روش‌ها و ابزارهای نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران
| نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخشی از تاریخ جمهوری اسلامی ایران | |||||||
.svg) | |||||||
| |||||||
در این نوشتار، به شیوه‌ها و نیز ابزارهای سرکوبگری و نقض حقوق بشر توسط نظام جمهوری اسلامی ایران پرداخته شده‌است.
پیشینه[ویرایش]
در نظام جمهوری اسلامی ایران، نقض حقوق بشر با روش‌های گوناگون، از اعدام و شکنجه (جنسی و غیر جنسی) گرفته تا سنگسار و بریدن انگشت و دست و پا و پرتاب کردن و گردن زدن… پیشینه دارد.[۵][۶][۷][۸][۹]
اعدام[ویرایش]
«کشتن زندانیان سیاسی به روش‌ها و ابزارهای مختلف در چند سال اخیر، یک روند تکراری در حکومت ضد بشری جمهوری اسلامی به منظور تزریق ارعاب و ترس به جامعه است». (بیانیه گروهی از زندانیان سیاسی تهران)[۱۰]
اعدام به گونه حلق‌آویز کردن، یکی از شیوه‌های رایج حکومت جمهوری اسلامی برای سرکوب و کشتار مخالفانش است.[۱۱]
اعدام گروهی[ویرایش]
در حکومت جمهوری اسلامی، اعدامهای گروهی، از جمله، بر ضد زندانیان عقیدتی و سیاسی…، انجام می‌شود.[۱۲]
قتل‌عام[ویرایش]
یکی از تلخ‌ترین شیوه‌های نقض حقوق بشر در ایران، قتل‌عام زندانیان عقیدتی و سیاسی در سال ۱۳۶۷ به دستور سید روح‌الله خمینی بود.
کشتن به دست زندانیان خطرناک[ویرایش]
حکومت جمهوری اسلامی برای فریب، برای از زندانیان عقیدتی و سیاسی (مانند علیرضا شیرمحمدعلی...) را به دست زندانیان خطرناک بِزهکار از میان می‌برد.
سوزاندن[ویرایش]
در برخی از منابع، گزارش‌هایی دربارهٔ سوزاندن شدن برخی از افراد[۱۳] نوشته شده‌است.
تیرباران[ویرایش]
تیرباران کردن زندانیان، از جمله در اوائل انقلاب، یکی از شیوه‌های کشتار زندانیان سیاسی… بوده‌است.[۸]
گردن زدن[ویرایش]
زدن (بریدن) گردن، یکی از شیوه‌های کیفردهی در حکومت پیش‌گفته‌است.[۵]
ترور[ویرایش]
یکی از مهم‌ترین ترورهای حکومت جمهوری اسلامی، جریانی به نام قتلهای زنجیره‌ای ایران است که به دست نیروهای وزارت اطلاعات انجام شد. ماشین ترور جمهوری اسلامی، هم در داخل و هم خارج از ایران، قربانیان قابل توجهی داشته‌است.[۱۴][۱۵]
شیوه‌های ترور در قتلهای زنجیره‌ای[ویرایش]
در برخی منابع رسمی، شماری از روش‌های ترور و کشتار دگراندیشان عقیدتی و سیاسی این‌گونه برشمرده شده‌است:[۱۶]
- تزریق ماده سمی؛
- شیاف کردن پتاسیم؛
- تصادف ساختگی؛
- (کاردآجین کردن با) چاقو؛
- خفه کردن با طناب؛[۱۷]
- تیراندازی با سلاح (دارای صداخفه‌کن).[۱۸]
مبتلا کردن به میکروب یا ویروس[ویرایش]
یکی از روش‌های آزار یا کشتار زندانیان، مبتلا کردن آنها به میکروب یا ویروس کشنده است.
