اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران

اعتراضات ۱۳۹۸ ایران
تاریخ	۲۴ آبان ۱۳۹۸–۱ آذر ۱۳۹۸
موقعیت	در ۳۲ استان و بیش از ۱۰۰ شهر آبادان اراک ارومیه اصفهان امیدیه اهواز ایلام بابل بم بوشهر بوکان بهبهان بیرجند پردیس پلدختر تبریز تهران جوانرود جیرفت خرم‌آباد خرمشهر دزفول دهدشت دهلران رشت زنجان ساری سنندج سیرجان شیراز قائم‌شهر قزوین قم کازرون کرج کرمان کرمانشاه کهنوج گچساران گرگان لیکک ماهشهر مریوان مشهد نورآباد یاسوج یزد
روش‌ها	خاموش کردن و توقف خودروها در بزرگراه‌ها و خیابان‌ها، تظاهرات، اعتراض، تحصن، ایستادگی مدنی، کنشگری اینترنتی، تجمع دانشجویان
طرف‌های مدنی درگیر
معترضان به اوضاع معیشتی، گرانی، تورم، فساد دولتی و فقر گسترده جمهوری اسلامی فرمانده کل قوا یگان ویژه ناجا نوپو سپاه پاسداران شبه‌نظامیان بسیج وزارت اطلاعات اطلاعات سپاه وزارت ارتباطات وزارت کشور
شخصیت‌های پیشرو
بدون ساختار رهبری، خود جوش مردمی سید علی خامنه‌ای حسن روحانی سید ابراهیم رئیسی علی لاریجانی عبدالرضا رحمانی فضلی حسین سلامی حسین اشتری محمدجواد آذری جهرمی غلامحسین غیب‌پرور لیلا واثقی
تعداد
بیش از ۷۰۰۰ نفر دستگیر شدند
تلفات و کشته‌ها
بیش از ۲۰۸ کشته (عفو بین‌الملل) ۷ نیروی امنیتی کشته شدند (منابع جمهوری اسلامی)

اعتراضات ۱۳۹۸ ایران یا اعتراضات سراسری آبان‌ماه ۱۳۹۸ مجموعهٔ اعتراضات مردمی و ضدحکومتی در سراسر ایران در آبان ۱۳۹۸ بود که به‌دنبال انجام مجدد سهمیه‌بندی سوخت و افزایش ۳۰۰ درصدی قیمت بنزین آغاز شد. شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، بدون اطلاع و اعلام قبلی، در نیمه‌شب ۲۴ آبان ۹۸ اعلام کرد سهمیه‌بندی بنزین دوباره آغاز شده و قیمت هر لیتر بنزین سهمیه‌ای ۱۵۰۰ تومان، و نرخ هر لیتر بنزین آزاد از ۱۰۰۰ به ۳۰۰۰ تومان افزایش یافت. به دنبال اعلام این خبر، از شامگاه ۲۴ آبان‌ماه اعتراضات در شهرهای تهران، مشهد، اهواز، سیرجان و شیراز آغاز شد و به بندرعباس، اصفهان، کرمان، قزوین، شهرک اندیشه، ماهشهر، گچساران، خرمشهر، بابل، بیرجند، جیرفت، شوشتر، اندیمشک، کازرون، بهبهان و دهدشت گسترش یافت. در همان روز اینترنت تلفن همراه در شهرهای امیدیه، اهواز و مشهد مختل و ضعیف شد. از شنبه ۲۵ آبان به دستور شورای امنیت کشور قطعی سراسری اینترنت آغاز شد. مقام‌های ایرانی اعلام کردند اینترنت به‌دلایل امنیتی قطع است و زمان بازگشت آن هم مشخص نیست. برخی کارشناسان از آنچه در ایران رخ داد با عنوان «کودتای اینترنتی» نام می‌برند. اعتراضات نخست در واکنش به افزایش سه‌برابری قیمت بنزین آغاز شد ولی سپس حکومت جمهوری اسلامی و رهبران روحانی ایران را هدف گرفت. بر اساس گزارش نهادهای امنیتی ایران، ۲۹ استان و صدها شهر دستخوش ناآرامی‌های پس از افزایش قیمت بنزین بودند.

اعتراضات که عمدتاً در محلات کارگری و فقیرنشین شهری متمرکز و در ابتدا نسبتاً مسالمت‌آمیز بود، به تدریج به یک شورش خشونت‌آمیز علیه نظام تبدیل شد. زمانی که نیروهای امنیتی برای ممانعت اقدام کردند، اعتراض‌کنندگان جسورتر شدند و در بسیاری از شهرها خیابان‌ها به صورت منطقه جنگی درآمد و ساختمان‌ها، بانک‌ها و مغازه‌های فراوانی به آتش کشیده شد و جریان عادی کسب‌وکار و آمد و شد مختل شد. در برخی مناطق شهری شبکه بانکی، مخابراتی، سوخت رسانی و ترابری شهری تخریب و فروشگاه‌ها غارت شدند.

تلفات روز اول اعتراضات (۲۴ آبان) یک کشته و یک مجروح در شهر سیرجان بود. به گفتهٔ خبرگزاری‌های داخل ایران وسعت اعتراض‌های روز جمعه در استان‌های خوزستان و کرمان بیشتر از نقاط دیگر بود و در سیرجان معترضان سعی کردند انبار نفت شهر را آتش بزنند که با واکنش نیروی انتظامی تلاش‌شان ناکام ماند. در مشهد هم، نیروهای امنیتی برای مقابله با معترضان به شلیک گاز اشک‌آور متوسل شدند.

با گسترش تجمعات اعتراضی در روز شنبه ۲۵ آبان‌ماه، نهادهای امنیتی ایران با ارسال پیامک‌های تهدیدآمیز به تلفن‌های همراه بعضی شهروندان شرکت‌کرده در تجمعات، آن‌ها را تهدید به «پیگرد قانونی» در صورت تکرار شرکت در تجمعات غیرقانونی کردند. هم‌زمان محمدجعفر منتظری (دادستان وقت کل ایران) معترضان به افزایش قیمت بنزین را «اخلال‌گر» خواند و تهدید کرد که با آنان برخورد جدی خواهد شد. ۲ روز پس از سه برابر شدن قیمت بنزین، علی خامنه‌ای از تصمیم سران قوا مبنی بر افزایش قیمت بنزین حمایت کرد. او آتش‌زدن بانک‌ها و ایجاد ناآرامی را به اشرار و ضدانقلاب و دشمنان ایران نسبت داد و با اشاره به جان باختن تعدادی از معترضان، اجرای طرح افزایش قیمت سوخت را ضروری دانست. خامنه‌ای در این سخنرانی پنج بار بر سررشته نداشتن یا تخصص نداشتنش در مورد مسائل اقتصادی تأکید کرد. سخنان خامنه‌ای در روز ۲۶ آبان از سوی مخالفانش به فرمان سرکوب اعتراضات تعبیر شد اما افراد نزدیک به حکومت صحبت‌های او را «فداکارانه» و «باعث پایان آشوب‌ها» ارزیابی کردند.

بنابر آخرین گزارش سازمان عفو بین‌الملل در ۸ آذر ۱۳۹۸، در جریان اعتراضات بیش از ۲۰۸ تن از معترضان کشته شده‌اند. این سازمان تأکید کرده که شمار کشته‌شده‌ها باید بیش از این تعداد باشد و تحقیقات این نهاد در این‌باره همچنان ادامه دارد. طبق گزارش عفو بین‌الملل عمدهٔ قربانیان با شلیک سلاح گرم، یک نفر به‌دلیل ضرب و جرح و یک نفر هم با شلیک گاز اشک‌آور کشته شده‌اند. از سوی دیگر، مقام‌های حکومت ایران تاکنون مرگ هفت نفر از مأموران امنیتی یا اداری شامل سه نفر بسیجی، دو افسر پلیس، یک کارمند شهرداری و یک کارمند جهاد دانشگاهی را تأیید کرده‌اند. حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در تاریخ ۵ آذر ۱۳۹۸ آمار بازداشت شدگان را تا هنگام مخابره خبر، حدود ۷۰۰۰ نفر اعلام کرد. بنا بر گزارش وزیر کشور بیش از ۵۰ پایگاه و پاسگاه نظامی مورد حمله قرار گرفت و ۳۴ آمبولانس، ۷۳۱ بانک، ۱۴۰ مکان عمومی، ۹ مرکز مذهبی، ۷۰ پمپ بنزین، ۳۰۷ خودرو شخصی، ۱۸۳ خودرو نظامی و ۱۰۷۶ موتور سیکلت شخصی آتش زده یا تخریب شد.

نیویورک تایمز اول دسامبر ۲۰۱۹ در گزارشی شمار کشته‌ها در این اعتراضات را حداقل ۱۸۰ نفر برآورد کرد و احتمال داد آمار واقعی کشته‌ها صدها نفر بیش از این باشد. در این گزارش که به قلم فرناز فصیحی و ریک گلدستون نوشته شده آمده: «ظرف ۷۲ ساعت از شروع اعتراض‌ها، معترضان خشمگین در شهرهای بزرگ و کوچک تجمع کردند و خواستار سرنگونی جمهوری اسلامی و رهبران آن شدند.» این روزنامه اعتراضات آبان ۹۸ را «بزرگترین ناآرامی» در ایران طی ۴۰ سال گذشته توصیف کرد.

سازمان مجاهدین خلق تعداد کشته‌شدگان را بیش از ۱۰۰۰ تن در ۱۸۹ شهر اعلام کرده‌است.

نشریهٔ لیبراسیون فرانسه روز یکشنبه ۲۴ نوامبر، روی جلدش با پس‌زمینهٔ سیاه به رنگ قرمز نوشت: «ایران، کشتار پشت درهای بسته» و سرمقاله‌اش را با عنوان «ایران: تونل خشونت» به اعتراض‌های اخیر این کشور اختصاص داد. لو موند دیگر نشریهٔ مهم فرانسه نیز در این روز تیتر خود را با عنوان «ایران: رژیمی که خود را به قیمت حمام خون نگاه می‌دارد» به سرکوب معترضان در ایران اختصاص داد.

گاردین نیز در اول دسامبر ۲۰۱۹ تحت عنوان «خیابان را بستند و سپس گلوله» شرح سرکوب اعتراضات مردم را در شیراز (شهر گلهای رز) از زبان شاهدان نوشت.

روزنامهٔ آلمانی فرانکفورتر روندشاو در گزارشی با عنوان «مثل یک جنگ داخلی، بر ایران نفرت و ناامیدی حاکم شده‌است» نوشت: ویدئوها وضعیتی شبیه یک جنگ داخلی را نشان می‌دهند و تظاهرکنندگان پیکر خونین قربانیانی را که مورد اصابت گلوله‌های جنگی قرار گرفته‌اند از تیررس بیرون می‌کشند.

شبکهٔ سی‌اِن‌اِن هم در گزارشی با عنوان «یکی از بدترین سرکوب‌ها طی دهه‌ها در ایران در حال وقوع است» به ابعاد مختلف تظاهرات مردم ایران پرداخت.

زمینه‌ها

مقالهٔ اصلی: ریشه‌ها و زمینه‌های اعتراضات ۱۳۹۸ ایران

عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاست‌های داخلی و خارجی حکومت در شکل‌گیری این اعتراضات نقش داشتند.

شروع اعتراضات: افزایش قیمت بنزین

تأثیر افزایش قیمت بنزین

در نیمه‌شب ۲۴ آبان ۹۸ بدون اعلام قبلی، بهای بنزین آزاد در ایران سه برابر شد. دولت براساس «اصل غافلگیری» طرح سهمیه‌بندی بنزین را اجرا کرد. شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی ایران، طی اطلاعیه‌ای قیمت هر لیتر بنزین سهمیه‌ای را ۱۵۰۰ تومان و نرخ هر لیتر بنزین آزاد را ۳۰۰۰ تومان اعلام کرد.

دلایل دولت برای افزایش قیمت بنزین

ساعاتی بعد از اعلام نرخ جدید، حسن روحانی دلیل این افزایش را تقسیم درآمد حاصله بین شصت میلیون ایرانی عنوان کرد و گفت «ریالی از این پول به خزانه نخواهد رفت». او تلاش دولت برای جبران کسری بودجه از محل افزایش قیمت بنزین را تکذیب کرد و گفت این تصمیم به نفع مردم و قشر تحت فشار جامعه است. جمشید پژویان اقتصاددان، ادعای دولت ایران مبنی بر اینکه درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین، صرف قشر کم‌درآمد جامعه شود را شبیه شوخی دانست.

با وجود آنکه دولت، بارها علت اصلی سهمیه‌بندی بنزین را مبارزه با قاچاق سوخت، کاهش مصرف بنزین و بهبود شرایط محیط زیست اعلام کرده بود، پس از فروکش کردن ناآرامی‌ها حسن روحانی، رئیس‌جمهور در توضیح شرایط اقتصادی بحران‌زدهٔ دولت گفت:

«سالانه حدود ۴۵۰ هزار میلیارد تومان بودجه برای اداره کشور در خزانه نیاز است، بالاترین مالیاتی که پیش‌بینی می‌شود سال آینده بتوانیم بگیریم ۱۵۰هزار میلیارد تومان است، ۳۰۰ هزار میلیارد تومان دیگر که برای بودجه لازم است را از کجا بیاوریم؟ درآمد اصلی که کشور را اداره می‌کند پول نفت است».

