علی شمخانی

امیر علی شمخانی
چهارمین دبیر شورای عالی امنیت ملی
متصدی
شروع به کار ۱۹ شهریور ۱۳۹۲
رئیس جمهور	حسن روحانی
پس از	سعید جلیلی
وزیر دفاع
مشغول به کار ۲۹ مرداد ۱۳۷۶ – ۲ شهریور ۱۳۸۴
رئیس جمهور	سید محمد خاتمی
پس از	محمد فروزنده
پیش از	مصطفی محمدنجار
وزیر سپاه پاسداران
مشغول به کار ۲۹ شهریور ۱۳۶۷ – ۷ شهریور ۱۳۶۸
رئیس جمهور	سید علی خامنه‌ای
نخست‌وزیر	میرحسین موسوی
پس از	محسن رفیقدوست
پیش از	انحلال وزارتخانه
اطلاعات شخص
زاده	علی شمع‌خانی ۶ مهر ۱۳۳۴ (۶۲ ساله) اهواز، ایران
ملیت	ایرانی
حزب سیاسی	مستقل
دیگرعضویت‌های سیاسی	سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی (۱۳۵۸–۱۳۶۰)
محل تحصیل	دانشگاه شهید چمران اهواز دافوس دانشگاه عالی دفاع ملی
هیئت دولت	دولت چهارم، دولت هفتم، دولت هشتم.
مذهب	اسلام (شیعه)
جوایز مردمی	نشان ملک عبدالعزیز
خدمات نظامی
وفاداری	ایران
خدمت/شاخه	سپاه پاسداران (۱۳۵۷–۱۳۶۸) ارتش (۱۳۶۸–۱۳۷۶) ستاد کل (۱۳۶۷–۱۳۶۸؛ ۱۳۸۴–۱۳۹۲)
سال‌های خدمت	۱۳۵۷–۱۳۷۶؛ ۱۳۸۴–۱۳۹۲
درجه	دریابان
فرمانده	نیروی زمینی سپاه نیروی دریایی سپاه نیروی دریایی ارتش
جنگ‌ها/عملیات‌ها	جنگ ایران و عراق
نشان‌های نظامی	نشان فتح (درجه یک) نشان فتح (درجه دو) (دو بار دریافت کرد)

علی شمع‌خانی (زادهٔ ۶ مهر ۱۳۳۴ اهواز) معروف به علی شمخانی نظامی و سیاست‌مدار ایرانی است، که هم‌اکنون بعنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی و نماینده رهبر ایران در این شورا فعالیت می‌کند.

وی دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مدیریت از دانشگاه چمران اهواز است و دوره‌های آموزش نظامی را در دانشکده فرماندهی و ستاد (دافوس) و دانشگاه عالی دفاع ملی، در حوزه استراتژی نظامی گذرانده است.

او در طول جنگ ایران و عراق، از اعضای سپاه پاسداران بود و فرماندهی سپاه خوزستان را برعهده داشت. پس از جنگ، به ارتش منتقل شد و در فاصله سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ فرماندهی نیروی دریایی ارتش و از سال ۱۳۶۹ با حفظ سمت، فرماندهی نیروی دریایی سپاه پاسداران را نیز عهده‌دار بود. در فاصله سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ در دولت هفتم و هشتم به ریاست سیدمحمد خاتمی، بعنوان وزیر دفاع ایران فعالیت می‌کرد. از دیگر سوابق وی می‌توان به ریاست مرکز مطالعات راهبردی نیروهای مسلح و عضویت شورای راهبردی روابط خارجی ایران اشاره کرد.

زندگی‌نامه

علی شمخانی متولد ۱۳۳۴ در شهر اهواز می‌باشد و از عرب‌های ایرانی است.

فرماندهی نیروی دریایی ارتش

علی شمخانی یک سال پس از پایان جنگ ایران و عراق (سال ۱۳۶۸) با حکم سید علی خامنه‌ای، ضمن انتقال از سپاه پاسداران به ارتش، فرماندهی نیروی دریایی ارتش را عهده‌دار شد.

وی چند ماه پس از تصدی فرماندهی نیروی دریایی ارتش، در اجرای راهبرد جدید دریایی ایران، فرماندهی مشترک نیروی دریایی ارتش و سپاه و قرارگاه دریایی خاتم‌الانبیا را عهده‌دار شد و در مدت فرماندهی هشت ساله، در قرارگاه دریایی خاتم‌الانبیا، تشکیلات رزمی نیروهای دریایی ارتش و سپاه را با ایجاد تحول اساسی در سلاح‌ها، تاکتیک‌ها و عملیات مشترک دو نیرو، تجدید سازمان نمود. وی این سمت را تا زمان تصدی وزارت دفاع در دولت سید محمد خاتمی برعهده داشت.

هشتمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری

علی شمخانی در هشتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران شرکت کرد، اما از سید محمد خاتمی شکست خورد و پس از خاتمی و احمد توکلی در رتبه سوم قرار گرفت. با این حال خاتمی مجدداً شمخانی را به عنوان وزیر پیشنهادی دفاع به مجلس معرفی نمود و در کابینه دوم خاتمی نیز دوباره به سمت وزارت دفاع منصوب گردید.

تحصیلات

علی شمخانی علاوه بر طی دوره دانشکده فرماندهی و ستاد (دافوس) و دانشگاه عالی دفاع ملی (استراتژیک نظامی) دارای دانشنامه مهندسی از دانشگاه چمران اهواز و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت نیز می‌باشد.

شمخانی مؤلف نخستین دکترین استراتژی دریایی جمهوری اسلامی ایران و دکترین تطبیق استراتژی آمریکا و شوروی سابق می‌باشد. وی علاوه بر تألیف مجموعه کتاب‌هایی در مورد مدیریت استراتژیک و چندین مقاله علمی در مورد مباحث راهبردی و بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، در دانشگاه‌های مختلف علوم نظامی و راهبردی، به تدریس اشتغال دارد.

دریافت مدال عبدالعزیز از پادشاه عربستان

علی شمخانی اولین وزیر ایرانی است که به دلیل نقش برجسته‌ای که در طراحی و اجرای سیاست تنش زدائی و توسعه روابط با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به عهده داشت، بالاترین نشان دولتی (مدال عبدالعزیز) را از پادشاه وقت عربستان سعودی دریافت کرد.

گفتگوهای جنجالی دربارهٔ انتخابات ۱۳۸۸

در برنامه دیروز، امروز، فردا، وحید یامین‌پور، مجری برنامه که سعی داشت شمخانی را وارد مسایل سیاسی روز کند و جریان فتنه را مطرح کند، از شمخانی پرسید که آیا واژه فتنه را قبول دارید؟ شمخانی نیز در پاسخ وی ضمن اجتناب از بکار بردن واژه فتنه دربارهٔ مسائل پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ گفت: «می‌دانم تو به دنبال چه هستی. من وارد این بحث‌ها نمی‌شوم. بسیجی باید حق گو، حق خواه و حق شنو باشد.» یامین پور در جواب پرسید که آیا در سال گذشته حرف حق را زده‌اید که شمخانی در پاسخ گفت: «بله.»

همچنین شمخانی در برنامه تلویزیونی شناسنامه که در ۳ خرداد ۱۳۹۲ پخش شد حضور یافت. او در این مصاحبه بشدت استفاده از الفاظی همچون فتنه گر، ساکت فتنه، انحرافی و … را محکوم کرد و گفت: «دشمنان ما دشمن ریش ما هستند، چه ریش اصلاح طلب و چه ریش اصولگرا، نباید به بهانه‌های مختلف افراد را از قطار انقلاب پیاده کرد.»

شمخانی در ۹ دی ۱۳۹۲ در مورد رفع حصر موسوی و کروبی، در پاسخ به خبرنگاران گفت:

من آدم اقدام هستم و آدم حرف نیستم.

دبیری شورای عالی امنیت ملی

در روز ۱۹ شهریور ۱۳۹۲ حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در حکمی علی شمخانی را به سمت دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران منصوب کرد، تا شمخانی جایگزین سعید جلیلی گردد. وی در شرایطی مسئول دبیرخانه این شورا شد، که مذاکرات هسته‌ای بین ایران و گروه ۱+۵ به وزارت امور خارجه و محمد جواد ظریف سپرده شده بود. البته بنا بر گفته وزیر امور خارجه، تعیین سطح، حدود و روش‌های مذاکرات هسته‌ای، با وزارت امور خارجه است که بر اساس نیاز مذاکرات تعیین می‌شود، ولی هدایت و سیاست‌گذاری پرونده هسته‌ای همچنان بر عهده شورای عالی امنیت ملی، به ریاست رئیس جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.

از جمله مهمترین وظایف شمخانی در زمان تصدیش در این پست، برقراری پیوند و رابطه دوستانه بین دولت و سایر ارکان حکومتی در ایران بود. در عرصهٔ بین‌المللی، وی مسئول ایفای نقش ایران در جنگ داخلی سوریه و حمله به شمال عراق (۲۰۱۴) در حوزه سیاسی بود و همکاری نزدیکی با قاسم سلیمانی (مسئول حوزه نظامی) داشت.

