جشنواره فیلم فجر

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
جشنوارهٔ فیلم فجر
کنونی: چهل و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر
Fajr Film Festival logo.svg
نماد سیمرغ جشنواره
مکانتهران
کشورایران
برگزارکنندهبنیاد سینمایی فارابی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
نخستین دوره۱۵ بهمن ۱۳۶۱ ‏(۴۰ سال)
وبگاه

جشنوارهٔ فیلم فجر یک جشنواره سینمایی در ایران است که از سال ۱۳۶۱ در میانهٔ بهمن هر سال در تهران برگزار می‌شود. این جشنواره توسط بنیاد سینمایی فارابی و زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شود.[۱] تا به امروز ۴۱ دوره از این مراسم برگزار شده که آخرین آن در بهمن ۱۴۰۱ برگزار شد.

تاریخچه و فعالیت[ویرایش]

جشنوارهٔ فیلم فجر، جایگزینی برای جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم تهران بود که تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ جمهوری اسلامی ایران، با حمایت دفتر مخصوص فرح پهلوی در ایران برگزار می‌شد و در آن فیلم‌های برگزیده سینمای ایران در کنار آثار سینمای بین‌المللی رقابت می‌کردند.[۲] بعد از انقلاب اسلامی ایران، این جشنواره تعطیل شد و بعد از ۴ سال، جشنوارهٔ فیلم فجر، هم‌زمان با روزهای دهه فجر جایگزین آن شد. نخستین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم فجر از ۱۲ تا ۲۲ بهمن سال ۱۳۶۱ به دبیری حسین وخشوری برگزار شد.[نیازمند منبع]

اولین ویژه‌نامه برای جشنوارهٔ فیلم فجر، در بهمن ماه ۱۳۶۵، توسط ماهنامه سینمایی فیلم منتشر شد و این روند تا به امروز ادامه دارد.[نیازمند منبع]

جشنوارهٔ فجر تا سال ۱۳۷۴ فقط به تولیدات سالانهٔ سینمای ایران می‌پرداخت. از سال ۱۳۷۴ جشنواره به صورت بین‌المللی برگزار می‌شود و علاوه بر سینمای ایران، در بخش بین‌الملل به بررسی فیلم‌هایی از سینمای جهان می‌پردازد. در بخش‌های رقابتی این جشنواره، شرکت کنندگان برای کسب جایزهٔ مخصوص که «سیمرغ بلورین» نام دارد با هم رقابت می‌کنند. دیپلم افتخار و لوح زرین از دیگر جوایز این جشنواره می‌باشند. طی سالیان اخیر مسابقه‌های سینمای مستند، فیلم کوتاه و مسابقه مواد تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی نیز به بخش‌های سینمای ایران اضافه شده‌است. در ابتدای جشنواره، آیین بزرگداشت یک هنرمند برگزار می‌شود و در انتها هم جوایز ویژه و مردمی به فیلم انتخاب شده با رای مردم داده می‌شود.[نیازمند منبع] در سال ۱۳۹۳ بخش بین‌الملل جشنواره، جدا شده و به صورت جداگانه برگزار می‌شود.[نیازمند منبع]

بخش‌های جشنواره[ویرایش]

اختتامیه جشنواره فجر ۱۳۹۰

این جشنواره در دو بخش سینمای ایران و جهان فعالیت می‌کند که هر کدام به دسته‌بندی دیگری تقسیم می‌شود؛

  1. سودای سیمرغ (مسابقه سینمای ایران)
  2. نگاه نو (فیلم‌های اول)
  3. سینمآثار مستند سینمایی)
  4. هنر و تجربه (تجربه اول)
  5. انیمیشن (این بخش از دوره سی و چهارم یعنی سال ۱۳۹۴ به بعد اضافه گردید)
  1. جام جهان‌نما
  2. سینما سعادت
  3. جشنوارهٔ جشنواره‌ها
  4. نمایش‌های ویژه
  5. جلوه گاه شرق

تاریخچه تغییرات برنامه‌ها و بخش‌ها[ویرایش]

