پرش به محتوا

ادوارد ثورندایک

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
ادوارد لی ثورندایک
نام هنگام تولدEdward Lee Thorndike birth_date = ۳۱ اوت ۱۸۷۴
زادهٔ
ویلیامزبرگ، ماساچوست، ایالات متحده
درگذشت۹ اوت ۱۹۴۹ (۷۴ سال)
مونت روز، نیویورک
ملیتآمریکایی
تحصیلاتRoxbury Latin, Wesleyan, Harvard, Columbia
پیشهروانشناس
کارفرماTeachers College,دانشگاه کلمبیا
شناخته‌شده
برای		Father of modern educational psychology
عنواناستاد
همسرElizabeth Moulton (married August 29, 1900)

ادوارد لی ثورندایک (به انگلیسی: Edward Lee Thorndike) (زادهٔ ۳۱ اوت ۱۸۷۴ – درگذشتهٔ ۹ اوت ۱۹۴۹) روان‌شناس اهل آمریکا بود که تقریباً تمام دوران کاری خود را در کالج معلمان دانشگاه کلمبیا گذراند. او یکی از تأثیرگذارترین چهره‌ها در تاریخ روان‌شناسی و از بنیان‌گذاران روان‌شناسی تربیتی مدرن به شمار می‌رود. کارهای او بر روی یادگیری حیوانات و روان‌شناسی تطبیقی منجر به تدوین نظریهٔ پیوندگرایی (Connectionism) شد و پایه‌های علمی و تجربی روان‌شناسی تربیتی را بنا نهاد. [۲] ثورندایک همچنین به دلیل پژوهش‌هایش در زمینهٔ حل مسئله و اندازه‌گیری هوش شناخته می‌شود. او در سال ۱۹۱۲ به ریاست انجمن روان‌شناسی آمریکا برگزیده شد و در سال ۱۹۱۷ به عضویت آکادمی ملی علوم درآمد.

او نظریه عینی و ماشینی یادگیری را تدوین کرد که بر رفتار آشکار تأکید می‌ورزید. او بر این باور بود که روانشناسی باید رفتار را مطالعه کند نه عناصر ذهنی یا تجربه هوشیار را در هر شکل که باشد. ثورندایک پیوندگرایی را که یک رویکرد آزمایشی به تداعی گرایی بود و از دیدگاه‌های سنتی بسیار فاصله داشت به وجود آورد.[۳]

ادوراد ثرندایک در ۹ اگوست ۱۹۴۹ در نیویورک درگذشت.[۴]

زندگی‌نامه

[ویرایش]

ادوارد لی ثورندایک در ۳۱ اوت ۱۸۷۴ در ویلیامزبورگ، ماساچوست، در خانواده‌ای متدیست به دنیا آمد. پدرش، ادوارد رابرتس ثورندایک، یک کشیش بود و مادرش، ابیگیل لدینگتون، زنی خانه‌دار بود. ثورندایک در محیطی بسیار منضبط و مذهبی بزرگ شد، جایی که از فرزندان انتظار می‌رفت سخت‌کوش و موفق باشند. او در سال ۱۸۹۱ از دبیرستان لاتین راکسبری در بوستون فارغ‌التحصیل شد و تحصیلات خود را در دانشگاه وسلین ادامه داد و در سال ۱۸۹۵ با مدرک کارشناسی فارغ‌التحصیل شد. [۵] علاقهٔ او به روان‌شناسی پس از خواندن کتاب «اصول روان‌شناسی» اثر ویلیام جیمز شکوفا شد. او سپس برای تحصیلات تکمیلی به دانشگاه هاروارد رفت و زیر نظر جیمز به مطالعه پرداخت. در هاروارد، او پژوهش‌های تجربی خود را بر روی یادگیری حیوانات، به‌ویژه جوجه‌ها، آغاز کرد. به دلیل کمبود فضا در دانشگاه، او آزمایش‌های خود را در زیرزمین خانهٔ ویلیام جیمز انجام می‌داد. در سال ۱۸۹۷، پس از دریافت مدرک کارشناسی ارشد از هاروارد، به دانشگاه کلمبیا رفت تا زیر نظر جیمز مک‌کین کتل، یکی از پیشگامان روان‌سنجی، تحصیل کند. او در سال ۱۸۹۸ دکترای خود را از کلمبیا دریافت کرد. [۶]

