سینمای ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
مهرنگار (بحث | مشارکت‌ها)
مدیران
۴۳٬۴۹۰ ویرایش‌ها
صفحه بحث
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۲: خط ۲:
{{Infobox cinema market
{{Infobox cinema market
| name = سینمای ایران
| name = سینمای ایران
| image =
| image =
| image_size =
| image_size =
| alt =
| alt =
| caption =
| caption =
| screens = ۴۳۸ (۲۰۱۱)<ref name=screens_uis>{{cite web|title=Table 8: Cinema Infrastructure - Capacity|url=http://stats.uis.unesco.org/unesco/TableViewer/tableView.aspx?ReportId=5542|publisher=UNESCO Institute for Statistics|accessdate=5 November 2013}}</ref>
| screens = ۴۳۸ (۲۰۱۱)<ref name=screens_uis>{{cite web|title=Table 8: Cinema Infrastructure - Capacity|url=http://stats.uis.unesco.org/unesco/TableViewer/tableView.aspx?ReportId=5542|publisher=UNESCO Institute for Statistics|accessdate=5 November 2013}}</ref>
| screens_per_capita = ۰٫۶ به ازای هر ۱۰۰٬۰۰۰ (۲۰۱۱)<ref name=screens_uis />
| screens_per_capita = ۰٫۶ به ازای هر ۱۰۰٬۰۰۰ (۲۰۱۱)<ref name=screens_uis />
خط ۲۵: خط ۲۵:
}}
}}


'''سینمای ایران'''، عبارتی است برای توصیف فیلم‌های سینمایی محصول [[ایران]] است. (با [[فیلم‌فارسی]] اشتباه نشود)
'''سینمای ایران'''، عبارتی است برای توصیف فیلم‌های سینمایی محصول [[ایران]] است. (با [[فیلم‌فارسی]] اشتباه نشود)


پس از انقلاب تعدادی از [[فهرست کارگردانان ایرانی|کارگردانان ایرانی]] که از [[ایران]] خارج شدند، به ساخت فیلم در خارج از کشور مبادرت نمودند.<ref>[http://anthropology.ir/node/19077 تاریخ سینما در ایران]</ref> همچنین تعدادی از فیلم‌ها که برای سینمای عامه‌پسند ایران به کار برده شد به [[فیلم فارسی]] یا «[[فیلم‌فارسی]]» مشهور شدند.
پس از انقلاب تعدادی از [[فهرست کارگردانان ایرانی|کارگردانان ایرانی]] که از [[ایران]] خارج شدند، به ساخت فیلم در خارج از کشور مبادرت نمودند.<ref>[http://anthropology.ir/node/19077 تاریخ سینما در ایران]</ref> همچنین تعدادی از فیلم‌ها که برای سینمای عامه‌پسند ایران به کار برده شد به [[فیلم فارسی]] یا «[[فیلم‌فارسی]]» مشهور شدند.

== نخستین دستگاه سینماتوگراف ==
== نخستین دستگاه سینماتوگراف ==
[[پرونده:Abi o Rabi.jpg||220px|چپ|بندانگشتی|<small>''[[آبی و رابی]]'' (نخستین فیلم صامت ایرانی)</small>]]
[[پرونده:Abi o Rabi.jpg||220px|چپ|بندانگشتی|''[[آبی و رابی]]'' (نخستین فیلم صامت ایرانی)]]
با ورود نخستین دوربین فیلم‌برداری در زمان [[مظفرالدین‌شاه]] و ورود آن به [[ایران]] آغاز می‌شود. نخستین فیلم صدادار فارسی، فیلم ''[[دختر لر]]'' بود که در سال ۱۳۱۲ خورشیدی توسط [[اردشیر ایرانی]] ساخته شد.<ref>http://www.sourehcinema.com/Title/Title.aspx?id=138109110003</ref> ورود نخستین دستگاه سینماتوگراف به [[ایران]] در سال ۱۲۷۹ هجری خورشیدی توسط مظفرالدین شاه سر آغازی برای سینمای ایران به حساب می‌آید.
با ورود نخستین دوربین فیلم‌برداری در زمان [[مظفرالدین‌شاه]] و ورود آن به [[ایران]] آغاز می‌شود. نخستین فیلم صدادار فارسی، فیلم ''[[دختر لر]]'' بود که در سال ۱۳۱۲ خورشیدی توسط [[اردشیر ایرانی]] ساخته شد.<ref>http://www.sourehcinema.com/Title/Title.aspx?id=138109110003</ref> ورود نخستین دستگاه سینماتوگراف به [[ایران]] در سال ۱۲۷۹ هجری خورشیدی توسط مظفرالدین شاه سر آغازی برای سینمای ایران به حساب می‌آید.


