خامنهای را آتش زدند صدای آمریکا
- ↑ «شوش به خاطر اعتراضهای کارگران نیشکر هفت تپه تعطیل شدهاست». رادیو فردا. ۲۸ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «نگرانی عفو بینالملل از قطع اینترنت و "سرکوب خونین" در ایران». دویچهوله فارسی. ۲۸ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «گزارش عفو بینالملل؛ استانهای ایران در اعتراضهای آبان ۱۳۹۸ چه تعداد کشته دادند؟». farsi.euronews.com. یورونیوز. دریافتشده در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اعتراضها در برخی از شهرهای استان خوزستان ادامه دارد». رادیو فردا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «پاسخ مؤسسه «نت بلاکس» به صدای آمریکا؛ قطع اینترنت روزانه به اقتصاد ایران ۶۱ میلیون دلار ضربه میزند». صدای آمریکا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «راهپیمایی محکومیت اغتشاشگران در پاکدشت، رباطکریم و اسلامشهر». خبرگزاری فارس. ۳۰ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ پرزیدنت دونالد ترامپ: ایران آنقدر بیثبات شده که رژیم تمام سیستم اینترنتی را قطع کرد صدای آمریکا
- ↑ واکنش مایک پنس به اعتراضات ایران صدای آمریکا
- ↑ «آمار بروز نت بلاکس». ۱۳۹۸-۰۹-۰۱.
- ↑ «محمد مساعد، روزنامهنگار، در تهران بازداشت شد». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «دادستان تهران: بازپرسان ویژه در حال تحقیق از متهمان اعتراضها هستند». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «مقام نیروهای مسلح: ممکن است کسی هم به صورت عبوری لطمهای خورده باشد». radiofarda.com. رادیو فردا. ۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «بازداشت ۳۴ معترض دیگر در شیراز، همدان و لرستان». radiofarda.com. رادیو فردا. ۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «فرمانده سپاه در راهپیمایی تهران: در یک جنگ بزرگ جهانی هستیم». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «ادامه بازداشتها در ارتباط با اعتراضات اخیر در کرمانشاه و مازندران». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «بازداشت یکی از معترضان استان تهران در شهر رودبار». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «یک مقام دولتی در استان تهران: از خانواده کشتهشدگان پول گرفته نمیشود». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۵ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «روحانی: من همزمان افزایش قیمت بنزین را نمیدانستم». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «معاون وزیر کشور ایران: روحانی دو روز قبل از افزایش قیمت بنزین از آن مطلع بود». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۹ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۹ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ خلیلی صفا، حسین (۶ آذر ۱۳۹۸). «روند اتصال اینترنت موبایل آغاز شد». zoomit.ir. زومیت. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «ادامه شناسایی و بازداشت دهها تن از معترضان در تهران، اصفهان و شیراز». radiofarda.com. رادیو فردا. ۷ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۸ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ مایک پمپئو: مردم ایران میگویند دزدسالاری و حکومت دینی دیگر بس است صدای آمریکا
- ↑ «بازداشت معترضان در ایران همچنان ادامه دارد». bbcpersian.com. بیبیسی فارسی. دریافتشده در ۹ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «جزییات جدید از تعداد کشتهشدگان اعتراضات؛ «پیکر ۱۵۶ نفر در بهشت زهرا دفن شد»». radiofarda.com. رادیو فردا. ۹ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۹ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «فرماندار شهر قدس: من دستور شلیک دادم». دویچه وله فارسی. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۱.
- ↑ نوروزی، کامبیز (۱۱ آذر ۱۳۹۸). «لزوم تحقیق از فرماندار شهر قدس و دستور تیر او». ensafnews.com. انصاف نیوز. دریافتشده در ۱۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ فونهاین، شبنم (۱۱ آذر ۱۳۹۸). «اعتراف فرماندار قلعه حسنخان قابل پیگرد است». dw.com. دویچه وله. دریافتشده در ۱۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «نامه ۱۴ اقتصاددان به رئیسجمهور: اسناد کارشناسی شوک بنزینی را منتشر کنید». نسیم آنلاین. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
- ↑ «جزئیات تازه از اعتراضهای آبان ۹۸؛ ۲۰۰ شهر درگیر بودند». radiofarda.com. رادیو فردا. ۱۱ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «نیویورک تایمز: در «بدترین ناآرامی» ۴۰سال اخیر ایران دست کم ۱۸۰ نفر کشته شدند». voapnn.com. صدای آمریکا. ۱۱ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «آمار تازه از بازداشتها: ۲۰۲۱ نفر در استان تهران». radiofarda.com. رادیو فردا. ۱۲ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۲ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۱۳۵٫۰ ۱۳۵٫۱ «تعیین تکلیف بازداشتیهای اخیر/ انهدام باند بزرگ پولشویی با 300 عضو/ بازداشت ابربدهکار بانکی». خبرگزاری فارس. ۱۲ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «ترامپ دربارهٔ سرکوب اعتراضات ایران: اتفاق وحشتناکی است و جهان نظارهگر آن است». radiofarda.com. رادیو فردا. ۱۲ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۲ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «بازداشت معترضان همچنان ادامه دارد؛ دستگیری ۷۹ نفر در خوزستان». radiofarda.com. رادیو فردا. ۱۲ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۲ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتراضات ایران؛ اینترنت در سیستان و بلوچستان همچنان قطع است» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۲-۰۳. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۴.