نظریه پیوندگرایی و قانون اثر

[ویرایش]

مهم‌ترین سهم ثورندایک در روان‌شناسی، نظریهٔ «پیوندگرایی» اوست که بیان می‌کند یادگیری حاصل ایجاد پیوند یا ارتباط بین محرک‌ها و پاسخ‌هاست. این پیوندها یا «عادات» از طریق تجربه شکل می‌گیرند و با تکرار، قوی‌تر می‌شوند. او برای مطالعهٔ فرایند یادگیری در حیوانات، ابزاری به نام «جعبهٔ پازل» (Puzzle Box) طراحی کرد. در این آزمایش‌ها، گربه‌ای گرسنه را در جعبه‌ای قرار می‌دادند که برای خروج از آن و رسیدن به غذا، باید اهرم یا حلقه‌ای را دستکاری می‌کرد. [۷] ثورندایک مشاهده کرد که گربه در ابتدا با آزمون و خطای تصادفی تلاش می‌کند تا از جعبه خارج شود. به تدریج، با تکرار آزمایش، گربه یاد می‌گرفت که کدام رفتارها منجر به نتیجهٔ مطلوب (فرار و دسترسی به غذا) می‌شود و زمان لازم برای خروج از جعبه کاهش می‌یافت. این مشاهدات او را به تدوین «قانون اثر» (Law of Effect) سوق داد. بر اساس این قانون، هرگاه یک پاسخ در حضور یک محرک خاص، به یک نتیجهٔ رضایت‌بخش منجر شود، پیوند بین آن محرک و پاسخ قوی‌تر می‌شود. برعکس، اگر پاسخ به نتیجه‌ای ناخوشایند یا آزاردهنده منجر شود، این پیوند ضعیف‌تر خواهد شد. این اصل، سنگ بنای نظریهٔ شرطی‌سازی عامل بی. اف. اسکینر شد. [۸] ثورندایک همچنین دو قانون دیگر را برای یادگیری معرفی کرد: «قانون آمادگی» (Law of Readiness) که بیان می‌کند یادگیری زمانی مؤثرتر است که یادگیرنده از نظر عصبی آمادهٔ عمل باشد، و «قانون تمرین» (Law of Exercise) که معتقد بود تکرار و تمرین باعث تقویت پیوندهای عصبی می‌شود (هرچند او بعدها اهمیت این قانون را کمتر دانست و بر نقش پاداش و تقویت تأکید بیشتری کرد). [۹]

روان‌شناسی تربیتی

[ویرایش]

کارهای ثورندایک تأثیر عمیقی بر حوزهٔ آموزش و پرورش داشت و او را به عنوان «پدر روان‌شناسی تربیتی مدرن» می‌شناسند. او معتقد بود که فرایندهای آموزشی باید بر پایه‌های علمی و تجربی استوار باشند. او اصول یادگیری خود را که از آزمایش‌های حیوانی به دست آمده بود، به یادگیری انسان در محیط‌های کلاسی تعمیم داد. او بر اهمیت ارائهٔ بازخورد فوری و تقویت مثبت برای پاسخ‌های صحیح دانش‌آموزان تأکید می‌کرد. [۱۰] یکی دیگر از کارهای برجستهٔ او در این زمینه، مطالعه بر روی «انتقال یادگیری» (Transfer of Learning) بود. برخلاف دیدگاه رایج آن زمان که معتقد بود مطالعهٔ دروسی مانند لاتین یا ریاضیات به طور کلی ذهن را تقویت می‌کند (نظریهٔ انضباط صوری)، ثورندایک و همکارش رابرت وودورث نشان دادند که انتقال یادگیری تنها زمانی رخ می‌دهد که بین تکلیف اولیه و تکلیف جدید، عناصر مشترک و مشابهی وجود داشته باشد. این یافته‌ها تأثیر زیادی بر طراحی برنامه‌های درسی در قرن بیستم گذاشت و منجر به تأکید بیشتر بر دروسی شد که مهارت‌های عملی و کاربردی را آموزش می‌دهند. [۱۱] ثورندایک همچنین در زمینهٔ فرهنگ‌نویسی پیشگام بود و کتاب‌های لغتی را بر اساس فراوانی استفاده از کلمات برای کودکان طراحی کرد تا یادگیری واژگان را علمی و کارآمدتر کند. کتاب‌های The Teacher's Word Book (۱۹۲۱) و Thorndike-Century Junior Dictionary (۱۹۳۵) از جملهٔ این آثار هستند. [۱۲]

