آتنا دائمی

آتنا دائمی
زادهٔ	۱۳۶۷ ‏(۳۴–۳۵ سال) تهران، ایران
تحصیلات	دیپلم
پیشه	فعال حقوق کودکان فعال سیاسی و مدنی
شناخته‌شده برای	زندانی سیاسی
مخالف(ها)	نظام جمهوری اسلامی ایران
مجازات(های) جزایی	۵ سال حبس تعزیری

فاطمه دائمی خشکنودهانی (زادهٔ ۱۳۶۷) معروف به آتنا دائمی، فعال مدنی، فعال حقوق کودکان، فعال حقوق بشر و از زندانیان سیاسی سابق است. دائمی از آذر ۱۳۹۳ در زندان بود و پس از پنج سال از زندان آزاد شد.

زندگی‌نامه

فاطمه دائمی خشکنودهانی که به آتنا دائمی مشهور است در ۱۳۶۷ در تهران به دنیا آمد. وی دو خواهر دارد. پدر و مادرش هر دو به شغل آزاد اشتغال داشتند. دائمی تا مقطع دیپلم درس خواند و به سبب مشکلات اقتصادی پدر، به جای رفتن به دانشگاه، مشغول به کار شد و در باشگاه ورزشی انقلاب، در سمت منشی فعالیت کرد. دائمی همچنین در کنار مادرش فعالیت‌های آرایش‌گری نیز انجام می‌داد تا اینکه با تعدادی از همسن و سالان و دغدغه‌مندانی مانند خود در شبکه‌های اجتماعی آشنا شد؛ افرادی که گرایش‌های اعتراضی مشترکی داشتند و بر سر علائقی چون ترانه‌های شاهین نجفی، خواننده معترض ایرانی گردهم آمده بودند، علاقه‌ای که بعدها یکی از اتهامات او نیز شد. دائمی و دوستانش سعی کردند دغدغه‌های خود را در خیابان جاری کنند. با گروه‌های مختلف مدنی ارتباط گرفتند و در برگزاری و برپایی تجمعات نیز شرکت کردند؛ از جمله دو تجمع مربوط به اتفاقات کوبانی. حوزه مربوط به حقوق کودکان نیز از جمله دل مشغولی‌های اصلی وی بود و برپا کردن کلاس‌های آموزشی نقاشی یا نمایشگاه‌های نقاشی برای کودکان کار و خیابان، از جمله کارهایی بود که او در این حوزه انجام داد. پخش یک شب‌نامه در اعتراض به یک حکم اعدام نیز از دیگر فعالیت‌های آن‌ها بود. این فعالیت‌ها که به گفته یکی از دوستان و هم‌بندیان سابق آتنا دائمی، در عرض چندماه انجام شده بود، نگاه‌های سنگین امنیتی را متوجه او کرد و دائمی در مهر ۱۳۹۳ بازداشت و به بند دو-الف سپاه پاسداران منتقل شد.

بازداشت و محکومیت‌ها

آتنا دائمی، ۲۹ مهر ۱۳۹۳ بازداشت و ۸۶ روز در سلول انفرادی بند دو الف تحت بازجویی بود. وی در ۲۸ دی ۱۳۹۳ پس از پایان بازجویی‌ها به بند زنان زندان اوین منتقل شد.

این فعال مدنی پس از چندین‌بار به تعویق افتادن جلسه دادگاه ۲۳ اسفند ۹۳ در دادگاهی به ریاست مقیسه، قاضی شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب تهران، با حضور وکیل خود و دیگر متهمین این پرونده به نام‌های امید علی‌شناس، ئاسو رستمی و علی نوری محاکمه شد. وی به دلیل فعالیت‌های مدنی مسالمت‌آمیز، به اتهام «تبلیغ علیه نظام، اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی، توهین به رهبری، توهین به بنیانگذار جمهوری اسلامی و اختفای ادله جرم» به ۱۴ سال زندان محکوم شد.

پیش‌تر، قاضی دادگاه تجدیدنظر با تبدیل قرار بازداشت به وثیقه موافقت کرد و به این ترتیب این فعال مدنی پس از شانزده ماه بازداشت در تاریخ ۲۶ بهمن‌ماه سال گذشته از بند زنان زندان اوین آزاد شد.

در شعبه ۳۶ دادگاه تجدیدنظر استان تهران بر اساس حکم قضات قمی‌زاده و حوزوان برای چهار فعال مدنی، حکم این فعال مدنی به ۷ سال تقلیل یافت.