- ↑ «سرکوب تظاهرات مردم در کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی بیش از ۱۴۰ کشته برجای گذاشتهاست» (به انگلیسی). ۱۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «بیانیه ۴۵۰ نفر از معلمان شاغل و بازنشسته سراسر ایران در ارتباط با حوادث اخیر کشور» (به انگلیسی). ۱۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «شبکه حقوق بشر کردستان: حدود ۱۰۰ نفر از بازداشتشدگان اعتراضهای اخیر از بازداشتگاههای امنیتی کرمانشاه به زندان دیزلآباد این شهر منتقل شدهاند» (به انگلیسی). ۱۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «افزایش تعداد کشتهشدگان زیر ۱۸ سال در اعتراضهای آبان به ۱۸ نفر» (به انگلیسی). ۱۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اینترنت همراه در سیستان و بلوچستان وصل شد» (به انگلیسی). ۱۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «بازداشت معترضان ادامه دارد: دستگیری ۳۸ نفر دیگر در سه شهر ایران» (به انگلیسی). ۱۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «وزارت اطلاعات بیش از ١٠ بسیجی حاضر در سرکوبهای تهران را بازداشت کردهاست» (به انگلیسی). ۱۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «برایان هوک از احتمال کشتهشدن 'بیش از یک هزار نفر' در اعتراضات ایران خبر داد» (به انگلیسی). ۱۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل: نیروهای امنیتی ایران از روی بام ساختمانها و سوار بر بالگرد «سر» معترضان را هدف قرار دادهاند صدای آمریکا
- ↑ «تجمعات ۱۶ آذر؛ "دانشجو معلم کارگر اتحاد اتحاد"». ۱۶ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اعتراضات آبان؛ بازداشت ۱۵ شهروند در شهرستان ممسنی تحت عنوان «لیدر و عوامل اغتشاشات»». ۱۶ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «در آستانهٔ روز جهانی حقوقبشر؛ ۱۶۰ وکیل دادگستری ضمن ابراز همدردی با خانوادهٔ جانباختگان اعتراضات آبانماه، به رئیسجمهور حقوقدان اخطار قانونی دادند». ۱۸ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۰ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اعتراضات آبان؛ بازداشت ۸ شهروند در شهرستان مریوان تحت عنوان «لیدر و عوامل اغتشاشات»». ۱۸ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۰ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ گزارش شبکه تلویزیونی سیبیسی کانادا: اعتراضات سراسری ایران، مقدمه سرنگونی رژیم است صدای آمریکا
- ↑ «قطعی اینترنت «روزانه ۲۵۰۰ میلیارد تومان» به اقتصاد آنلاین خسارت وارد کرد». ۱۹ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۰ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اعتراضات آبان؛ بازداشت ۷ شهروند در تهران و نجف آباد تحت عنوان «لیدر و عوامل اغتشاشات»». ۲۰ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۱ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «ادامه برخورد با معترضان». ۲۱ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۴ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «بازداشت ۱۳۶ شهروند در خوزستان تحت عنوان «عاملان تیراندازی»». ۲۲ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۴ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اعتراضات آبان: ۱۱ تن از شهروندان در استانهای تهران و البرز تحت عنوان «لیدر و عوامل اغتشاشات» بازداشت شدند». ۲۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «محسن استادعلی جایزه بهترین کارگردانی «سینما حقیقت» را به پویا بختیاری اهدا کرد». ۲۵ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «پیکر ارشاد رحمانیان را با سری متلاشیشده و دست و پای شکسته پیدا کردند». ۲۵ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اعتراض شبانه دانشجویان خوابگاه کوی بهشتی برای عدالت». ۲۶ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اعتراضات آبان؛ بازداشت تعدادی از شهروندان در شهر قدس تحت عنوان «لیدر و عوامل اغتشاشات»». ۲۶ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اعتراضات آبان؛ بازداشت ۲ شهروند معترض در فردیس استان البرز». ۲۶ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ادامه سرکوب معترضان در ایران؛ بیش از ۲۵۰ نفر در کرمانشاه بازداشت شدند صدای آمریکا
- ↑ مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه محکومیت وضعیت حقوق بشر در ایران را تصویب کرد صدای آمریکا
- ↑ «اعتراضات آبان؛ بازداشت چهار شهروند در تهران و لرستان تحت عنوان «لیدر و عوامل اغتشاشات»». ۲۸ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «تحصن تعدادی از زندانیان زن زندان اوین به مناسبت چهلم کشتهشدگان آبان». ۳۰ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «همبستگی پنج زن زندانی با معترضان و قربانیان آبان | DW | 21.12.2019». DW.COM. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۲.
- ↑ «۵ زن زندانی در اوین در همبستگی با قربانیان آبانماه تحصن کردند». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۲.
- ↑ «سازمان حقوق بشر ایران: شمار جانباختگان اعتراضات آبان دستکم ۳۲۴ تن است». ۳۰ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «پیدا شدن سه جسد در نسیمشهر». ۱ دی ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۱۷۱٫۰ ۱۷۱٫۱ «رویترز: حدود ۱۵۰۰ نفر در اعتراضات آبان در ایران کشته شدهاند». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۲ دی ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲ دی ۱۳۹۸.
- ↑ برادسکی: گزارش ویژه رویترز درباره دستور خامنهای برای کشتن معترضان باید در دادگاه بینالمللی کیفری دنبال شود صدای آمریکا
- ↑ «اعضای خانواده پویا بختیاری بازداشت شدند». ایران اینترنشنال. ۲۰۱۹-۱۲-۲۴. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۲۳.
