صحابه

«اصحاب» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، اصحاب (ابهام‌زدایی) را ببینید.

صحابه یا اصحاب (به‌معنای یاران)، مردانی هستند که شخصاً محمد، پیامبر اسلام را دیده‌اند و سخنش را شنیده و در زمان حیات او اسلام آورده‌اند. مفرد آن را صحابی می‌گویند. یاران زن محمّد را صحابیات می‌گویند.

دسته‌های یاران پیامبر

یاران پیامبر به سه دسته تقسیم می‌شود. مهاجرین مسلمانانی هستند، که در مکه اسلام آوردند و به مدینه مهاجرت کردند. انصار مسلمانانی هستند، که در مدینه زندگی می‌کردند و به پیامبر و مهاجران پناه دادند. این مسلمانان عمدتاً از دو قبیله اوس و خزرج می‌باشند. گروه سوم مسلمانانی هستند که بعد از فتح مکه اسلام آوردند. البته بعضی از مسلمانان که در مدینه با پیامبر دیدار کرده و در آن جا اسلام آوردند، در هیچ‌یک از این سه دسته جای نمی‌گیرند. از میان ایشان می‌توان سلمان فارسی را نام برد.

دیدگاه تشیع

شیعیان صرف صحابی بودن را منشأ فضیلت خاصی نمی‌دانند. آن‌ها فضیلت افراد را بسته به درستی نیت، اعتقاد و عملکردشان در زمان محمد و بعد از وی می‌دانند؛ بنابراین معتقدند بسیاری از اصحاب بعد از مرگ او طبق دستورهای اسلام عمل نکردند. شیعیان معتقدند که پس از محمد علی بن ابی طالب باید به حکومت می‌رسید زیرا محمد در غدیر خم علی را جانشین وخلیفه خدا دانست. آن‌ها اعتقاد دارند تمام کسانی که روز غدیر خم با علی بن ابی طالب بیعت کردند، عهد شکستند و بعد از فوت محمد به اهل بیت او حمله کردند و خلافت را غصب نمودند. علمای شیعه کتاب‌های بسیاری دربارهٔ اصحاب نوشته‌اند و در تمامی آن‌ها اثبات کرده‌اند که صحابی بودن نه مدح است و نه ذم، و اصحاب مانند سایر مردم مورد قضاوت قرار می‌گیرند و این‌گونه نیست که عدالت همگی آن‌ها را به صوت پیش‌فرض قبول کنیم.

برخی صحابه مورد قبول و تکریم شیعه:

• علی بن ابی طالب
• فاطمه زهرا
• حسن بن علی
• حسین بن علی
• زینب بنت علی
• ام کلثوم بنت علی
• خدیجه بنت خویلد
• ام سلمه
• جعفر بن ابی طالب
• حمزه بن عبدالمطلب
• مقداد بن اسود
• سلمان فارسی
• ابوذر غفاری
• عمار بن یاسر
• حذیفه بن یمان
• خزیمه بن ثابت
• سهل بن حنیف
• عثمان بن حنیف
• مالک بن تیهان
• جابر بن عبدالله انصاری
• ابوایوب انصاری

صعصعه بن صوحان

دیدگاه اهل سنت

صحابه در اهل سنت از جایگاه مهمی برخوردار است. پیروان اهل سنت صحابه پیامبر را با خصوصیات «بهترین امت»، «اصحاب عادل» و همیشه از آن‌ها به نیکی یاد می‌کنند و طبق روایات از محمد رسول‌الله دشنام و آزار اصحاب، آزار او است.

جستارهای وابسته

• فهرست صحابه
• صحابیات
• تابعین
• حدیث عشره مبشره