معمای یوتیفرو

سقراط

معمای یوتیفرو (به انگلیسی: Euthyphro dillema)، در محاوره یوتیفرو افلاطون دیده می‌شود، زمانی‌که سقراط از یوتیفرو می‌پرسد، «آیا خدایان پارسایان (τὸ ὅσιον) را دوست دارند چون پرهیزگاراند، یا پارسایان پرهیزگاراند چون خدایان آنان‌را دوست دارند»؟

هرچند این معما در ابتدا به پانتئون یونان باستان به‌کار می‌رفت، امروزه به ادیان یکتاپرست اشاراتی دارد. گوتفرید لایبنیتس پرسید آیا خوب و عادلانه «به این دلیل خوب و عادلانه است که خدا آن را می‌خواهد یا خدا آن را می‌خواهد چون خوب و عادلانه است». از زمان بحث اولیه افلاطون، این سؤال معضلی را به خداباوران پیشکش می‌کند، اگرچه تعداد دیگری آن را یک معمای کاذب خوانده‌اند و امروزه هم‌چنان موضوع بحث‌های الهیات و فلسفه باقی‌مانده‌است.

متن معما

سقراط و یوتیفرو در یوتیفروی افلاطون، در مورد ماهیت تقوی بحث می‌کنند. یوتیفرو پیشنهاد می‌کند که پرهیزگار (τὸ ὅσιον) درست همان چیزی است که خدایان (τὸ θεοφιλές) آن را دوست دارند، اما سقراط در این پیشنهاد مشکلی را می‌آبد: خدایان ممکن است بین هم اختلاف داشته باشند. یوتیفرو بعداً تعریف‌اش را به این شکل بازبینی می‌کند که پرهیزگاری تنها همان چیزی است که تمام خدایان یک‌جا آن را دوست دارند.

در این مرحله است که معما ظاهر می‌شود. سقراط می‌پرسد که آیا خدایان پرهیزگاران را دوست دارد چون پرهیزگار هستند، یا این‌که پرهیزگاران تنها در صورتی پرهیزگاراند که خدا آنان را دوست بدارد. سقراط و یوتیفرو هردو به گزینه اول فکر می‌کنند: مطمئناً خدایان پرهیزگاران را دوست دارند چون آن‌ها پرهیزگاراند. اما سقراط استدلال می‌کند که این به این معنی است که ما مجبور شده‌ایم گزینه دوم را رد کنیم: این حقیقت که خدایان چیزی را دوست بدارند نمی‌تواند دلیل پارسایی پرهیزگاران را توضیح دهد. سقراط بیان می‌دارد که اگر هردو گزینه درست می‌بود، آن‌ها به‌صورت یک‌جا یک حلقه باطل را ایجاد می‌کردند یعنی خدایان پرهیزگاران را دوست می‌دارد چون آن‌ها پرهیزگاراند و پرهیزگاران پرهیزگاراند چون خدا آن‌ها را دوست می‌دارد. سقراط استدلال کرد: و به نوبهٔ خود این یعنی، پرهیزگاران آن‌های نیستند که خدایان آن‌ها را دوست بدارند، یعنی آنچه پرهیزگاران را پرهیزگار می‌سازد همان چیزی نیست که دوستان خدا را دوستان خدا می‌سازد. بالاخره، آنچه دوستان خدا را دوستان خدا می‌سازد این حقیقت است که خدا آن‌ها را دوست دارد، از سوی دیگر آنچه پرهیزگاران را پرهیزگار می‌سازد چیز دیگری است؛ بنابراین نظریه یوتیفرو ماهیت پرهیزگاران را نه بلکه کیفیت پرهیزگاری را به‌دست ما می‌دهد.