  • در زیر اضافه شدن یا حذف شدن برخی از برنامه‌ها و بخش‌ها و رخداد صورت گرفته را مشاهده می‌کنید:
  • دوره سوم - بخش فیلم‌های اول اضافه شد.
  • دوره چهارم - بخش حرفه‌ای از بخش آماتور جدا شد تا به صورت یک جشنوارهٔ مستقل به نام سیمای جوان برگزار شود و همچنین بخش کودکان و نوجوانان نیز اضافه گشت.
  • دوره پنجم - نمایشگاه پوسترهای سینمایی اضافه شد. جشنواره برای اولین بار، مجله‌ای ویژه‌نامه با نام مجله فیلم منتشر کرد.
  • دوره هفتم - بزرگداشت سینماگران معتبر خارجی اضافه شد و بخشی با عنوان جشنوارهٔ جشنواره‌ها نیز اضافه گشت.
  • دوره هشتم - جشنوارهٔ کودکان و نوجوانان و فیلم‌های کوتاه و مستند از جشنوارهٔ فیلم فجر، جدا و به جشنواره‌ای مستقل تبدیل شدند.
  • دوره پانزدهم - جشنواره برای اولین بار، صاحب سایت اینترنتی شد.
  • دوره شانزدهم - برپایی بزرگداشت سینماگران ایرانی در جشنواره شکل گرفت و بخش بین‌المللی رقابتی شد، بازار فیلم راه‌اندازی و همچنین از این دوره به بعد سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران نیز اضافه گشت.
  • دوره هفدهم - مراسمی با عنوان اهدای جوایز جنبی برگزار شد.
  • دوره بیست و یکم - سیمرغ مکمل نقش دوم زن و مردم حذف و پیش فروش بلیت‌ها مکانیزه شد و سیمرغ فیلمبرداری چهره‌پردازی، صدابرداری، صداگذاری و تدوین حذف شد و دو جایزه با عنوان دستاورد هنری جایگزین شد.
  • دوره بیست و دوم - مرور آثار بزرگداشت‌ها حذف شد. جوایز حذف شده دوره گذشته به جای خود بازگشت و بازار فیلم از معرفی محصولات به شکل خرید و فروش سینمایی و تلویزیونی تغییر کرد.
  • دوره بیست و سوم - بخش بین‌الملل شامل بازار فیلم، سینمای بین‌الملل، سینمای آسیا و سینمای معناگرا مستقل و اختتامیه مجزا با حضور مهمانان خارجی برگزار شد.
  • دوره بیست و چهارم - سیمرغ فیلمنامه اقتباسی اضافه شد و سینماهای مردمی وسعت پیدا کرد.
  • دوره بیست و ششم - بخش‌های مختلف جشنواره نامگذاری شد و روزهای بخش بین‌الملل و ملی جدا شد و کارت‌های خبرنگاران به صورت دیجیتال معاوضه گشت.
  • دوره بیست و هفتم - رئیس‌جمهور به جشنواره پیام داد و فیلم بلند ویدئویی اضافه شد و همچنین مراسم اختتامیه از سوی خبرنگاران و عکاسان به دلیل عدم اختصاص جای مناسب به آن‌ها تحریم گشت.
  • دوره بیست و هشتم - مسابقه آثار پویانمایی اضافه شد. پیش‌فروش بلیت‌ها اینترنتی و برج میلاد کاخ جشنواره شد.
  • دوره بیست و نهم - آثار سه بعدی به نمایش درآمد.
  • دوره سی‌ویکم - برای اولین بار مراسم فرش قرمز فیلم‌ها برگزار و نمایش فیلم‌ها دیجیتال گشت و شکل ظاهری سیمرغ بلورین به حالت حجمی درآمد.
  • دوره سی‌وسوم - بخش بین‌الملل به زمان و جشنوارهٔ دیگری منتقل شد و شکل و نام تندیس نگاه نو و مستند تغییر کرد و بخش هنر و تجربه اضافه شد و در بخشی با عنوان سلام سینما فیلم‌ها در سینماهای مردمی با حضور عوامل معرفی شدند.
  • دوره سی‌وچهارم - بخش انیمیشن اضافه شد و همچنین پوستر با شمایل یک سینماگر طراحی شد. عنوان بین‌الملل از جشنواره، حذف و دبیر دیگری مسئولیت جشنوارهٔ بین‌الملل را عهده‌دار شد.
  • دوره چهلم و دوره چهل و یکم سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران اهدا نشد.

سابقه[ویرایش]

تاکنون چهل و یک دوره از جشنوارهٔ فیلم فجر برگزار شده‌است، چهل و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر در بهمن ماه سال ۱۴۰۱ برگزار شد.