به‌کارگیری کرونا به عنوان ابزار شکنجه[ویرایش]
مقامات قوه قضاییه حکومت جمهوری اسلامی، بیماری کرونا را به عنوان ابزاری برای شکنجه بر ضد زندانیان سیاسی به کار گرفته‌اند.[۱۹]
به‌کارگیری کرونا به عنوان ابزار مرگ[ویرایش]
کانون نویسندگان ایران در بیانیه‌ای، ابتلای برخی از زندانیان (عقیدتی و سیاسی) مانند بکتاش آبتین به ویروس کرونا (و درگذشت بر اثر آن) را نتیجهٔ عملکرد مسئولان زندان‌ها و نیز حکومت جمهوری اسلامی اعلام کرد.[۲۰] همچنین، گروهی از زندانیان سیاسی، مرگ بکتاش آبتین را مصداقی از «قتل سیستماتیک زندانیان سیاسی» در ایران اعلام کردند.[۲۱]
تیراندازی (مستقیم به مردم معترض)[ویرایش]
یکی از بدترین شیوه‌های سرکوب و نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی، تیراندازی حتی مستقیم به (سر و قلب و پا… ی) معترضان است.[۲۲][۲۳][۲۴][۲۵][۲۶][۲۷]
ناپدید کردن[ویرایش]
شمار قابل توجهی توسط حکومت جمهوری اسلامی ربوده و ناپدید شده‌اند و هیچ اطلاعی از زنده‌بودنشان در دست نیست؛ از جمله، فرود فولادوند و علی‌اصغر کاظمی (شایان کاویانی).[۲۸][۲۹]
ربودن[ویرایش]
ربودن اشخاص[ویرایش]
ربودن پیکر[ویرایش]
در این حکومت، ربودن پیکرهای مخالفان کشته‌شده[۳۰]
درخواست پول برای تحویل جنازه[ویرایش]
در این حکومت پس از کشتن، از دادن جنازه کشته‌شده به خانواده خودداری می‌کنند و تحویل جنازه را مشروط به دریافت «پول تیر» یا «پول طناب» می‌کنند.[۳۱]
سنگسار[ویرایش]
سنگسار، یکی از دردناک‌ترین شیوه‌های پایمال کردن حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی است. در جمهوری اسلامی، ۱۵۰ (صد و پنجاه) حکم سنگسار، اجرا شده‌است.[۱۲]
بریدن انگشت و دست و پا[ویرایش]
بریدن انگشتان دست و نیز دست و پا-که جزو احکام کیفری دین اسلام است-یکی از دیگر از موارد نقض حقوق بشر در حکومت جمهوری اسلامی است.[۵][۶]
شکنجه[ویرایش]
«آیا می‌دانید که تعداد زیادی از زندانی‌ها تحت شکنجه، توسط بازجویانشان کشته شده‌اند؟! آیا می‌دانید که در زندان [شهر] مشهد، حدود ۲۵ دختر به خاطر آنچه بر آنها رفته بود، مجبور به درآوردن تخمدان یا رحم شدند؟! آیا می‌دانید که در برخی زندان‌های جمهوری اسلامی، دختران جوان به زور، مورد تجاوز قرار می‌گیرند!»
نامه منتظری به خمینی پس از اطلاع از اعدام دسته‌جمعی زندانیان عقیدتی-سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷.[۳۲]
تجاوز و آزار جنسی[ویرایش]
«عکس‌های پزشکی قانونی زنجان، نشان می‌دهد که تن من از شانه و سینه تا بازو و ران پا چگونه توسط مردان [زندانبان] دریده شده بود…. من بارها و بارها، چه در سلول‌های انفرادی و چه در بند عمومی زندان اوین، حتی در بند عادی زنان زندان زنجان، روایت‌هایی از تعرض‌های [جنسی] مردان حکومت جمهوری اسلامی ایران نسبت به زنان را شاهد بوده‌ام و شنیده‌ام». نرگس محمدی[۳۴]
آزار و حتی تجاوز جنسی، یکی از شکنجه‌های روان-تنی در حکومت جمهوری اسلامی است.[۳۴][۳۵][۳۶][۳۷][۳۸][۳۹][۴۰]
شکنجه روانی[ویرایش]
برخی از زندانیان، چند یا چندین ماه در سلول انفرادی،[۴۱] حبس می‌شوند.