در الهیات فلسفی

این معما می‌تواند تغییر داده شده و بر الهیات فلسفی تطبیق گردد، جایی که هنوز موضوع بحث الهیات و فلسفه، مخصوصاً در سنت‌های مسیحیت، یهودیت و اسلام است. همان‌طوری‌که فیلسوف و ریاضی‌دان آلمانی گوتفرید لایب‌نیتس این نسخه از معما را ارائه کرد: «به‌طور کلی توافق شده‌است که آنچه را خدا می‌خواهد، خوب و عادلانه است. اما این سؤال باقی می‌ماند که آیا چیزی خوب و عادلانه است چون خدا آن را می‌خواهد یا این‌که خدا آن را می‌خواهد از آن سبب خوب و عادلانه است؛ به عبارت دیگر، آیا عدالت و خوبی اختیاری اند یا این‌که آن‌ها مربوط به حقایق الزامی و ابدی در مورد ماهیت اشیا اند».

از زمان افلاطون بیشتر فیلسوفان و الهی‌شناسان به معمای یوتیفرو پرداخته‌اند، اما نه صرفاً با اشاره به محاوره افلاطونی. به گفته دانش‌مند ترنس اروین، این معضل و ارتباط آن با افلاطون در قرون هفده و هژدهم، توسط رالف کادورث و سامویل کلارک احیا شد. اخیراً، این معما توجه خاص فیلسوفان معاصر که روی فرااخلاق و فلسفه دین کار می‌کردند، را جلب کرد. فیلسوفان و الهی‌شناسان که از خداباوری در برابر تهدید این معما دفاع می‌کنند، پاسخ‌های متعددی ایجاد کرده‌اند.

خداوند به چیزی دستور می‌دهد که درست باشد

حامیان

شاخه اول این معما (یعنی آنچه درست است خدا به آن دستور می‌دهد چون درست است) به نام‌های مختلفی یاد می‌شود، از جمله روشن‌فکری، عقل‌گرایی، واقع‌گرایی، طبیعت‌گرایی و عینیت‌گرایی. تقریباً دیدگاه این است که معیارهای اخلاقی مستقل وجود دارد: برخی از کارها، صرف نظر از دستورهای خداوند، به خودی خود درست یا نادرست هستند. این نظریهٔ است که در محاوره افلاطون توسط سقراط و یوتیفرو پذیرفته شده‌است. مکتب مذهبی اسلامی معتزله نیز از این دیدگاه دفاع کرده‌است (به‌طور مثال، نظام معتقد بود که خداوند نمی‌تواند در بی عدالتی و دروغ سهمی داشته باشد)، به گونه‌ای که فیلسوف اسلامی ابن رشد نیز چنین کرد. توماس آکویناس هیچ‌گاهی به وضوح به معمای یوتیفرو نپرداخته‌است، اما دانش‌مندان آکویناس اکثراً او را در این سمت از موضوع قرار می‌دهند. آکویناس میان آنچه که به خودی خود خوب یا بد هستند و آنچه که بنا بر دستورهای خداوند خوب یا بد می‌باشند، با معیارهای اخلاقی غیرقابل تغییر که بخش عمدهٔ از قوانین طبیعت را تشکیل می‌دهند، تمایز قایل می‌شود. بنابراین او ادعا می‌کند که حتی خدا هم نمی‌تواند ۱۰ فرمان را تغییر دهد (اما اضافه می‌کند که خدا می‌تواند آنچه افراد در شرایط خاص سزا وار آن هستند را تغییر دهد، در مواردی که ممکن است احکام دینی برای قتل یا سرقت به‌نظر برسد). در میان دانش‌مندان متأخر، گابریل واسکیز به‌صورت خاص در مورد موجودیت مکلفیت‌ها قبل از خواست هرکسی، حتی خدا، مطمئن است. بر اساس نظریه مدرن قانون طبیعت، گروتیوس و لایب‌نیتس نیز اخلاقیات را قبل از اراده خداوند قرار می‌دهند، حقایق اخلاقی را با حقایق غیرقابل تغییر ریاضی‌کی مقایسه می‌کنند و داوطلبانی مثل پوفندورف را در مناقشه‌های فیلسوفی دخیل می‌سازند. افلاطون‌گرایان کامبریج مثل بنجامین وایکوت و رالف کادورث حملات اساسی بر نظریه‌های داوطلبان انجام داده و راه را برای فرا اخلاقیات خردگرایانه بعدی سامویل کلارک و ریچارد پرایس هم‌وار کردند؛ آنچه ظهور کرد نگرشی بود که بر اساس آن معیارهای اخلاقی ابدی، که به یک شکلی به خدا وابسته بودند، به‌صورت مستقل از خواست خدا و قبل از دستورهای خدا، وجود دارند. فیلسوفان معاصر دینی که این شاخه از معمای یوتیفرو را پذیرفتند عبارت از: ریچارد سواینبورن و تی.جی. ماوسون.