خط ۴۴: خط ۴۵:
* اولین کارگردان زن ایرانی: [[شهلا ریاحی]]، فیلم ''[[مرجان (فیلم)|مرجان]]'' (۱۳۳۵)
* اولین کارگردان زن ایرانی: [[شهلا ریاحی]]، فیلم ''[[مرجان (فیلم)|مرجان]]'' (۱۳۳۵)
* اولین و قدیمی‌ترین مجله سینمایی ایرانی: [[ستاره سینما (نشریه)|ستاره سینما]] (۱۳۳۲)
* اولین و قدیمی‌ترین مجله سینمایی ایرانی: [[ستاره سینما (نشریه)|ستاره سینما]] (۱۳۳۲)
* اولین جایزه [[نخل طلا]]ی [[جشنواره فیلم کن]] برای فیلم ''[[طعم گیلاس]]'' (۱۳۷۶)
* اولین جایزه [[نخل طلا]]ی [[جشنواره فیلم کن]] برای فیلم ''[[طعم گیلاس]]'' (۱۳۷۶)
* اولین [[جایزه اسکار]] بهترین فیلم خارجی زبان برای فیلم ''[[جدایی نادر از سیمین]]'' (۱۳۹۱)
* اولین [[جایزه اسکار]] بهترین فیلم خارجی زبان برای فیلم ''[[جدایی نادر از سیمین]]'' (۱۳۹۱)


خط ۵۶: خط ۵۷:
== ادوار ==
== ادوار ==
=== دهه‌های بیست و سی ===
=== دهه‌های بیست و سی ===
در سالهای بعد از ۱۳۲۲ فعالیت‌های فیلمسازی به دلیل تأسیس چند شرکت سینمایی توسط تعدادی سرمایه‌گذار و همچنین عمومی تر شدن سینما در بین مردم، گسترش یافت. اما متأسفانه از آنجایی که در این گسترش توجه به درآمد و سود حاصل از سرمایه‌گذاری از یک طرف و وضعیت سیاسی جامعه از بعد از کودتای ۲۸ مرداد و تحدید آزادیها، یعنی مهمترین عنصر توسعه فرهنگی، سینمای ایران عمدتاً با محصولاتی عوام پسند و بی محتوا مواجه شد و این عناصر جزو سنت رایج فیلم سازی در این دوره گردید. [[اسماعیل کوشان]] [[ساموئل خاچیکیان]]، [[هوشنگ کاووسی]]، [[فرخ غفاری]] فیلم‌سازان مطرح این دوره به‌شمار می‌آیند که از این میان اسماعیل کوشان در تثبیت جریان سینمای تجاری عامه‌پسند ایرانی موسوم به [[فیلمفارسی]] نقش عمده‌ای داشت.
در سالهای بعد از ۱۳۲۲ فعالیت‌های فیلمسازی به دلیل تأسیس چند شرکت سینمایی توسط تعدادی سرمایه‌گذار و همچنین عمومی تر شدن سینما در بین مردم، گسترش یافت. اما متأسفانه از آنجایی که در این گسترش توجه به درآمد و سود حاصل از سرمایه‌گذاری از یک طرف و وضعیت سیاسی جامعه از بعد از کودتای ۲۸ مرداد و تحدید آزادیها، یعنی مهمترین عنصر توسعه فرهنگی، سینمای ایران عمدتاً با محصولاتی عوام پسند و بی محتوا مواجه شد و این عناصر جزو سنت رایج فیلم‌سازی در این دوره گردید. [[اسماعیل کوشان]] [[ساموئل خاچیکیان]]، [[هوشنگ کاووسی]]، [[فرخ غفاری]] فیلم‌سازان مطرح این دوره به‌شمار می‌آیند که از این میان اسماعیل کوشان در تثبیت جریان سینمای تجاری عامه‌پسند ایرانی موسوم به [[فیلمفارسی]] نقش عمده‌ای داشت.