اندازه‌گیری هوش و یادگیری بزرگسالان

[ویرایش]

ثورندایک یکی از نظریه‌پردازان اولیه در زمینهٔ هوش بود. او برخلاف دیدگاه چارلز اسپیرمن که معتقد به یک «عامل عمومی هوش» (g factor) بود، یک نظریهٔ چندعاملی ارائه داد. او هوش را به سه نوع تقسیم کرد: هوش انتزاعی (توانایی درک و کار با ایده‌ها و نمادها)، هوش مکانیکی (توانایی کار با اشیاء فیزیکی) و هوش اجتماعی (توانایی درک و تعامل با دیگران). [۱۳] او همچنین به مطالعهٔ یادگیری در بزرگسالان پرداخت و این باور رایج را که توانایی یادگیری با افزایش سن به شدت کاهش می‌یابد، به چالش کشید. پژوهش‌های او نشان داد که اگرچه سرعت یادگیری در بزرگسالی ممکن است کمی کاهش یابد، اما توانایی یادگیری به طور کلی حفظ می‌شود. این یافته‌ها تأثیر زیادی بر توسعهٔ آموزش بزرگسالان و برنامه‌های یادگیری مادام‌العمر داشت. [۱۴]

انتقادات و میراث

[ویرایش]

کارهای ثورندایک با انتقاداتی نیز روبرو بوده است. رویکرد او که یادگیری را به پیوندهای سادهٔ محرک-پاسخ تقلیل می‌داد، توسط روان‌شناسان گشتالت مورد انتقاد قرار گرفت. آنها معتقد بودند که ثورندایک نقش بینش، درک و سازماندهی شناختی در حل مسئله را نادیده گرفته است. همچنین، برخی از دیدگاه‌های او در مورد اصلاح نژاد و تفاوت‌های هوشی بین نژادها و جنسیت‌ها، امروزه منسوخ و بحث‌برانگیز تلقی می‌شوند. [۱۵] با وجود این انتقادات، میراث ادوارد ثورندایک در روان‌شناسی و آموزش و پرورش غیرقابل انکار است. تأکید او بر روش‌های عینی، اندازه‌گیری‌های کمی و آزمایش‌های کنترل‌شده به شکل‌گیری روان‌شناسی به عنوان یک علم تجربی کمک شایانی کرد. «قانون اثر» او یکی از بنیادی‌ترین اصول روان‌شناسی یادگیری باقی مانده و تأثیر عمیقی بر رفتارگرایی و رویکردهای درمانی مانند تحلیل رفتار کاربردی داشته است. کارهای او در روان‌شناسی تربیتی، مسیر را برای مطالعهٔ علمی فرایندهای تدریس و یادگیری هموار کرد و تأثیرات ماندگاری بر برنامه‌ریزی درسی و روش‌های آموزشی در سراسر جهان گذاشت. [۱۶]

ٌُآثار ثورندایک[۴]

[ویرایش]
  • روانشناسی آموزشی (۱۹۰۳)
  • مقدمه‌ای بر نظریه‌ی سنجش ذهنی و اجتماعی (۱۹۰۴)
  • عناصر روانشناسی (۱۹۰۵)
  • هوش حیوانات (۱۹۱۱)