جستارهای وابسته

• توسل به مرجعیت
• اخلاق

منابع

• Adams, Robert Merrihew (1973). "A Modified Divine Command Theory of Ethical Wrongness". In Gene Outka; John P. Reeder (eds.). Religion and Morality: A Collection of Essays. Anchor.
• Adams, Robert Merrihew (1979). "Divine Command Metaethics Modified Again". Journal of Religious Ethics. 7 (1): 66–79.
• Adams, Robert Merrihew (1999). Finite and Infinite Goods: A Framework for Ethics. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-515371-2.
• Alston, William P. (1990). "Some suggestions for divine command theorists". In Michael Beaty (ed.). Christian Theism and the Problems of Philosophy. University of Notre Dame Press. pp. 303–26.
• Alston, William P. (2002). "What Euthyphro should have said". In William Lane Craig (ed.). Philosophy of Religion: A Reader and Guide. ISBN 978-0-8135-3121-2.
• Aquinas, Thomas (1265–1274). Summa Theologica.
• Calvin, John (1536). Institutes of the Christian Religion.
• Chandler, John (1985). "Divine command theories and the appeal to love". American Philosophical Quarterly. 22 (3): 231–239. JSTOR 20014101.
• Cross, Richard (1999). Duns Scotus. ISBN 978-0-19-512553-5.
• Cudworth, Ralph (1731). A Treatise concerning eternal and immutable morality. London: Printed for James and John Knapton ...
• Descartes, René (1985). John Cottingham; Dugald Murdoch; Robert Stoothoff (eds.). The Philosophical Writings of Descartes.
• Doomen, Jasper (2011). "Religion's Appeal". Philosophy and Theology. 23 (1): 133–148. doi:10.5840/philtheol20112316.
• Frank, Richard M. (1994). Al-Ghazali and the Asharite School. ISBN 978-0-8223-1427-1.
• Gale, Richard M. (1999). The Divided Self of William James. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-64269-9.
• Gill, Michael (1999). "The Religious Rationalism of Benjamin Whichcote". Journal of the History of Philosophy. 37 (2): 271–300. doi:10.1353/hph.2008.0832. S2CID 54190387.
• Gill, Michael (2011). British Moralists on Human Nature and the Birth of Secular Ethics. ISBN 978-0-521-18440-3.
• Grotius, Hugo (2005) [1625]. Richard Tuck (ed.). The Rights of War and Peace. Liberty Fund. ISBN 978-0-86597-436-4.
• Haldane, John (1989). "Realism and voluntarism in medieval ethics". Journal of Medical Ethics. 15 (1): 39–44. doi:10.1136/jme.15.1.39. JSTOR 27716767. PMC 1375762. PMID 2926786.
• Head, Ronan (9 July 2010). "Missing the point about atrocities in the Bible". Church Times.
• Hobbes, Thomas. Leviathan.
• Hoffman, Joshua; Rosenkrantz, Gary S. (2002). The Divine Attributes. doi:10.1002/9780470693438. ISBN 978-1-892941-00-8.
• Hourani, George (1960). "Two Theories of Value in Medieval Islam" (PDF). Muslim World. 50 (4): 269–278. doi:10.1111/j.1478-1913.1960.tb01091.x. hdl:2027.42/74937.
• Hourani, George (1962). "Averroes on Good and Evil". Studia Islamica. 16 (16): 13–40. doi:10.2307/1595117. JSTOR 1595117.
• Hume, David (1739). A Treatise of Human Nature. ISBN 978-1-4793-2172-8.
• Hutcheson, Francis (1738). An Inquiry into the Original of Our Ideas of Beauty and Virtue; In Two Treatises. London: Printed for D. Midwinter, A. Bettersworth, and C. Hitch ...