راه رفتن روی جنازه زندانیان[ویرایش]
همچنین برخی از پاسدارها روی جنازه زندانیان اعدام‌شده، راه می‌رفتند؛ در حالی که زندانیان دیگر، نظاره‌گر بودند.[۴۲][۴۳]
ازدواج با همسر زندانیان[ویرایش]
برخی از بازجوها و شکنجه‌گران حکومت جمهوری اسلامی، با تهدید و در همان زندان، همسر زندانیان سیاسی را از آنان جدا می‌کردند و بعدها به عقد خود درمی‌آوردند.[۴۴]
مجبور کردن زندانی به کمک به اعدام دوستان زندانی[ویرایش]
برخی از زندانیان را به کمک به اعدام دوستان زندانی‌شان می‌کردند.[۴۵]
بردن به اتاق گاز[ویرایش]
برخی از بازجویان، زندانیان را در «اتاق گاز» شکنجه می‌کردند.[۴۶][۴۷] همچنین یکی از زندانیان، به دلیل مسخره کردن شعری از خمینی، سه بار به «اتاق گاز» برده شده و پنج ماه در سلول انفرادی، حبس شده بود.[۴۸]
حبس در تاریک‌خانه[ویرایش]
زندانیان سیاسی را همراه با شکنجه به تاریک‌خانه (سلولی بدون نور و توالت و تنها با یک لباس زیر) حبس می‌کردند.[۴۹]
شکنجه با گرسنگی[ویرایش]
برخی از زندانیان سیاسی… با گرسنگی در سلول انفرادی شکنجه می‌شدند.[۵۰]
تونل مرگ[ویرایش]
پاسداران زندان، زندانیان، از جمله، سیاسی را در «تونل مرگ» با چوب و کابل و ابزارهای دیگر، کتک می‌زدند.[۵۱]
لخت‌کردن گروهی در هوای سرد و شکنجه کردن[ویرایش]
یکی از روش‌های شکنجه زندانیان، از جمله، زندانیان سیاسی، برهنه کردن آنان به گونه گروهی و در هوای سرد و سپس زدن آنان با چوب و چماق و کابل و کمربند است.[۵۲]
افزایش حبس به دلیل خودداری از جاسوسی بر ضد زندانیان دیگر[ویرایش]
به گواهی برخی از زندانیان، در زندان‌های حکومت جمهوری اسلامی، زندانیانی که به همکاری و جاسوسی بر ضد زندانیان دیگر نمی‌پرداختند، چند سال به حبسشان افزوده می‌شد.[۵۳]
شکنجه به دلیل خودداری از مصاحبه اجباری[ویرایش]
بر پایه برخی از منابع، زندانیانی که از مصاحبه اجباری خودداری می‌کردند، مورد ضرب و شتم قرار می‌گرفتند.[۵۴]
شلاق و تحقیر[ویرایش]
برخی از حوزویان بازجو مانند هادی غفاری، روی پشت دختران ۱۵–۱۴ ساله می‌نشست و آنها را مجبور می‌کرد که راهش ببرند و صدای حیوان درآوردند. او در زندان اوین، لباده‌اش را در شلوارش می‌کرد و زندانیان را شلاق می‌زد.[۴۴]
روش‌های دیگر شکنجه[ویرایش]
برخی از شیوه‌های دیگر شکنجه کردن در جمهوری اسلامی عبارتند از:
- اعدام نمایشی (مصنوعی)؛[۵۵]
- شوک الکتریکی؛
- القای حس خفگی با آب یا کشیدن کیسه روی سر؛[۴۱]
- کشیدن ناخن‌های انگشتان دست و پا
- برهنه‌سازی اجباری؛
- پاشیدن آب سرد بر بدن برهنه زندانیان؛
- نگه داشتن به مدت طولانی در معرض گرما یا سرمای شدید
- بمباران با نور تند و صداهای گوشخراش
- تزریق یا خوراندن اجباری مواد شیمیایی
- زدن با شلاق، مشت و لگد، چماق، شلنگ پلاستیکی، باتوم و کابل؛
- محروم کردن از آب و غذا؛
- اجبار به نشستن در حالت‌های دردآور
- دشنام‌های جنسی
- پاشیدن اسپری فلفل به ناحیه دستگاه تناسلی و وارد کردن شوک الکتریکی و فشار به بیضه‌ها[۴۱][۵۶]
- آویزان کردن و نگه داشتن در وضعیت‌های دردناک
- سلب دسترسی به خدمات درمانی و ایجاد وضعیت غیرانسانی در بازداشتگاه‌ها؛[۴۱]
- سوزاندن با سیگار.