خرداد ۱۳۹۹ بر اساس گزارش صدای آمریکا، پدر دائمی گفته‌است، هفتمین پرونده به اتهام «اخلال در نظم زندان از طریق شعار علیه جمهوری اسلامی در شب ۲۲ بهمن سال ۹۸» برای دخترش، آتنا، تشکیل شده‌است. در ۱۱ تیر ۱۳۹۹ به وکیل آتنا دائمی حکمی ابلاغ شد که در آن آتنا به ۲ سال زندان اضافه بر حکم قبلی و ۷۴ ضربه شلاق به اتهام «تبلیغ علیه نظام و اخلال در نظم زندان» محکوم شد. این حکم بنابر شکایت وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی بوده‌است.

آزادی با قرار وثیقه

دائمی بهمن ۱۳۹۴ شانزدماه پس از بازداشت با قرار وثیقه از زندان آزاد شد، قاضی دادگاه تجدیدنظر با تبدیل قرار بازداشت به وثیقه موافقت کرده بود.

مادر آتنا دائمی پس از آزادی او در مصاحبه‌ای گفته: او فقط ۲۷ سال دارد. معلوم نیست چقدر دیگر باید در زندان بماند. آتنا اصلاً جایش زندان نیست چون نه فعال سیاسی بود، نه عضو حزب و گروه سیاسی و نه اصلاً الفبای سیاست را می‌دانست.

این آزادی نزدیک به یکسال ادامه یافت تا آذر ۱۳۹۵ دائمی برای اجرای حکم هفت سال حبس خود بار دیگر بازداشت و زندانی شد.

تبعید

در ۲۷ اسفند ۱۳۹۹، آتنا دائمی از زندان اوین به زندان لاکان در رشت منتقل شد. انسیه دائمی خواهر آتنا در حساب توئیتر خود نوشت:

اقتداری دیگر از سربازان حکومت جمهوری اسلامی ایران، آتنا دائمی شب گذشته با پابند و دستبند در زندان اوین جمهوری اسلامی بازداشت شد و به زندان لاکان رشت تبعید شد. برای نشان دادن اقتدار بیشتر تماس تلفنی او را نیز قطع کرده‌اند و وسایل شخصیش را هم تحویل نگرفتند.

اعتصاب غذا و حمایت‌ها

آتنا دائمی از ۱۹ فروردین تا ۱۰ خرداد ۱۳۹۶ به مدّت ۵۴ روز در اعتصاب غذا بود. دائمی به نشانه اعتراض به محکومیت اعضای خانواده‌اش اعتصاب غذا کرده بود که در نهایت با اعلام حکم برائت خواهرانش به وی، اعتصاب خود را شکست. ۲۷ اردیبهشت نامه‌ای از طرف عفو بین‌الملل نوشته شد مبنی بر لزوم انتقال آتنا دائمی به بیمارستان و همچنین اتفاقاتی که در زندان برای وی رخ داده نشان می‌دهد این فعال مدنی در شب چهلم اعتصاب غذا تهوع خون داشت.

اعتصاب غذا در اعتراض به قطعی تلفن زندان

در ۲۱ مرداد ۱۴۰۰ وی در زندان لاکان رشت به گفتهٔ خودش دست به اعتصاب غذای نامحدود زد، او در اعتراض به قطعی مکرر تلفن و مدیریت ناکارآمد زندان اعتصاب غذا کرده بود و ۲۶ مرداد ۱۴۰۰ به این اعتصاب غذا پایان داد.

حمایت از زندانیان اعتصابی گوهردشت

به دنبال اعتصاب غذای زندانیان سیاسی زندان گوهردشت کرج در اعتراض به فشارهای اعمال‌شده از سوی مسؤلین زندان و انتقال آن‌ها به بند فوق امنیتی، آتنا دائمی، گلرخ ایرایی و مریم اکبری منفرد از زندان اوین در نامه‌ای خواستار رسیدگی به وضعیت این زندانیان شدند.

بیماری

دائمی از سرگیجه و بی‌حسی در ناحیه چشم راست رنج می‌برد. پزشکی در زندان قرچک ورامین در سال ۲۰۱۸ میلادی برای او ام‌آرآی درخواست کرده بود اما برای این آزمایشها و معاینات به بیمارستان منتقل نشد. همچنین، مقامات قضایی ناظر بر زندان، درخواست خانواده وی برای ملاقات و انتقال او به بیمارستان را نپذیرفته‌اند.

