یوکاریوت
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
در زیست‌شناسی به جانداری که یاخته‌های آن هستهٔ واقعی و غشا دارد یوکاریوت (Eukaryote) یا هوهسته‌ای[۱] گفته می‌شود.
به همین منوال، به فرمانروی جانداران تک‌یاخته‌ای و پُریاخته‌ای که یاخته‌های آنها هستهٔ واقعی و غشا دارد، هوهسته‌ای‌ها Eukaryotae می‌گویند.
هوهسته‌ای‌ها دارای یاخته‌هایی هستند که در آنها ماده ژنتیکی در یک غشا محفوظ شده که هسته نام دارد. موجودات پرسلولی همگی یوکاریوت هستند و در مقابل یوکاریوت گروهی به نام پیش‌هسته‌ای prokaryote قرار دارد که در این‌ها ماده ژنتیکی به طور آزادانه درون سیتوپلاسم قرار دارد.
هوهسته‌ها دارای کروموزوم خطی هستند و اندامک‌های غشاداری مانند میتوکندری نیز دارند. ریبوزوم‌های سلول‌های هوهسته‌ای پیچیدگی بیشتری نسبت به ریبوزوم‌های سلول‌های پیش‌هسته‌ای دارند و کمی بزرگترند.
داشتن هستهٔ غشادار و میان‌یاخته حاوی اندامک‌های یاخته‌ای که شامل همهٔ یاخته‌ها به‌جز باکتری‌ها می‌شود را هوهستگی eukaryosis می‌گویند.
تفاوت‌های هوهسته‌ای‌ها و پیش‌هسته‌ای‌ها[ویرایش]
| یوکاریوت‌ها | پروکاریوت‌ها |
|---|---|
| دارای هسته مشخص و محصور در غشا | فاقد هسته |
| دارای اندامک‌های غشادار و مشخص و دستگاه غشایی درونی | فاقد اندامک‌های محدود به غشا |
| اندازه بسیار متنوعی دارند. | اندازه یک سلول پروکاریوت ۱ تا ۱۰ میکرومتر است. |
| ماده ژنتیکی یک سلول یوکاریوتی عمدتاً در هسته متمرکز است. | ماده ژنتیکی سلول در ناحیه شبه هسته‌ای موسوم به نوکلئوئید متمرکز شده است. |
| سلول‌های یوکاریوتی دارای سه نوع RNA پلی مراز اصلی هستند. البته کلروپلاست و میتوکندری نیز RNA پلی مراز دارند. | سلول‌های دارای یک نوع RNA پلی مراز هستند. |
| ماده ژنتیکی یک سلول یوکاریوتی عمدتاً در هسته متمرکز است. بخش اندکی نیز درون اندامک‌های درون‌یاخته‌ای هم‌چون میتوکندری، کلروپلاست و گلی‌اکسیزوم دیده می‌شود. | ماده ژنتیکی سلول پروکاریوتی که از لحاظ کمیت ۷۰۰ مرتبه کم‌تر از ماده ژنتیکی نوع یوکاریوتی است. |
| تاژک سلول یوکاریوتی عمدتاً از جنس پروتئین استوانه‌ای شکل میکروتوبول است. | تاژک سلول پروکاریوتی از جنس پروتئین فلاژلین است. |
| تاژک در حال حرکت، دارای حرکت شلاقی است | تاژک در حال حرکت، دارای حرکت چرخشی است |
| فرایندهای آندوسیتوز و اگزوسیتوز را فقط در انواع یوکاریوتی می‌توان یافت | فرایندهای آندوسیتوز و اگزوسیتوز را نمی‌توان یافت |
| حجم یک سلول یوکاریوتی هزاران بار بزرگتر از نوع پروکاریوتی است. | حجم یک سلول پروکاریوتی کم است. |
| فرمانروی :آغازیان -گیاهان- جانوران – قارچ‌ها در این گروه قرار دارند. | فرمانروی باکتری‌ها شاخص‌ترین نوع پروکاریوت‌ها هستند. |
| فرایند رونویسی در سلول‌های یوکاریوت کمی پیچیده تر از سلول‌های پروکاریوتی است. دارای اینترون و اگزون | فرایند رونویسی در سلول‌های یوکاریوت کمی ساده تر از سلول‌های یوکاریوتی است. و فاقد اینترون و اگزون (البته در آرکی‌باکتری‌ها استثا) |
| دارای پروتئین‌های متنوع است و دارای ۴ تا ۵ نوع هیستون که به دی‌ان‌ای پیوسته‌اند. | دارای معدودی پروتئین (اکثراً آنزیم) است و فاقد هیستون |
| دارای پروتئین‌های اکتین یا میوزین است. | فاقد پروتئین‌های اکتین یا شبه میوزین |
| دارای میکروتوبول است. | فاقد میکروتوبول |
| کروموزوم‌های نوکلئوپروتئین دارند. | کروموزوم‌های نوکلئوپروتئین ندارند. |
| میتوز و میوز دارند. | میتوز ندارند. |
| ژنوم آنها بیش از یک مولکول دی‌ان‌ای خطی است. | دارای یک مولکول دی‌ان‌ای حلقوی |
| ریبوزوم S۸۰ دارند. بزرگتر و پیچیده تر البته در کلروپلاست و میتوکندری از نوع S۷۰ دارند. | ریبوزوم S۷۰ دارند. کوچکتر و ساده تر |
| سانترومر یا کینه توکور دارند. | سانترومر یا کینه توکور ندارند. |
| یک یا چند هستک دارند | هستک ندارند. |
| دارای کیپه‌های متعدد از یک ژن | از هر ژن یکی دارند. |
| همانندسازی در مواضع متعدد یا دارای چندین دوراهی همانندسازی | یک نقطه شروع همانندسازی دارند. و دوجهتی |