- ↑ «بارش برف و راهبندان در تهران». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «شهرداری تهران: ترافیک امروز بخاطر برف نیست». baharnews.ir. بهار نیوز. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «چه عاملی خیابانهای تهران را قفل کرده، بنزین یا برف؟». ایندپندنت فارسی. ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتصاب بازاریان و فضای امنیتی در بازار تهران؛ ادامه اعتراضات مردمی در سراسر کشور». صدای آمریکا. ۲۶ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «روایت یک شاهد عینی از سه روز اعتصاب نجفآباد اصفهان». ایران وایر. ۲۹ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «مردم از اشرار فاصله گرفتند/ آرامش کامل در تهران؛ فروکشکردن اعتراضات در شهرهای دیگر/ شهادت مظلومانه یک بسیجی +عکس». قدس آنلاین. ۲۷ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «رئیس اتاق اصناف تهران: بازار طلا فروشان و پارچهفروشان امروز بسته بود». عصر ایران. ۲۶ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «راهپیمایی اعتراضی در ارتباط با افزایش بهای بنزین / شیراز ۲۵ آبان ۹۸». رادیو فردا. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اعتراضهای مردمی در ارتباط با افزایش بهای بنزین/ شیراز ۲۵ آبان ۹۸». رادیو فردا. ۲۵ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «ادامه اعتراضها به افزایش قیمت بنزین». رادیو فردا. ۲۶ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «سرکوب گسترده دانشجویان در ایران؛ لباس شخصیها با «آمبولانس» حدود۵۰ دانشجو را در دانشگاه تهران دستگیر کردند». صدای آمریکا. ۳۰ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتراضات ایران؛ کاربران در خارج صدای خاموش شده معترضان شدند». بیبیسی فارسی. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «مرور اعتراضات به افزایش نرخ بنزین در سراسر کشور». ایرنا. ۲۷ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ Farnaz Fassihi and Rick Gladstone (2019-11-21). "Iran Declares Protests Are Over, but the Evidence Suggests Otherwise". .nytimes.com (به انگلیسی). Retrieved 2019-11-23.
- ↑ «از طرح انفجار عسلویه تا آشوبگران دو تابعیتی». قدس آنلاین. ۳۰ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ««انفجار در عسلویه» از برنامههای اغتشاشگران بود». خبرگزاری مهر. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ امید منتظری (۲۶ آبان ۱۳۹۸). «اعتراضهای ایران؛ 'شمشیری که از رو بسته شد'». بیبیسی فارسی. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «فیلم افشاگرانه تخریب وحشیانه و شکستن درب خانهها در معالیآباد شیراز». ایران کارگر. ۲۰۱۹-۱۱-۳۰. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
- ↑ «"ویدئوی مأموران تخریبگر" و آنچه باید بدانیم/ استارت فاز بعدی آشوب/ تنها راه نجات مردم از گرانی چیست؟!». مشرق نیوز. ۲۰۱۹-۱۲-۰۱. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
- ↑ «واکنش پلیس به تصاویر تخریب منازل توسط افراد منتسب به ناجا». همشهری آنلاین. ۲۰۱۹-۱۲-۰۱. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
- ↑ «فیلم/ تخریب خودروها در تبریز توسط پلیس ضد شورش». www.peykeiran.com. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
- ↑ «آتش زدن مدرسه علمیه خواهران در فردیس کرج». fararu.com. فرارو. ۲۷ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «عشایر و روحانیون خوزستانی تجمع میکنند». خبرگزاری حوزه. ۲۰۱۹-۱۱-۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ : حوزه علمیه زینبیه اصفهان به آتش کشیده شد. 25 آبان, retrieved 2019-11-23
- ↑ ۱۹۸٫۰ ۱۹۸٫۱ ۱۹۸٫۲ ۱۹۸٫۳ «چهار مدرسه علمیه فارس در ناآرامیها آسیب دیدند». انتخاب.
- ↑ «خبرگزاری فارس - همه اتفاقات دیشب| مردم رفتند؛ اشرار و ضدانقلاب ماندند». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۱۱-۱۸. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ ۲۰۰٫۰ ۲۰۰٫۱ ۲۰۰٫۲ «حمله به دستکم ۹ حوزه علمیه و دفتر امام جمعه در جریان اعتراضات به افزایش قیمت بنزین». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ «حمله افراد مسلح به بیت و دفتر امام جمعه یزد/اشرار دستگیر شدند». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۹-۱۱-۱۸. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ نیوز، اخبار روز ایران و جهان | آفتاب (۲۷ آبان ۱۳۹۸). «روایت یک خبرگزاری اصولگرا از اعتراضات بنزینی؛ گسترش خشونتها، حمله به حوزه علمیه و پایگاههای بسیج و افزایش شمار کشتهشدگان». fa. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ «اختلال در اینترنت در ایران در پی اعتراضها به افزایش قیمت بنزین». BBC News فارسی (به اردو). ۲۰۱۹-۱۱-۱۶. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.
- ↑ "Iran has turned off the internet". The Independent (به انگلیسی). 2019-11-19. Retrieved 2019-11-24.
- ↑ Taylor, Chloe (2019-11-21). "Iran's internet blackout enters fifth day as government claims victory over protesters". CNBC (به انگلیسی). Retrieved 2019-11-24.