محرومیت از حق داشتن وکیل، دیدار و تلفن[ویرایش]
برخی از زندانیان سیاسی، مانند منوچهر بختیاری... از حقِ داشتن وکیل، دیدار و تلفن، محروم شده‌اند.[۵۷]
تهدید کردن[ویرایش]
در حکومت جمهوری اسلامی، زندانیان، از سوی مسئولان حکومت[۵۸] یا زندان، از جمله، زندانیان عقیدتی و سیاسی، به شیوه‌های گوناگونی، تهدید می‌شوند؛ از جمله، با طناب دار،[۵۹] تهدید جنسی خود یا یکی از اعضای خانواده و مواردی دیگر.
اتهام زدن[ویرایش]
برخی از عوامل وابسته به حکومت جمهوری اسلامی، ترور و سلاخی شدن فریدون فرخزاد را به سازمان درفش کاویانی نسبت داده‌اند که البته این اتهام به دلیل دست داشتن خود حکومت جمهوری اسلامی[۶۰] در ترور وی، رد شده‌است.[۶۱]
فریب دادن[ویرایش]
از سوی حکومت جمهوری اسلامی با برخی از شخصیت‌های سرشناس مخالفان حکومت (از جمله، فریدون فرخزاد)-که در بیرون از ایران اقامت داشتند-تماس برقرار شده و ادعا می‌شود که وضعیت در جمهوری اسلامی برای بازگشت مخالفان، به شرط ادامه ندادن فعالیت سیاسی، تغییر کرده و آنان می‌توانند بدون نگرانی به ایران بازگردند؛ در حالی که بعدها روشن شد که هدف اصلی از چنین تماس‌ها و گفت‌وگوهایی کشتن آن‌هاست.[۶۲]
تحریف علت کشتار[ویرایش]
مسئولان حکومت جمهوری اسلامی دلیل کشته‌شدن معترضان را خودکشی، بیماری زمینه‌ای، گاز گرفتن سگ و حتی شلیک معترضان به یکدیگر اعلام می‌کنند.[۶۳]
عدم پیگیری و پاسخگویی[ویرایش]
پیگیری نکردن و پاسخ نبودن به درخواست برخی از زندانیان و خانواده‌هایشان یکی از موارد دیگر نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی است.[۴۱]
اعترافات اجباری[ویرایش]
تخریب شخصیت[ویرایش]
تخریب چهره و ریختن آبروی مخالفان و زندانیان، یکی از شیوه‌های مربوط است.[۴۱]
شرکت در مراسم دینی به‌عنوان کیفر[ویرایش]
در آذر ۱۳۹۹، یک شاعر ایرانی به نام ابوالحسن کمالی، با شکایت سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و با حکم دادگاه انقلاب یاسوج، به هفت ماه زندان در خانه با پابند الکترونیکی و شرکت در مراسم‌های مذهبی (با تأیید روحانی مسجد) محکوم شد. اتهامات وی، «توهین به مقدسات و نشر اکاذیب» بوده‌است.[۶۴]
فشار برای تغییر عقیده[ویرایش]
- حکمت صفری؛ یک سرباز یارسانی که در فروردین ۱۳۹۳، که به دلیل فشار بر وی برای تغییر دین (از یارسان به اسلام) و نیز در اعتراض به توهین فرماندهان یکی از پادگان‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی استان کردستان به مقدسات دینش خودکشی کرد.[۶۵]
- یکی از دانشگاهیان پیرو دین یارسان را به دلیل نپذیرفتن اسلام، از دانشگاه اخراج کردند.[۶۶]
مصادره دارایی‌ها[ویرایش]
مداخله و جنگ‌افروزی[ویرایش]
نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحت امر ولی فقیه، با دخالت در امور کشوهای دیگر و به راه انداختن جنگ‌های نیابتی، باعث نقض حقوق بشر در آن کشورها شده‌است؛ از جمله، سوریه (پشتیبانی از رئیس‌جمهور سوریه)،[۶۷][۶۸][۶۹][۷۰] عراق،[۲][۴][۷۱] افغانستان و لبنان… و یمن.[۷۲][۷۳][۷۴][۷۵][۷۶]
