زنجبیل

گیاه زنجبیل

زَنجـِبیل یا زنجفیل یا شنگویر یک گیاه خوراکی، ادویه و گیاه دارویی است.

زنجبیل از گیاه زرد رنگ دارای رگه‌های بنفش با نام علمی Zingiber officinale بدست می‌آید. اگرچه معمولاً از زنجبیل به عنوان ریشه آن گیاه نام برده می‌شود ولی در اصل قسمت مورد استفاده گیاه ساقه متورم شده زیرزمینی آن است که «ریزوم» نام دارد. نتایج پژوهش‌های متعدد نشان می‌دهد که زنجبیل حاوی ترکیباتی است که خواص ضدسرطانی دارند. محققان مشاهده کرده‌اند که زنجبیل با سلول‌های سرطانی تخمدان مقابله می‌کنند. نتایج بررسی‌های دیگر نیز نشان می‌دهد که مصرف زنجبیل تازه باعث کاهش التهاب‌های کولون (روده) می‌شود.

جنس زنجبیل سرده‌ای از تیره زنجبیلیان علفی ایستاده چندساله با حدود ۷۰ گونه بومی آسیای جنوب شرقی است با ساقه باریک و نی‌مانند و برگ‌های سرنیزه‌ای سبز براق که از زمین‌ساقه‌ای غده‌ای می‌رویند؛ گل‌های آن‌ها سبز مایل به زرد با لبه‌ای ارغوانی و لکه‌های کرم‌رنگ و گل‌آذین مخروطی و کوچک و سنبله‌ای متراکم است که در تابستان از زمین ساقه بیرون می‌زند.

پیشینه

ریشه خوراکی زنجبیل

زنجبیل از زمانهای دور مورد استفاده بوده و هنوز هم درطب سنتی چین نقش مهمی را ایفا می‌کند. در ایران باستان نیز این گیاه با نام ژنگویر شناخته شده بود و کاربرد داشت و از ایران و کشورهای عربی به سوی غرب سفر کرد. در غرب پزشکی یونانی به نام «دیوسکوریدس» نخستین بار در سده یکم میلادی کاربرد درمانی زنجبیل را ثبت کرد، گرچه سده‌ها پیش از آن این گیاه عطردار از کشورهای خاور دور به اروپا صادر می‌شد، تا سده‌های میانه، به عنوان یک ماده اولیه آشپزی در اروپا کاملاً شناخته شده بود.

امروزه این گیاه در بیشتر مناطق استوایی کشت می‌شود. آشنایان با پزشکی هندی آیورودا از آن به عنوان داروی جهانی نام می‌برند؛ این امر نه تنها به خاطر خواص ضد قارچی، ضد باکتری آن است، بلکه به خاطر اثر تسکین بخش آن بر روی دستگاه گوارش هم هست، که اینها باعث شده هندیان بیش از ۲۰۰۰ سال زنجبیل را مصرف کرده‌اند و یکی از بهترین شفابخش‌های طبیعی برای درمان بیماری‌های مسافرت، حالت تهوع و سرگیجه در غرب مطرح کرده و برخلاف بعضی داروهای مرسوم این بیماری‌ها هیچ عوارض جانبی منفی ندارد.

در پژوهشی که در دانمارک انجام شد به ۴۰ نفر از دانشجویان نیرو دریایی یک گرم پودر زنجبیل و به ۴۰ نفر دیگر مقداری دارونما داده و مشاهده شد زنجبیل به مراتب در کاهش دفعات استفراغ و از بین بردن عرق سرد مؤثر بوده. بعضی کارشناسان، زنجبیل را برای درمان تهوع صبحگاهی دوران حاملگی توصیه می‌کنند. البته لازم به تذکر است در این خصوص همیشه با پزشک مشورت نمایید.

ادویه‌ای آرام‌بخش

کاربرد زنجبیل در غذاهای خاور دور.

بررسی‌ها نشان داده‌اند که زنجبیل می‌تواند باعث جلوگیری از تهوع ناشی از عمل جراحی و شیمی درمانی شود، مطالعات بالینی در لندن انجام شد نشان داد مصرف یک گرم پودر زنجبیل در جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ بعد از عمل جراحی به اندازه داروهای آرام‌بخش مرسوم مؤثر است. خاصیت گرم‌کنندگی و فعال کنندگی زنجبیل آن را به عنوان شفابخش خانگی معرفی کرده‌است.

اگر به کشیدگی عضله دچار شده‌اید، گلودرد دارید یا از بیماری مسافرت در رنج هستید برای خود یک تونیک زنجبیل درست کنید و میل نمائید تا به قدرت شفابخش فوق‌العاده آن پی ببرید. زنجبیل فواید فراوانی برای سلامتی دارد. مطلب ما دربارهٔ ساقه گرد پیچ خورده‌ای است که گاهی برای غذا سرخ کردنی از آن استفاده می‌شود.

زنجبیل را می‌توان به آب گرم اضافه کرد و در مواقع سرمازدگی پاها را در آن قرار داد. در مواقع دندان درد می‌توان آن را جوید و هنگام گلو درد از غرغره آن استفاده کرد. همچنین برای درمان سرماخوردگی آن را به آب گرم، لیمو و عسل افزود. اگر علاقه‌ای به استفاده از این محلولها ندارید می‌توانید آن را پس از خرد کردن برای تسکین سردرد به ناحیه پیشانی بمالید؛ روغن زنجبیل را می‌توان با روغنهای دیگر رقیق کرده و برای تسکین دردهای ناشی از کشیدگی ماهیچه آسیب دیده روی آن ماساژ داد تا گردش خون را بهبود بخشیده و باعث تسکین درد شود."