- ↑ «جهرمی: اینترنت اختلال ندارد، به دستور شورای امنیت کشور قطع شده». بیبیسی فارسی. ۲۷ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ "Internet disrupted in Iran amid fuel protests in multiple cities". NetBlocks (به انگلیسی). 2019-11-15. Archived from the original on 16 November 2019. Retrieved 2019-11-19.
- ↑ «قطعی اینترنت و تحمیل ۴۰۰ میلیارد تومان هزینه روزانه بر اقتصاد ایران». ّndependent فارسی (به اردو). ۱۹ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «آمریکا آذری جهرمی، وزیر ارتباطات ایران را تحریم کرد». یورو نیور فارسی. ۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «نقشی در قطع و وصل شدن اینترنت ندارم/اتصال اینترنت همراه منتظر دستور وزیر کشور است». ایسنا. ۲۰۱۹-۱۱-۲۴. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ correspondent، Michael Safi Middle East (۲۰۱۹-۱۱-۲۱). «Iran's digital shutdown: other regimes 'will be watching closely'» (به انگلیسی). The Guardian. شاپا 0261-3077. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ «Iranians cut off from world following internet shutdown». www.aa.com.tr. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ «Trump lashes out at Iran for shutting down internet». AP NEWS. ۲۰۱۹-۱۱-۲۱. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ «اینترنت خوزستان و سیستان و بلوچستان همچنان قطع است». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۳۰.
- ↑ «دستگیریهای گسترده و تهدید نهادهای امنیتی در چهارمین روز اعتراضات». دویچهوله فارسی. ۲۷ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «تهدید معترضان به اعدام با طناب دار». ایران اینترنشنال. ۲۸ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «رئیسی معترضان را به «مجازات سخت» تهدید کرد». رادیو زمانه. ۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتراض علیه گرانی بنزین سراسری شد». دویچهوله فارسی. ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «پیامهای مردمی به ایران اینترنشنال: از جو امنیتی تا شلیک مستقیم به معترضان». ایران اینترنشنال. ۲۷ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ جوانرود کرمانشاه- شلیک مستقیم از بالای ساختمان دادگستری به مردم اعتراضی, retrieved 2019-11-23
- ↑ ارسالی شما - مأموران پلیس در حال فرار به سمت معترضان در شهریار با گلوله جنگی تیراندازی مستقیم کردند, retrieved 2019-11-23
- ↑ «کرمانشاه؛ فیلم نشانهروی و تیراندازی مستقیم با گلولههای جنگی به سمت تظاهرکنندگان توسط ماموران». ایران کارگر. ۲۰۱۹-۱۱-۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ تیراندازی مستقیم مأموران نیروی انتظامی به مردم معترض, retrieved 2019-11-23
- ↑ تیراندازی مستقیم در کرمانشاه, retrieved 2019-11-23
- ↑ «عفو بینالملل از افزایش شمار کشتههای اعتراضات ایران به حداقل ۱۱۵ نفر خبر داد؛ «شمار واقعی جانباختگان بسیار بیشتر است»». صدای آمریکا. ۲ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «تداوم اعتراضات به گرانی بنزین، خشونت مأموران و کشته شدن دستکم چهار معترض». رادیو زمانه. ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «تیراندازی مستقیم در کرمانشاه» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۱-۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۱.
- ↑ «به رغم وجود فیلمهای شلیک مأموران به مردم، سپاه قصد دارد تیراندازی را به گردن معترضان بیاندازد». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۴.
- ↑ «Deadly Protests - Iran». AP. ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «فرمانده سپاه محمد رسولالله: کشته شدن اشتباهی معترضان در دست بررسی است». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۱.
- ↑ «نیویورک تایمز: مرگ حداقل ۱۸۰ نفر در بدترین ناآرامیهای چهار دهه اخیر ایران». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۱۱ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «در ماهشهر با تیربار و پهپاد به روی تظاهرکنندگان شلیک کردند». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۹-۱۲-۰۲. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
- ↑ ۲۳۳٫۰ ۲۳۳٫۱ ENOCH، NICK (۲۳ نوامبر ۲۰۱۹). «Iranian officials are 'spiriting away' injured demonstrators from hospitals and 'stealing bodies' from morgues to hide scale of state crackdown on protests». dailymail.co.uk. دیلی میل. دریافتشده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ Ensor، Josie (۲۳ نوامبر ۲۰۱۹). «Iranian officials 'stealing bodies' from morgues to hide true scale of government crackdown». telegraph.co.uk. The Daily Telegraph. دریافتشده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «پخش 'اعترافات' تلویزیونی یکی از بازداشتشدگان دربارهٔ اعتراضات». بیبیسی فارسی. ۳۰ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ ۲۳۶٫۰ ۲۳۶٫۱ ۲۳۶٫۲ «اعتراضات؛ روزنامهنگاران زیر تیغ احضار و ابلاغ ارشاد و اطلاعات». dw.com. دویچه وله. ۵ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران: رسانههای داخلی خبرهای اعتراضات را لابلای صفحات خود پنهان میکنند». رادیو زمانه. ۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «اقدام قوه قضاییه ایران علیه برخی کارمندان شبکه ایران اینترنشنال». radiofarda.com. رادیو فردا. ۵ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «گزارشگران بدون مرز: سفیر ایران در لندن روزنامهنگاران را تهدید میکند». fa.rfi.fr. رادیو بینالمللی فرانسه. