خالد بن ولید

خالد بن ولید
تمثال خوشنویسی در جهان اسلام
نام(های) مستعار	حسام الدین
زادهٔ	۵۸۵ مکه، شبه‌جزیره عربستان
درگذشتهٔ	۶۴۲ حمص، سوریه
مدفون در	مسجد خالد بن ولید
وفادار به/عضوِ	خلافت راشدین
سازمان/شاخه	ارتش خلفای راشدین
سال‌های خدمت	۶۳۲–۶۳۸
بخش	سوارکاران ذخیره
فرماندهی در	فرمانده کل قوا (۶۳۲–۶۳۴) فرمانده ارشد (۶۳۴–۶۳۸) فرمانده سوارکاران ذخیره (۶۳۴–۶۳۸) فرماندار نظامی عراق (۶۳۳–۶۳۴) فرماندار قنسرین (۶۳۷–۶۳۸)

خالد بن ولید بن مغیره مخزومی ابو سلیمان، یکی از صحابه پیامبر اسلام بود که به او لقب «سیف الدین» (شمشیر برنده خدا) را داده‌اند. پدرش، ولید بن مغیره، از سرسخت‌ترین دشمنان اسلام و از نخستین کسانی بود که پیامبر را مسخره کرد، و مادرش، لبابه صغری، دختر حارث بن حزن هلالی، خواهر میمونه و لبابه کبری، همسر عباس بن عبدالمطلب، بود.خالد در زمان ابوبکر،مالک بن نویره را کشت و با همسرش همبستر شد که اعتراض شدید عمر بن خطاب را در پی داشت. او منطقه حیره را فتح کرد و در فتوحات شام شرکت داشت.

پیش از گرویدن به اسلام

او قبل از گرویدن به اسلام، با سپاهیان اسلام جنگ‌های سختی کرد و در غزوه اُحُد، مسلمین را شکست داد. او همچنین در غزوه خندق به عنوان فرماندهٔ گُردان علیه مسلمین مدینه، جنگید. در غزوه حدیبیه به عنوان آخرین جنگش علیه پیغمبر و مسلمین، نقش مهمی ایفا کرد و بنا بر قول مشهورتر و قوی‌تر میان اهل سنت، تا چندی قبل از فتح مکه اسلام نیاورد.

پس از گرویدن به اسلام

بنابر آنچه برخی مبلّغان مذهبی اهل‌سنت و مورخان می‌گویند، خالد یکی از معدود فرماندهان نظامی تاریخ است که در تمام طول عمر خود شکستی نخورده‌است. او در بیش از یکصد جنگ شرکت داشت که بسیاری از آن‌ها در مقابل نیروهای از نظر عددی برتر امپراتوری بیزانس شاهنشاهی ساسانی و متحدانشان و همچنین قبیله‌های عرب دیگر انجام شدند.

او در سال ۷ هجری قمری پس از صلح حدیبیه اسلام آورد و در جنگ موته رهبری سپاه مغلوب مسلمانان را تا مدینه به‌عهده داشت. پس از کشته‌شدن سه فرمانده آن نبرد، جعفر بن ابیطالب و زید بن حارثه و عبدالله بن رواحه، از سوی سپاهیان و جنگجویان موته به فرماندهی برگزیده شد و با عقب‌نشینی، سپاهیان مسلمان را به مدینه بازگرداند. بنا بر منابع تاریخی اهل سنت، خالد در مدینه با واکنش‌های منفی مسلمانان مواجه شد. مردم مدینه از وی به عنوان فراری از جهاد یاد کردند و خاک بر سر و روی وی پاشیدند؛ ولی قلم‌پردازان اهل سنت از خالد بن ولید در این صحنه بسیار تجلیل نموده و از وی به عنوان «سیف اسلام» یاد کرده‌اند. بنا بر قول اهل سنت، پیامبر یا ابوبکر به او لقب «سیف‌الله» داد. وی در همان سال در عملیات فتح مکه شرکت کرد.

مقبرهٔ خالد در مسجد خالد بن ولید قرار دارد.

مسیر حملات خالد بن ولید در جنوب بین‌النهرین که در آن زمان در اختیار ساسانیان بود.

وی با به قدرت رسیدن عمر از فرماندهی لشکر شام، عزل شد. او در شهر حمص سوریه در سن شصت سالگی وفات کرد و عمر را وصی خود قرار داد.

یادواره

• ورزشگاهی ۳۰ هزار نفری در شهر حمص سوریه به افتخار او، ورزشگاه خالد بن ولید نام‌گذاری شده‌است.
• جدیدترین تانک اصلی میدان نبرد نیروی زمینی پاکستان (محصول مشترک چین و پاکستان) به یاد وی الخالد یا ام‌بی‌تی-۲۰۰۰ نام گرفته‌است.

منابع

• تاریخ صحابه، مهدی اخوانی، چاپ سوم، مشهد، ۱۳۳۹
• اسدالغابه، ج ۲، ص ۱۰۹
• قاموس الرجال، ج ۴، ص ۱۴۳
• فروغ ابدیت، ج ۳، ص ۳۴۷–۳۴۹
• الطبقات، ج ۴، ص ۲۵۳
• الاستیعاب، ج ۳، ص ۴۳۷
• بحارالانوار، ج ۲۱، ص ۱۴۲

کتاب اسرار خاندان محمد (ص)، سلیم بن قیس؛ ترجمه مهدی صبلغی: ص ۳۸۸

علل الشرایع: ص ۱۹۰

احتجاج طبرسی: ج ۱ ص ۸۹

# الخرائج: ج ۲ ص ۷۵۷

بحار الانوار: ج ۲۹ ص ۱۲۵، ۱۳۲، ۱۳۶، ۱۵۹؛ ج۲۸، ص۳۰۹

# الأنساب :۳/۹۵، ط. دارالجنان ـ بیروت و۶/۱۷۰، نشر محمد أمین دمج - بیروت - ۱۴۰۰ هـ.