گشنیز

برای دیگر کاربردها گشنیز (ابهام‌زدایی) را ببینید.

گشنیز
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده):	گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده):	دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده):	آستریدها
راسته:	کرفس‌سانان
تیره:	چتریان
سرده:	Coriandrum
گونه:	C. sativum
نام دوبخشی
Coriandrum sativum لینه

فرمول مولکولی این ماده:C6H14O هست. گشنیز نوعی سبزی با نام علمی «Coriandrum sativum» است. این گیاه بومی در جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا است و ارتفاع آن تا نیم متر هم می‌رسد. اغلب گشنیز تولیدی ایران که حدوداً ۶۵ درصد کل کشور است، در شهرستان نهاوند استانِ همدان و بقیه در شهرستان‌هایی نظیر اقلید برداشت می‌شود.

کاربرد

برگ و ساقه

در ایران از برگ و ساقه گشنیز به عنوان سبزی‌جات خوردنی استفاده می‌شود.

دانه

در هند، از تخم گشنیز به عنوان یکی از ادویه‌جات مهم استفاده می‌گردد. تخم گشنیز ادویه‌ای است که عطر قوی دارد و از آن در آشپزی ایرانی استفاده می‌شود. در طب سنّتی نیز از آن استفاده می‌کنند. در ایران از تخمِ گشنیز برای تصفیهٔ خون و استفاده در شیرینی‌جات خانگی بهره می‌برند.از آن برای صنعت عطر سازی هم کاربرد بسیاردارد

ریشه

ریشه گشنیز در آشپزی به‌ویژه آشپزی تایلند استفاده می‌شود.

کاربردهای دارویی

این گیاه در کاهش اضطراب و بی‌خوابی استفاده می‌شود. اثر ادرارآوری این گیاه در انسان، باعث کاهش فشار خون، دفع سنگ‌های کلیه و مثانه، رفع تجمع آب در بافتها (اِدم) می‌گردد.

ارزش غذایی

Coriander (cilantro) leaves, raw

ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۹۵ کیلوژول (۲۳ کیلوکالری)
کربوهیدرات	3.67 g
قند	۰٫۸۷
فیبر خوراکی	2.8 g
چربی	0.52 g
پروتئین	2.13 g
ویتامین‌ها	درصد ارزش روزانه
برابر ویتامین آ بتا-کاروتن لوتئین زآگزانتین	۴۲٪ ۳۳۷ میکروگرم ۳۶٪ ۳۹۳۰ میکروگرم ۸۶۵ میکروگرم
ویتامین (B۱)	۶٪ ۰٫۰۶۷ میلی‌گرم
(B۲)	۱۴٪ ۰٫۱۶۲ میلی‌گرم
نیاسین (B۳)	۷٪ ۱٫۱۱۴ میلی‌گرم
پانتوتنیک اسید (B۵)	۱۱٪ ۰٫۵۷ میلی‌گرم
ویتامین ب۶	۱۱٪ ۰٫۱۴۹ میلی‌گرم
فولیک (B۹)	۱۶٪ ۶۲ میکروگرم
ویتامین ث	۳۳٪ ۲۷ میلی‌گرم
ویتامین ئی	۱۷٪ ۲٫۵ میلی‌گرم
ویتامین کا	۲۹۵٪ ۳۱۰ میکروگرم
مواد معدنی	مقدار درصد ارزش روزانه
کلسیم	۷٪ ۶۷ میلی‌گرم
آهن	۱۴٪ ۱٫۷۷ میلی‌گرم
منیزیم	۷٪ ۲۶ میلی‌گرم
منگنز	۲۰٪ ۰٫۴۲۶ میلی‌گرم
فسفر	۷٪ ۴۸ میلی‌گرم
پتاسیم	۱۱٪ ۵۲۱ میلی‌گرم
سدیم	۳٪ ۴۶ میلی‌گرم
روی	۵٪ ۰٫۵ میلی‌گرم
دیگر اجزاء	مقدار
آب	92.21 g
Link to USDA Database entry
یکاها μg = میکروگرم • mg = میلی‌گرم IU = یکاهای بین‌المللی
†درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند. منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا

تخم گشنیز

ریشهٔ گشنیز

گل‌های بوتهٔ گشنیز

منابع

• میر حیدر، حسین(۱۳۷۲)، معارف گیاهی، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی - تهران، چاپ اول.
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Coriander». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.