=== دهه چهل و پنجاه: گنج قارون و موج نوی سینمای ایران ===
=== دهه چهل و پنجاه: گنج قارون و موج نوی سینمای ایران ===
خط ۷۰: خط ۷۱:
همچنین برقراری منظم سالانه دست کم یک جشنواره بین‌المللی فیلم که در بهمن ماه هر سال به نام [[جشنواره فیلم فجر|جشنواره بین‌المللی فیلم فجر]] در کشور برگزار می‌گردد نیز در ایجاد علاقه به سینما در قشر جوان کشور از یکسو و توسعه این هنر نقش مهمی ایفا نموده‌است.<ref>[http://www.roydadnews.ir/NSite/FullStory/News/?Serv=2&Id=20959 دوگانه تصویر زن در سینمای ایران]</ref>
همچنین برقراری منظم سالانه دست کم یک جشنواره بین‌المللی فیلم که در بهمن ماه هر سال به نام [[جشنواره فیلم فجر|جشنواره بین‌المللی فیلم فجر]] در کشور برگزار می‌گردد نیز در ایجاد علاقه به سینما در قشر جوان کشور از یکسو و توسعه این هنر نقش مهمی ایفا نموده‌است.<ref>[http://www.roydadnews.ir/NSite/FullStory/News/?Serv=2&Id=20959 دوگانه تصویر زن در سینمای ایران]</ref>


بزرگترین پروژه سینمایی ایران را می‌توان فیلم سینمایی [[محمد رسول‌الله (فیلم)|محمد رسول‌الله]] نام برد. <ref>{{یادکرد وب|عنوان = بزرگترین پروژه سینمایی کشور اکران شد |نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/450990/culture/cinema| تاریخ بازدید = ۵ شهریور ۱۳۹۴|ناشر = خبرآنلاین}}</ref>
بزرگترین پروژه سینمایی ایران را می‌توان فیلم سینمایی [[محمد رسول‌الله (فیلم)|محمد رسول‌الله]] نام برد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان = بزرگترین پروژه سینمایی کشور اکران شد |نشانی=http://www.khabaronline.ir/detail/450990/culture/cinema| تاریخ بازدید = ۵ شهریور ۱۳۹۴|ناشر = خبرآنلاین}}</ref>


== آموزش فیلمسازی ==
== آموزش فیلمسازی ==
خط ۷۸: خط ۷۹:
طی سالهای بعد از انقلاب فیلمسازان زن مانند [[رخشان بنی‌اعتماد]]، [[پوران درخشنده]]، [[تهمینه میلانی]]، [[منیژه حکمت]] و [[سمیرا مخملباف]] حضور جدی‌تر یافتند.
طی سالهای بعد از انقلاب فیلمسازان زن مانند [[رخشان بنی‌اعتماد]]، [[پوران درخشنده]]، [[تهمینه میلانی]]، [[منیژه حکمت]] و [[سمیرا مخملباف]] حضور جدی‌تر یافتند.


== نهادهای صنفی ==
== نهادهای صنفی ==
[[خانه سینما]] بزرگترین نهاد صنفی عوامل تولید فیلم سینمایی در ایران است.
[[خانه سینما]] بزرگترین نهاد صنفی عوامل تولید فیلم سینمایی در ایران است.


== فشارها به سینمای ایران ==
== فشارها به سینمای ایران ==
سینمای ایران طی تاریخ صدساله خود و به خصوص بعد انقلاب ۵۷ همواره زیر سایهٔ ترس، فشار و سرکوب افراد متعصب، قشری و تندروی مذهبی به کار خود ادامه داده و از جانب آن‌ها لطمات فراوانی دیده است. با این حال این صنعت به رغم تمامی این دشواری‌ها توانسته به وسیلهٔ سینماگران و بازیگران موفق در مجامع بین‌الملل خودی نشان دهد و توفیق‌های قابل قبولی داشته باشد.<ref>{{یادکرد خبر | نشانی=http://persian.euronews.com/2016/01/30/iran-artists-reax-to-agression-to-fatemeh-motamed-aria/ | عنوان=دفاع سینماگران از فاطمه معتمد آریا در برابر تهاجم تندروها}}</ref>
سینمای ایران طی تاریخ صدساله خود و به خصوص بعد انقلاب ۵۷ همواره زیر سایهٔ ترس، فشار و سرکوب افراد متعصب، قشری و تندروی مذهبی به کار خود ادامه داده و از جانب آن‌ها لطمات فراوانی دیده‌است. با این حال این صنعت به رغم تمامی این دشواری‌ها توانسته به وسیلهٔ سینماگران و بازیگران موفق در مجامع بین‌الملل خودی نشان دهد و توفیق‌های قابل قبولی داشته باشد.<ref>{{یادکرد خبر | نشانی=http://persian.euronews.com/2016/01/30/iran-artists-reax-to-agression-to-fatemeh-motamed-aria/ | عنوان=دفاع سینماگران از فاطمه معتمد آریا در برابر تهاجم تندروها}}</ref>