مطابق با آمارهای بین‌المللی، پس از برجام فروش نفت ایران ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه در روز بوده‌است. اما بعد از خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران، این عدد به ۳۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته که از میزان فروش نفت ایران در دوران جنگ ایران و عراق نیز پایین‌تر است. طبق گفتهٔ الکساندر نوواک، وزیر انرژی روسیه، ایران در صدد بوده تا وامی به مبلغ ۲ میلیارد دلار از روسیه دریافت کند و حتی در تلاش است که مطابق با توافقات صورت گرفته مبلغ این وام را تا سقف ۵ میلیارد دلار افزایش دهد که این خود نشان از وخامت اوضاع اقتصادی ایران دارد.

جایگاه مجلس در موضوع بنزین

پس از افزایش ناگهانی قیمت بنزین با مصوبهٔ شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا و آغاز اعتراضات، شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و کارشناسان حقوقی نسبت به تداخل وظایف این شورا با امور مجلس انتقادهایی را مطرح کردند. آن‌ها معتقد بودند افزایش قیمت بنزین در مجلس تصویب نشده و به همین دلیل غیرقانونی است. حتی تعدادی از نمایندگان اعلام کردند که در اعتراض به بی‌اعتنایی دولت به نظر آن‌ها در مورد افزایش قیمت بنزین استعفا خواهند کرد.

در دومین روز اعتراضات (۲۵ آبان) فراکسیون امید مجلس طرح فوریتی «بازگشت قیمت بنزین به قیمت قبل» را تهیه کرد و بنا بود یک روز بعد، آن را تقدیم هیئت رئیسهٔ مجلس کند. اما پس از سخنرانی خامنه‌ای در ۲۶ آبان و تأکید او بر حمایت از تصمیم سران قوا، سخنگوی این فراکسیون اعلام کرد به دلیل «تاکیدات رهبر جمهوری اسلامی» طرح مزبور از دستور کار خارج شده‌است. هم‌زمان محمود صادقی گفت که رهبر ایران با ارسال یادداشتی خطاب به نمایندگان، آن‌ها را از مخالفت با مصوبهٔ سران قوا برحذر داشته‌است. علی لاریجانی هم در ۱۰ آذر طی نشستی خبری گفت که در راس امور قرار داشتن مجلس به معنای دخالت در همه تصمیم‌ها نیست و جایگاه مجلس «ریل‌گذاری پس از رهبر انقلاب» است. او در مورد وجود نهادهای تصمیم‌گیرندهٔ موازی مجلس گفت که بعضی از این نهادها در زمان روح‌الله خمینی هم وجود داشته‌اند، برخی هم بعداً اضافه شده‌اند و این موضوع جدیدی نیست.

در ۷ آذر سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس از تهیهٔ یک طرح دوفوریتی دیگر برای تک‌نرخی شدن بنزین به قیمت هر لیتر ۱۵۰۰ تومان و حذف قیمت ۳۰۰۰ تومانی خبر داد. از دیدگاه منتقدان، این طرح نمایندگان مجلس، سیاسی و تلاشی برای مبارزات انتخاباتی مجلس در اسفند ۱۳۹۸ است.

ادعای طراحی اعتراضات توسط دشمنان

رهبر ایران در اولین واکنش به اعتراضات سراسری، آن‌ها را از جمله به خانوادهٔ پهلوی و سازمان مجاهدین خلق ایران نسبت داد.

مقامات جمهوری اسلامی این اعتراضات را نه به علت سیاست‌های جمهوری اسلامی، بلکه حاصل تلاش «دشمن» می‌دانند. در روز ۲۸ آبان، علی خامنه‌ای رهبر ایران اعلام کرد که در این اعتراضات «دشمن را عقب راندیم» و «این اعتراضات، مردمی نبود بلکه امنیتی بود». او آتش‌زدن بانک‌ها و ایجاد ناآرامی را به «اشرار» و «ضدانقلاب» و «دشمنان ایران» نسبت داد. اما از نظر برخی، این نسبت دادن همیشگی مشکلات کشور به عوامل خارجی و «دشمن»، سیاست کلان مسئولان جمهوری اسلامی ایران برای عدم مسئولیت پذیری در قبال سیاست‌های خودشان است. به عنوان مثال، پس از اعتراضات در مورد قیمت بنزین، در حالیکه سید علی خامنه‌ای در سخنرانی‌ای پنج بار بر سررشته نداشتن یا تخصص نداشتنش در مورد مسائل اقتصادی تأکید کرد که در ۷ شهریور ۱۳۹۷ و با اشاره به تجربهٔ دولت قبل -در افزایش قیمت سوخت- خواستار کنترل «مصرف بالای بنزین در داخل» شده بود و گفته بود: «چرا باید این قدر ما مصرف بکنیم؟... راه‌هایی وجود دارد، دنبال کنید. این راه‌ها با قدرت پیش برید. حالا ممکن است یک تعدادی آدم‌هایی که هر خانواده‌ای ۵ تا ماشین دارند و مصارف زیاد دارند ممکن است ناراحت بشوند، خوب بشوند.»

در ۶ آبان ۹۸، خامنه‌ای بار دیگر اعتراضات را «یک توطئهٔ عمیق، وسیع و بسیار خطرناک» نامید که مقابله با آن همچون «یک تودهنی به استکبار و صهیونیسم جهانی» به عنوان «دشمن اصلی» ونه «این افراد حقیر و کوچک» بود. او با استفاده از قرآن سعی در بازتعریف معنای مستضعفان کرد و گفت: «مستضعفان برخلاف آنچه که امروز به‌اشتباه، به افراد آسیب‌پذیر و فرودست می‌گویند، به معنای انسانهایی است که پیشوایان بالقوهٔ عالَم بشریت و خلیفةالله در زمین هستند.» بنابراین او «نیروی مقاومت بسیج مستضعفان» را «مستضعفان» واقعی خواند. این تفسیر جدید از «مستضعفان» معنی کاملاً متفاوت نسبت به کاربرد این کلمه در سخنرانی‌های پیشین او دارد که تأکید بر «محرومان»، «پابرهنگان»، «ضعفا» و «کوخ نشینان» داشته‌است. از نظر برخی تحلیل گران، این تفسیر و تغییر معنای «مستضعفان» تلاشی است برای توجیه سرکوب اعتراضات اخیر که بیشتر آن‌ها از طبقات فرودست و مستضعف جامعه بوده‌اند و توجیه تناقض پیش آمده میان این سرکوب و یکی از ایدئولوژی‌های جمهوری اسلامی، یعنی دفاع از مستضعفان و کوخ نشینان.

عوامل به خشونت کشیده شدن اعتراضات

حکومت ایران در جریان این اعتراضات عملاً بدون آگاهی‌رسانی رسمی، وضعیت اضطراری اعلام کرد. طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی، اعلان چنین وضعیتی که در آن آزادی‌های شهروندی محدود می‌شود، نیاز به تصویب مجلس شورای اسلامی دارد. بر اساس گزارش سازمان عفو بین‌الملل «حکومت ایران عامدانه و مرگبار از سلاح گرم استفاده کرده و به‌طور نامتناسبی به زور متوسل شده‌است.» در بسیاری از ویدئوهای منتشر شده از اعتراضات، مأموران پلیس، مستقیم به جمعیت تیراندازی می‌کنند. در بعضی از این ویدئوها، شماری از کشته‌شدگان دیده می‌شوند که از ناحیه سر مورد اصابت گلوله قرار گرفته‌اند. براساس قوانین بین‌المللی حتی اگر ادعای دولت ایران مبنی بر آسیب زدن به اموال عمومی درست باشد، استفاده از سلاح، تنها در «شرایط دفاع مشروع و محافظت از افراد در مقابل خطر فوری مرگ یا جراحت خطرناک» موجه است و نه پرتاب سنگ، تخریب اموال عمومی و آتش زدن ساختمان‌های دولتی. این در حالی است که نهادهای ناظر و شاهدان عینی تأیید می‌کنند که حکومت ایران از گلوله جنگی علیه معترضان استفاده کرده و اعتراضات را به خشونت کشانده‌است.

صنم وکیلی، معاون برنامهٔ خاورمیانه و شمال آفریقا در چَتِم هاوس معتقد است اعتراض به‌طور مؤثر، بخشی از فرهنگ ایرانیان است. او می‌گوید «با وجود سرکوبگری حکومت در چهار دههٔ گذشته، به نظر می‌رسد که در این دور آخر، آن‌ها به لحاظ سرعت در کینه‌توزی و وحشیگری از یک خط قرمز عبور کرده‌اند».

عبدالکریم سروش متفکر و پژوهشگر دینی در یک سخنرانی نسبت به افزایش خشونت در سوی معترضان و حتی دست بردن گروهی از مردم به «اسلحه» در صورت تن ندادن حکومت به خواسته‌هایشان هشدار داد.

میچل باچله کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل در ۱۵ آذر ۹۸ گفت: تصاویری دریافت کرده‌ایم که به نظر می‌رسد نیروهای امنیتی از روی بام ساختمان‌ها و سوار بر بالگرد به معترضان در حال فرار از پشت سر تیراندازی می‌کنند، و این که مستقیم به صورت یا اعضای حیاتی معترضان تیراندازی می‌کنند.» او احتمال داد که تعداد زیادی از ضاربان به جرایمی متهم شوند که مجازات اعدام در پی داشته باشد.

روزشمار

اعتراضات در شهر تهران در ۲۶ آبان ۱۳۹۸

۲۴ آبان

• در اهواز روز جمعه ۲۴ آبان ۱۳۹۸ با تجمع مردم در مناطقی از شهر با سر دادن شعار «اهوازی با غیرت، ماشینتو خاموش کن» خواستار خودداری شهروندان از خرید و مصرف بنزین شدند. در فلکهٔ کیان‌پارس اهواز تجمع و تظاهرات گسترش یافت که با حمله موتورسواران ضدشورش مردم با آن‌ها درگیر شدند.
• در سیرجان در ۲۴ آبان اعتراضات بالا گرفت و دست‌کم یک پمپ بنزین به آتش کشیده شد و یک نفر هم در حمله نیروهای امنیتی به تجمع‌کنندگان کشته شد.
• در مشهد معترضان به گران شدن بنزین در ۲۴ آبان خودروهای خود را در بلوار وکیل‌آباد خاموش کرده و از حرکت سر باز زدند و شعار سر می‌دادند: «روحانی حیا کن، مملکت را رها کن» و «دیکتاتور حیا کن، مملکت را رها کن». نیروهای امنیتی برای مقابله با معترضان به شلیک گاز اشک‌آور متوسل شدند.
• در بهبهان مردم معترض شعار می‌دادند که «بنزین گران‌تر شده، فقیر فقیرتر شده» و یک شعبهٔ بانک ملی به آتش کشیده شد.
• در امیدیه، مردم دست به تجمع و اعتراض زدند و جادهٔ این شهر به آغاجاری را بستند و ترافیک بسیار سنگینی را ایجاد کردند.
• در شهرک قدس تهران، مردم در شامگاه جمعه تجمع و اعتراض کرده و یکی از خودروهای یگان ویژه را واژگون کردند.

۲۵ آبان

• شنبه ۲۵ آبان اعتراضات در تهران بالا گرفت و مردم برخی از اتوبان‌ها از جمله اتوبان همت، اتوبان تهران کرج و بلوار بابایی و تهرانپارس را بستند و در زیر پل ستارخان شعار سر دادند: «پول نفت گم شده خرج فلسطین شده»، «مرگ بر گرانی» و «مرگ بر دیکتاتور» ، «نترسید نترسید ما همه با هم هستیم»، «توپ تانک فشفشه، آخوند باید گم بشه». همچنین مردم در اتوبان امام علی در شرق تهران، با سنگ و آجر، جاده را بستند و با نیروهای انتظامی که به سمت معترضان گاز اشک‌آور پرتاب کردند درگیر شدند.
• در شیراز و اصفهان مردم معترض خودروهای خود را در خیابان‌ها خاموش کردند، مسیر را بسته و شعار سردادند: «نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران»
• دامنهٔ اعتراضات و درگیری‌ها به بندرعباس، اصفهان، ماهشهر، گچساران، خرمشهر، بابل، بیرجند، شوشتر، اندیمشک و قم گسترش پیدا کرد و در اصفهان و کرمان چند پمپ بنزین به آتش کشیده شد.
• اعتراضات شنبه ۲۵ آبان در اراک، تبریز، بوشهر، ارومیه، کرج، کرمانشاه، سرپل ذهاب، سقز، مریوان، رشت، گرمسار، کردستان، لرستان، اسلامشهر، ساری، گرگان، یاسوج، دهدشت، جیرفت، نجف‌آباد، شاهین‌شهر، رامهرمز، مریوان، جوانرود، پاسارگاد، شهر قدس، دماوند، سنندج، بندر ریگ، یزد، نیشابور، چابهار، اهر، رودهن، گچساران، زاهدان، فردیس کرج، قزوین، همدان و خرم‌آباد ادامه داشت.
• در شهریار معترضان مجسمهٔ انگشتر سید روح‌الله خمینی که در میدان امام خمینی آن شهر نصب شده‌بود را به آتش کشیدند و آن را وسط خیابان اصلی شهر (خیابان ولیعصر) قراردادند. همچنین گزارش‌ها از تیراندازی و تیرخوردن تعدادی از معترضان در شهریار حکایت دارند.
• چند بانک در تهران، اندیشه، اسلام‌شهر، بهبهان، جادهٔ ساوه و رباط کریم و یک حوزه علمیه در اصفهان به آتش کشیده شد.
• نت‌بلاکس در گزارشی تأیید کرد که دولت ایران دسترسی به اینترنت در سراسر کشور را تقریباً به‌طور کامل قطع کرده‌است.

• مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده در نخستین واکنشها به اعتراضات ایران، گفت پس از چهل سال بیداد، مردم پر افتخار ایران در مورد سوء استفاده‌های حکومتشان ساکت نمی‌نشینند. ما هم ساکت نخواهیم ماند. او سخن یکسال و نیم پیش خود را تکرار کرد، من پیامی برای مردم دارم: ایالات متحده صدای شما را می‌شنود. ایالات متحده از شما حمایت می‌کند. ایالات متحده با شماست.

۲۶ آبان

• حمله به حوزهٔ علمیه در کازرون و به آتش کشیدن مدرسهٔ علمیهٔ صالحیه مکتب الصادق
• در یکشنبه ۲۶ آبان ماه در شهرهای شیراز، اصفهان، بوشهر، بوکان، قائم‌شهر، نجف‌آباد، تبریز، خرم‌آباد، کرج، کرمانشاه، گرگان، اندیمشک، بابل، گچساران، ساری، قزوین، چابهار، مریوان، یزد، نیشابور، بهبهان، گرمسار، قرچک، اسلام‌شهر، ماهشهر، جوانرود، رشت، اهواز و… همچنان اعتراض‌ها ادامه داشت.
• براساس گزارش‌های تأیید نشده، تعداد کشته‌شدگان در درگیری مأموران امنیتی با مردم به ده‌ها نفر رسیده‌است. در برخی شهرها، شاهدان از شلیک مستقیم گلوله به معترضان خبر می‌دهند.
• محمود صادقی عضو هیئت رئیسه فراکسیون امید مجلس از اعلام «طرح فوریتی بازگشت قیمت بنزین به قیمت قبل» در جلسه روز یکشنبه ۲۶ آبان مجلس خبر داد. علی خامنه‌ای با ارسال یادداشتی به نمایندگان آن‌ها را از مخالفت با مصوبهٔ افزایش قیمت بر حذر داشت و آن طرح از دستور کار مجلس خارج شد.
• علی خامنه‌ای رهبر ایران طی یک سخنرانی حمایت خود از تصمیم سران سه قوه را اعلام کرد.
• مورگان اورتگس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در توئیتی نوشت: درحالیکه مردم ایران به جدیدترین بی‌عدالتی رژیم فاسد حاکم اعتراض می‌کنند، ایالات متحده در کنار این مردم که مدتهاست در رنج هستند، می‌ایستد. ما تلاش ها برای قطع اینترنت را محکوم می کنیم. بگذارید مردم حرف‌شان را بزنند!

۲۷ آبان

• معترضان در اصفهان بیلبوردی با تصویر خامنه‌ای واقع در پل چمران را آتش زدند.

۲۸ آبان

• نمایندهٔ شوش در مجلس اعلام کرد که شهر شوش به خاطر اعتراض‌های کارگران نیشکر هفت‌تپه به تعطیلی کشیده شده‌است.
• سازمان عفو بین‌الملل اعلام کرد، از شمار بالای کشته‌ها، زخمی‌ها و بازداشتی‌ها در اعتراضات ایران «وحشت‌زده» شده و نگران قطعی اینترنت در این کشور برای «سرکوب خونین» در خلاء خبری است. این سازمان با استناد به تصاویر ویدئویی راستی‌آزمایی شده، شهادت شاهدان عینی و اطلاعات به دست آمده از فعالان خارج از ایران گفت که نیروهای امنیتی ایران رویه‌ای دلخراش از کشتار غیرقانونی را در پیش گرفته‌اند.
• علی خامنه‌ای رهبر ایران اعلام کرد که در این اعتراضات «دشمن را عقب راندیم» و «این اعتراضات، مردمی نبود بلکه امنیتی بود».

۲۹ آبان

• براساس گزارش رادیو فردا اعتراضات و درگیری بین مردم و نیروهای امنیتی در خوزستان و شهرهای اندیمشک، دزفول، کوت عبدالله باوی ادامه دارد و تا تاریخ ۲۹ آبان ۵۸ نفر در این استان کشته شده‌اند که ۲۸ نفر از این کشته‌ها متعلق به ماهشهر است.
• حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران معترضان را «آشوبگران شروری» خواند که در روزهای اخیر خیابان‌ها را به تصرف خود درآورده بودند و شمارشان را «اندک» خواند.
• نت‌بلاکس اعلام کرد اینترنت برای روز چهارم در ایران همچنان قطع بوده‌است که هزینه‌ای معادل ۲۴۲ میلیون دلار در چهار روز و در حدود ۶۱ میلیون دلار در هر روز به اقتصاد این کشور صدمه می‌زند. همچنین نت‌بلاکس میزان دسترسی به اینترنت را با ۴ درصد همچنان رو به کاهش دانست.

۳۰ آبان

• پس از حدود ۱۰۰ ساعت قطعی اینترنت، دسترسی به اینترنت در برخی از شهرها به تدریج برقرار شد. شرکت نت‌بلاکس تأیید کرد که اتصال به اینترنت در بعضی نقاط ایران به‌صورت محدود در حال برقرار شدن است.
• در شهرهای پاکدشت، رباط‌کریم، و اسلامشهر تظاهراتی در حمایت از حکومت ایران برگزار شد.

• دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا در دو توئیت نوشت: ایران آنقدر بی‌ثبات شده است که رژیم تمام سیستم اینترنتی را قطع کرد تا مردم خوب ایران نتوانند درباره خشونت شدیدی که در داخل آن کشور جریان دارد، صحبت کنند. رژیم خواهان حذف کامل شفافیت است و فکر می‌کنند که جهان از مرگ و فجایعی که رژیم ایران ایجاد می‌کند، بی‌خبر می‌ماند.

• مایک پنس، معاون رئیس جمهور ایالات متحده، در یک توئیت نوشت: درحالیکه ایرانی‌ها برای اعتراض در خیابان‌ها حضور دارند، آیت‌الله‌ها در تهران به استفاده از خشونت و حبس برای سرکوب مردم خود ادامه می‌دهند.

۱ آذر

• نت‌بلاکس میزان دسترسی به اینترنت را با ضریب ۱۵ درصد گزارش کرد.
• محمد مساعد روزنامه‌نگار به دلیل توییت‌هایش دربارهٔ قطعی اینترنت بازداشت شد.

۲ آذر

• علی القاصی مهر دادستان تهران، اعلام کرد بازپرسان ویژه و تمام‌وقت در حال تحقیقات همه‌جانبه از افرادی هستند که در اعتراض‌ها بازداشت شده‌اند.

۳ آذر

• شکرالله بهرامی رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح، گفت که در جریان اعتراضات «ممکن است کسی هم به صورت عبوری لطمه‌ای خورده باشد، که این اتفاق در جنگ‌های شهری طبیعی است.»

۴ آذر

• مقام‌های پلیس ایران از بازداشت ۳۴ معترض در شهرهای شیراز، همدان و خرم‌آباد خبر دادند.
• حسین سلامی، فرماندهٔ سپاه پاسداران، در راهپیمایی طرفداران حکومت ایران گفت «در یک جنگ بزرگ جهانی هستیم» و به آمریکا، اسرائیل، عربستان و بریتانیا هشدار داد که اگر از خط قرمز ایران عبور کنند نابود خواهند شد.

۵ آذر

• ۳ معترض در کرمانشاه و ۵ نفر که در اعتراضات تهران مشارکت داشتند در بابلسر دستگیر شدند. فرماندهٔ انتظامی استان گیلان از بازداشت یکی از معترضان تهرانی در شهرستان رودبار خبر داد.
• مجتبی خانجانی فرماندار بهارستان، گزارش‌ها دربارهٔ تحویل جسد در برابر دریافت پول از خانوادهٔ کشته‌شدگان را رد کرد و مدعی شد اگر خانوادهٔ قربانیان، استطاعت مالی نداشته باشند برای کفن و دفن به آن‌ها کمک مالی می‌شود.

۶ آذر

• حسن روحانی گفت که موضوع بنزین را به وزارت کشور، شورای امنیت کشور و صدا و سیما واگذار کرده بوده و زمان افزایش قیمت بنزین را نمی‌دانسته. او مدعی شد که صبح ۲۴ آبان و پس از اجرای طرح، از افزایش قیمت بنزین مطلع شده‌است. با این‌حال در ۹ آذر، معاون سیاسی وزارت کشور اعلام کرد که روحانی ۲ روز پیش از اجرای طرح افزایش قیمت و سهمیه‌بندی بنزین، از موضوع مطلع بوده‌است.
• روند اتصال مجدد اینترنت اپراتورهای موبایل، در تهران و ۸ استان دیگر آغاز شد.

۷ آذر

• مقام‌های امنیتی ایران از بازداشت دست‌کم ۵۰ نفر از شرکت‌کنندگان در اعتراض‌ها در چند شهر از جمله تهران، شیراز و اصفهان خبر دادند.

• مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده گفت آن چه‌ در ایران روی می‌دهد، خواست مردم ایران برای دستیابی به آزادی و کامیابی اقتصادی و رژیمی است که این‌ها را از مردم دریغ می‌کند. چیزی که ما در هفته‌های گذشته دیده‌ایم، این است که مردم ایران می‌گویند دیگر بس است. دزدسالاری بس است، حکومت دینی دیگر بس است.

۹ آذر

• خبرگزاری رسمی ایران (ایرنا) اعلام کرد طی ۲۴ ساعت گذشته بازداشت‌ها در استان‌های تهران، فارس، آذربایجان‌شرقی و هرمزگان ادامه داشته‌است.
• وبسایت کلمه، رسانه نزدیک به میرحسین موسوی از دفن پیکر ۱۵۶ نفر از قربانیان اعتراضات اخیر ایران در بهشت زهرای تهران خبر داده و عنوان کرد ۸۰ پیکر دیگر نیز به شهرستان‌های ایران فرستاده شده‌است.

۱۰ آذر

• لیلا واثقی، فرماندار شهرستان قدس اعلام کرد که در روز ۲۵ آبان شخصاً به نیروی انتظامی دستور داده به معترضانی که وارد فرمانداری شده بودند شلیک کنند. طی اعتراضات آبان ۹۸ این اولین موردی بود که مشخص شد دستور تیر دقیقاً توسط چه کسی صادر شده‌است. پس از انتشار اظهارات واثقی، کاوه موسوی (حقوقدان) اعلام کرد بر اساس اعتراف لیلا واثقی کیفرخواستی علیه او تنظیم شده‌است.

۱۱ آذر

• ۱۴ اقتصاد دان در نامه ای به رئیس‌جمهور خواهان انتشار اسناد کارشناسی و صورت‌جلسه و پیوست‌های کارشناسی اقدام دولت در گران کردن بنزین شدند و کارشناسان دولت را دعوت به مناظره کردند.
• علی دارابی، معاون امور استان‌های صداوسیمای ایران عنوان کرد که اعتراض‌ها در بیش از ۲۰۰ شهر بزرگ و کوچک کشور صورت گرفته‌است.
• روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی به نقل از خبرنگاران محلی اعلام کرد تعداد کشته‌شدگان طی سه روز ناآرامی در بندر ماهشهر بین ۴۰ الی ۱۰۰ نفر بوده‌است.

۱۲ آذر

• انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران، در یک نشست خبری اعلام کرد تعداد بازداشتی‌های اعتراضات اخیر در تهران ۲۰۲۱ نفر است.
• غلامحسین اسماعیلی در نشست خبری گفت که اکثر بازداشت شدگان اعتراضات اخیر آزاد شده‌اند و امروز در تهران ۳۰۰ نفر در بازداشت به سر می‌برند.
• دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، روز سه‌شنبه، ۱۲ آذرماه، در هفتادمین سالگرد سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، در لندن در خصوص اعتراضات سراسری ایران گفت: «اتفاق وحشتناکی است و جهان نظاره‌گر آن است»
• ایرنا به نقل از یک مقام وزارت اطلاعات از بازداشت ۷۹ نفر در خوزستان در خصوص اعتراضات اخیر خبر داد.