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «گزارشگران بدون مرز: سفیر ایران در لندن روزنامه نگاران ایرانی را تهدید میکند». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۵ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۲۴۱٫۰ ۲۴۱٫۱ «وزارت اطلاعات میگوید کارکنان شبکه اینترنشنال باید کار در این رسانه را متوقف کنند». radiofarda.com. رادیو فردا. ۹ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۹ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «نماینده مجلس: اعتراضات در ۵۰۰ نقطه رخ داد و ۱۳۰ نفر کشته شدند». رادیو فردا. ۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۲۴۳٫۰ ۲۴۳٫۱ ۲۴۳٫۲ ۲۴۳٫۳ «Au moins 143 manifestants tués en Iran, d'après Amnesty International». lemonde.fr. لوموند. ۲۵ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «ایران آمار عفو بینالملل از کشتهشدگان اعتراضات اخیر را «ساختگی» خواند». رادیو فردا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «فرماندار بهارستان استان تهران میگوید برای تحویل پیکر قربانیان اعتراضات «پول نمیگیریم»». radiofarda.com. رادیو فردا. ۵ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۲۴۶٫۰ ۲۴۶٫۱ ۲۴۶٫۲ «آمار تازه از قربانیان اعتراضات؛ کلمه: ۳۶۶ نفر، عفو بینالملل: بیش از ۱۶۱ نفر». radiofarda.com. رادیو فردا. ۸ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۸ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ Dissident group claims Iran uprising and crackdown much bigger than reported
- ↑ شمار شهیدان قیام سراسری از ۴۰۰گذشتهاست، انتشار اسامی ۱۲۷شهید از ۲۸شهر کشور
- ↑ ۲۴۹٫۰ ۲۴۹٫۱ HRM، Iran (۲۰۱۹-۱۱-۲۹). «Several Children Reported Killed During Iran's November 2019 Protests». Iran HRM (به انگلیسی). دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۳۰.
- ↑ «نیویورکتایمز اعتراضات ایران را «بدترین» ناآرامی ۴۰ سال گذشته توصیف کرد». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
- ↑ شمار شهیدان از 1500 تن بیشتر است
- ↑ انتشار اسامی ۲۵تن دیگر از شهیدان قیام سراسری مردم ایران
- ↑ ۲۵۳٫۰ ۲۵۳٫۱ «عفو بینالملل: دستکم ۱۴۳ نفر در اعتراضات اخیر ایران کشته شدهاند». radiofarda.com. رادیو زمانه. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «پدر پویا بختیاری: پنج سال در جبههها جنگیدم، در جواب مغز پسرم را هدف گرفتند». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «Iran: Deliberate Coverup of Brutal Crackdown». hrw.org. دیدبان حقوق بشر. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ مهرابی، احسان (۱۲ آذر ۱۳۹۸). «۱۸ کودکی که در اعتراضهای آبان ۹۸ کشته شدند». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۲۹ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «(عکس و فیلم) روایت پدر نیکتا اسفندانی از دخترش». fararu.com. فرارو. ۹ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «به رغم تکذیب قوه قضائیه، خانواده اسفندانی بر «بیگناهی خون ریخته شده» دخترشان تأکید کردند». radiofarda.com. رادیو فردا. ۱۲ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «عفو بینالملل: حداقل ۲۰۸ نفر در اعتراضهای ایران کشته شدهاند». bbc.com. بیبیسی فارسی. ۱۱ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ MELISSA ETEHAD؛ RAMIN MOSTAGHIM (۲۳ نوامبر ۲۰۱۹). «What's driving Iran's crackdown on protesters? Increased unity among the political establishment». latimes.com. لسآنجلس تایمز. دریافتشده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «HRW charges Iran 'covering up' unrest deaths». news.yahoo.com (به انگلیسی). دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.
- ↑ «گزارش تحلیلی آسوشیتدپرس: اعتراضهای گسترده اخیر مردمی نشان از آمادگی برای تکرار شدن دارد». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۳۰.
- ↑ ۲۶۳٫۰ ۲۶۳٫۱ «وزارت خارجه افغانستان: ایران دربارهٔ کشتهشدن ۹ مهاجر افغان در اعتراضهای اخیر توضیح دهد». radiofarda.com. رادیو فردا. ۱۱ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۲ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «خامنهای: به برخی خانوادهها دیه پرداخت شود». dw.com. بخش فارسی دویچه وله. ۱۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «دستور خامنهای دربارهٔ کشتهشدگان اعتراضها؛ «پرداخت دیه به برخی از خانوادهها»». radiofarda.com. رادیو فردا. ۱۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «مادر پویا بختیاری: ارزش خون پسرم بیش از میلیاردها دیه است». radiofarda.com. رادیو فردا. ۱۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «یکی از بازداشتشدگان اعتراضات اخیر «زیر شکنجه» جان باخت». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۰.
- ↑ «بستگان ارشاد رحمانیان: جمجمهاش شکافته و استخوانهایش شکستهاست». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۸.
- ↑ «پیدا شدن اجساد تعداد دیگری از قربانیان اعتراضات آبان ماه؛ آمار کشتهشدگان همچنان رو به افزایش است». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۸.
- ↑ «بازداشت معترضان در ایران همچنان ادامه دارد». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۱۰ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۰ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ بازداشت گسترده معترضان در ایران ادامه دارد؛ بازداشت دستکم ۲۵ معترض دیگر در شهرهای مختلف
- ↑ «ادامه بازداشتهای گسترده معترضان در ایران؛ دستکم ۲۴۰ نفر در کرمانشاه بازداشت شدند». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۱.