⚫
== موفقیتهای بین‌المللی ==


⚫
== موفقیتهای بین‌المللی ==
* '''از مهمترین رویدادها''':
* '''از مهمترین رویدادها''':
* برنده خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی [[جشنواره فیلم برلین]] برای فیلم ''[[طبیعت بی‌جان (فیلم)|طبیعت بی جان]]'' ۱۹۷۴ [[سهراب شهید ثالث]]
* برنده خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی [[جشنواره فیلم برلین]] برای فیلم ''[[طبیعت بی‌جان (فیلم)|طبیعت بی جان]]'' ۱۹۷۴ [[سهراب شهید ثالث]]
خط ۱۱۸: خط ۱۱۸:
* دریافت جایزه قرقاول طلایی [[جشنواره فیلم کرالا|جشنواره بین‌المللی فیلم کرالا هند]] درسال ۲۰۱۳ برای بهترین فیلم پرویز [[مجید برزگر]]
* دریافت جایزه قرقاول طلایی [[جشنواره فیلم کرالا|جشنواره بین‌المللی فیلم کرالا هند]] درسال ۲۰۱۳ برای بهترین فیلم پرویز [[مجید برزگر]]
* دریافت جایزه قرقاول نقره‌ای بهترین کارگردانی [[جشنواره فیلم کرالا|جشنواره بین‌المللی فیلم کرالا هند]] درسال ۲۰۱۴ برای فیلم ''روز روشن'' [[حسین شهابی]]<ref>[http://www.iffk.in/index.php?page=awards_2014 جشنواره بین‌المللی کرالا هند]</ref>
* دریافت جایزه قرقاول نقره‌ای بهترین کارگردانی [[جشنواره فیلم کرالا|جشنواره بین‌المللی فیلم کرالا هند]] درسال ۲۰۱۴ برای فیلم ''روز روشن'' [[حسین شهابی]]<ref>[http://www.iffk.in/index.php?page=awards_2014 جشنواره بین‌المللی کرالا هند]</ref>
*دریافت جایزه نخل طلایی کن 2016 (بازیگر مرد) توسط شهاب حسینی برای فیلم ,فروشنده,
* دریافت جایزه نخل طلایی کن ۲۰۱۶ (بازیگر مرد) توسط شهاب حسینی برای فیلم، فروشنده،
*دریافت جایزه نخل طلایی کن 2016 (فیلمنامه) توسط اصغر فرهادی برای فیلم‌نامه ,فروشنده,
* دریافت جایزه نخل طلایی کن ۲۰۱۶ (فیلمنامه) توسط اصغر فرهادی برای فیلم‌نامه، فروشنده،
*جایزه بهترین فیلم در جشنواره فیلم مونیخ به اصغر فرهادی برای فیلم ,,فروشنده,,
* جایزه بهترین فیلم در جشنواره فیلم مونیخ به اصغر فرهادی برای فیلم، ,فروشنده، ,
*جایزه انجمن ملی نقد فیلم امریکا به فیلم ,,فروشنده,, اصغر فرهادی
* جایزه انجمن ملی نقد فیلم آمریکا به فیلم، ,فروشنده، , اصغر فرهادی
*بهترین فیلم جشنواره فیلم پارسی استرالیا به فیلم,,فروشنده,, اصغر فرهادی
* بهترین فیلم جشنواره فیلم پارسی استرالیا به فیلم، ,فروشنده، , اصغر فرهادی
* '''دریافت [[جایزه اسکار]]''' ۲۰۱۷ بهترین فیلم خارجی زبان برای فیلم ''فروشنده'' [[اصغر فرهادی]]
* '''دریافت [[جایزه اسکار]]''' ۲۰۱۷ بهترین فیلم خارجی زبان برای فیلم ''فروشنده'' [[اصغر فرهادی]]