۱۳ آذر

• پس از گذشت ۱۸ روز اینترنت در سیستان و بلوچستان هنوز قطع است. براساس گزارش کاربران شبکه‌های اجتماعی و تأیید وزیر ارتباطات، اینترنت همراه هنوز در این استان قطع است.
• سایت کلمه وابسته به میرحسین موسوی در گزارشی عنوان کرد که در سرکوب اعتراضات در کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی بیش از ۱۴۰ تن کشته شده‌اند
• ۴۵۰ نفر از معلمان شاغل و بازنشسته سراسر ایران طی بیانیه‌ای در خصوص اعتراضات سراسری ایران واکنش نشان دادند: «ریشه اعتراضات در ناراحتی انباشته شده از فساد سازمان یافته در حاکمیت، تبعیض و بی عدالتی، بی‌توجهی به مردم در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست گذاریهای کلان چه در عرصه داخلی و چه خارجی، سلب آزادی‌های مدنی و سرکوب هر نوع اعتراض آرام و مسالمت آمیز در ۴۰ سال گذشته بوده‌است»
• شبکه حقوق بشر کردستان از انتقال ۱۰۰ نفر از بازداشت‌شدگان اعتراض‌های اخیر از بازداشتگاه‌های امنیتی کرمانشاه به زندان دیزل‌آباد خبر داد.
• بر اساس گزارش نهادهای حقوق بشری تعداد کشته‌شدگان زیر ۱۸ سال در اعتراض‌های آبان به ۱۸ نفر افزایش یافت.

۱۴ آذر

• پس از ۱۹ روز قطعی، اینترنت در سیستان و بلوچستان وصل شد
• ۳۸ نفر در سه شهر ایران و در استان‌های تهران و فارس بازداشت شدند
• بی‌بی‌سی به نقل از یک منبع آگاه نوشت «وزارت اطلاعات بیش از ۱۰ بسیجی حاضر در سرکوب‌های تهران را بازداشت کرده‌است» بعد از انتشار این گزارش، خبرگزاری فارس به نقل از مقام‌های قضایی و امنیتی این خبر را تکذیب کرد.
• برایان هوک، نمایندهٔ ویژهٔ وزارت خارجه آمریکا در امور ایران، از احتمال کشته شدن «بیش از یک هزار نفر در اعتراضات ایران» خبر داد. او گفت رژیم ایران هر دهه، پشتیبانی بخشی بیشتری از مردم را از دست می‌دهد و در حال حاضر طبقه مذهبی هم از جمهوری اسلامی رویگردان شده‌اند. اعتراضات در ایران علیه مافیای فاسد مذهبی حاکم بود و هیچ‌کدام علیه آمریکا نبوده‌است. هوک از تمام کشورها خواست برابر جمهوری اسلامی ایران بایستند و آن را به انزوای سیاسی بکشانند. او این اعتراضات را بزرگترین بحران عمر جمهوری اسلامی نامید.
• دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا روز پنج‌شنبه ۱۴ آذر سرکوب معترضان در ایران را «وحشیانه» خواند و گفت: «آن‌ها با سرکوب وحشیانه‌ای که انجام دادند تعداد زیادی را کشتند و هزاران تن از شهروندان‌شان را زندانی کرده‌اند». رژیم ایران معترضان را می‌کشد و اینترنت را قطع می‌کند. مردم نمی‌توانند از آنچه در ایران روی می‌دهد باخبر شوند. شرایط در آنجا وحشتناک است. آن‌ها دارند افراد زیادی را می‌کشند و به زودی ناقوس رسوایی آن‌ها در جهان طنین‌انداز خواهد شد. رسانه‌ها باید حتماً گزارش تهیه کنند.

۱۵ آذر

میچل باچله کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل گفت: «تصاویری دریافت کرده‌ایم که بنظر می‌رسد نیروهای امنیتی از روی بام ساختمان‌ها و سوار بر بالگرد به سر یا سایر اعضای حیاتی معترضان در حال فرار تیراندازی می‌کنند.

۱۶ آذر

• در دانشگاه‌های تهران و چندین کلانشهر تجمعاتی در حمایت از اعتراض‌های آبان صورت گرفت.
• ۱۵ شهروند در شهرستان ممسنی استان فارس تحت عنوان «لیدر و عوامل اغتشاشات» بازداشت شدند.

۱۷ آذر

• مارک اسپر وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا در سخنرانی برای «مجمع دفاع ملی ریگان»، ناآرامی‌های اخیر در ایران را یک تحول «بسیار خوب» خواند و گفت: «آنچه در ما این روزها در خیابان‌های ایران می‌بینیم حاکی از آن است که رژیم (ایران) در نتیجه کارزار فشار حداکثری ما، تحت فشار فزاینده است».
• جوزپ بورل، مسوول سیاست‌خارجی اتحادیه‌اروپا، که به‌تازگی جای فدریکا موگرینی، را در این پست را گرفته، در بیانیه‌ای مدعی‌شده خشونت‌های امنیتی علیه معترضان در ایران پذیرفتنی نیست و از دولت ایران خواست زودتر شمار کشته‌شده‌ها و بازداشتی‌های اعتراض‌ها را روشن کند.

۱۸ آذر

• اخطار ۱۶۰ وکیل دادگستری ضمن ابراز همدردی با خانواده‌ی جانباختگان اعتراضات آبان‌ماه، به رییس‌جمهور اخطار قانونی داده و این پرسش را مطرح کردند که «فرمانده عملیات» در حوادث رخ داده چه شخص یا اشخاصی بوده اند و دستور استفاده از سلاح گرم توسط چه کسانی صادر شده است؟
• فرمانده انتظامی استان کردستان روز دوشنبه ۱۸ آذر از بازداشت ۸ شهروند در شهرستان مریوان تحت عنوان «لیدر و عوامل اغتشاشات» اعتراضات آبان خبر داد.
• شبکه تلویزیونی سی‌بی‌سی کانادا گزارشی را پخش کرد که در آن شیرین عبادی، برنده ایرانی جایزه صلح نوبل، اعتراضات سراسری اخیر را «مقدمه سرنگونی رژیم» خواند و گفت: «این امر ممکن است در کوتاه‌مدت و یا در بلندمدت روی دهد. اما شکاف میان رژیم و مردم آنقدر عمیق شده که دیگر قابل پر کردن نیست. کانادا می‌تواند گام‌هایی برای کمک به معترضان در ایران بردارد؛ برای مثال، با پولشویی مبارزه کرده و جلوی سرمایه‌گذاری نظام جمهوری اسلامی در خارج از کشور را بگیرد».

۱۹ آذر

• سیده فاطمه حسینی، رئیس فراکسیون فناوری و نوآوری مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: «قطعی اینترنت روزانه ۲۵۰۰ میلیارد تومان به کسب و کارهای حوزه فناوری خسارت وارد کرده است.»
• مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا گفت: مردم ایران به وضوح و روشنی سخن گفتند. آن‌ها چهل سال فساد و سوءاستفاده را رد کردند و خواستار توقف دزدسالاری و توقف انتخاب مصالح عاملان خارجی به جای مصالح مردم ایران شدند. آمریکا در کنار مردم ایران ایستاده است.

۲۰ آذر

• ۷ شهروند در تهران و نجف‌ آباد تحت عنوان «لیدر و عوامل اغتشاشات» بازداشت شدند.

۲۱ آذر

• چهار نفر از شهروندان ساکن اصفهان توسط نیروهای امنیتی به اتهام سلطنت‌طلبی بازداشت شدند. خبرگزاری‌های ایران نوشتند این افراد که از آنها به عنوان «اعضای شبکه فعال سلطنت‌طلب» و «اعضای شبکه مبارز وطن اصفهان» نام برده شده است، توسط نیروهای سازمان اطلاعات سپاه استان اصفهان در زمان برگزاری جلسه‌ای در منزل یکی از شهروندان، بازداشت شدند. این رسانه‌ها مدعی شدند، در محل بازداشت آنها، تعدادی «شب‌نامه، پرچم شیر و خورشید، ابزار شعارنویسی، و شیشه‌های بمب‌های آتش‌زا» کشف شد.

۲۲ آذر

• ۱۳۶ شهروند در خوزستان تحت عنوان «عاملان تیراندازی» بازداشت شدند

روش‌های اعتراض

اعتراض به گرانی بنزین با توقف خودروها در خیابان، تهران، ۲۴ آبان ۱۳۹۸.

توقف خودروها

در روز شنبه ۲۵ آبان گزارش‌ها و تصاویری منتشر شد، که نشان می‌داد در برخی خیابان‌ها در شهرهای مختلف مردم خودروهای خود را به نشانه اعتراض خاموش کرده‌اند. با این حال محمدرضا مهماندار، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران با اشاره به بارش برف که از بامداد ۲۵ آبان آغاز شده بود، گفت از آنجایی که بسیاری از مسیرها برف‌روبی و شن و نمک‌پاشی نشده‌اند، خودروها امکان حرکت ندارند. اما اصغر عطایی مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران، بدون اشاره به معترضان گفت که به علت ترافیک، کامیون‌ها نمی‌توانستند بروند و اشاره کرد که ترافیک به‌خاطر برف نبوده‌است. تصاویر منتشر شده از اعتراضات نشان می‌داد که معترضان در شهرهای شیراز و مشهد ماشین‌های خود را در شب اعتراضات در خیابان‌ها خاموش کرده‌اند و رانندگان به عمد با سرعت پایین و ترمزهای مکرر حرکت می‌کردند.

اعتصابات

در پی اعتصابات، بخشی از بازار تهران و نجف‌آباد اصفهان شاهد اعتصاب بود. به گفته صدای آمریکا بازار تهران شاهد اعتصاب بازاریان و همچنین فضای امنیتی بود و در تصاویری که در روز یکشنبه ۲۶ آبان از بازار تهران انتشار یافت، نشان می‌داد که بخش‌هایی از مغازه‌ها در بازار تهران تعطیل است و نیروهای ضدشورش در آن مناطق مستقر شده‌اند. همچنین سایت ایران وایر نوشت که به گفته یک شاهد عینی نجف‌آباد اصفهان شاهد سه روز اعتصاب بوده‌است.از سویی قاسم نوده فراهانی رئیس اتاق اصناف تهران مدعی شد که پیش از ظهر یکشنبه، ۲۰ درصد از مغازه‌های بازار شامل بازار طلا فروشان و پارچه‌فروشان به دلیل تهدید به آتش کشیدن مغازه‌ها توسط عده‌ای از آنچه او «اغتشاشگران و سوء استفاده‌کنندگان از شرایط» نامید بسته بود.

راهپیمایی و بستن خیابان‌ها

در فیلم‌هایی که از اعتراض‌ها منتشر شده، معترضان با راهپیمایی در خیابان‌ها و مسدود کردن حرکت خودروها در حال شعار دادن هستند. در مقابل نیروی انتظامی اقدام به متفرق کردن معترضان کرده‌است و فیلم‌هایی از شلیک مستقیم گلوله و گاز اشک‌آور مأموران به تظاهرات کنندگان منتشر شده‌است و مأموران اقدام به بازداشت تظاهرات کنندگان کرده‌اند. در برخی از شهرها از جمله اصفهان نیز معترضان با الهام گرفتن از روشی اعتراضی در لبنان، اقدام به بستن و کشیدن قلیان در خیابان کرده‌اند.

تجمع دانشجویان

در ادامهٔ اعتراضات سراسری، دانشجویان دانشگاه‌های تهران، تبریز، بابل و ارومیه تجمعات اعتراضی بر پا کردند. همچنین شوراهای صنفی دانشجویان کشور اعلام کرد در تاریخ ۲۷ آبان دانشجویان دانشگاه تهران دست به تجمعی در اعتراض به «سه برابر نرخ بنزین»، «وضعیت فاجعه‌بار معیشتی» و «سرکوب‌های سنگین و بی‌رحمانه» زدند که چندین آمبولانس حاوی نیروهای لباس شخصی وارد دانشگاه شدند و تعدادی از دانشجویان را دستگیر و داخل آمبولانس کردند و آن‌ها را به زندان‌های فشافویه و اوین انتقال دادند. منابع تعداد دانشجویان بازداشتی را بین ۴۰ تا ۵۰ دانشجو عنوان می‌کنند.

اعتراضات در رسانه‌های اجتماعی

چندین هشتگ در اعتراض به سرکوب اعتراضات در ایران و همچنین قطع اینترنت در توییتر همه‌گیر شد که به رویدادی جهانی به ویژه در روز ۲۸ آبان ماه تبدیل شدند. در این میان هشتگ‌هایی با دیکته اشتباه یا کسره هم مورد استفاده قرار گرفت که تغییر نوشتاری کوچک آن باعث تفاوت آن با هشتگ اصلی می‌شد. به باور عده‌ای این هشتگ‌ها از طرف طرفداران حکومت و جهت جلوگیری از ترند شدن هشتگ‌های اصلی، منتشر شدند.

تخریب زیرساخت خدمات شهری

بانک تخریب شده، ۲۷ آبان ۱۳۹۸.