نقض آزادی اینترنتی[ویرایش]
یکی از روش‌های پایان دادن به اعتراضات به ویژه سراسری (از جمله در اعتراضات سال‌های ۱۳۸۸، اعتراضات دی ۱۳۹۶ ایران و اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران)، قطع نمودن اینترنت به گونه موقت[۷۷] و نیز فیلتر یا مسدود کردن شمار قابل توجهی از تارنماها… ست. بر پایه برخی از منابع، خاموشی‌های اینترنتی توسط حکومت جمهوری اسلامی و در برابر اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران تا اعتراضات تابستان ۱۴۰۰ ایران بارها رخ داده‌است.[۷۸]
شیوه‌های دیگر[ویرایش]
لایه‌های سرکوبگری[ویرایش]
بر اساس برخی از منابع، سرکوب و نقض حقوق بشر در حکومت جمهوری اسلامی، چند بخش و لایه دارد:
- فرماندهی
- اطلاعاتی
- عملیاتی
- قضایی
- رسانه‌ای
- انگیزشی (تولید نیروی وفادار به حکومت)
- مالی و پشتیبانی.[۷۹]
ابزارهای سرکوب و نقض حقوق بشر[ویرایش]
برخی از ابزارها و جنگ‌افزارهای به‌کارگرفته برای نقض حقوق بشر در حکومت جمهوری اسلامی:
- کلت
- شاتگان
- تفنگ پینتبال
- کلاشنیکف
- دوشکا (مسلسل سنگین)
- نفربر زره‌پوش (مجهز به مسلسلهای اتوماتیک، خمپاره‌انداز و موشکهای ضد تانک)[۸۰]
- شلاق
- طناب دار
و مواردی دیگر.
جستارهای وابسته[ویرایش]
- نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران
- متهمان نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران
- روش‌های سرکوب در اعتراضات آبان ۱۳۹۸
- سرکوب اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران
منابع[ویرایش]
- ↑ ادامه اعتراضات در عراق؛ تنها در یک شب دست کم ۱۷ نفر کشته شدند
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ مرگ حدود ۷۰ نفر معترض دیگر در عراق؛ معترضان از ادامه دخالت‌های جمهوری اسلامی خشمگین هستند
- ↑ وزیر خارجه ایالات متحده خشونت در درگیری‌های عراق را محکوم کرد
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ادامه درگیری‌های خونین در عراق؛ معترضان عراقی می‌گویند ایران باعث شده که آنها در کشورشان بیگانه باشند
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ «گردن زدن، سنگسار و پرتاب از بلندی، بخشی از عملکرد دستگاه قضا در زمان ریاست محمد یزدی». رادیو زمانه. ۲۰۲۰-۱۲-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ «احکام «قطع ید» در ایران؛ قطع دست و پای محکومان». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۰-۱۰-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
- ↑ «۳۰ سالگی اعدامهای تابستان ۶۷؛ سکوت حاکمان، چشم انتظاری بازماندگان». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ «اولین اعدام خلخالی که صدایش به گوش کنگره آمریکا رسید». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
- ↑ «مروری بر قتلهای سیاسی در تاریخ جمهوری اسلامی ایران». ایران اینترنشنال. ۲۰۱۸-۰۸-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۱۳.