== وضعیت سینماها ==
== وضعیت سینماها ==
در سال ۱۳۹۲در ایران ۲۴۷ [[سالن سینما]] وجود داشته‌است که در ۶۰ شهر ایران پراکنده بوده‌اند و در مقابل، ۱۰۸۱ نقطه شهری ایران فاقد سالن سینما بوده‌اند. شهر تهران و استان تهران بیشترین تعداد سینماهای کشور را دارند و این در حالی است که دو استان [[خراسان شمالی]] و [[کهگیلویه و بویراحمد]] فاقد سالن سینما هستند. در سال ۱۳۹۱ حدود ۸٫۵ میلیون نفر از سینماهای ایران بازدید کرده‌اند که به این ترتیب مشخص می‌شود که هر ایرانی هر ۹ سال یکبار به سینما می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= هhttp://www.tabnak.ir/fa/news/317561/هر-ایرانی-چند-سال-یکبار-سینما-می‌رود|عنوان=هر ایرانی چند سال یکبار به سینما می‌رود؟ | ناشر = تابناک |تاریخ =۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۲}}</ref>
در سال ۱۳۹۲در ایران ۲۴۷ [[سالن سینما]] وجود داشته‌است که در ۶۰ شهر ایران پراکنده بوده‌اند و در مقابل، ۱۰۸۱ نقطه شهری ایران فاقد سالن سینما بوده‌اند. شهر تهران و استان تهران بیشترین تعداد سینماهای کشور را دارند و این در حالی است که دو استان [[خراسان شمالی]] و [[کهگیلویه و بویراحمد]] فاقد سالن سینما هستند. در سال ۱۳۹۱ حدود ۸٫۵ میلیون نفر از سینماهای ایران بازدید کرده‌اند که به این ترتیب مشخص می‌شود که هر ایرانی هر ۹ سال یکبار به سینما می‌رود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= هhttp://www.tabnak.ir/fa/news/317561/هر-ایرانی-چند-سال-یکبار-سینما-می‌رود|عنوان=هر ایرانی چند سال یکبار به سینما می‌رود؟ | ناشر = تابناک |تاریخ =۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۲}}</ref>


== پرفروش‌ترین فیلم‌ها ==
== پرفروش‌ترین فیلم‌ها ==
با توجه به [[فهرست پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای ایران]] پرفروشترین فیلم‌های ایرانی تا سال ۱۳۹۴، فیلم‌های ''[[محمد رسول‌الله (فیلم)|محمد رسول‌الله]]'' و [[شهر موشها ۲]] و [[اخراجی‌ها (مجموعه فیلم)]] هستند. در حال حاضر پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران فیلم [[نهنگ عنبر ۲]] به کارگردانی سامان مقدم می‌باشد و فیلم سینمایی [[آینه بغل]] مقام دوم را دارو
با توجه به [[فهرست پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای ایران]] پرفروشترین فیلم‌های ایرانی تا سال ۱۳۹۴، فیلم‌های ''[[محمد رسول‌الله (فیلم)|محمد رسول‌الله]]'' و [[شهر موشها ۲]] و [[اخراجی‌ها (مجموعه فیلم)]] هستند. در حال حاضر پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران فیلم [[نهنگ عنبر ۲]] به کارگردانی سامان مقدم می‌باشد و فیلم سینمایی [[آینه بغل]] مقام دوم را دارو


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۱۳۵: خط ۱۳۵:


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==

* [[جشنواره فیلم ایرانی موزه هنرهای عالی هیوستون]]
* [[جشنواره فیلم ایرانی موزه هنرهای عالی هیوستون]]
* [[فهرست سینماهای تهران]]
* [[فهرست سینماهای تهران]]
خط ۱۴۶: خط ۱۴۵:


== پیوند به بیرون ==
== پیوند به بیرون ==
*{{ویکی‌گفتاورد}}[http://theirancinema.com/ پایگاه خبری تحلیلی سینمای ایران]
* {{ویکی‌گفتاورد}}[http://theirancinema.com/ پایگاه خبری تحلیلی سینمای ایران]
* [http://www.hozehonari.com/Default.aspx?page=6220 بخش سینمای وبگاه رسمی حوزهٔ هنری]
* [http://www.hozehonari.com/Default.aspx?page=6220 بخش سینمای وبگاه رسمی حوزهٔ هنری]


نسخهٔ ‏۷ اوت ۲۰۱۸، ساعت ۱۲:۲۳

سینمای ایران
تعداد سالن۴۳۸ (۲۰۱۱)[۱]
 • سرانه۰٫۶ به ازای هر ۱۰۰٬۰۰۰ (۲۰۱۱)[۱]
فیلم‌های تولید شده (۲۰۰۵)[۲]
مجموع۲۶
تعداد پذیرش (۲۰۰۹)[۳]
مجموع۱۸٬۳۵۴٬۰۸۱
فیلم‌های ملی۱۸٬۳۳۲٬۸۰۲ (۹۹٫۹٪)
فروش گیشه (۲۰۱۱)[۳]
مجموع۲۷٬۹ میلیون دلار

سینمای ایران، عبارتی است برای توصیف فیلم‌های سینمایی محصول ایران است. (با فیلم‌فارسی اشتباه نشود)

پس از انقلاب تعدادی از کارگردانان ایرانی که از ایران خارج شدند، به ساخت فیلم در خارج از کشور مبادرت نمودند.[۴] همچنین تعدادی از فیلم‌ها که برای سینمای عامه‌پسند ایران به کار برده شد به فیلم فارسی یا «فیلم‌فارسی» مشهور شدند.