جمعیت معترض در مناطق مختلف شهری ساختمان‌ها، بانک‌ها و مغازه‌های فراوانی را به آتش کشیدند و جریان عادی کسب و کار و آمد و شد مختل شد. در برخی مناطق شهری در شیراز شبکه حمل و نقل شهری کلا تخریب و فروشگاه‌ها غارت شد. به گفتهٔ علی ربیعی سخنگوی دولت برخی از افراد مسیر ورودی عسلویه را بسته و مانع تعویض شیفت شده بودند. آن‌ها به لوله‌های نفت دینامیت بسته بودند و قصد انفجار در عسلویه را داشتند. او همچنین گفت که تعدادی از معترضین در یک زمان مشخص به مرکز مخابرات در اصفهان و شیراز حمله کرده بودند که اگر این مراکز سقوط می‌کرد، بخش اعظمی از شبکه تلفن همراه کشور قطع می‌شد. امید منتظری عنوان می‌کند که ده سال پیش در اعتراضاتی که با تشکیک دربارهٔ نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ آغاز شد، شماری از فعالان سیاسی به دنبال الگوبرداری از جنبش‌های عدم خشونت در اروپای شرقی بودند. اما در تازه‌ترین دور اعتراض‌ها در ایران «پرهیز از خشونت» بحث روز نیست و اعتقاد دارد از سال ۱۳۸۸جریان اعتراضات تغییر کرده و ناراضیان اعتمادی به هیچ‌یک از جریان‌های درون حکومت ندارند و آن را پایان استراتژی «عدم خشونت» می‌داند.

یکی تصاویر ضبط شده که در شبکه‌های اجتماعی و برخی از خبرگزاری‌ها منتشر شده، نشان می‌دهد که افرادی با لباس‌های نیروهای یگان ویژه در حال تخریب منازل مسکونی هستند. پس از پخش گسترده این فیلم، مرکز اطلاع‌رسانی پلیس اعلام کرد این تخریب‌ها مربوط به نیروی‌های یگان ویژه نیست، زیرا «کلاه افراد حاضر در فیلم متعلق به یگان ویژه نیست و کلاه کاسکت است.» (این ادعا بعداً توسط فعالان رسانه ای با انتشار فیلم‌های دیگر از نیروی پلیس، که دقیقاً با همین لباس هستند، کاملاً رد شد) فیلمی دیگر نشان می‌دهد که افرادی با لباس‌های نیروهای یگان ویژه خودروهای عبوری را در تبریز تخریب می‌کنند.

حمله به حوزه‌های علمیه و دفترهای امامان جمعه

در مدت اعتراض‌ها چندین حوزه علمیه، دفتر و بیت مربوط به امامان جمعه و نمایندگان ولی‌فقیه مورد حمله واقع شد. بنابر گزارش‌های رسمی، مدرسه علمیه زنان کوثر کرج، المهدی اهواز، زینبیه اصفهان، خاتم‌الانبیا شیراز، سفیران هدایت شیراز، امام حسن شهر گویم، حوزه علمیه شهرستان کازرون، مصلی و دفتر امام جمعهٔ شهر قدس، دفتر امام جمعهٔ شهر صدرا، دفتر و بیت نمایندهٔ ولی فقیه در یزد و امام جمعه بندر امام مورد حمله قرار گرفتند و برخی از این مکان‌ها توسط معترضان به آتش کشیده‌شدند.

روش‌های سرکوب

قطع سراسری اینترنت

مقالهٔ اصلی: قطعی سراسری اینترنت در ایران

در پی آغاز اعتراض‌ها به افزایش قیمت بنزین اینترنت در ایران با اختلال روبرو شد. از صبح دومین روز اعتراضات و پس از آن که اعتراض‌ها در ایران گسترش یافت، دسترسی کاربران به وب‌سایت شماری از سایت‌های داخلی مانند خبرگزاری‌ها محدود شد. اطلاع‌رسانی رسانه‌ها دربارهٔ حوادث با محدودیت روبه‌رو شد و شهروندان هم برای ارسال فیلم و تصاویر با مشکلاتی مواجه شدند. در نهایت تا پایان روز ۲۵ آبان، ۹۵درصد اینترنت در ایران قطع شد. برخی خبرها از تصویب قطع سراسری اینترنت با دستور شورای امنیت کشور خبر می‌داد تا این که علی ربیعی، سخنگوی دولت، این خبر را تأیید کرد. اینترنت بین‌الملل به دستور اعضای شورای امنیت کشور و به دلیل اعتراضات سراسری قطع شد و دسترسی کاربران فقط به سایت‌های ایرانی که از سرور داخلی استفاده می‌کردند ممکن بود. پس از آن ریچارد گرنل، سفیر ایالت متحده آمریکا در آلمان در توییتی نوشت: «توانایی فنی برقراری اینترنت بدون سانسور و کنترل دولتی در ایران را داریم.» محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات در پاسخ گفت: این ادعا در حال حاضر ممکن نیست و «[آن‌ها] برنامه‌هایی برای سال ۲۰۲۵ دارند که [الان] مطرح کرده‌اند».

وبسایت نت‌بلاکس، سازمان غیردولتی نظارت بر اینترنت، با تأیید اختلال در تلفن همراه و اینترنت ایران اعلام کرد که میزان دسترسی به اینترنت جهانی در ایران در پی قطعی اینترنت، به حدود ۴٪ الی ۷٪ آمار معمول رسیده‌است. این وب‌سایت گزارش داد که قطعی اینترنت در ایران، روزانه ۳۶۹ میلیون دلار زیان به اقتصاد کشور وارد می‌کند.

وزارت خزانه‌داری آمریکا روز جمعه یکم آذر اعلام کرد نام محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران را به دلیل نقش داشتن در «سانسور گسترده اینترنت» به سیاههٔ تحریمی‌های کاخ سفید اضافه کرده‌است. جهرمی در واکنش به این تحریم گفت که در قطع اینترنت بین‌الملل نقشی نداشته‌است.

چندین کشور مانند آلمان، آمریکا، فرانسه و انگلستان به‌همراه سازمان یونسکو به قطع اینترنت در ایران اعتراض کردند.

با گذشت چهارده روز از آغاز اعتراض‌ها تا روز شنبه ۹ آذر ۱۳۹۸، اینترنت در استان‌های خوزستان و سیستان و بلوچستان همچنان قطع بود.

تهدید معترضان

در ۲۷ آبان، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بیانیه‌ای معترضان را به «برخورد قاطع» تهدید کرد و آنان را «اغتشاشگر» و «کینه‌توز» نامید و گفت در اکثر شهرها و استان‌های ایران مردم «ضامن ثبات و آرامش» جامعه بوده‌اند، «به‌گونه‌ای که حتی یک گزارش ناامنی، تخریب، غارت و چپاول اموال عمومی از آن مناطق دریافت نشده‌است». با این حال استاندار تهران عنوان کرد که در بیش از ۷۰ درصد شهرهای ایران اعتراضات رخ داده‌است. همچنین روابط عمومی سپاه امام حسن مجتبی اعلام کرد که در اعتراضات ۲۵ و ۲۶ آبان ۱۵۰ نفر در استان البرز دستگیر شده‌اند.

روزنامه کیهان در تاریخ ۲۸ آبان با انتشار متنی نوشت معترضان «اقرار» کرده‌اند که «در خارج از کشور آموزش دیده‌اند» و همچنین این روزنامه بیان کرد که حکم اعدام با طناب دار برای «سرگروه‌های آشوب اخیر» قطعی است.

سید ابراهیم رئیسی رئیس قوه قضاییه و امام جمعه تهران در تاریخ ۳۰ آذر در جمع دانشجویان بسیجی گفت «مجازات سختی» در انتظار کسانی است که «در جامعه اغتشاش و ناامنی ایجاد کردند و دل زن و بچه مردم را لرزاندند و به اموال مردم دست‌اندازی کردند و به اموال عمومی و مردم خسارت وارد کردند».

سایت دویچه‌وله فارسی نوشته‌است که میان کاربران شبکه‌های اجتماعی پیامک‌های تهدیدآمیزی دست به دست می‌شد که در آن شهروندان کرج، تهران، کرمان و خوزستان تهدید به پیگرد قانونی در صورت شرکت در اعتراضات شده بودند.

شلیک مستقیم به معترضان

گزارش‌ها و فیلم‌های ضبط شده نشان می‌دهد در برخی از شهرها از جمله تهران، شیراز، شهریار، کرمانشاه و جوانرود پلیس و نیروهای امنیتی به سوی معترضان شلیک شدید و مستقیم می‌کند. همچنین در فیلم‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی از کرج و جوانرود منتشر می‌شد نشان داده می‌شد که مأموران با گلوله‌های جنگی از بالای ساختمان مردم را مورد هدف قرار می‌دهند و در فیلمی دیگر نیروهای پلیس در حالی که در حال فرار از معترضان بودند به سمت آنان گلوله شلیک می‌کردند. در فیلمی دیگر مأموران نیروی انتظامی در شهریار در حالی که در حال فرار از معترضان هستند به سمت آنان شلیک می‌کنند و معترضان با پرتاب سنگ نیروهای انتظامی را دنبال می‌کنند. تصاویر ضبط شده از کرمانشاه نیز نشان می‌دهد که مأموران امنیتی، با کمین کردن و نشانه‌گیری، به سوی معترضان تیراندازی مستقیم می‌کنند.

در شبکه‌های اجتماعی ده‌ها فیلم و ویدئو از شلیک مستقیم مأموران امنیتی و سپاه پاسداران به سمت مردم منتشر شده‌است ولی علی فدوی، جانشین فرمانده سپاه می‌گوید که معترضان عامل تیراندازی‌ها بوده‌اند. عکسی از آسوشیتد پرس نیز نشان می‌دهد که نیروهای امنیتی از فاصله نزدیک به مردی که در محاصره نیروهای امنیتی قرار گرفته شلیک می‌کنند. گزارش‌های متعددی از شلیک مستقیم تیر به سر یا قلب بسیاری از کشته‌شدگان اعتراضات اخیر در ایران منتشر شده و در برخی ویدیوهایی که از اعتراضات منتشر شده نیز شلیک مأموران امنیتی به صورت مستقیم به معترضان مشهود است.

نیویورک تایمز در گزارشی به تاریخ ۱۰ آذر ۹۸ به نقل از شاهدان عینی و خدمهٔ پزشکی نوشت که در بندر ماهشهر، مأموران امنیتی ۴۰ تا ۱۰۰ تظاهرکننده (عمدتا شامل مردان جوان غیرمسلح را) در نیزاری که به آن پناه برده بودند حلقه کردند و به ضرب گلوله کشتند. این افراد جزو معترضانی بودند که برای سه روز جادهٔ اصلی میان شهر و مجتمع پتروشیمی حومهٔ شهر را بسته بودند. پیش‌تر وزیر کشور ایران در مصاحبه‌ای بسته شدن جادهٔ ماهشهر به بندر امام توسط معترضان را تأیید کرده بود. به نوشتهٔ نیویورک تایمز در ماهشهر نیروهای سپاه پاسداران با پهپادهای مسلح، دوشکا و تیربار که روی ماشین‌های تویوتا نصب شده بود بر روی مردم آتش گشودند.

ربودن جسد کشته‌شدگان

خانوادهٔ مهدی نکویی، دانشجوی ۲۰ سالهٔ حقوق که در شیراز هدف گلولهٔ نیروهای سپاه قرار گرفت، می‌گویند او در وضعیت وخیم جسمی به بیمارستان منتقل شده اما در حالی‌که علائم حیاتی داشته توسط نیروهای امنیتی از آن‌جا خارج شده و بعد از آن از او خبری ندارند. یکی از پرستاران تأیید کرده که نکویی پیش از آن‌که از بیمارستان بیرون برده شود، به همراه چند مصدوم دیگر تحت معالجه قرار گرفته بود، اما الان کسی نمی‌داند او کجاست. آن‌ها بر این عقیده‌اند حکومت ایران با دزدیدن جسد کشته‌شدگان قصد دارد ابعاد واقعی سرکوب معترضان را پنهان کند.

اعترافات تلویزیونی

در تاریخ ۲۹ آبان تلویزیون ایران اقدام به پخش «اعترافات» یکی از بازداشت‌شدگان کرد که در آن به «نقش تأثیرگذار زنان و همچنین مخالفان حکومت ایران در رهبری اعتراضات» اشاره شده بود و تلویزیون ایران می‌گوید که این زن که با نام «فاطمه داوند» از او یاد می‌شود بوسیله «سربازان گمنام امام زمان» در هنگام فرار در یکی از شهرهای مرزی ایران بازداشت شده‌است. اما پس از آن، یک فعال مدنی اعلام کرد که این زن کسی است که در یکی از خیابان‌های شهر بوکان گلوله خورده و مجروح بازداشت شده‌است. همچنین مازیار ابراهیمی، که در «اعترافات اجباری» مسئولیت سوءقصد به جان دانشمندان هسته‌ای ایران را پذیرفته بود، از سرنوشت بازداشت‌شدگان روزهای اخیر اظهار نگرانی کرده‌است.