| سنتز همه زنجیره‌های پلی پپتیدی با متیونین فرمیله نشده آغاز می‌شود. | سنتز همه زنجیره‌های پلی پپتیدی با متیونین فرمیله آغاز می‌شود. |
| ردیف هاگنس (TATA)، راه‌انداز (پروموتور) RNA پلیمراز۲ است که به ردیف پرینبو در پروکاریوت‌ها شباهت دارد. | ردیف پرینبو (TATAATG) در نزدیکی نقطه آغاز راه‌انداز جای دارد. |
| معمولاً در انتهای ۵ پریم mRNA کلاهک وجود دارد. | کلاهک ندارد. |
| به دو انتهای mRNA پروتئین‌های پیوسته متفاوت متصل است. | فاقد پروتئین‌های پیوسته به انتهای mRNA است. |
| اکثراً ردیف پلی A بلندی در انتهای ۳پریم در mRNA داند. | وجود ردیف پلی A در انتهای ۳پریم در mRNA نادر است. |
| mRNA منحصراً (مونو سیسترونی) یا تک ژنی است. | mRNA چندژنی (پلی سیسترونی) در آنها متداول است. |
طبقه‌بندی جانداران[ویرایش]
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ یوکاریوت موجود است. |
| لینه ۱۷۳۵[۲] دوسلسله‌ای |
ارنست هکل ۱۸۶۶[۳] سه‌سلسله‌ای |
چاتون ۱۹۲۵[۴][۵] دوقلمرویی |
کوپلند ۱۹۳۸[۶][۷] چهارسلسله‌ای |
ویتکر ۱۹۶۹[۸] پنج‌سلسله‌ای |
وسس و دیگران ۱۹۷۷[۹][۱۰] شش‌سلسله‌ای |
وسس و دیگران ۱۹۹۰[۱۱] سه‌فرمانرویی |
کاوالیر اسمیت ۲۰۰۴[۱۲] شش‌سلسله‌ای |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| (در نظر گرفته نشده) | آغازیان | پروکاریوت | مونرا | مونرا | باکتری‌ها | باکتری‌ها | باکتری‌ها |
| باستانیان | باستانیان | ||||||
| یوکاریوت | آغازیان | آغازیان | آغازیان | یوکاریوت | تک‌یاختگان | ||
| کرومیستا | |||||||
| گیاهان | گیاهان | گیاهان | گیاهان | گیاهان | گیاهان | ||
| آغازیان | قارچ | قارچ | قارچ | ||||
| جانوران | جانوران | جانوران | جانوران | جانوران | جانوران |
منابع[ویرایش]
- ↑ برابرنهاده فرهنگستان زبان فارسی.
- ↑ C. Linnaeus (1735). Systemae Naturae, sive regna tria naturae, systematics proposita per classes, ordines, genera & species.
- ↑ E. Haeckel (1866). Generelle Morphologie der Organismen. Reimer, Berlin.
- ↑ É. Chatton (1925). "Pansporella perplexa. Réflexions sur la biologie et la phylogénie des protozoaires". Ann. Sci. Nat. Zool 10-VII: 1–84.
- ↑ É. Chatton (1937). Titres et Travaux Scientifiques (1906–1937). Sette, Sottano, Italy.
- ↑ H. Copeland (1938). "The kingdoms of organisms". Quarterly review of biology 13: 383–420. DOI:10.1086/394568.
- ↑ H. F. Copeland (1956). The Classification of Lower Organisms. Palo Alto: Pacific Books.
- ↑ Whittaker RH (January 1969). "New concepts of kingdoms of organisms". Science 163 (3863): 150–60. DOI:10.1126/science.163.3863.150. PMID 5762760.
- ↑ C. R. Woese, W. E. Balch, L. J. Magrum, G. E. Fox and R. S. Wolfe (August 1977). "An ancient divergence among the bacteria". Journal of Molecular Evolution 9 (4): 305–311. DOI:10.1007/BF01796092. PMID 408502.
- ↑ Woese CR, Fox GE (November 1977). "Phylogenetic structure of the prokaryotic domain: the primary kingdoms". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 74 (11): 5088–90. DOI:10.1073/pnas.74.11.5088. PMC 432104. PMID 270744.
- ↑ Woese C, Kandler O, Wheelis M (1990). "Towards a natural system of organisms: proposal for the domains Archaea, Bacteria, and Eucarya.". Proc Natl Acad Sci U S A 87 (12): 4576–9. Bibcode 1990PNAS...87.4576W. DOI:10.1073/pnas.87.12.4576. PMC 54159. PMID 2112744.
- ↑ Cavalier-Smith, T. (2004), "Only six kingdoms of life", Proc. R. Soc. Lond. B 271: 1251–62, doi:10.1098/rspb.2004.2705, PMC 1691724, PMID 15306349, retrieved 2010-04-29
- Wikipedia contributors, "Eukaryote," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Eukaryote&oldid=581554630 (accessed November 15, 2013).