- ↑ ۲۷۳٫۰ ۲۷۳٫۱ «بازداشتهای اعتراضات آبان در استان تهران «۲۰۲۱ نفر» اعلام شد». radiofarda.com. رادیو فردا. ۱۲ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «اسماعیلی: کسانی که صرفاً معترض بودند آشوبگر نیستند». mashreghnews.ir. مشرق نیوز. ۱۲ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «یک ماه از اعتراضهای آبان گذشت؛ هنوز آمار کشتهها و بازداشتشدگان اعلام نشدهاست». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۲۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ "خبرگزاری هرانا | بازداشت 136 شهروند در خوزستان تحت عنوان «عاملان تیراندازی» - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Retrieved 2019-12-13.
- ↑ «بازداشتهای اعتراضات ادامه دارد: دستگیری ۲۵۰ نفر دیگر در کرمانشاه». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۸.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «تداوم بازداشت معترضان در ایران؛ ۲۵۰ نفر در کرمانشاه دستگیر شدند | DW | 18.12.2019». DW.COM. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۸.
- ↑ "خبرگزاری هرانا | اعتراضات آبان؛ رئیس شورای قضایی لرستان بازداشت ۸ کودک در این استان را تأیید کرد - خبرگزاری هرانا" (به انگلیسی). Retrieved 2019-12-20.
- ↑ احسان مهرابی (۱۴ آذر ۱۳۹۸). «جزئیات آماری بازداشت حدود ۸۰۰۰ نفر در اعتراضهای آبان ۹۸». رادیو فردا. دریافتشده در ۱۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ نگرانی از تکرار فجایع کهریزک در اعتراضات اخیر؛ زندان فشافویه «امکانات لازم» برای «این تعداد بازداشتی» را ندارد
- ↑ «شعله سعدی: وضع زندان فشافویه فاجعهبار است». radiofarda.com. رادیو فردا. ۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۵ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۲۸۳٫۰ ۲۸۳٫۱ ۲۸۳٫۲ «نرگس محمدی، از مشاهداتش از بازداشت شدگان اعتراضات اخیر در اوین میگوید». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۱۱ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۲ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۲۸۴٫۰ ۲۸۴٫۱ «ابراز بیاطلاعی وزیر از استفاده نیروهای امنیتی از مدرسه به عنوان بازداشتگاه». radiofarda.com. رادیو فردا. ۹ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۹ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتراضها در ایران؛ عفو بینالملل: دستکم ۱۰۶ تن از معترضان کشته شدهاند» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۱-۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
- ↑ ۲۸۶٫۰ ۲۸۶٫۱ ۲۸۶٫۲ ۲۸۶٫۳ ۲۸۶٫۴ «مسئولیت مشترک روحانی و خامنهای در سرکوب خونین ۹۸». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۲.
- ↑ «افزایش قیمت بنزین؛ راهکار دولت در برابر نگرانیها چیست؟». bbc.com/persian/. بیبیسی فارسی. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «گزارشها از افزایش قیمت بعضی کالاها و خدمات پس از بالارفتن قیمت بنزین». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۲۸۹٫۰ ۲۸۹٫۱ ۲۸۹٫۲ «علی لاریجانی از افزایش قیمت اجناس شرکتهای دولتی خبر داد». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «نماینده مجلس: کرایه وسایل نقلیه ۳۰ درصد افزایش یافتهاست». radiofarda.com. رادیو فردا. ۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «کمیسیون تجارت الکترونیکی: خسارت غیرمستقیم قطع اینترنت ۳۰ هزار میلیارد تومان است». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «قطع اینترنت در ایران: ضرر و زیان ۱۱۳ ساعت خاموشی». دویچه وله فارسی. ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «سایه سنگین قطعی اینترنت بر کاهش ۱۱۴۶۹ میلیارد ریالی ارزش معاملات خرد بورس تهران». تابناک. ۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «خسارتهای ناشی از اغتشاشات هنوز بهطور کامل برآورد نشده». ایلنا. ۲۹ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتراضات در ایران؛ واکنشهای داخلی و خارجی و ادامه قطع اینترنت». بیبیسی فارسی. ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «۸۰ فروشگاه زنجیرهای در اغتشاشات به آتش کشیده شد». خبرگزاری مهر. ۲۹ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ Khamenei.ir (۲۰۱۹-۱۱-۱۷). «بیانات رهبر انقلاب دربارهٔ مسائل پیشآمده پس از اجرای طرح مدیریت مصرف سوخت». farsi.khamenei.ir. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.
- ↑ «حمایت آیتالله خامنهای از افزایش قیمت بنزین» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۱-۱۷. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.
- ↑ Khamenei.ir (۲۰۱۹-۱۱-۲۷). «بیانات در دیدار بسیجیان». farsi.khamenei.ir. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.
- ↑ «روحانی: من هم مثل مردم، صبح جمعه فهمیدم قیمت بنزین تغییر کرده» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۱-۲۷. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.
- ↑ «خبرگزاری فارس - رئیسجمهور: من هم مثل مردم صبح جمعه دیدم که قیمت بنزین تغییر کردهاست». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۱۱-۲۷. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.
- ↑ «واکنش موسوی». ۱۳۹۸-۰۹-۰۹.