ارجاع پروندهٔ موسوی و کروبی

پس از انتصاب شمخانی به دبیری شورای عالی امنیت ملی، محمدتقی کروبی، فرزند مهدی کروبی در صفحه فیس‌بوک خود، از ارجاع پرونده میرحسین موسوی و مهدی کروبی به شورای عالی امنیت ملی خبر داد. وی در صفحه فیس بوک خود نوشته بود که شنیده شد که رهبر انقلاب موافقت خود را با ارجاع پرونده موسوی و کروبی به شورای عالی امنیت ملی اعلام کرده‌اند تا این شورا با دبیر جدید به موضوع آن‌ها ورود ماهوی داشته باشد. او همچنین نوشت: «انتخاب آقای شمخانی به عنوان فردی لایق و توانمند که در دوران جنگ سابقه ارزشمندی داشته و همواره در کنار مردم و کشور بوده هم جای تقدیر و تشکر دارد و هم امیدی برای رفع حصر موسوی و کروبی است.»

انتقاد از تشریفات مقامات

شمخانی در اظهار نظری گفت: «من مسئول امنیت کشور هستم. این که منافقین ترور می‌کردند مربوط به دهه ۶۰ است و دیگر نمی‌توانند ترور کنند. ضمن این که ما دستگاه‌های امنیتی قوی داریم، برای چه می‌ترسیم؟ حال تصویری در شبکه‌های اجتماعی در حال دست به دست شدن است که علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی را در حالی که سوار بر مترو است نشان می‌دهد. این تصویر گویای این است که شمخانی به گفته خود پایبنده بوده و خود پیشقدم استفاده از وسیله نقلیه‌ای چون مترو شده است؛ آن هم بدون محافظ.

سوابق و مسئولیت‌ها

• فرمانده سپاه خوزستان در جنگ ایران و عراق.
• قائم‌مقام فرماندهی سپاه پاسداران و وزیر سپاه در کابینه میرحسین موسوی.
• فرمانده نیروی دریایی ارتش (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶).
• فرماندهی نیروی دریایی سپاه (۱۳۶۹ تا ۱۳۷۶).
• وزیر دفاع دولت هفتم و هشتم (۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴).
• رئیس مرکز مطالعات راهبردی نیروهای مسلح.
• عضو شورای راهبردی روابط خارجی ایران.
• دبیر شورای عالی امنیت ملی.
• عضو هیئت مدیره سازمان منطقه آزاد اروند

جستارهای وابسته

• محسن رضایی
• محمد فروزنده

پیوند به بیرون

• علی شمخانی کیست؟ باشگاه خبرنگاران جوان

مناصب نظامی
پیشین: یوسف کلاهدوز	جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران ۱۳۶۰ – ۱۳۶۸	پسین: سید یحیی صفوی
پیشین: سید یحیی صفوی	فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران ۱۳۶۵ – ۱۳۶۷	پسین: سید یحیی صفوی سرپرست
عنوان جدید	معاون اطلاعات و عملیات ستاد فرماندهی کل قوا ۱۳۶۷ – ۱۳۶۸	پسین: حسین امیرمؤید
پیشین: محمدحسین ملک‌زادگان	فرمانده نیروی دریایی ارتش ۱۳۶۸ – ۱۳۷۶	پسین: عباس محتاج
پیشین: حسین علایی	فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران ۱۳۶۹ – ۱۳۷۶	پسین: علی‌اکبر احمدیان
مناصب سیاسی
پیشین: محسن رفیقدوست	وزیر سپاه پاسداران ۱۳۶۷ – ۱۳۶۸	انحلال وزارتخانه
پیشین: محمد فروزنده	وزیر دفاع ۱۳۷۶ – ۱۳۸۴	پسین: مصطفی محمدنجار
عنوان جدید	رئیس کمیسیون دفاعی-امنیتیِ شورای راهبردی روابط خارجی ۱۳۸۵ – ۱۳۹۲	پسین: احمد وحیدی
پیشین: سعید جلیلی	دبیر شورای عالی امنیت ملی ۱۳۹۲ – تاکنون	در حال تصدی
پیشین: حسن روحانی	نماینده ولی فقیه در شورای عالی امنیت ملی ۱۳۹۲ – تاکنون متصدی همزمان: سعید جلیلی
پیشین: احمد وحیدی	رئیس کمیسیون سیاسی، دفاعی و امنیتیِ مجمع تشخیص مصلحت نظام ۱۳۹۶ – تاکنون
سِمَت‌های علمی
بلا تصدی آخرین تصدی توسط: سید حسن فیروزآبادی	رئیس مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی ۱۳۸۴ – ۱۳۹۲	پسین: احمد وحیدی