نخستین دستگاه سینماتوگراف

آبی و رابی (نخستین فیلم صامت ایرانی)

با ورود نخستین دوربین فیلم‌برداری در زمان مظفرالدین‌شاه و ورود آن به ایران آغاز می‌شود. نخستین فیلم صدادار فارسی، فیلم دختر لر بود که در سال ۱۳۱۲ خورشیدی توسط اردشیر ایرانی ساخته شد.[۵] ورود نخستین دستگاه سینماتوگراف به ایران در سال ۱۲۷۹ هجری خورشیدی توسط مظفرالدین شاه سر آغازی برای سینمای ایران به حساب می‌آید.

نخستین سالن سینمای ایران در سال ۱۲۷۹ (۵ سال پس از اختراع جهانی آن توسط برادران لومیر) با نام «سینما سولی» که توسط کاتولیک‌ها در شهر تبریز تأسیس شده بود، آغاز به کار کرد؛ اما به دلیل عدم دسترسی به فیلم‌های جدید، در سال ۱۲۹۵ تعطیل شد.[۶][۷]

تا سال ۱۳۰۹ هیچ فیلم ایرانی ساخته نشد و اندک سینماهای تأسیس شده به نمایش فیلم‌های غربی که در مواردی زیرنویس فارسی داشتند می‌پرداختند. نخستین فیلم بلند سینمایی ایران به نام آبی و رابی در سال ۱۳۰۹ توسط اوانس اوگانیانس ساخته شد.

اولین‌ها

اولین فیلم ناطق

در سال ۱۳۱۲ خورشیدی اولین فیلم ناطق ایرانی به نام دختر لر توسط اردشیر ایرانی در بمبئی ساخته شد. استقبالی که از این فیلم شد، مقدمات ساخت چند فیلم ایرانی دیگر را فراهم کرد. تغییر جو سیاسی کشور طی سال‌های ۱۳۱۵ تا ۱۳۲۷ و اعمال سانسور شدید و مواجهه با جنگ جهانی دوم فعالیت سینمای نوپای ایران را با رکود مواجه ساخت. هر چند نباید از نظر دور داشت که تا این دوره هنوز سینما در ایران جنبه عمومی نیافته بود و استفاده از معدود سینماهای موجود در تهران و شهرهای بزرگ، تقریباً مختص اشراف و قشرها خاصی از جامعه بود. از طرف دیگر در بین سازندگان فیلم نیز خط فکری خاصی وجود نداشت و به جز عبدالحسین سپنتا که به دلیل ویژگی‌های فرهنگی وی عناصر ادبیات کهن ایران در ساخته‌های وی به چشم می‌خورد، در بقیه موارد فیلم‌های ساخته شده عمد تاً اقتباسی ناشیانه از فیلم‌های خارجی بود.

نخستین سالن سینمای عمومی

اولین سینمای عمومی در ایران توسط میرزا ابراهیم خان عکاسباشی در سال ۱۲۸۳ شمسی برابر با ۱۹۰۴ میلادی، افتتاح شد.[۸] اما اولین سالن رسمی سینمای ایران در سال ۱۳۰۵ به نام گراند سینما در تهران ساخته شد.

ادوار

دهه‌های بیست و سی

در سالهای بعد از ۱۳۲۲ فعالیت‌های فیلمسازی به دلیل تأسیس چند شرکت سینمایی توسط تعدادی سرمایه‌گذار و همچنین عمومی تر شدن سینما در بین مردم، گسترش یافت. اما متأسفانه از آنجایی که در این گسترش توجه به درآمد و سود حاصل از سرمایه‌گذاری از یک طرف و وضعیت سیاسی جامعه از بعد از کودتای ۲۸ مرداد و تحدید آزادیها، یعنی مهمترین عنصر توسعه فرهنگی، سینمای ایران عمدتاً با محصولاتی عوام پسند و بی محتوا مواجه شد و این عناصر جزو سنت رایج فیلم‌سازی در این دوره گردید. اسماعیل کوشان ساموئل خاچیکیان، هوشنگ کاووسی، فرخ غفاری فیلم‌سازان مطرح این دوره به‌شمار می‌آیند که از این میان اسماعیل کوشان در تثبیت جریان سینمای تجاری عامه‌پسند ایرانی موسوم به فیلمفارسی نقش عمده‌ای داشت.