- ↑ «واکنش زندانیان سیاسی به درگذشت بکتاش آبتین: کشتن زندانیان سیاسی «روندی تکراری» در جمهوری اسلامی است». voanews.
- ↑ «اعدام، ابزار حکومت‌داری در جمهوری اسلامی». radiozamaneh.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ «بازگشت به تاریخ، رواج اعدامهای سیاسی و گروهی». voanews.
- ↑ «بهائی‌ها؛ از اقلیت بلاگردان تا وضعیت سرکوب دائم». radiozamaneh.
- ↑ قتلهای زنجیره‌ای پرونده ناتمام ـ بخش اول بایگانی‌شده در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine در وبگاه روزنامه ایران (شماره ۲۱۶۸ - سال هشتم - دوشنبه ۱۰ تیر ۱۳۸۱)
- ↑ روایت دادستان کل ایران از ارتباط یکی از عاملان قتلهای زنجیره‌ای با اصلاح طلبان در وبگاه بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ «قتلهای زنجیره‌ای؛ پیام «خفه می‌کنیم» با «سخت‌کُشی» دگراندیشان». radiofarda.
- ↑ «قتلهای زنجیره‌ای؛ پیام «خفه می‌کنیم» با «سخت‌کُشی» دگراندیشان». radiofarda.
- ↑ «یک فعال سیاسی کرد ایرانی در کردستان عراق «ترور» شد». radiofarda.
- ↑ «انتقال امضاکنندگان بیانیه استعفای رهبر به بازداشتگاه اطلاعات، قرنطینه محمدحسین سپهری در سلول انفرادی». کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی.
- ↑ «وخامت حال بکتاش آبتین؛ کانون نویسندگان ایران: این حاصل عملکرد مسئولان زندان «و البته حکومت» است». voanews.
- ↑ «جمعی از زندانیان سیاسی: مرگ بکتاش آبتین مصداق «قتل سیستماتیک زندانیان سیاسی» در ایران است». voanews.
- ↑ «پیام‌های مردمی به ایران اینترنشنال: از جو امنیتی تا شلیک مستقیم به معترضان». ایران اینترنشنال. ۲۷ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ جوانرود کرمانشاه- شلیک مستقیم از بالای ساختمان دادگستری به مردم اعتراضی, retrieved 2019-11-23
- ↑ ارسالی شما - مأموران پلیس در حال فرار به سمت معترضان در شهریار با گلوله جنگی تیراندازی مستقیم کردند, retrieved 2019-11-23
- ↑ «کرمانشاه؛ فیلم نشانه‌روی و تیراندازی مستقیم با گلوله‌های جنگی به سمت تظاهرکنندگان توسط ماموران». ایران کارگر. ۲۰۱۹-۱۱-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
- ↑ تیراندازی مستقیم مأموران نیروی انتظامی به مردم معترض, retrieved 2019-11-23
- ↑ تیراندازی مستقیم در کرمانشاه, retrieved 2019-11-23
- ↑ وزارت اطلاعات ایران می‌گوید جمشید شارمهد، رئیس رادیو تندر را بازداشت کرده، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ چهار عملیات «فریب» جمهوری اسلامی؛ از فرود فولادوند تا روح‌الله زم، رادیو فردا
- ↑ Ensor، Josie (۲۳ نوامبر ۲۰۱۹). «Iranian officials 'stealing bodies' from morgues to hide true scale of government crackdown». telegraph.co.uk. The Daily Telegraph. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹.
- ↑ «دریافت 'پول تیر' برای تحویل جنازه، انکار روایت چهل‌ساله». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۶ دسامبر ۲۰۲۲.