- ↑ «پیام میرحسین موسوی در واکنش به وقایع اخیر کشور؛ جنایتی یادآور کشتار میدان ژاله پس از تصمیمی کاسبکارانه». کلمه. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۳۰.
- ↑ «بیانیه شدیدالحن جمعی از هنرمندان ایران در اعتراض به سرکوب معترضان». ۳۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۱ دسامبر ۲۰۱۹ – به واسطهٔ www.bbc.com.
- ↑ «بیانیه هنرمندان ایران: جوانان معترض به کدام گناه کشته شدهاند؟». dw.com. دویچه وله. دریافتشده در ۱۰ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «مطهری: افتضاحی را که شده، باید برای حفظ نظام جمع کنیم». dw.com. بخش فارسی دویچه وله. ۱۲ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «مطهری: اختیار افزایش قیمت حاملهای انرژی را مجلس به دولت داد». isna.ir. ایسنا. ۱۲ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «خبرگزاری فارس - خطیب جمعه تهران: گران شدن بنزین تصمیمی است که دولت و مجلس گرفتهاند». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۹-۱۱-۱۵. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۵.
- ↑ «زنده انتقاد مرجع تقلید در دومین روز اعتراض: «تا دیر نشده، تجدید نظر کنید»». radiofarda.com. رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «خیلی وقت است که مجلس در رأس امور نیست/ مجلس بعدی را تعطیل کنید». ilna. ایلنا. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «قدیانی: گرانی بنزین برای تأمین هزینه جاهطلبیهای خامنهای است». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۶.
- ↑ «خاتمی:نظام اسلامی بیدی نیست که با این شرارتهای احمقانه بلرزد/ هیچکس با اعتراض قانونی مخالف نیست». ایسنا. ۲۰۱۹-۱۱-۲۲. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۲.
- ↑ «ناآرامیها در ایران؛ پمپئو از ایرانیها خواست عکس و ویدئو بفرستند». یورونیوز. ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «مهدی کروبی سخنان فرمانده سپاه را 'سفیهانه' خواند». bbc.com/persian. بیبیسی فارسی. ۷ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۸ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «محمد خاتمی به براندازان حمله و از خامنهای برای مقابله با اعتراضات ستایش کرد». dw.com. بخش فارسی دویچه وله. ۱۴ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «نگرانی «عمیق» گزارشگران سازمان ملل از سرکوب اعتراضات در ایران». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ «گروهی از برندگان جایزه صلح نوبل به سرکوب شدید مردم و قطعی اینترنت در ایران اعتراض کردند». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۷.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «اعتراض برندگان نوبل صلح به سرکوب و قطعی اینترنت در ایران | DW | 26.11.2019». DW.COM. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۷.
- ↑ «انتقاد ترامپ به اعمال خشونت حکومت و قطعی اینترنت در ایران». دویچه وله فارسی. ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ آمریکا، صدای (۲۰۱۹-۱۱-۱۶). «واکنش مایک پمپئو به اعتراضات دو روز اخیر مردم ایران: ایالات متحده در کنار شما است». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۶.
- ↑ «واکنش سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به قطع اینترنت توسط ایران: بگذارید مردم حرفشان را بزنند». صدای آمریکا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.
- ↑ «آمریکا اقدام حکومت ایران در قطع اینترنت را محکوم کرد». رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.
- ↑ ۳۲۳٫۰ ۳۲۳٫۱ «واکنش دو عضو جمهوریخواه کنگره به اعتراضات ایران: مردم به تنگ آمدهاند». صدای آمریکا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.
- ↑ ۳۲۴٫۰ ۳۲۴٫۱ ۳۲۴٫۲ ۳۲۴٫۳ «حمایت دموکراتهای نامزد ریاست جمهوری آمریکا از معترضان در ایران». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ ۳۲۵٫۰ ۳۲۵٫۱ ۳۲۵٫۲ «چهار نامزد حزب دموکرات آمریکا هم واکنش نشان دادند: حمایت از معترضان در ایران، اعتراض به جمهوری اسلامی». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ ۳۲۶٫۰ ۳۲۶٫۱ نانسی پلوسی از آمار کشته شدگان در اعتراضات اخیر ایران ابراز نگرانی کرد
- ↑ نانسی پلوسی: نگرانی جدی از گزارشها درباره کشته شدن بیش از ۱۰۰ معترض در ایران
- ↑ «هفت سناتور جمهوریخواه آمریکا از پرزیدنت ترامپ خواستند مسئولان ایرانی عامل قطع اینترنت را تحریم کند». صدای آمریکا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۵.
- ↑ "U.S. imposes sanctions on Iran's information minister" (به انگلیسی). 2019-11-22. Retrieved 2019-11-22.
- ↑ «انتقاد شدید دولت آلمان از اعمال خشونت علیه معترضان در ایران». دویچه وله فارسی. ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «اتحادیه اروپا از ایران خواست به خشونت علیه معترضان پایان دهد». دویچه وله فارسی. ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ناصر اعتمادی (۲۰ نوامبر ۲۰۱۹). «فرانسه از تهران خواست حقوق سیاسی و مدنی مردم ایران را رعایت کند». رادیو بینالمللی فرانسه. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «فرانسه بازگشت تحریمهای جهانی علیه ایران را بررسی میکند» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۱-۲۸. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۸.