دهه چهل و پنجاه: گنج قارون و موج نوی سینمای ایران

مقالهٔ اصلی: موج نوی سینمای ایران

با نمایش گنج قارون در سال ۱۳۴۴، سینمای فیلم‌فارسی اوج خود را تجربه کرد و موجی از فیلم‌های «گنج قارونی» سینماهای ایران را درنوردید. این روند طی سال‌های بعد از فرط تکرار به ابتذال کامل کشیده شد و در سال ۱۳۴۸ با ظهور فیلم‌هایی مانند گاو و قیصر تغییری اساسی کرد؛ جریان تازه‌ای ایجاد شد که موج نوی سینمای ایران لقب گرفت. از سویی تاًسیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال ۱۳۴۸ فرصت مناسبی برای شکل‌گیری سینمای فرهنگی در ایران شد. همکاری یونسکو با این کانون به عنوان توزیع‌کننده فیلم‌های کودکان در ایران که با اعزام نورالدین زرین‌کلک به بلژیک عملی گردید، تأثیر مهمی بر ارتقاء سطح فرهنگی کانون گذاشت. جریان فرهنگی شکل گرفته از سوی سینماگران پیش‌رو همراه با ایجاد کانون پرورش فکری و همچنین کاهش استقبال عمومی از عناصر سرگرم‌کننده‌ای چون خشونت، سکس، جاهل مسلکی در بین قشرها جوان و بخصوص قشر تحصیل‌کرده کشور عواملی بودند که دست در دست هم، جریان نو و سازنده‌ای را در سینمای ایران طی سال‌های ۵۰ تا ۵۷ به وجود آوردند. سهراب شهید ثالث، بهرام بیضایی، عباس کیارستمی، خسرو سینایی، کامران شیردل، داریوش مهرجویی، ناصر تقوایی، مسعود کیمیایی علی حاتمی، امیر نادری ،فریدون گله، بهمن فرمان آرا، خسرو هریتاش، پرویز کیمیاوی و… از افرادی بودند که با بهانه‌های غیر مادی نقش اساسی در این جریان داشتند و مقدماتی را فراهم نمودند تا سینمای ایران گام‌های مهمی در سال‌های بعد بردارد.

سینمای پس از انقلاب

«وقتی آدم وارد کادر سینمای امروز ایران می‌شود، بغض می‌کند، همه با یک نظر دیگر به آدم نگاه می‌کنند. برای من آن گذشته‌ها بسیار شیرین است. هم خوب بود و هم زود سپری شد.»
حسن رضیانی دربارهٔ تجربه‌اش از سینمای پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران.[۹]

بعد از انقلاب طی سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۲ به دلیل نبودن ضوابط تدوین شده فیلمسازی، سینمای ایران تقریباً در وضعیتی نابسامان بسر می‌برد. پس از سال ۱۳۶۲ با تدوین ضوابط فیلمسازی که با توجه به شرایط پس از انقلاب تنظیم شده بود، عناصری چون خشونت و سکس را اجباراً از سینمای ایران خارج ساخت و از طرف دیگر به دلیل مصادره بسیاری از سینماها و شرکت‌های تولید فیلم و اعمال نظارت دولتی بر آن‌ها به‌طور غیر مستقیم نقش عامل سودآوری در سینما کمرنگ تر شد. این عوامل همراه با تکامل کیفی فیلمسازان دهه پنجاه چون عباس کیارستمی، بهرام بیضایی، مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی تأثیر مثبتی بر روند فیلمسازی در ایران گذاشت که با توجه به محدودیت‌ها، محصولات بدیعی را آفریدند و تحسین منتقدان جهانی را به همراه داشت. در این دوره فیلمسازان جوانی چون محسن مخملباف، ابراهیم حاتمی کیا، جعفر پناهی، مجید مجیدی و ابوالفضل جلیلی که با تمایلات مختلف پا به عرصه فیلمسازی گذاشتند و به مرور با مطالعه و پشتکار توانستند به صورتی هنرمندانه عناصر این هنر را بکار بگیرند، نقش موًثری در این تحول ایفا نمودند.[نیازمند منبع]

همچنین برقراری منظم سالانه دست کم یک جشنواره بین‌المللی فیلم که در بهمن ماه هر سال به نام جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در کشور برگزار می‌گردد نیز در ایجاد علاقه به سینما در قشر جوان کشور از یکسو و توسعه این هنر نقش مهمی ایفا نموده‌است.[۱۰]

بزرگترین پروژه سینمایی ایران را می‌توان فیلم سینمایی محمد رسول‌الله نام برد.[۱۱]

آموزش فیلمسازی

انجمن سینمای جوانان ایران بزرگ‌ترین انجمن فیلمسازی در ایران است که به آموزش فیلمسازی ۷ ماهه و دوره‌های تک‌درس کوتاه مدت و همچنین برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه می‌پردازد.[۱۲]

نقش زنان

طی سالهای بعد از انقلاب فیلمسازان زن مانند رخشان بنی‌اعتماد، پوران درخشنده، تهمینه میلانی، منیژه حکمت و سمیرا مخملباف حضور جدی‌تر یافتند.