سانسور و اعمال فشار بر رسانه‌ها

پیش از آغاز اعتراضات، نمایندگانی از شورایعالی امنیت ملی با مسئولان روزنامه‌ها جلسات توجیهی برگزار کرده بودند و دربارهٔ افزایش قیمت بنزین، احتمال بروز اعتراض و لزوم فعالیت رسانه‌ها در چارچوب نظام صحبت کرده‌بودند. در زمان اعتراضات، ۸ تن از روزنامه‌نگاران به وزارت اطلاعات احضار شدند، تعدادی دیگر به‌خاطر گزارش‌ها و توییت‌هایشان از وزارت ارشاد هشدار دریافت کردند و محمد مساعد (روزنامه‌نگار اقتصادی) به دلیل توییت‌هایش بازداشت شد. پس از بازداشت مساعد حساب کاربری توییترش هم مسدود شد.

انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران با انتشار بیانیه‌ای، سیاست‌های رسانه‌ای جمهوری اسلامی ایران را «بحران‌زا و ضد منافع ملی» اعلام کرد و نسبت به اعمال محدودیت بیشتر بر رسانه‌های داخلی هشدار داد. انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران در این بیانیه با انتقاد از بی‌تفاوتی رسانه‌های داخلی نسبت به وقایع در اعتراضات سراسری آبان ۹۸ نوشت: «اخبار را آن‌چنان در لابلای صفحات دفن می‌کنند که از دید مخاطب به سانسور و لاپوشانی حقیقت متهم می‌شوند. چرا که در روز اول و دوم اعتراضات، علت توقف اتومبیل‌ها در شهرها را شرایط نا مساعد جوی و عدم رسیدگی مطلوب شهرداری استان‌ها عنوان می‌کردند.»

خبرگزاری میزان سه‌شنبه ۵ آذر اعلام کرد که قوهٔ قضاییه برای تعدادی از کارمندان شبکه تلویزیونی ایران اینترنشنال محدودیت‌های قضایی و حقوقی در مورد اموال‌شان در نظر گرفته‌است. هم‌زمان گزارشگران بدون مرز اعلام کرد حکومت ایران، روزنامه‌نگاران ایرانی شاغل در رسانه‌هایی مانند بی‌بی‌سی، صدای آمریکا و رادیو فردا و خانواده‌های آن‌ها را به شیوهٔ تهدید مستقیم، حملات سایبری و توهین و رعب‌آفرینی بر روی شبکه‌های اجتماعی تحت فشار قرار داده‌است. این سازمان با اشاره به اینکه سفیر ایران در لندن تهدیدهای نهادهای امنیتی را علیه روزنامه‌نگاران تکرار می‌کند او را سفیر تهدید نامید و از دولت بریتانیا خواست که به اقدمات او رسیدگی کند.

در ۹ آذر ۱۳۹۸ وزارت اطلاعات ایران در بیانیه‌ای اقدامات شبکه ایران اینترنشنال را «مصداق همکاری با دشمنان ایران در اقدامات تروریستی» دانست و ادعا کرد که افرادی را به اتهام ارسال اطلاعات به این شبکه بازداشت کرده‌است. در این اطلاعیه اشاره شده که کارکنان اینترنشنال اگر همکاری‌شان با آن شبکه را قطع و ابراز ندامت کنند «مشمول عفو و رأفت اسلامی» خواهند شد.

گستردگی اعتراضات

وضعیت شهرهایی که اعتراضات آن‌ها در خبرگزاری‌ها بازتاب داشته

  اعتراضات مسالمت آمیز یا بدون برخورد چشم‌گیر

  اعتراضات به خشونت کشیده شده

  در اعتراضات کشته گزارش شده

  داده‌ای در دسترس نیست

قاسم میرزایی نیکو، نماینده دماوند در مجلس، گفته‌است که اعتراض‌ها در بیش از ۵۰۰ نقطه ایران رخ داده‌است.

کشته و زخمی

مقالهٔ اصلی: جان‌باختگان اعتراضات ۱۳۹۸ ایران

تعداد کشته‌شدگان در ایران به تفکیک استان‌ها براساس آمار عفو بین‌الملل

  ۴۰ نفر کشته یا بیشتر

  بین ۳۰ تا ۳۹ نفر کشته

  بین ۲۰ تا ۲۹ نفر کشته

  بین ۱۰ تا ۱۹ نفر کشته

  بین ۱ تا ۹ نفر کشته

  داده‌ای در دسترس نیست

سازمان عفو بین‌الملل در آخرین گزارشش اعلام کرد که بر اساس تحقیقات این سازمان، در جریان اعتراض‌های اخیر بیش از ۲۰۸ نفر کشته شده‌اند. این نهاد تأکید می‌کند که رقم واقعی جان‌باختگان احتمالاً بیش از این است. با این حال، علیرضا میریوسفی، سخنگوی نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد، آمار عفو بین‌الملل از کشته‌شدگان اعتراضات اخیر را ساختگی خواند و آن را بخشی از کارزار شایعه‌پراکنی علیه ایران در خارج از کشور دانست. پس از آغاز اعتراضات، مجتبی خانجانی فرماندار شهرستان بهارستان در مصاحبه‌ای گفت که آمار دقیق کشته‌شدگان حوزهٔ تحت نظارتش را می‌داند اما اجازه‌ای مبنی بر انجام مصاحبه و ارائهٔ اطلاعات در این زمینه ندارد.

در ۷ آذر ۹۸ وبسایت کلمه به نقل از «یک منبع آگاه» تعداد کشته‌ها را ۳۶۶ نفر اعلام کرد. اردشیر امیرارجمند مشاور میرحسین موسوی و از گردانندگان این وب‌سایت، به رادیو فردا گفت که آمار اعلام شده موثق هستند. پیش‌تر شورای ملی مقاومت ایران شمار کشته‌های اعتراضات سراسری ایران در ۱۷۶ شهر را بیش از ۴۰۰ نفر اعلام کرده‌بود. ارگان مانیتورینگ حقوق بشر ایران تعداد کشته‌شدگان اعتراضات را دست‌کم ۴۵۰ نفر اعلام کرده که تعدادی کودک نیز در میان آن‌ها هستند.

روزنامهٔ نیویورک‌تایمز روز یکشنبه ۱۰ آذر شمار کشته‌شدگان را دست‌کم ۱۸۰ نفر اعلام کرد. به نوشتهٔ نیویورک‌تایمز در شهر ماهشهر بین ۴۰ تا ۱۰۰ نفر که بیشتر آن‌ها جوان بودند توسط نیروهای امنیتی و سپاه کشته‌شده‌اند.

عفو بین‌الملل با استناد به شهادت شهود و بستگان قربانیان و ویدئوهای آنالیز شده که به تأیید این سازمان رسیده می‌گوید نیروهای امنیتی ایران به عمد از سلاح گرم علیه معترضان غیرمسلحی استفاده کرده‌اند که تهدیدی از جانب آن‌ها متوجه کسی نبوده‌است. این ویدئوها نشان می‌دهند که مأموران امنیتی جمهوری اسلامی تعمداً معترضان غیرمسلح را از فاصلهٔ نزدیک هدف گلوله قرار می‌دهند. بنا به گزارش عفو بین‌الملل، برخی معترضین هنگام فرار هدف گلوله قرار گرفته و کشته شده‌اند، یک نفر بر اثر استنشاق گاز اشک‌آور و شخصی دیگر هم بر اثر ضرب و شتم کشته شده‌اند. همچنین اطلاعاتی وجود دارد که نشان می‌دهد در بعضی موارد مقامات از بازگرداندن اجساد قربانیان به خانواده‌های‌شان امتناع کرده‌اند و در موارد دیگر، نیروهای امنیتی اجساد را از سردخانه خارج کرده و به مکان‌های نامعلوم منتقل کرده‌اند. در حالی‌که مقامات ایرانی از اتفاقات آبان ۹۸ به‌عنوان «پیروزی بر اشرار» یاد می‌کنند، نام دو کودک ۱۳ و ۱۴ ساله در میان کشته‌شدگان به چشم می‌خورد. به گفتهٔ مانیتورینگ حقوق بشر ایران نیکتا اسفندانی، ۱۴ ساله در تاریخ ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹ در خیابان ستارخان تهران توسط نیروهای امنیتی از ناحیه سر مورد اصابت گلوله قرار گرفت و کشته شد. این در حالی‌است که صدا و سیما در گفتگویی که با پدر اسفندانی داشت مرگ او را به «آشوبگران» نسبت داد و چند روز بعد سخنگوی قوهٔ قضائیه ادعا کرد «هم پزشکی قانونی و هم خانوادهٔ این نوجوان تأیید کرده‌اند که علت مرگ او مسمومیت بوده‌است». در پاسخ، خانوادهٔ اسفندانی با انتشار پیامی در اینستاگرام نیکتا ابراز امیدواری کردند که «خون ریخته‌شدهٔ دختر بی‌گناهشان بی‌جواب نماند». محمد بریحی ۱۷ ساله در اهواز، ساسان ایدی‌وند ۱۷ ساله در اصفهان و امیررضا عبداللهی ۱۳ ساله در اسلامشهر هدف گلولهٔ نیروهای امنیتی قرار گرفتند و جان باختند. طبق گزارش وبسایت کلمه در ۷ آذر ۱۳۹۸ خردسال‌ترین قربانی اعتراضات یک کودک ۹ ساله در شهریار تهران بوده‌است. شهریار با بیش از ۲۰ کشته، یکی از بالاترین آمار قربانیان اعتراضات آبان ماه را به‌خود اختصاص داده‌است.

تحلیلگران معتقدند واکنش بی‌رحمانهٔ دولت، بیان‌گر وحدت روزافزون بین نخبگان سیاسی ایران است و نشان می‌دهد که دولت حسن روحانی-که زمانی نسبتاً معتدل خوانده می‌شد-به‌طور قابل توجهی تمایلات راست‌گرایانه پیدا کرده و با رهبران مذهبی تندروی ایران هم‌سو شده‌است. دیده‌بان حقوق بشر در ۶ آذر، حکومت ایران را به مخفی نگه داشتن عمدی آمار کشته‌ها، زخمی‌ها و بازداشت‌شدگان اعتراضات آبان ۱۳۹۸ متهم کرد.

در ۱۱ آذر ۹۸، گران هیواد، سخنگوی وزارت خارجه افغانستان در گفت‌وگو با روزنامهٔ صبح کابل، گفت که در جریان اعتراض‌ها، ۹ تن از شهروندان افغان ساکن ایران کشته شده‌اند. پیش‌تر مقامات ایرانی کشته و بازداشت شدن تعدادی از اتباع خارجی، طی رخدادهای آبان ماه را تأیید کرده بودند.

در ۱۳ آذر ۹۸ خبرگزاری‌های ایران گزارش دادند رهبر جمهوری اسلامی، با پیشنهاد دبیر شورایعالی امنیت ملی مبنی بر مدیریت وضعیت جان‌باختگان و مصدومان اعتراضات آبان ماه، موافقت کرده‌است. بر مبنای این پیشنهاد، علی خامنه‌ای دستور داد شهروندان کشته‌شده-که هیچ نقشی در اعتراضات نداشتند و در میانهٔ درگیری‌ها جان باخته‌اند-شهید محسوب شوند، خانواده‌های آنان تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران قرار بگیرند و با پرداخت دیه از آن‌ها دلجویی شود. نرگس شیربیشه مادر پویا بختیاری (از کشته‌شدگان اعتراضات)، در واکنش به این خبر، ارزش خون فرزندش را بیش از میلیاردها دیه دانست و گفت: «مقامات جمهوری اسلامی از خشم من و از آه من باید بترسند، نه تسلیت می‌پذیرم، نه دلجویی‌شان را».

سازمان مجاهدین خلق تعداد کشته‌شدگان را بیش از ۱۰۰۰ تن در ۱۹۰ شهر اعلام کرده که تا کنون اسامی ۴۵۷ تن از آن‌ها مشخص شده‌است، شماری از آن‌ها زیر ۱۸ سال هستند.

در ۲۶ آبان کاوه ویسانی یک شهروند کرد در اعتراضات مردمی اخیر در سنندج توسط نیروهای امنیتی دستگیر و به نقطه نامعلومی برده می‌شود، وی زیر شکنجه کشته شده و جسدش در حالی که آثار شکنجه و کبودی بر روی بدنش مشخص می‌باشد در باباریز، حومه سنندج پیدا شده است. وی اهل روستای خامسان از توابع کامیاران و ساکن سنندج بوده است.

دستگیری‌ها

به گفتهٔ سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تا ۵ آذر ۱۳۹۸، بیش از ۷۰۰۰ نفر در اعتراضات، بازداشت شده‌اند. در ۱۰ آذر و با گذشت بیش از ۲ هفته از آغاز اعتراضات، همچنان گزارش‌هایی از بازداشت معترضان در استان‌ها و شهرهای مختلف مخابره می‌شد. در آن روز ۲۴۰ نفر در استان کرمانشاه و ۹۷ نفر در پردیس دستگیر شدند. در ۱۲ آذر استاندار تهران، اعلام کرد طی اعتراضات ۲۰۲۱ نفر در استان تهران بازداشت شده‌اند. او جزئیات دقیقی از آمار شهرهای مختلف استان اعلام نکرد ولی اشاره کرد از میان این تعداد، افرادی که برای نخستین بار وارد یک جریان اعتراضی شده بودند، آزاد شده‌اند. هم‌زمان غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوهٔ قضاییه، اعلام کرد بسیاری از افرادی که در روزهای اعتراضات بازداشت شده بودند آزاد شده‌اند و عدد بازداشتی‌ها به حداقل رسیده‌است.