جوایز[ویرایش]

در بخش جوایز از دوره پنجم به برندگان «لوح زرین» اهدا شد و عنوان «سیمرغ» از هفتمین دوره جشنواره به صورت جدی مطرح گردید که تا امروز ادامه داشته‌است. در حال حاضر «دیپلم افتخار» دیگر جایزه جشنوارهٔ فیلم فجر است.

سیمرغ‌ها[ویرایش]

ملی

جهانی

  • سیمرغ زرین بهترین فیلم
  • سیمرغ سیمین بهترین کارگردانی
  • سیمرغ سیمین بهترین فیلم آسیایی
  • سیمرغ سیمین بهترین کارگردانی آسیایی
  • سیمرغ سیمین بهترین فیلمنامه
  • سیمرغ سیمین بهترین بازیگر مرد
  • سیمرغ سیمین بهترین بازیگر زن
  • سیمرغ سیمین بهترین فیلم کوتاه
  • سیمرغ سیمین جایزه ویژه هیئت داوران
  • جایزه نتپک
  • جایزه محمد امین
  • جایزه بین المذاهب

آمار قابل توجه[ویرایش]

  • علی نصیریان مسن‌ترین برنده جایزه سیمرغ بلورین است او در سن ۸۸ سالگی برای بازی در فیلم هفت بهار نارنج سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد را در دوره چهل و یکم گرفت و مسن‌ترین برنده این جایزه است، نصیریان همچنین در سن ۸۴ سالگی سیمرغ بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را در دوره ۳۷ گرفته است.
  • حسین عابدینی جوانترین بازیگری که سیمرغ نقش اول مرد را گرفته‌است. او به خاطر بازی در فیلم باران در ۲۰ سالگی سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد دوره نوزدهم (۱۳۷۹) را گرفت.
  • گلشیفته فراهانی جوانترین بازیگر زنی که سیمرغ بازیگر نقش اول زن را گرفته‌است. او در ۱۴ سالگی برای بازی در فیلم درخت گلابی سیمرغ دوره شانزدهم ۱۳۷۶ را گرفت. ترانه علیدوستی در ۱۸ سالگی در دوره بیستم۱۳۸۰، باران کوثری در ۲۱ سالگی در دوره بیست و پنجم ۱۳۸۵، میترا حجار در ۲۳ سالگی در دوره شانزدهم ۱۳۷۶، رؤیا نونهالی در ۲۴ سالگی در دوره هفتم ۱۳۶۷ و مینا لاکانی در ۲۵ سالگی در دوره سیزدهم ۱۳۷۳ در رده‌های بعدی قرا دارند.
  • سارا حاتمی جوانترین بازیگر زنی که سیمرغ بازیگر نقش مکمل زن را گرفته است. او در ۱۷ سالگی برای در فیلم کت چرمی سیمرغ دوره چهل و یکم را گرفت.
  • از دوره سوم ۱۳۶۳ تا دوره ششم ۱۳۶۶ سن تمامی برندگان سیمرغ بالای ۴۰ سال بوده‌است.
  • مهدی اسدی در ۱۲ سالگی دیپلم افتخار را برای بازی در فیلم بهار گرفت تا در دورهٔ چهارم ۱۳۶۴ جوانترین بازیگری باشد که تاکنون روی سن رفته‌است.
  • پرویز پرستویی اولین جوانی بود که جایزه سیمرغ گرفت. او در ۲۸ سالگی به خاطر بازی در فیلم دیار عاشقان از دومین جشنوارهٔ فیلم فجر در سال۱۳۶۲ سیمرغ گرفت.
  • از دورهٔ شانزدهم ۱۳۷۶ تا بیست و سوم ۱۳۸۳ حداقل یک بازیگر زیر سی سال بوده که سیمرغ گرفته‌است.
  • محمدرضا فروتن و هدیه تهرانی در فیلم قرمز، هوتن شکیبا و الناز شاکردوست در فیلم شبی که ماه کامل شد و جمشید مشایخی و پروانه معصومی در فیلم گل‌های داوودی تنها سه زوج سینمایی می‌باشند که برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد و زن سال در یک فیلم شده‌اند.
  • پرویز پرستویی تنها بازیگری است که تا به حال توانسته دو سال پشت سرهم (دوره‌های ۲۴ و ۲۳) سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد را برای بازی در فیلم‌های بید مجنون و به نام پدر بدست آورد.
  • سید علی قائم مقامی تنها مدیر تولید سینما است که در جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم فجر مورد تقدیر قرار گرفته، وی در سی و دومین جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم فجر برای مدیریت تولید فیلم‌های چ و رستاخیز جایزه گرفته‌است.
  • برای اولین بار و به‌طور مشترک طراحی پوسترهای جشنوارهٔ بیست و ششم فیلم فجر را دو تن از هنرمندان نقاش و گرافیست به نام‌های الهام عیوضی و میراندا انصاری انجام داده‌اند.

