گشنیز
| گشنیز | |
|---|---|
| |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | آستریدها |
| راسته: | کرفس‌سانان |
| تیره: | چتریان |
| سرده: | Coriandrum |
| گونه: | C. sativum |
| نام دوبخشی | |
| Coriandrum sativum | |
گِشنیز گیاهی از خانوادهٔ چتریان با نام علمی «Coriandrum sativum» است. این گیاه، بومی جنوب اروپا، غرب آسیا و شمال آفریقا است و ارتفاع آن تا نیم متر هم می‌رسد. تمامی بخش‌های این گیاه، خوراکی هستند و عمدتاً برگ‌ها و بذر این گیاه، به‌عنوان سبزی و ادویه مورد استفاده هستند. در فارسی پهلوی به آن گشنیج می‌گفتند.[۱]
کاربردها
[ویرایش]برگ و ساقه
[ویرایش]در ایران از برگ و ساقه گشنیز به عنوان سبزیجات خوردنی استفاده می‌شود. نام گشنیز همچنین به‌عنوان یکی از مواد اصلی در فرمول مخفی کوکاکولا ذکر شده‌است.[۲] به دلیل اینکه گرما و حرارت می‌تواند بر کاهش طعم گشنیز اثر داشته باشد، برگ گشنیز را اغلب به صورت خام استفاده کرده و یا بلافاصله قبل از سرو غذا به آن اضافه می‌کنند. در آشپزی هندی و آسیای مرکزی، از برگ گشنیز به مقدار فراوان استفاده می‌شود و تا زمانی که طعم آن کم شود آن را می‌پزند.[۳]
دانه
[ویرایش]
در هند، از تخم گشنیز به‌عنوان یکی از ادویه‌جات مهم استفاده می‌گردد. تخم گشنیز ادویه‌ای است که عطر قوی دارد و از آن در آشپزی ایرانی استفاده می‌شود. در طب سنّتی نیز از آن استفاده می‌کنند. در ایران از تخمِ گشنیز برای تصفیهٔ خون و استفاده در شیرینی‌جات خانگی بهره می‌برند. از آن در صنعت عطرسازی هم استفاده می‌شود.
ریشه
[ویرایش]ریشهٔ گشنیز در آشپزی به‌ویژه آشپزی تایلند استفاده می‌شود.
کاربردهای دارویی
[ویرایش]یک پژوهش اولیه نشان داده‌است که اسانس گشنیز می‌تواند باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی از جمله استافیلوکوکوس اورئوس، انتروکوکوس فکالیس، سودوموناس آئروژینوزا و اشریشیا کلی را مهار کند.[۵] همچنین به‌نظر می‌رسد که اسانس گشنیز به‌علت داشتن درصد بالای لینالول اثر ضد درد داشته باشد.[۶]
ارزش غذایی
[ویرایش]| ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس) | |
|---|---|
| انرژی | ۹۵ کیلوژول (۲۳ کیلوکالری) |
۳٫۶۷ گرم | |
| قند | ۰٫۸۷ |
| فیبر خوراکی | ۲٫۸ گرم |
۰٫۵۲ گرم | |
۲٫۱۳ گرم | |
| ویتامین‌ها | درصد ارزش روزانه |
| برابر ویتامین آ | ۴۲٪ ۳۳۷ میکروگرم۳۶٪ ۳۹۳۰ میکروگرم۸۶۵ میکروگرم |
| ویتامین (B۱) | ۶٪ ۰٫۰۶۷ میلی‌گرم |
| (B۲) | ۱۴٪ ۰٫۱۶۲ میلی‌گرم |
| نیاسین (B۳) | ۷٪ ۱٫۱۱۴ میلی‌گرم |
| پانتوتنیک اسید (B۵) | ۱۱٪ ۰٫۵۷ میلی‌گرم |
| ویتامین ب۶ | ۱۱٪ ۰٫۱۴۹ میلی‌گرم |
| فولیک (B۹) | ۱۶٪ ۶۲ میکروگرم |
| ویتامین ث | ۳۳٪ ۲۷ میلی‌گرم |
| ویتامین ئی | ۱۷٪ ۲٫۵ میلی‌گرم |
| ویتامین کا | ۲۹۵٪ ۳۱۰ میکروگرم |
| مواد معدنی | مقدار درصد ارزش روزانه |
| کلسیم | ۷٪ ۶۷ میلی‌گرم |
| آهن | ۱۴٪ ۱٫۷۷ میلی‌گرم |
| منیزیم | ۷٪ ۲۶ میلی‌گرم |
