غزوه تبوک
غزوه تبوک، اردوکشی نظامی است که در ماه رجب سال 9 هجری (630 میلادی) توسط محمد آغاز شد. محمد لشکری به بزرگی 30 هزار نفر را به منطقه تبوک در شمال غربی عربستان سعودی کنونی و در نزدیکی خلیج عقبه، رهبری کرد.[۱] غزوه تبوک، بزرگترین و آخرین اردوکشی نظامی محمد بود.[۲]
مقدمات[ویرایش]
مختصات: ۲۸°۲۳′ شمالی ۳۶°۳۵′ شرقی / ۲۸٫۳۸۳°شمالی ۳۶٫۵۸۳°شرقی تبوک نام قلعه‌ای در نوار مرزی حجاز و شام بود و بدین سبب آن منطقه با این خوانده می‌شد.
روم شرقی در آن هنگام هم‌مرز با حجاز بود و پیشرفت سریع اسلام را خطرناک می‌دید و سپاه قدرتمندی نزدیک به ۴۰٬۰۰۰ نفر در مرز «حجاز» آماده کرد. محمد از این رویداد باخبر شد و بی‌درنگ فرمان آماده‌باش داد. ۳۰٬۰۰۰ نفر شامل ۱۰٬۰۰۰ سواره و ۲۰٬۰۰۰ پیاده آماده شدند. این لشکر به سبب مشکلات زیادش از جمله وجود قحطی در مدینه، کمبود آذوقه و مسیر طولانی و بادهای سوزان و طوفان‌های کشنده شن و نبود مرکب کافی به «جیش العسرة» (لشکر مشکلات) معروف شد. در آغاز ماه شعبان سال نهم هجرت به سرزمین تبوک رسید.
در این اردوکشی، علی به دستور پیامبر اسلام در مدینه به عنوان جانشین او باقی ماند. این تنها غزوه ای بود که علی (علیه السلام) در آن شرکت نکرد. [۳]
علت عدم همراهی علی[ویرایش]
پس از حرکت محمد و سپاهش، در شهر شایع شد که محمد نسبت به علی بی مهر شده و با وی قهر کرده، بدین سبب او را با خود نبرده است. علی خود را به سپاه اسلام رساند و موضوع شایعه را به اطلاع محمد رساند، محمد پاسخی دادکه بعدها به نام حدیث منزلت معروف شد: أنتَ مِنّی بِمَنزلةِ هارونَ مِنْ مُوسی، اِلّاأنه لانَبیّ بَعدی؛ تو نسبت به من به‌منزله هارون نسبت به موسى هستی جز این‌که بعد از من پیامبری نخواهد بود.[۴] موسی وقتی به میقات رفت، برادرش هارون را در جای خود گذاشت، ماندن تو در مدینه برای آنست. وَقَالَ مُوسَىٰ لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ؛ و موسی به برادر خود هارون گفت: تو اکنون جانشین من در قوم من باش و راه صلاح پیش گیر و پیرو راه اهل فساد مباش.[۵]
لازم بود مردی توانا در مدینه جانشین محمد شود تا مرکز حکومت در امان باشد، بدین جهت، محمد، علی را در مدینه گذاشت.[۶]
اردوکشی[ویرایش]
پس از استقرار در تبوک، محمد آماده رویارویی با سپاه روم شرقی شد. پس از بیست روز دیده بانی در منطقه و ایجاد شماری پیمان و اتحاد با روسای قبایل محلی[۷]، بدون دریافت نشانه ای از حضور لشکر بیزانس، محمد تصمیم به بازگشت به مدینه گرفت.[۸] به این صورت، میان سپاه محمد و بیزانس در تبوک جنگی اتفاق نیفتاد، به اعتقاد دایره المعارف آکسفورد جهان اسلام، "این نمایش قدرت، نمایانگر قصد محمد در به چالش کشیدن سلطه بیزانسیان بر قسمت شمالی مسیر تجاری مکه تا سوریه است".[۹]
پانویس[ویرایش]
- ↑ Welch, Alford T.; Moussalli, Ahmad S. (2009). "Muḥammad".
- ↑ Welch, Alford T.; Moussalli, Ahmad S. (2009). "Muḥammad". In Esposito, John L. (ed.). The Oxford Encyclopedia of the Islamic World..
- ↑ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه بزرگ اسلامی، جلد ۱۴، صفحه ۵۷۶۵.
- ↑ معانی الاخبار، ص74 ؛ مناقب آل ابی طالب، ج 3، ص16؛ الغدیر، ج3، ص199؛ صحیح بخاری،ج5، ص24 باب مناقب علی ؛ صحیح مسلم،ج2،ص 360 باب فضایل علی؛مستدرک حاکم نیشابوری، ج۳، ص۱۳۴.
- ↑ سوره اعراف، آیه 142.
- ↑ دانشنامه امام علی، ناشر پایگاه تخصصی عاشورا، ص 187.
- ↑ Richard A. Gabriel (2007), Muhammad: Islam’s First Great General.
- ↑ George F. Nafziger; Mark W. Walton (2003), Islam at War: A History, Praeger Publishers, p. 13.
- ↑ Welch, Alford T.; Moussalli, Ahmad S. (2009). "Muḥammad".
منابع[ویرایش]
- مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (۱۳۶۷). «تبوک». دانشنامه بزرگ اسلامی. ۱۴. ایران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ص. ۵۷۶۵. شابک ۹۶۴-۷۰۲۵-۵۴-۸.
- تفسیر نمونه، جلد ۸، ص ۲۲۰.
 |
این یک مقالهٔ خرد پیرامون اسلام است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