رکوردداران[ویرایش]

بیشترین سیمرغ بلورین فیلم[ویرایش]

در بخش اصلی

- «آژانس شیشه‌ای» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا محصول ۱۳۷۶ از شانزدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «پرده آخر» به کارگردانی واروژ کریم‌مسیحی محصول ۱۳۶۹ از نهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «بوی کافور، عطر یاس» به کارگردانی بهمن فرمان آرا محصول ۱۳۷۸ از هجدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «دوئل» به کارگردانی احمدرضا درویش محصول ۱۳۸۲ از بیست و دومین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش محصول ۱۳۹۲ از سی و دومین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «سگ‌کشی» به کارگردانی بهرام بیضایی محصول ۱۳۷۹ از نوزدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «باران» به کارگردانی مجید مجیدی محصول ۱۳۷۹ از نوزدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «ابد و یک روز» به کارگردانی سعید روستایی محصول ۱۳۹۴ از سی و چهارمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «سرزمین خورشید» به کارگردانی احمدرضا درویش محصول ۱۳۷۵ از پانزدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «هیوا» به کارگردانی رسول ملاقلی‌پور محصول ۱۳۷۷ از هفدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «خانه‌ای روی آب» به کارگردانی بهمن فرمان‌آرا محصول ۱۳۸۰ از بیستمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «خون‌بازی» به کارگردانی رخشان بنی‌اعتماد محصول ۱۳۸۵ از بیست و پنجمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «چ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا محصول ۱۳۹۲ از سی و دومین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «تنگه ابوقریب» به کارگردانی بهرام توکلی محصول ۱۳۹۶ از سی و ششمین دوره جشنوارهٔ فیلم فجر

- «شبی که ماه کامل شد» به کارگردانی نرگس آبیار محصول ۱۳۹۷ از سی و هفتمین دوره جشنوارهٔ فیلم فجر

- «مهاجر» به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا محصول ۱۳۶۸ از هشتمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «هامون» به کارگردانی داریوش مهرجویی محصول ۱۳۶۸ از هشتمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «مسافران» به کارگردانی بهرام بیضایی محصول ۱۳۷۰ از دهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «ناصرالدین‌شاه آکتور سینما» به کارگردانی محسن مخملباف محصول ۱۳۷۰ از دهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «روز واقعه» به کارگردانی شهرام اسدی محصول ۱۳۷۳ از سیزدهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «من، ترانه ۱۵ سال دارم» به کارگردانی رسول صدرعاملی محصول ۱۳۸۰ از بیستمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «خیلی دور، خیلی نزدیک» به کارگردانی رضا میرکریمی محصول ۱۳۸۳ از بیست و سومین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «به همین سادگی» به کارگردانی رضا میرکریمی محصول ۱۳۸۶ از بیست و ششمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «جرم» به کارگردانی مسعود کیمیایی محصول ۱۳۸۹ از بیست و نهمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «روزهای زندگی» به کارگردانی پرویز شیخ‌طادی محصول ۱۳۹۰ از سی امین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «رخ دیوانه» به کارگردانی ابوالحسن داوودی محصول ۱۳۹۳ از سی و سومین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «ماجرای نیمروز» به کارگردانی محمدحسین مهدویان محصول ۱۳۹۵ از سی و پنجمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «شنای پروانه» به کارگردانی محمد کارت محصول ۱۳۹۸ از سی و هشتمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «روز صفر» به کارگردانی سعید ملکان محصول ۱۳۹۸ از سی و هشتمین جشنوارهٔ فیلم فجر

- «بی همه چیز» به کارگردانی محسن قرایی محصول ۱۳۹۹ از سی و نهمین جشنواره فیلم فجر

- «یدو» به کارگردانی مهدی جعفری محصول ۱۳۹۹ از سی و نهمین جشنواره فیلم فجر

- «موقعیت مهدی» به کارگردانی هادی حجازی‌فر محصول ۱۴۰۰ از چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر

- «غریب (فیلم ۱۴۰۱)» به کارگردانی محمدحسین لطیفی محصول ۱۴۰۱ از چهل و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر

دبیرخانه[ویرایش]

دوره دبیر مدیر روابط عمومی
اول (۱۳۶۱) حسین وخشوری
دوم (۱۳۶۲) دبیر نداشت
سوم تا دوازدهم سیدمحمد بهشتی شیرازی
سیزدهم و چهاردهم عزت‌الله ضرغامی
پانزدهم تا نوزدهم سیف‌الله داد
بیستم و بیست‌ویکم محمدمهدی عسگرپور
بیست و دوم (۱۳۸۲) علیرضا رضاداد فاطمه مرادی[۳]
بیست و سوم (۱۳۸۳)
بیست و چهارم (۱۳۸۴)
بیست و پنجم (۱۳۸۵) حبیب ایل‌بیگی[۴]
بیست و ششم (۱۳۸۶) مجید شاه‌حسینی
بیست و هفتم (۱۳۸۷)
بیست و هشتم (۱۳۸۸) مهدی مسعودشاهی
بیست و نهم (۱۳۸۹) جعفر گودرزی[۵]
سی‌ام (۱۳۹۰) محمد خزاعی یزدان عشیری[۶]
سی‌ویکم (۱۳۹۱) محمدرضا عباسیان
سی‌ودوم (۱۳۹۲) علیرضا رضاداد جلیل اکبری صحت[۷]
سی‌وسوم (۱۳۹۳) سید احد میکاییل زاده
سی‌وچهارم (۱۳۹۴) محمد حیدری سید صادق موسوی
سی‌وپنجم (۱۳۹۵) مسعود نجفی
سی‌وششم (۱۳۹۶) ابراهیم داروغه‌زاده
سی‌وهفتم (۱۳۹۷)
سی‌وهشتم (۱۳۹۸)
سی‌ونهم (۱۳۹۹) سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد
چهلمین (۱۴۰۰) مسعود نقاش زاده
چهل و یکمین ۱۴۰۱) مجتبی امینی

بخش بین‌الملل[ویرایش]

بخش بین‌الملل جشنوراه فیلم فجر نیز به صورت جداگانه بعد از بخش جشنوارهٔ سینمای ایران در پنج بخش مختلف برگزار می‌گردد. به جز سیمرغ بلورین که برای بهترین فیلم اهدا می‌شود، سیمرغ سیمین برای دیگر رده‌های اهدا می‌شود. جایزه محمد امین و جایزه بین المذاهب از دیگر جوایز این جشنواره است.

مهمانان[ویرایش]

در دوره‌های مختلف جشنوارهٔ فجر سینماگران صاحب سبک و بزرگی از جمله کوستا گاوراس، فرانچسکو رزی، کژیشتف زانوسی، رابرت چارتوف، بروس برسفورد، آگنیشکا هولاند، شیام بنگال، بلا تار، یان تروئل، آندری زویاگینتسف، رستم ابراهیم‌بیگف، تئو آنگلوپولوس، ماریو مونیچلی، نوری بیلگه جیلان، مصطفی عقاد، لوران کانته، سمیح کاپلان‌اوغلو، داریوش خنجی، الیور استون و پل شریدر در جشنوارهٔ فجر حضور داشته‌اند.

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. «۲۲ سالن برای نمایش فیلم‌های بیست و نهمین جشنوارهٔ فیلم فجر معرفی شدند». خبرگزاری جهش. ۲۰۱۶-۰۳-۰۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۶-۰۳-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۲۹.
  2. کپی برابر اصل؛ آیا جشنواره فیلم فجر به آسانی «بین‌المللی» می‌شود، بی‌بی‌سی فارسی
  3. «مدیر روابط عمومی بنیاد سینمایی فارابی و روابط عمومی بیست و دومین جشنواره فیلم فجر انتخاب شد».
  4. «فروش اینترنتی بلیت‌های جشنواره فیلم فجر تمدید شد».
  5. «گودرزی مدیر روابط عمومی جشنواره فیلم فجر شد».
  6. «مدیر روابط عمومی سی و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر معرفی شد».
  7. «شرایط ارائه کارت سینمای مطبوعات».

پیوند به بیرون[ویرایش]