• Hutcheson, Francis (1742). Illustrations on the Moral Sense. ISBN 978-0-674-44326-6.
• Irwin, Terence (2006). "Socrates and Euthyphro: The argument and its revival". In Lindsay Judson; V. Karasmanēs (eds.). Remembering Socrates: Philosophical Essays. Oxford University Press.
• Irwin, Terence (2007). The Development of Ethics. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-969385-6.
• James, William (1891). "The Moral Philosopher and the Moral Life". International Journal of Ethics. 1 (3): 330–354. doi:10.1086/intejethi.1.3.2375309. JSTOR 2375309.
• Janik, Allan; Toulmin, Stephen (1973). Wittgenstein's Vienna. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-21725-9.
• Klagge, James C. (1984). "An alleged difficulty concerning moral properties". Mind. 93 (371): 370–380. doi:10.1093/mind/xciii.371.370. JSTOR 2254416.
• Kretzmann, Norman (1999). "Abraham, Isaac, and Euthyphro: God and the basis of morality". In Eleonore Stump; Michael J. Murray (eds.). Philosophy of Religion: The Big Questions. Oxford: Blackwell. ISBN 978-0-631-20604-0.
• Leibniz, Gottfried (1686). Discourse on Metaphysics.
• Leibniz, Gottfried (1989) [1702(?)]. "Reflections on the Common Concept of Justice". In Leroy Loemker (ed.). Leibniz: Philosophical Papers and Letters. Dordrecht: Kluwer. pp. 561–573. ISBN 978-9027706935.
• Leibniz, Gottfried (1706). "Opinion on the Principles of Pufendorf". In Riley (ed.). Leibniz: Political Writings. Cambridge University Press. pp. 64–75.
• Leibniz, Gottfried (1710). Théodicée.
• Lewis, C. S. (1967) [1943]. "The Poison of Subjectivism". Christian Reflections.
• Luther, Martin (1525). On the Bondage of the Will.
• Mackie, J. L. (1980). Hume's Moral Theory. ISBN 978-0-415-10436-4.
• Mawson, T. J. (2008). "The Euthyphro Dilemma". Think. 7 (20): 25–33. doi:10.1017/S1477175608000171. S2CID 170806539.
• McInerny, Ralph (1982). St. Thomas Aquinas. University of Notre Dame Press. ISBN 978-0-268-01707-1.
• Moore, G. E. (1903). Principia Ethica.
• Moore, G. E. (1912). Ethics.
• Morriston, Wes (2001). "Must there be a standard of moral goodness apart from God". Philosophia Christi. 2. 3 (1): 127–138. doi:10.5840/pc2001318.
• Morriston, Wes (2009). "What if God commanded something terrible? A worry for divine-command meta-ethics". Religious Studies. 45 (3): 249–267. doi:10.1017/S0034412509990011. JSTOR 27750017. S2CID 55530483.
• Murphy, Mark (2012). "Theological Voluntarism". In Edward N. Zalta (ed.). Theological Voluntarism. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2012 ed.).
• Murray, Michael J.; Rea, Michael (2008). An Introduction to the Philosophy of Religion. Cambridge: Cambridge. ISBN 978-0-521-61955-4.
• Oppy, Graham (2009). Arguing about Gods. ISBN 978-0-521-12264-1.
• Osborne, Thomas M. , Jr. (2005). "Ockham as a divine-command theorist". Religious Studies. 41 (1): 1–22. doi:10.1017/S0034412504007218. JSTOR 20008568. S2CID 170351380.