- ↑ «موضع‌گیری مقامات وقت دربارهٔ اعدامهای دهه ۶۰». بی‌بی‌سی. ۲۱ شهریور ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۵ فروردین ۱۳۹۹.
- ↑ «شلاق می‌زدند که نماز بخوانیم»، رادیو زمانه
- ↑ ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ «اعتراض نرگس محمدی به 'تعرض' به زنان زندانی». bbc.
- ↑ «مخملباف: تجاوز جنسی در زندان‌های ایران موضوعی قطعی است». دویچه وله.
- ↑ «عفو بین‌الملل: در رژیم ایران به زنان زندانی تجاوز جنسی می‌کنند، ناخن شکنجه شدگان را می‌کشند و اعدام می‌کنند». رادیو اسرائیل.
- ↑ «شکنجه جنسی زندانیان سیاسی و عقیدتی زن؛ روایتی به عمر حکومت ولایت فقیه». iranfreedom.
- ↑ «آزارگر ـ زندانبان؛ پدیده‌ای که از «سکوت» تغذیه می‌کند». zeitoons.
- ↑ «زندگی جنسی در زندان مردان ایران: تن فروسی، تجاوز، ملاقات شرعی». iranianuk.
- ↑ «گزارشی تکان دهنده؛ از شکنجه تا تجاوز جنسی به زندانیان در زندان شیبان اهواز». khabargar.
- ↑ ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ ۴۱٫۲ ۴۱٫۳ ۴۱٫۴ ۴۱٫۵ ۴۱٫۶ «عفو بین‌الملل: معترضان آبان‌ماه به‌شدت و به شکل غیرانسانی شکنجه شده‌اند». radiofarda.
- ↑ «چهل و دومین جلسه دادگاه حمید نوری؛ شاهد: پاسداری را دیدم که روی جنازه اعدام شده‌ها راه می‌رفت». voanews.
- ↑ «گزارش سیزدهمین جلسه دادگاه حمید نوری؛ یکی از شاکیان پرونده: متهم چهار بار من را مورد ضرب و شتم قرار داد». voanews.
- ↑ ۴۴٫۰ ۴۴٫۱ «نامه سرگشاده». mesdaghi.
- ↑ «بیست و پنجمین جلسه دادگاه حمید نوری؛ شاهد روایت خود را از «شب آغاز اعدام‌ها» بازگو کرد». voanews.
- ↑ «چهاردهمین روز دادگاه حمید نوری: نقش دادیار سابق در سرکوب اعتراضات کوی دانشگاه سال ۷۸». radiozamaneh.
- ↑ «چهل و نهمین دادگاه حمید نوری؛ شاهد گفت با گروهی از زندانیان به اتاق گاز برده شد». voanews.
- ↑ «مهدی اسحاقی در شانزدهمین جلسه دادگاه نوری: باورم نمی‌شود حمید نوری در جایگاه متهم نشسته‌است». voanews.
- ↑ «گزارش سیزدهمین جلسه دادگاه حمید نوری؛ یکی از شاکیان پرونده: متهم چهار بار من را مورد ضرب و شتم قرار داد». voanews.
- ↑ «بیست و یکمین جلسه دادگاه حمید نوری: «در میانه اعدام‌ها می‌خندید و راحت بود»». radiozamaneh.
- ↑ «سی‌وششمین جلسه دادگاه حمید نوری؛ زندانی فلج مثل پرنده پرید و به سمت محل اعدام رفت». voanews.
- ↑ «چهل و یکمین جلسه دادگاه حمید نوری؛ شاهد چهار بار به راهرو مرگ هدایت شده بود». voanews.
- ↑ «بیست و سومین جلسه دادگاه حمید نوری با حضور دو شاهد برگزار شد». voanews.
- ↑ «بیست و سومین جلسه دادگاه حمید نوری با حضور دو شاهد برگزار شد». voanews.
- ↑ «سی‌وپنجمین جلسه دادگاه حمید نوری؛ بازگویی روایت اعدام یک زندانی دچار قطع نخاع». voanews.