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ Karier, Clarence J. (1986). Scientists of the mind: intellectual founders of modern psychology. University of Illinois Press.
  2. ↑ Wood, B. D. (1949). Edward Lee Thorndike: 1874-1949. Journal of Educational Psychology, 40(7), 385–389. https://psycnet.apa.org/record/1950-02548-001. Retrieved September 15, 2025.
  3. ↑ دوان پی. شولتز؛ سیدنی الن شولتز(۱۹۸۷). تاریخ روانشناسی نوین. ترجمه علی‌اکبر سیف و همکاران(۱۳۷۲)، جلد اول، انتشارات رشد، تهران، صفحه ۲۶–۳۴
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ افشاری، توسط مرضیه (۲۰۲۰-۰۱-۱۱). «ادوارد ثرندایک: زندگی‌نامه و آثار روانشناس آمریکایی (1949-1874)». پرسونالوژی. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۱۱.
  5. ↑ Gates, A. I. (1949). Edward L. Thorndike: 1874-1949. Psychological Review, 56(5), 241–243. https://psycnet.apa.org/record/1950-01053-001. Retrieved September 15, 2025.
  6. ↑ Goodenough, F. L. (1950). Edward Lee Thorndike: 1874-1949. National Academy of Sciences. http://www.nasonline.org/publications/biographical-memoirs/memoir-pdfs/thorndike-edward-l.pdf. Retrieved September 15, 2025.
  7. ↑ Thorndike, E. L. (1898). Animal intelligence: An experimental study of the associative processes in animals. The Psychological Review: Monograph Supplements, 2(4), i–109. https://psycnet.apa.org/record/1926-03310-001. Retrieved September 15, 2025.
  8. ↑ Chance, P. (1999). Thorndike's puzzle boxes and the origins of the experimental analysis of behavior. Journal of the Experimental Analysis of Behavior, 72(3), 433–440. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1284753/. Retrieved September 15, 2025.
  9. ↑ Hilgard, E. R. (1991). Theories of Learning. Prentice Hall. As cited by McLeod, S. (2023). Edward Thorndike: The Law Of Effect. Simply Psychology. https://www.simplypsychology.org/edward-thorndike.html. Retrieved September 15, 2025.
  10. ↑ Beatty, B. (1998). From Laws of Learning to a Science of Values: Efficiency and Morality in Thorndike's Educational Psychology. American Educational History Journal, 25(2), 161-170. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED428014.pdf. Retrieved September 15, 2025.
  11. ↑ Thorndike, E. L., & Woodworth, R. S. (1901). The influence of improvement in one mental function upon the efficiency of other functions. (I). Psychological Review, 8(3), 247–261. https://psycnet.apa.org/record/1901-10025-001. Retrieved September 15, 2025.
  12. ↑ The Thorndike-Century Junior Dictionary. (1935). The Elementary English Review, 12(5), 140–140. [لینک مشکوک حذف شد]. Retrieved September 15, 2025.
  13. ↑ Thorndike, E. L. (1920). Intelligence and its uses. Harper's Magazine. https://harpers.org/archive/1920/01/intelligence-and-its-uses/. Retrieved September 15, 2025.
  14. ↑ Thorndike, E. L., Bregman, E. O., Tilton, J. W., & Woodyard, E. (1928). Adult learning. Macmillan. As cited by Hiemstra, R. (2018). Edward L. Thorndike. The Encyclopedia of Adult Education. https://www.researchgate.net/publication/327311756_Edward_L_Thorndike. Retrieved September 15, 2025.
  15. ↑ Lagemann, E. C. (2000). An Elusive Science: The Troubling History of Education Research. University of Chicago Press. https://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/E/bo3641328.html. Retrieved September 15, 2025.
  16. ↑ Dewsbury, D. A. (1998). Celebrating E. L. Thorndike a century after Animal intelligence. American Psychologist, 53(10), 1121–1124. https://psycnet.apa.org/record/1998-10611-007. Retrieved September 15, 2025.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ادوارد_ثورندایک&oldid=42715669»