• Pieper, Josef (2001). The Concept of Sin. Translated by Edward T. Oakes. South Bend, Indiana: St Augustine's Press. ISBN 978-1-890318-07-9.
• Pink, Thomas (2005). Action, Will, and Law in Late Scholasticism. Moral Philosophy on the Threshold of Modernity. The New Synthese Historical Library. Vol. 57. pp. 31–50. doi:10.1007/1-4020-3001-0_3. ISBN 978-1-4020-3000-0.
• Price, Richard (1769). A Review of the Principal Questions of Morals. London: Printed for T. Cadell.
• Quinn, Philip (2007). "Theological Voluntarism". In David Copp (ed.). The Oxford Handbook of Ethical Theory. doi:10.1093/oxfordhb/9780195325911.003.0003.
• Rogers, Katherin A. (2000). "Divine Goodness". Perfect Being Theology. Edinburgh University Press. ISBN 978-0-7486-1012-9.
• Rogers, Katherin A. (2008). Anselm on Freedom. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-923167-6.
• Sacks, Jonathan (2005). To Heal a Fractured World: The Ethics of Responsibility. New York: Schocken Books. ISBN 978-0-8052-1196-2.
• Sagi, Avi; Statman, Daniel (1995). Religion and Morality. Amsterdam: Rodopi. ISBN 978-90-5183-838-1.
• Singer, Peter (1993). Practical Ethics (3d ed.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-43971-8.
• Shaw, Joseph (2002). "Divine commands at the foundations of morality". Canadian Journal of Philosophy. 32 (3): 419–439. doi:10.1080/00455091.2002.10716525. JSTOR 40232157. S2CID 170616382.
• Snaith, Norman H. (1983) [1944]. The Distinctive Ideas of the Old Testament. London: Epworth Press. ISBN 978-0-7162-0392-6.
• Suárez, Francisco (1872). Tractatus de legibus ac deo legislatore: in decem libros distributus. ex typis Fibrenianis.
• Swinburne, Richard (1974). "Duty and the Will of God". Canadian Journal of Philosophy. 4 (2): 213–227. doi:10.1080/00455091.1974.10716933. JSTOR 40230500.
• Swinburne, Richard (1993). The Coherence of Theism. ISBN 978-0-19-824070-9.
• Swinburne, Richard (2008). "God and morality". Think. 7 (20): 7–15. doi:10.1017/S1477175608000158. S2CID 170918784.
• Wainwright, William (2005). Religion and Morality. ISBN 978-0-7546-1632-0.
• Wierenga, Edward (1983). "A defensible divine command theory". Noûs. 17 (3): 387–407. doi:10.2307/2215256. JSTOR 2215256.
• Williams, Thomas (2013). "John Duns Scotus". In Edward N. Zalta (ed.). John Duns Scotus. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2013 ed.).
• Williams, Thomas, ed. (2002). The Cambridge Companion to Duns Scotus. ISBN 978-0-521-63563-9.
• Wolfson, Harry (1976). The Philosophy of the Kalam. ISBN 978-0-674-66580-4.
• Zagzebski, Linda (2004). Divine Motivation Theory. ISBN 978-0-521-53576-2.

برای مطالعه بیشتر

• Jan Aertsen Medieval philosophy and the transcendentals: the case of Thomas Aquinas (2004: New York, Brill) ISBN 90-04-10585-9
• John M. Frame Euthyphro, Hume, and the Biblical God retrieved February 13, 2007
• Paul Helm [ed.] Divine Commands and Morality (1981: Oxford, Oxford University Press) ISBN 0-19-875049-8
• Plato Euthyphro (any edition; the Penguin version can be found in The Last Days of Socrates شابک ‎۰−۱۴−۰۴۴۰۳۷−۲)

پیوند به بیرون

• Euthyphro by Plato from Project Gutenberg