- ↑ «پنجاه و یکمین جلسه دادگاه حمید نوری؛ شاهد از «جسدهای انباشته» اعدام‌شدگان در کامیون‌ها سخن گفت». voanews.
- ↑ «حقوق شهروندی؛ منوچهر بختیاری از حق داشتن وکیل، ملاقات و تماس محروم شد؛ وخامت حال بکتاش آبتین». voanews.
- ↑ «رئیسی معترضان را به «مجازات سخت» تهدید کرد». رادیو زمانه. ۱ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «تهدید معترضان به اعدام با طناب دار». ایران اینترنشنال. ۲۸ آبان ۱۳۹۸.
- ↑ «مسئول قتل فریدون فرخزاد در دولت حسن روحانی؟». independentpersian.
- ↑ «قتل فریدون فرخزاد و بازیگران حقیر سیاست؛ تکرار دروغ آن را به حقیقت تبدیل نمی‌کند!». kayhan.london.
- ↑ «ترور فریدون فرخزاد». iran-chabar.
- ↑ «کشته‌شدن «نسیم صدقی» دختر ساکن شاهین‌دژ توسط نیروهای امنیتی ایران». farsi.alarabiya.
- ↑ «محکوم شدن یک شاعر به حبس و شرکت در مراسم‌های مذهبی». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۰-۱۱-۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۱۲-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۰۹.
- ↑ «از خودسوزی شهروندان تا خودسازمان‌یابی کنشگران یارسان». radiozamaneh.
- ↑ «محرومیت از تحصیل دانشجوی نخبه پیرو آیین یارسان: «گفتند بنویس مسلمان هستی»». iranhumanrights.
- ↑ «سپاه پاسداران نقش نیروی قدس و قاسم سلیمانی در سرکوب اعتراضات مردم سوریه را تأیید کرد». iranintl.
- ↑ «"ایران به سوریه در سرکوب اعتراض‌ها کمک می‌کند"». BBC Persian. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۵.
- ↑ «اتحادیه اروپا سپاه قدس ایران را در ارتباط با سوریه تحریم کرد». بی‌بی‌سی.
- ↑ «بررسی نقش سپاه در سوریه و توان نظامی رقبای آمریکا در دو رسانه انگلیسی زبان». صدای آمریکا.
- ↑ «قاسم سلیمانی، شمشیر دو دم ایران در منطقه خاورمیانه». یورونیوز. دریافت‌شده در ۳ ژانویه ۲۰۲۰.
- ↑ جنگ داخلی یمن؛ نقش و تأثیر ایران و حزب‌الله لبنان https://www.radiofarda.com/a/f3-yemen-war-iran-impact/28650296.html
- ↑ رویترز: ایران مسیر جدیدی برای رساندن سلاح به شورشیان حوثی یمن یافته‌است https://ir.voanews.com/persiannewsiran/iran-yemen-sepah-houthi
- ↑ با وجود شواهد حمایت تسلیحاتی از حوثی‌ها… https://ir.voanews.com/latestnews/iran-yemen-us
- ↑ مداخله ایران در یمن «یک حلقه» از زنجیره مداخله‌های منطقه ای است https://almashareq.com/fa/articles/cnmi_am/features/2018/03/23/feature-01
- ↑ مداخله ایران در جنگ داخلی یمن http://www.asoyroj.com/farsy/detail.aspx?=hewal&jmare=14083&Jor=1
- ↑ «اختلال در اینترنت در ایران در پی اعتراض‌ها به افزایش قیمت بنزین». BBC News فارسی (به اردو). ۲۰۱۹-۱۱-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۷.
- ↑ «خاموشی‌های اینترنت در ایران: از آبان ۹۸ تا مرداد ۱۴۰۰». filter.watch.
- ↑ «لایه‌های هفت‌گانه سازمان سرکوب در جمهوری اسلامی». radiofarda.
- ↑ «آبان ۹۸: کدام سلاح‌ها به کمک سرکوبگران آمدند؟». رادیو زمانه.