واکنش‌ها

• در ۱۹ اسفند ۱۳۹۶، عفو بین‌الملل با صدور بیانیه‌ای ضمن انتقاد جدی از وضعیت نگهداری آتنا دائمی و گلرخ ایرایی، دو فعال حقوق بشر، در شرایط نامناسب و غیربهداشتی در زندان قرچک ورامین، از مقامات جمهوری اسلامی ایران خواستار آزادی بی‌درنگ آنها شده‌است.
• در اواخر اسفند ۱۳۹۷، پی‌یر آنتونیو پانزری، رئیس کمیته حقوق بشر پارلمان اروپا با انتشار اطلاعیه‌ای از وضعیت آتنا دائمی و گلرخ ابراهیمی ایرایی، به شدت ابراز نگرانی کرده‌است. در این اطلاعیه آمده‌است: «من به‌شدت از حبس آتنا دائمی و گلرخ ابراهیمی ایرایی در زندان شهر ری و رفتار ظالمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز با آنها نگران هستم. سازمان‌های معتبر حقوق بشری آنها را زندانیان عقیدتی می‌دانند. این دو تن به‌خاطر فعالیت صلح‌آمیز حقوق بشری خود حکم‌های طولانی زندان را می‌گذرانند.» رئیس کمیته حقوق بشر پارلمان اروپا در ادامه از دولت‌مردان ایران خواستار آزادی فوری و بدون قید و شرط آنها شده‌است. او در اطلاعیه خود تأکید کرده‌است: «آتنا دائمی و گلرخ ابراهیمی ایرایی همچنین باید به‌خاطر ضعف و وضعیت رو به وخامت جسمی ناشی از اعتصاب غذای طولانی و بدرفتاری، از جمله آزارها و حمله‌های فیزیکی زندانیان دیگر و پاسداران زندان، باید از مراقبت پزشکی کافی برخوردار شوند. من از ادارهٔ زندان و مسؤولان مربوط می‌خواهم تماس منظم آنها را با اعضای خانواده این زندانیان، از جمله از طریق ملاقات و تلفن، تضمین کنند و همچنین اقدام‌های فوری برای بهبود شرایط حبس و وضعیت زندان شهر ری را در پیش بگیرند.»
• سازمان ملل متحد: میشل فورست، دوبرافکا شیموویچ، دیوید کی و نیلس مزلر، گزارشگران ویژه سازمان ملل متحد در ۲۸ اسفند ۱۳۹۶ در بیانیه‌ای گفته‌اند آتنا دائمی و گلرخ ایرایی، پس از انتشار گزارش‌ها در مورد رفتارهای غیرانسانی با آن‌ها، از زندان اوین به شهر ری انتقال داده شده‌اند. ناظران سازمان ملل گفته‌اند این دو هدف ضرب و شتم نگهبانان قرار گرفته و سپس به بند عمومی فرستاده شده‌اند. این چهار تن می‌گویند تلاش کرده‌اند در این مورد با مقام‌های ایران گفتگو کنند، اما این تلاش‌ها نتیجه‌ای نداشته‌است. آنها تأکید کرده‌اند که پرونده این دو فعال حقوق بشری، نمونه‌ای از رویه جاری آزار و اذیت، ارعاب و زندانی‌کردن کسانی‌ست که در دفاع از حقوق بشر و حمایت از زندانیان عقیدتی در ایران فعالیت می‌کنند.
• روز دوشنبه مهر ۱۴۰۰ عفو بین‌الملل با انتشار بیانیه‌ای خطاب به خامنه‌ای نوشت: «آتنا دائمی دور از خانواده‌اش، ناعادلانه در زندان لاکان رشت به خاطر فعالیت‌های‌اش از جمله محکوم کردن نقض حقوق بشر در ایران زندانی شده‌است». عفو بین‌الملل بار دیگر از مقامات جمهوری اسلامی ایران خواست که آتنا دائمی را فوراً و بدون و قید و شرط آزاد کنند.

جستارهای وابسته

• شکنجه دولتی در ایران معاصر
• مدافعان حقوق بشر
• فهرست زندانیان سیاسی ایران
• حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران
• نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران

منابع

• «Iran refuses hospital transfer for jailed human rights defender on hunger strike for 40 days». عفو بین‌الملل. ۱۷ مه ۲۰۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژوئن ۲۰۱۷.
• «آتنا دائمی با «اعمال سلیقه شخصی بازجو» به هفت سال حبس محکوم شد». کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران. ۱۴ مه ۲۰۱۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مه ۲۰۱۵.
• «شکایت آتنا دائمی از سه مأموران قرارگاه ثارالله سپاه پاسداران به دلیل تخلف از قانون و اعمال خشونت هنگام بازداشت». کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۶.
• «نامه زنان زندانی به دادستان تهران دربارهٔ وضعیت آتنا دائمی». دویچه وله. ۱۵ مه ۲۰۱۷. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۶ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۹ مه ۲۰۱۷.

پیوند به بیرون

• «گفتگوی اتاق‌خبر با پژوهشگر عفو بین‌الملل». اتاق‌خبر تلویزیون من و تو. ۲۰ اسفند ۱۳۹۶.
• «روایت آتنا دائمی، فعال مدنی از ضرب و جرح توسط مأموران زندان». صدای آمریکا. ۱ فوریه ۲۰۱۸.