| منگنز | ۲۰٪ ۰٫۴۲۶ میلی‌گرم |
| فسفر | ۷٪ ۴۸ میلی‌گرم |
| پتاسیم | ۱۱٪ ۵۲۱ میلی‌گرم |
| سدیم | ۳٪ ۴۶ میلی‌گرم |
| روی | ۵٪ ۰٫۵ میلی‌گرم |
| دیگر اجزاء | مقدار |
| آب | ۹۲٫۲۱ گرم |
| |
| †درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند. منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا | |
برگ گشنیز خام، حاوی ۹۲ درصد آب، ۴ درصد کربوهیدرات، ۲ درصد پروتئین و کمتر از ۱ درصد چربی است (جدول). ویژگی‌های تغذیه‌ای بذر گشنیز با ساقه یا برگ تازهٔ آن متفاوت است. برگ‌ها به‌طور ویژه غنی از ویتامین آ، ویتامین ث و ویتامین کا هستند. دانه‌ها به‌طور کلی محتوای ویتامین کمتری دارند، اما مقادیر قابل توجهی فیبر، کلسیم، سلنیم، آهن، منیزیم و منگنز در رژیم غذایی فراهم می‌کنند.[۷]
نگارخانه
[ویرایش]-
تخم گشنیز -
ریشهٔ گشنیز -
گل‌های بوتهٔ گشنیز
_Coriandrum_sativum_-_inflorescence.jpg)
منابع
[ویرایش]
- ↑ «گشنیز». موسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۲۰.
- ↑ Pendergrast, Mark (1994). For God, Country and Coca-Cola. Collier. p. 422.
- ↑ "Coriander (Coriandrum sativum)". Gernot Katzer Spice Pages. 29 February 2012. Retrieved 1 July 2018.
- ↑ Burdock, George A.; Carabin, Ioana G. (2009). "Safety Assessment of Coriander (Coriandrum sativum L.) Essential Oil as a Food Ingredient". Food and Chemical Toxicology. 47 (1): 22–34. doi:10.1016/j.fct.2008.11.006. PMID 19032971.
- ↑ Silva, Filomena; Ferreira, Susana; Queiroz, Joao A; Domingues, Fernanda C (2011). "Coriander (Coriandrum sativum L.) essential oil: its antibacterial activity and mode of action evaluated by flow cytometry". Journal of Medical Microbiology. 60 (Pt 10): 1479–86. doi:10.1099/jmm.0.034157-0. PMID 21862758.
- ↑ "بررسی آثار ضد التهابی و ضد دردی گیاه گشنیز (.Coriandrum sativum L) در حیوان آزمایشگاهی". 5 (2): 8–15.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ "Nutritional Data, coriander seed, per 100 g". nutritiondata.self.com. Conde Nast. Retrieved 2013-08-10.
- میر حیدر، حسین(۱۳۷۲)، معارف گیاهی، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی - تهران، چاپ اول.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Coriander». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.
Հայկական խոհանոց | |||||||||||||
| مواد لازم |
| ||||||||||||
| نانها | |||||||||||||
| سوپها | |||||||||||||
| پیش غذاها و سالادها | |||||||||||||
| غذاهای اصلی | |||||||||||||
| گوشت کبابی | |||||||||||||
| نوشیدنیها |
| ||||||||||||
| دسرها | |||||||||||||
| لوازم | |||||||||||||
| آشپزیهای مرتبط | |||||||||||||
| غذا |  | |
|---|---|---|
| دسر | ||
| نوشیدنی | ||
| جستارهای وابسته | ||