بازداشت‌ها ادامه دارد، در روز جمعه ۲۲ آذر ۱۳۹۸ در استان خوزستان ۱۳۶ شهروند به بهانه داشتن سلاح غیر مجاز دستگیر شدند.

آمار اعلام‌شدهٔ رادیو فردا
استان	تعداد
استان تهران	۲۰۲۱
استان کرمانشاه	۱۳۷۰
استان خوزستان	۱۰۰۰
استان کردستان	۵۰۰
استان البرز	۴۰۰
استان خراسان رضوی	۴۰۰
استان فارس	۳۰۰
استان لرستان	۳۰۰
استان اصفهان	۲۵۰
استان کهگیلویه و بویراحمد	۲۵۰
استان آذربایجان غربی	۱۰۰
استان بوشهر	۱۰۰
استان مازندران	۱۰۰
استان کرمان	۱۰۰
استان آذربایجان شرقی	۷۰
استان ایلام	۵۰
استان سیستان و بلوچستان	۵۰
استان یزد	۴۳
استان زنجان	۳۵
استان هرمزگان	۳۱
استان خراسان جنوبی	۲۹
مجموع	۷٬۴۸۸‬

در ۴ آذر اعلام شد به‌دلیل آمار بالای دستگیرشدگان و انتقال تعداد زیادی از آن‌ها به زندان فشافویه، بازداشت‌شدگان در وضعیت سخت و نامناسبی به سرمی‌برند، به‌طوری که رئیس شورای اسلامی شهرستان ری نسبت به وضعیت زندان و تعداد بالای بازداشتی‌ها هشدار داده‌است. قاسم شعله‌سعدی که تجربهٔ حبس در زندان فشافویه را داشته، وضعیت این زندان را فاجعه‌بار خواند و گفت که با انتقال تعداد زیادی از بازداشت‌شدگان به این زندان، وضع بسیار فاجعه‌بارتر از گذشته خواهد بود.

در ۱۱ آذر ۹۸ نرگس محمدی فعال حقوق بشر محبوس در اوین، طی نامه‌ای از داخل زندان، مشاهداتش از وضعیت بازداشت‌شدگان را بازگو کرد. در این نامه که در وبسایت کانون مدافعان حقوق بشر منتشر شده، محمدی به جوانی اهل اسلامشهر اشاره می‌کند که به‌خاطر خونریزی، عفونت و تورم ناشی از زخم گلوله به بهداری اوین منتقل شده‌است. زمانی که محمدی به او گفته که اصرار کند تا پایش را معالجه کنند وگرنه قطع می‌شود او جواب داده: «من که قرار است اعدام شوم چه فرقی دارد با پا یا بی پا. از روزی که بازداشت شده‌ام حتی بتادین هم روی زخمم نریخته‌اند». در بخشی دیگر از این نامه، محمدی به دختری ۲۰ ساله اشاره می‌کند که در برابر خشونت و ارعاب بازجوها تسلیم شده و از او اعتراف تلویزیونی ضبط کرده‌اند.

پس از انتشار ویدئویی که نشان می‌داد مأموران امنیتی، در حال جابه‌جایی چند معترض با چشم‌بند و پابند در حیاط دبستان دخترانهٔ قدس (تهران) هستند، وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد مسئولان مربوط مشغول راستی‌آزمایی ویدئو هستند. او اضافه کرد مدیر مدرسهٔ قدس تکذیب کرده که این ویدئو مربوط به اعتراضات آبان ۹۸ است.

مسئولین کشتار و سرکوب

در گزارش عفو بین‌الملل به سخنرانی علی خامنه‌ای، اشاره شده که از معترضان با نام «اشرار» یاد کرد و به نیروهای امنیتی برای سرکوب اعتراض‌ها «چراغ سبز» نشان داد. همچنین می‌توان گفت طبق اصل ۱۷۶ قانون اساسی وقتی تصمیم به قطع اینترنت برای سرکوب معترضان از طرف شورای امنیت کشور گرفته شده و در این رابطه ده‌ها نفر کشته شده‌اند، مسئولیت عالی این تصمیم با خامنه‌ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی و مقام تأییدکنندهٔ نهایی تصمیمات شورای عالی امنیت ملی است. او به عنوان فرماندهٔ کل قوا بر طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی، فرماندهٔ کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی هم هست؛ بنابراین در اعتراضات اخیر، تمامی نیروهای مسلحی که به سوی مردم معترض شلیک کرده‌اند، زیر نظر مستقیم خامنه‌ای عمل کرده‌اند.

حسن روحانی طبق ماده ۱۷۶ قانون اساسی، رئیس شورای عالی امنیت ملی و زیر مجموعه آن شورای امنیت کشور است، این دو نهاد حکومتی بر اساس قانون، وظیفهٔ مقابله با اعتراضات ضدحکومتی در وضعیت بحرانی را به‌عهده دارند و تصمیم می‌گیرند که با اعتراضات از نیروی انتظامی، بسیج، سپاه و … و با چه سلاح‌ها و تجهیزاتی برای سرکوب استفاده کنند. از این رو در اعتراضات اخیر تصمیم قطع اینترنت را شورای امنیت کشور به ریاست وزیر کشور گرفت.

اعضای شورای عالی امنیت ملی به‌عنوان نهاد تصمیم‌گیرندهٔ سطح عالی، در مورد برخورد با اعتراضات اخیر-جدای از حسن روحانی-عبارتند از: علی لاریجانی (رئیس مجلس)، سید ابراهیم رئیسی (رئیس قوهٔ قضائیه)، علی شمخانی (نمایندهٔ رهبر در شورا و دبیر شورا)، سعید جلیلی (نمایندهٔ رهبر در شورا)، محمدباقر نوبخت (رئیس سازمان برنامه و بودجه)، عبدالرضا رحمانی فضلی (وزیر کشور)، محمدجواد ظریف (وزیر امور خارجه)، سید محمود علوی (وزیر اطلاعات)، محمدحسین باقری (رئیس ستاد کل نیروهای مسلح)، حسین سلامی (فرماندهٔ کل سپاه). فرماندهٔ سپاه طبق قانون، عضو ثابت شورا نیست اما عرفا عضو شورای عالی امنیت ملی است و در جلسات آن شرکت می‌کند.

محمدجعفر منتظری در جایگاه دادستان کل کشور نقش مهمی در بازداشت معترضان و پیگرد قضایی قضایی و نظارت بر دادستان‌های استان‌ها دارد، حسین اشتری فرماندهٔ نیروی انتظامی است که یگان ویژهٔ آن (به فرماندهی حسن کرمی) آشکارا سرکوب خیابانی را اجرا می‌کند و حسین طائب رئیس سازمان اطلاعات سپاه، از مهم‌ترین نهادهای طراحی و سرکوب اعتراضات و بازداشت معترضان است.

تأثیر اقتصادی

با شروع اعتراض‌های خیابانی، مسئولان حکومت اعلام کردند که نباید به بهانهٔ افزایش قیمت بنزین، قیمت کالا و خدمات افزایش یابد و سخن از کنترل قیمت‌ها و برخورد با گرانفروشان به میان آوردند. با این‌حال ۱۰ روز پس از افزایش قیمت سوخت، خبرگزاری ایرنا گزارش داد برخلاف وعدهٔ مسئولان، برخی اجناس گران شده‌اند. بر اساس تحقیقات میدانی ایرنا نرخ حمل‌ونقل مسافران درون‌شهری و میوه و تره‌بار گاهی بین ۲۵ تا ۵۰ درصد رشد داشته که غیرمستقیم بر هزینهٔ تولید و قیمت مصرف‌کننده تأثیر گذاشته‌است. یک روز پس از انتشار این گزارش، علی لاریجانی هم از افزایش قیمت شماری از اجناس شرکت‌های دولتی خبر داد. هم‌زمان رحیم زارع عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به افزایش قیمت کالا و خدمات بر اثر گرانی بنزین گفت: «دولت اگر برنامه‌ای برای افزایش قیمت گازوئیل دارد باید آن را کنار بگذارد که در این صورت فاتحهٔ اقتصاد کشور خوانده می‌شود».

کمیسیون تجارت الکترونیکی، خسارت مستقیم قطع اینترنت در زمان اعتراض‌ها را حدود سه هزار میلیارد تومان و خسارت غیرمستقیم آن را حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان برآورد کرده‌است. این در حالی‌است که محاسبات نت‌بلاکس از یک میلیارد و ۴۷۸ میلیون دلار خسارت به اقتصاد ایران در اثر محدود شدن اینترنت در چهار روز قطعی اینترنت سخن می‌گوید. به گفتهٔ علیرضا عسکری مارانی، مدیر عامل سابق شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران، به دلیل اختلال در شبکه بین‌المللی اینترنت ارزش معاملات خرد بورس تهران به میزان ۱۱۴۷ میلیارد تومان کاهش داشته‌است.

انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران، گفته‌است بیشترین خسارت‌های ناشی از اعتراضات در تهران، در غرب این استان و در شهرستان‌های ملارد، بهارستان، قدس، رباط‌کریم و شهریار رخ داده‌است. او گفت که در این شهرستان‌ها بانک‌ها و جایگاه‌های پمپ بنزین آتش گرفته‌اند و فروشگاه‌های زنجیره‌ای مانند رفاه و اتکا غارت شده‌اند. حیدر اسکندرپور شهردار شیراز اعلام کرد حجم خسارت‌های این شهر در جریان اعتراض‌ها بسیار زیاد بوده و بخش‌های زیادی از زیرساخت‌های این شهر ویران شده‌است. به گفتهٔ او «زیرساخت‌های بخش ترافیک شهری در مناطق ۴، ۵، ۹ و ۱۰ شهرداری شیراز کاملاً از بین رفته‌است». امیرخسرو فخریان، رئیس اتحادیهٔ فروشگاه‌های زنجیره‌ای، مجموع خسارات وارد شده به تجهیزات، کالاها و فضای فروشگاه‌های زنجیره‌ای را بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان اعلام کرد که بخش اعظم خسارت وارد شده به فروشگاه‌های زنجیره‌ای از سوی آشوبگران مربوط به حاشیه استان تهران و استان البرز بوده‌است.

واکنش‌ها

مقالهٔ اصلی: واکنش‌ها به اعتراضات سراسری ۱۳۹۸ ایران

با آغاز طرح افزایش قیمت بنزین و اعتراضات، شخصیت‌ها و نهادهای مختلف به آن واکنش نشان دادند.

داخلی

سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در جلسهٔ درس خارج فقه ۲۶ آبان ۱۳۹۸، اعلام کرد که در خصوص قیمت بنزین سررشته و تخصصی ندارد، اما «اگر سران سه قوه تصمیم بگیرند»، از آن تصمیم حمایت خواهد کرد. او حوادثی مانند آتش زدن بانک‌ها را کار «اشرار» و نه مردم خواند. خامنه‌ای خطاب به مسئولان جمهوری اسلامی گفت که باید مراقب باشند که قیمت اجناس دیگر بر اثر گرانی بنزین، افزایش پیدا نکند. او در دیدار ۶ آذر ۱۳۹۸ با نیروهای بسیج، با اشاره به اعتراضات به گرانی بنزین، از مردم ایران برای «نابود» کردن «توطئهٔ عمیق وسیع بسیار خطرناک» تشکر کرد.

حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، در سخنرانی ۶ آذر ۱۳۹۸ خود اعلام کرد که «من هم مثل همه مردم ایران مطلع شدم که صبح جمعه قیمت بنزین تغییر کرده‌است». وی بیان کرد که گرانی بنزین، جلوی نیاز به واردات بنزین را گرفته‌است. روحانی با اشاره به این‌که که طرح گران شدن بنزین از سال ۱۳۹۵ مطرح بوده‌است، هدف از اجرای این طرح را «کمک به مردم» خواند.

در ۹ آذر ۹۸ میرحسین موسوی در پیامی، گرانی بنزین را کاری «غیرمعقول، کاسب‌کارانه و مخالف منافع قشرها مستضعف» خواند. موسوی، معترضان را «مردم خشم‌گین و فرودستان جان‌به‌لب‌رسیده» خوانده که «زخم‌خورده از سیاست‌های خانمان‌برانداز به خیابان‌ها آمدند.» همان روز تعدادی از هنرمندان ایرانی در اعتراض به سرکوب و کشتار معترضان بیانیهٔ شدیدالحنی با عنوان «صدای آبان ۹۸» منتشر کردند. رخشان بنی‌اعتماد، اصغر فرهادی، حسین علیزاده، کیهان کلهر، لیلی گلستان، بهمن فرمان‌آرا، داریوش مهرجویی و جعفر پناهی از امضاکنندگان این بیانیه هستند.

در ۱۲ آذر ۱۳۹۸ علی مطهری نقش پررنگ اپوزوسیون خارجی در اعتراضات را رد کرد و اکثریت معترضان را از تودهٔ تهی‌دست مردم دانست. او با اشاره به این‌که خیلی از بازداشت‌شدگان فرق اصلاح‌طلب و اصول‌گرا را نمی‌دانند گفت: «یک افتضاحی شده ولی باید به گونه‌ای آن را جمع کرد تا اصل نظام آسیب نبیند.»