نهادهای صنفی

خانه سینما بزرگترین نهاد صنفی عوامل تولید فیلم سینمایی در ایران است.

فشارها به سینمای ایران

سینمای ایران طی تاریخ صدساله خود و به خصوص بعد انقلاب ۵۷ همواره زیر سایهٔ ترس، فشار و سرکوب افراد متعصب، قشری و تندروی مذهبی به کار خود ادامه داده و از جانب آن‌ها لطمات فراوانی دیده‌است. با این حال این صنعت به رغم تمامی این دشواری‌ها توانسته به وسیلهٔ سینماگران و بازیگران موفق در مجامع بین‌الملل خودی نشان دهد و توفیق‌های قابل قبولی داشته باشد.[۱۳]

موفقیتهای بین‌المللی

وضعیت سینماها

در سال ۱۳۹۲در ایران ۲۴۷ سالن سینما وجود داشته‌است که در ۶۰ شهر ایران پراکنده بوده‌اند و در مقابل، ۱۰۸۱ نقطه شهری ایران فاقد سالن سینما بوده‌اند. شهر تهران و استان تهران بیشترین تعداد سینماهای کشور را دارند و این در حالی است که دو استان خراسان شمالی و کهگیلویه و بویراحمد فاقد سالن سینما هستند. در سال ۱۳۹۱ حدود ۸٫۵ میلیون نفر از سینماهای ایران بازدید کرده‌اند که به این ترتیب مشخص می‌شود که هر ایرانی هر ۹ سال یکبار به سینما می‌رود.[۱۶]

پرفروش‌ترین فیلم‌ها

با توجه به فهرست پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای ایران پرفروشترین فیلم‌های ایرانی تا سال ۱۳۹۴، فیلم‌های محمد رسول‌الله و شهر موشها ۲ و اخراجی‌ها (مجموعه فیلم) هستند. در حال حاضر پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران فیلم نهنگ عنبر ۲ به کارگردانی سامان مقدم می‌باشد و فیلم سینمایی آینه بغل مقام دوم را دارو

پانویس

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ "Table 8: Cinema Infrastructure - Capacity". UNESCO Institute for Statistics. Retrieved 5 November 2013.
  2. ↑ "Average national film production". UNESCO Institute for Statistics. Retrieved 5 November 2013.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ "Table 11: Exhibition - Admissions & Gross Box Office (GBO)". UNESCO Institute for Statistics. Retrieved 5 November 2013.
  4. ↑ تاریخ سینما در ایران
  5. ↑ http://www.sourehcinema.com/Title/Title.aspx?id=138109110003
  6. ↑ «گاهشمار سینمای ایران». وبگاه موزه سینمای ایران. دریافت‌شده در ۹ فروردین ۱۳۹۲.
  7. ↑ «تبریز شهر اولین‌هاست». خبرگزاری فارس. ۸ فروردین ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۹ فروردین ۱۳۹۱.
  8. ↑ تصاویری از اجساد سینماهای تهران در هیاهوی زندگی پایتخت، دویچه وله فارسی
  9. ↑ حسن رضیانی، بازیگر نقش «عین‌الله باقرزاده» درگذشت، رادیو زمانه
  10. ↑ دوگانه تصویر زن در سینمای ایران
  11. ↑ «بزرگترین پروژه سینمایی کشور اکران شد». خبرآنلاین. دریافت‌شده در ۵ شهریور ۱۳۹۴.
  12. ↑ همشهری. «آشنایی با انجمن سینمای جوانان ایران».
  13. ↑ «دفاع سینماگران از فاطمه معتمد آریا در برابر تهاجم تندروها».
  14. ↑ روز روشن بهترین فیلم شیکاگو آمریکا
  15. ↑ جشنواره بین‌المللی کرالا هند
  16. ↑ [هhttp://www.tabnak.ir/fa/news/317561/هر-ایرانی-چند-سال-یکبار-سینما-می‌رود «هر ایرانی چند سال یکبار به سینما می‌رود؟»] مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک). تابناک. ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۲.

جستارهای وابسته

منابع

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=سینمای_ایران&oldid=24245125»