دلیل سودمند بودن زنجبیل اجزای تشکیل دهنده اصلی زنجبیل شامل نشاسته، اسانسها مانند زینجیبرن (zingiberen) که به زنجبیل بوی خاص مید هد، و رزین است. به نظر می‌رسد بیشتر ارزش درمانی زنجبیل به واسطه ترکیبات ادویهای آن یعنی جینجرول‌ها (Gingerols) است که طعم تند و سوزاننده آن ناشی از آنهاست، اگرچه هنوز طرز عمل آن مشخص نیست.

به هضم غذا کمک می کند

ترکیبات فنلی موجود در زنجبیل (جینجرول، شوگاول و زینجرون) عملکرد دستگاه گوارش را بهبود می بخشد ، بزاق را افزایش می دهد ، باعث بهبود تولید صفرا میشود و از انقباضات مضر معده جلوگیری میکند . همچنین زنجبیل برای تولید آنزیم های تریپسین و لیپاز پانکراس بسیار مفید است . به همین دلیل اعتقاد بر این است که زنجبیل برای جلوگیری از سرطان کولون و جلوگیری از یبوست بسیار مفید است .

فراورده‌های زنجبیل

فراورده‌های مختلفی از گیاه زنجبیل تولید می‌شود که از ریشه تازه یا خشک آن یا از طریق تقطیر روغن از ساقه آن تهیه می‌شود. یکی از معروفترین فراورده‌های زنجبیلی، آبنبات زنجبیلی است.

کاربردهای دیگر زنجبیل

• زنجبیل تازه را برای سرماخوردگی و آنفلوآنزا بکارببرید.
• زنجبیل خشک شده را جهت درمان سرگیجه و تهوع مصرف کنید.
• زنجبیل میل جنسی را افزایش می‌دهد و برای زناشویی مؤثر است.
• زنجبیل سبب تقویت اسپرم می‌باشد.
• برای درمان زود انزالی زنجبیل مفید است.
• قرص آن را برای درمان آرتریت و مشکلات گردش خون مورد استفاده قراردهید.
• درمان بدون عارضه میگرن با کمک زنجبیل:
  

به اندازه یک نخود پودر زنجبیل را در یک کاسه ماست ترکیب کرده و همراه با غذا میل کنید. این کار را هر روز تکرار کنید تا از میگرن پیشگیری شود.
مصرف زنجبیل در افراد دچار زخم معده یا زخم دوازدهه یا هم‌زمان با مصرف داروهای ضد انعقاد - که می‌تواند برای رقیق شدن خون شوند - اکیداً منع شده‌است. همچنین در مورد استفاده از گیاهان دارویی، به ویژه اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید یا باردار هستید با پزشک خود مشورت کنید.

• _{زنجبیل و خواص بی نظیر ان}

از خواص دارویی زنجبیل می‌توان به:مقوی قلب، ضد لخته شدن خون، ضد باکتری، آنتی‌اکسیدان، ضد سرفه، ضد تهوع، ضد سموم کبدی، ضد التهاب، ادرارآور، کاهش اسپاسم، محرک سیستم ایمنی، ضد نفخ، افزایش ترشحات روده‌ای معدی، پایین آورندهٔ کلسترول خون، محرک گردش خون مغزی غذا اشاره کرد. ازکاربردهای جدید زنجبیل می‌توان پیشگیری از:تهوع و استفراغ، کم اشتهایی، بی اشتهایی روانی، اسپاسم روده، برونشیت، مشکلات روماتیسم را نام برد. زنجبیل دارای خاصیت ضد سرطانی نیز می‌باشد. زنجبیل با بیرون راندن مخاط خلطی از ریه‌ها، به درمان آسم، برونشیت و دیگر مشکلات تنفسی کمک می‌کند. همچنین تقویت‌کننده حافظه، بازکننده کبد و قاطع بلغم است و رطوبات غلیظی که در روی جدار روده و معده چسبیده باشد، از بین می‌برد. زنجبیل زنجبیل را جهت فلج و ضعف اعصاب تجویز کرده‌اند. زنجبیل برای درمان اسهال ناشی از مسمومیت غذایی نیز مفید است. تشنگی را برطرف می‌کند. مخلوط زنجبیل با نبات و کندر را جهت جلوگیری از نفخ میوه‌های نارس تجویز کرده‌اند. در صورتی که زنجبیل کهنه باشد و یا به صورت پودر برای مدت طولانی مصرف نشود، کم‌کم اسانس (رایحه ی) آن کم شده و ارزش دارویی آن کاهش می‌یابد. مهم‌ترین ترکیبات زنجبیل شامل مواد بودار سوزاننده‌ای است که بیشتر اثرات اصلی آن مربوط به همین مواد است. یک قاشق غذاخوری زنجبیل تازه(۶ گرم) حاوی ۵ کالری، یک گرم کربوهیدرات و مقدار بسیار جزئی چربی، پروتئین و فیبر می‌باشد.

• زنجبیل و خاصیت ضد التهابی: یکی از مواد موجود در زنجبیل gingerdione می باشد که یک ماده طبیعی ضد التهابات بدن می باشد. عملکرد این ماده به این شکل است که ژن های التهابی را با تنظیم مسیر NF-κB  کنترل نماید. زنجبیل تولید یک سری ماده شیمیایی التهاب زا را در بدن محدود می نماید.
• زنجبیل و خاصیت ضد درد: زنجبیل معادل مصرف داروی شیمیایی دیکلوفناک می باشد. مصرف روزانه 2 گرم زنجبیل می تواند دردهای عضلانی ناشی از ورزش های سنگین را بهبود دهد.

پیوند به بیرون

زنجبیل

• The spice of life ترجمه دکتر عرفانه اصدق جهرمی، تلخیص و تصرف از شیدا، برگرفته از وب‌گاه فریا