امامی کاشانی خطیب جمعهٔ تهران، سید محمدعلی علوی گرگانی مرجع تقلید، پروانه سلحشوری نمایندهٔ مجلس، ابوالفضل قدیانی فعال سیاسی، سید احمد خاتمی امام جمعه تهران، حمید بعیدی‌نژاد سفیر ایران در بریتانیا، مهدی کروبی و سید محمد خاتمی از جمله افراد دیگری بودند که به این اتفاق‌ها واکنش نشان دادند.

بین‌المللی

• دفتر کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد نسبت به کشتار معترضان در ایران اظهار «نگرانی عمیق» کرد. در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۹ پنج تن از برندگان جایزهٔ صلح نوبل، حکومت جمهوری اسلامی را به‌خاطر اعمال خشونت و سرکوب مردم ایران محکوم کرده و کشورها و نهادهای بین‌المللی که پیوندهای سیاسی و اقتصادی با ایران دارند، خواستند که حکومت ایران را محکوم کنند.

ایالات متحده آمریکا

دونالد ترامپ در اولین واکنش به اعتراضات ایران، در توییتی نوشت که «ایران آنقدر بی‌ثبات شده که رژیم، کل سیستم اینترنت را خاموش کرده تا مردم بزرگ ایران نتوانند از خشونت عظیمی که در کشورشان رخ می‌دهد، حرف بزنند. آن‌ها فکر کرده‌اند جهان از مرگ و مصیبتی که رژیم ایران باعث آن شده، خبردار نمی‌شود».

مایک پومپئو، وزیر امور خارجهٔ آمریکا، مورگن اورتگاس سخنگوی وزارت خارجهٔ آمریکا،تام کاتن سناتور جمهوری‌خواه،ویلیام هرد نمایندهٔ مجلس نمایندگان آمریکا،مایک پنس معاون رئیس‌جمهور آمریکا، الیزابت وارن، نامزد پیشتاز حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا،هولیان کاسترو، نامزد حزب دموکرات، پیت بودجج نامزد حزب دموکرات، کاملا هریس از نامزدهای دموکرات‌ها، نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا و جو بایدن سیاستمدار دموکرات، دیگر دولتمردان آمریکایی بودند که نسبت به رویدادهای ایران واکنش نشان دادند.

پس از قطع اینترنت در ایران سناتورها تد کروز و جان کورنین نمایندگان ایالت تگزاس، تام کاتن نمایندهٔ ایالت آرکانزاس، مارشا بلکبرن نمایندهٔ ایالت تنسی، پت تومی نمایندهٔ ایالت پنسیلوانیا، جان باروسو نمایندهٔ ایالت وایومینگ و مارکو روبیو نمایندهٔ ایالت فلوریدا با امضا نامه‌ای از دونالد ترامپ خواستند تا مسئولان جمهوری اسلامی که در قطع گستردهٔ اینترنت در ایران دست داشته‌اند را تحریم کند.وزارت خزانه‌داری آمریکا در ۱ آذر ۱۳۹۸ محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات ایران، را به‌دلیل نقش وی در «سانسور گستردهٔ اینترنت» تحریم کرد.

بریتانیا

بوریس جانسون در ۱۳ آذر ۹۸، با اشاره به این‌که اعتراض‌ها در ایران خیلی باعث غافلگیری او نشده گفت: «اعتراضات در ایران نتیجهٔ افزایش بهای بنزین نبوده، بلکه نشات‌گرفته از نارضایتی گستردهٔ مردم از جمهوری اسلامی ایران است».

آلمان

• سخنگوی وزارت امور خارجهٔ آلمان در رابطه با اعتراضات در ایران و شمار بالای معترضان کشته‌شده به دست نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی گفت: «ما از شنیدن گزارش‌های مربوط به کشته شدن بیش از ۱۰۰ نفر شوکه هستیم و عملکرد نامتناسب نیروهای امنیتی ایران را محکوم می‌کنیم».

اتحادیه اروپا

• مایا کوسیانچیچ سخنگوی امور خارجی اتحادیهٔ اروپا از مقامات جمهوری اسلامی خواست در برابر معترضان در ایران حداکثر خویشتن‌داری را از خود نشان دهند و به قطع اینترنت در ایران پایان دهند.

فرانسه

دولت فرانسه از گزارش‌ها دربارهٔ کشته‌شدن تعداد زیادی از معترضان به شدت ابراز نگرانی کرد و از حکومت ایران خواست به تعهدات حقوق بشری بین‌المللی خود احترام بگذارد. ژان-ایو لودریان با اشاره به رویهٔ مقامات ایران در برخورد با معترضان، منطق آمریکایی‌ها درمورد لزوم وارد کردن حداکثر فشار [بر حکومت ایران] را درست دانست.

در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۹ جلیقه زردهای فرانسه با در دست داشتن پلاکاردهایی که یکی از کارتون‌های مانا نیستانی که یک نیروی نظامی در حال بریدن گلوی نقشه ایران بر آن نقش بسته بود حمایت خود را از معترضان ایرانی اعلام کردند. روی پلاکاردها متنی با این محتوا درج شده بود: «فرانسه، ایران، عراق، شیلی مبارزه‌ای مشابه، نئولیبرالیسم را متوقف کنید.»

عربستان سعودی

ملک سلمان، پادشاه عربستان از ایران خواست از «ایدئولوژی توسعه‌طلبانه» خود که به مردم ایران «آسیب می‌زند» دست بردارد.

اسرائیل

بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل سرکوب و کشتار معترضان ایرانی را سندی دیگر از هویت حکومت ایران دانست. او جمهوری اسلامی ایران را یک «دیکتاتوری به تمام معنی» خواند و افزود که جهان باید فشارها علیه این رژیم را تشدید کند. وزیر امور خارجهٔ اسرائیل هم در پیامی توییتری، با تأکید بر دوستی اسرائیل با مردم ایران آنان را قربانی «یک رژیم سرکوبگر» نامید.

سوئد

• وزیر خارجه سوئد در محکومیت قطع دسترسی اینترنت در توییتر نوشت «تحولات ایران نگران کننده است. حق آزادی بیان و حق تظاهرات مسالمت آمیز باید محترم شناخته شود. دسترسی بدون محدودیت به اینترنت ضروری است.»
• چارلی ویمرس نمایندهٔ سوئد در پارلمان اروپا در اجلاس رسمی پارلمان اروپا در ۲۷ نوامبر ۲۰۱۹ با تکرار یکی از شعارهای معترضان، به این اتفاق‌ها واکنش نشان داد.

افراد، سازمان‌ها و احزاب

رضا پهلوی در پیامی توییتری نوشت: «نظامی که با وعدهٔ مجانی کردن آب و برق بر سر کار آمد، نفت را برای حامیان غیرایرانی‌اش، و فقر و رنج را برای ایرانیان رایگان کرده‌است. تنها راه چاره، برانداختن این #فرقه_تبهکار ضدایرانی است. کافی‌ست به قدرت خودمان ایمان داشته باشیم». فرح پهلوی هم در پیامی از اتفاقات پیش‌آمده ابراز تاسف کرد و با مردم ایران اعلام همدردی کرد.

کانون نویسندگان ایران در بیانیه‌ای از مقامات ایران خواست تا به سرکوب مردم معترض پایان دهد و گزارشگران بدون مرز با محکومیت قطع اینترنت در ایران آن را «نقض حق بنیادین دسترسی به اطلاعات» توصیف کرد.

مریم رجوی با اشاره به خطر شکنجه و اعدام بازداشت‌شدگان از سازمان ملل خواست به‌فوریت هیئت‌های تحقیق و حقیقت‌یاب را به ایران اعزام کند. وی تصریح کرد که رهبران حکومت ایران به‌خاطر ارتکاب جنایت علیه بشریت باید در برابر عدالت قرار گیرند.

سازمان همکاری احزاب کردستان ایران، سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، کانون مدافعان حقوق کارگر، کانون معلمان ایران، اتحادیه آزاد کارگران ایران و شورای بازنشستگان ایران از تشکل‌هایی بودند که در همبستگی با معترضان و محکومیت خشونت علیه آن‌ها بیانیه دادند.

شبکه فارسی‌زبان من‌وتو نیز مستندی دو ساعته به نام آبان ۹۸ از هزاران ویدیوی مردمی ارسال شده به گزارشگر این شبکه ساخته و پخش کرده است. در این مستند بسیاری از ویدیوهای گرفته‌شده از اعتراضات سراسری که توسط مردم عادی به این شبکه فرستاده شده‌اند، به صورت یکجا و با قید زمان و مکان به نمایش در آمده است.

ایرانیان خارج از کشور

با گسترش اعتراض‌های داخل ایران، ایرانیان مقیم خارج از کشور در حمایت از معترضان، در نقاط مختلف جهان تجمع‌هایی برگزار کردند.

در اروپا این تجمع‌ها در شهرهای دوسلدورف، هامبورگ، اشتوتگارت، دورتموند، کمنیتس، پراگ، پاریس، استکهلم، گوتنبرگ، هلسینکی، اسلو، آمستردام، لاهه، کلن و زوریخ برگزار شد. در اسرائیل نیز گروهی از مردم با در دست داشتن پرچم شیر و خورشید و پرچم اسرائیل، از اعتراضات مردم ایران حمایت کردند. ایرانیان مقیم ملبورن و سیدنی در استرالیا، تورنتو و ونکوور در کانادا و واشینگتن، دالاس تگزاس، آریزونا و لس آنجلس در آمریکا هم در حمایت از اعتراضات مردم ایران تجمعاتی برگزار کردند.

شعارها

• جمهوری اسلامی، نمی‌خوایم، نمی‌خوایم
• نه پول داریم، نه بنزین، گوربابای فلسطین
• اهوازی با غیرت، ماشینتو خاموش کن
• آسید علی ببخشید، دیگه باید بلند شید
• ننگ ما ننگ ما، رهبر الدنگ ما
• چه اشتباهی کردیم که انقلاب کردیم
• مرگ بر خامنه‌ای
• روحانی حیا کن، مملکت را رها کن
• دیکتاتور حیا کن، مملکت را رها کن
• بنزین گرون‌تر شده، فقیر فقیرتر شده
• پول نفت گم شده خرج فلسطین شده
• مرگ بر گرانی
• مرگ بر دیکتاتور
• نترسید نترسید ما همه با هم هستیم
• نه غزه نه لبنان جانم فدای ایران
• سوریه کم آورده، تقصیر ملت چیه؟
• توپ تانک فشفشه، آخوند باید گم بشه
• ایرانی با غیرت، حمایت، حمایت
• رضاشاه روحت شاد
• ای شاه ایران، برگرد به ایران
• ایران که شاه نداره، حساب کتاب نداره
• ولیعهد کجایی به داد ما بیایی
• خامنه‌ای به هوش باش، ما مردمیم نه اوباش
• ملت چرا نشستی، منجی خود تو هستی
• ایرانی بسه دیگه، غیرتتو نشون بده
• دشمن ما همینجاست، دروغ میگن آمریکاست
• ای ملاها جمع کنین، شرتون رو کم کنین
• ایران لبنان فرانسه، سرکوب و غارت بسه
• خیابونا خونی شد، آزادی قربانی شد
• جواب ما تفنگ نیست، این همه کشته کم نیست
• فقر کشتار گرانی، مردم شدن قربانی
• پول نفت گم شده، خرج بسیجی شده
• مرگ بر اصل ولایت فقیه
• میجنگیم میمیریم ایرانو پس میگیریم
• رهبر بی‌کفایت، نمی‌خوایم نمی‌خوایم
• معیشت، زندگی؛ حق مسلم ماست
• سوریه رو رها کن، فکری به حال ما کن

بازتاب اعتراضات در آثار هنری

سروش هیچکس، خواننده رپ فارسی، با انتشار ترانه اعتراضی دستاشو مشت کرده اقدام به حمایت از معترضان کرد. ترانه ای که در همان اوان انتشار با استقبال و واکنش های گسترده مواجه شد و این اثر را به نخستین و یکی از مهمترین آثار هنری مرتبط به اعتراضات آبان ۹۸ بدل کرد.

جستارهای وابسته

• جان‌باختگان اعتراضات ۱۳۹۸ ایران
• اعتراضات ۱۳۹۷ ایران
• اعتراضات ۱۳۹۶ ایران
• شورش‌های خرداد ۱۳۷۱
• شورش ۱۳۷۱ مشهد
• قیمت بنزین در ایران
• پویا بختیاری
• آرشام ابراهیمی
• نوید بهبودی
• نیکتا اسفندانی
• فرزاد انصاری‌فر
• امیرحسین کبیری
• ناصر رضایی
• برهان منصورنیا

پیوند به بیرون

• ۳۵ ثانیه ویدیو؛ نماد #آبان۹۸
• ویدیوهای پویا بختیاری از اعتراضات در روز ۲۵ آبان در کرج قبل از اینکه در همان شب با گلوله مأموران کشته شود.
• هیچکس - دستاشو مشت کرده