- ↑ LIVE: Yellow Vests march in Paris one week after first anniversary (به فرانسوی), retrieved 2019-11-24
- ↑ «ملک سلمان: ایران بداند که پیامدهای تصمیماتش گریبانش را خواهد گرفت». العربیه فارسی. ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «نتانیاهو: به خاکوخون کشیده شدن معترضان ایرانی سندی دیگر از هویت رژیم جمهوری اسلامی است». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «پیام اسرائیل به مردم ایران: ما در کنار شما ایستادهایم». صدای آمریکا. ۲۸ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «هشدار ظریف به کشورهایی که از اعتراضات ایران حمایت میکنند». بیبیسی فارسی. ۲۸ آبان ۱۳۹۸. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «رضا پهلوی: جمهوری اسلامی فقر و رنج را برای ایرانیان رایگان کردهاست». radiofarda.com. رادیو فردا. بایگانیشده از روی نسخه اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «پیام رضا و فرح پهلوی دربارهٔ اعتراضات ایران علیه گرانی بنزین». fa.rfi.fr. رادیو فرانسه. دریافتشده در ۲۵ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «کانون نویسندگان ایران: به سرکوب مردم معترض پایان دهید». دویچه وله فارسی. ۳۰ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «اعتراضات در ایران؛ واکنشهای داخلی و خارجی و ادامه قطع اینترنت». بیبیسی فارسی. ۲۰ نوامبر ۲۰۱۹. دریافتشده در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ Iran could be on the brink of overthrowing its authoritarian government, and the people need U.S. support
- ↑ اطلاعیهی مرکز همکاری احزاب کردستان ایران پیرامون اعتراضات گسترده به گران شدن نرخ بنزین، وبسایت مرکزی حزب دموکرات کردستان (حدک).
- ↑ «سندیکای شرکت واحد: نظام فریبکار است و اعتراضات را به رسمیت نمیشناسد». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۰۱.
- ↑ «کانون نویسندگان: ایران داغدار فجایع ارعاب و سرکوب است». dw.com. دویچه وله فارسی. ۱۰ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۰ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «ایرانیان در شهرهای مختلف جهان از معترضان داخل ایران حمایت کردند + ۱۵ ویدئو». voanews.com. صدای آمریکا. ۳۰ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «ایران: تجمعات ایرانیان خارج از کشور در حمایت از اعتراضات؛ نانسی پلوسی از سرکوب معترضان ابراز نگرانی کرد». fa.rfi.fr. رادیو بینالمللی فرانسه. ۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «ادامه تجمعات ایرانیان خارج در حمایت از اعتراضات ایران». radiofarda.com. رادیو فردا. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۳۵۰٫۰ ۳۵۰٫۱ «حمایت از اعتراضهای مردمی ایران، در شهرهای آمریکا و دیگر نقاط جهان». voanews.com. صدای آمریکا. دریافتشده در ۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «گردهمایی در کلن در ابراز همبستگی با معترضان ایران». dw.com. دویچه وله. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «همبستگی ایرانیان ساکن کانادا با اعتراضات مردمی ایران». radiozamaneh.com. رادیو زمانه. ۱ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «ادامه حمایت ایرانیان خارج کشور از اعتراض مردم ایران علیه جمهوری اسلامی». voanews.com. صدای آمریکا. ۳ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۴ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۳۵۴٫۰۰ ۳۵۴٫۰۱ ۳۵۴٫۰۲ ۳۵۴٫۰۳ ۳۵۴٫۰۴ ۳۵۴٫۰۵ ۳۵۴٫۰۶ ۳۵۴٫۰۷ ۳۵۴٫۰۸ ۳۵۴٫۰۹ ۳۵۴٫۱۰ «شعارهای آبان ۹۸؛ معترضان اصل حکومت را نشانه رفتند». radiofarda.com. رادیو فردا. ۲۷ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ۳۵۵٫۰ ۳۵۵٫۱ رادیوفردا (۲۰۱۹-۱۱-۱۶). «قطع گسترده اینترنت در ایران؛ گزارشهای غیررسمی از کشته شدن «۱۰ معترض در روز شنبه»». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.
- ↑ «اعتراضات مرگبار در ایران: حمله به بانکها و شعار «مرگ بر خامنهای» - سیاست». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۹-۱۱-۱۶. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.
- ↑ «اعتراض در ایران علیرغم سرکوب ادامه دارد». radiozamaneh.com. رادیو زمانه. ۲۶ آبان ۱۳۹۸. دریافتشده در ۳ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ ««رضاشاه روحت شاد» یعنی نارضایتی از اشرافیت مذهبی». euronews.com. یورونیوز. دریافتشده در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ ۳۵۹٫۰ ۳۵۹٫۱ ۳۵۹٫۲ ۳۵۹٫۳ «تجمع اعتراضی دانشجویان چندین دانشگاه ایران در «روز دانشجو»». رادیو فردا. ۱۶ آذر ۱۳۹۸. دریافتشده در ۱۶ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ نگاهی به شعارهای معترضان در اعتراضات اخیر: از «آخوند باید گم بشه» تا «رهبر بی کفایت، نمیخوایم» صدای آمریکا
- ↑ «ترانهای برای همهٔ هیچکسها». رادیو فردا. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۲.
- ↑ ماهرویان، پوریا (۲۰۱۹-۱۲-۱۱). «'دستاشو مشت کرده'؛ کلام تلخ 'هیچکس'» (به انگلیسی). دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۲.
پیوند به بیرون
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران موجود است. |