علی بن موسی الرضا: تفاوت میان نسخه‌ها

مختصات: ۳۶°۱۷′۱۶٫۷۷″ شمالی ۵۹°۳۶′۵۶٫۸۳″ شرقی / ۳۶٫۲۸۷۹۹۱۷°شمالی ۵۹٫۶۱۵۷۸۶۱°شرقی / 36.2879917; 59.6157861
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
یاشار.م (بحث | مشارکت‌ها)
MahdiBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز ربات ردهٔ همسنگ (۲۴) +نشانی+املا+مرتب+تمیز (۸.۸): + رده:امامان زیدیه
خط ۲۴: خط ۲۴:
}}
}}
{{شیعه}}
{{شیعه}}
'''ابوالحسن علی بن موسی الرضا''' ([[۱۴۸ (قمری)|۱۴۸]]–[[۲۰۳ (قمری)|۲۰۳]] ه‍. ق.)، ملقب به «'''رضا'''» امام هشتم [[شیعه|شیعیان]] دوازده امامی که وی را با عنوان '''امام رضا''' یاد می‌کنند. پدر او ابوالحسن موسی الکاظم‌الصابر ([[امام کاظم]]) هفتمین [[امام]] [[شیعه|شیعیان]] و مادرش طبق روایات مختلف نام‌ها، کنیه‌ها و لقب‌های «ام‌البنین، [[نجمه خاتون|نجمه]]، سکن و تکتم» را دارد. زادگاه علی بن موسی شهر [[مدینه]] بود و در [[توس]] درگذشت. شیعیان [[مأمون]] خلیفهٔ عباسی را که او را ولیعهد حکومت [[عباسیان]] کرده بود را مسئول وفاتش می‌دانند. [[حرم امام رضا|مقبرهٔ وی]] در شهر [[مشهد]] قرار دارد و سالانه مورد بازدید میلیون‌ها مسلمان [[شیعه]] و [[سنی]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://khabarfarsi.com/n/1906182/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84_%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81_%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B9_%D9%85%D8%B8%D9%87%D8%B1_%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA |عنوان = خبر فارسی|تاریخ بازدید =۲۳/۰۱/۲۰۱۲}}</ref> از [[ایران]]، [[پاکستان]]، [[بحرین]]، [[عراق]] و دیگر کشورها قرار می‌گیرد.
'''ابوالحسن علی بن موسی الرضا''' ([[۱۴۸ (قمری)|۱۴۸]]–[[۲۰۳ (قمری)|۲۰۳]] ه‍. ق.)، ملقب به «'''رضا'''» امام هشتم [[شیعه|شیعیان]] دوازده امامی که وی را با عنوان '''امام رضا''' یاد می‌کنند. پدر او ابوالحسن موسی الکاظم‌الصابر ([[امام کاظم]]) هفتمین [[امام]] [[شیعه|شیعیان]] و مادرش طبق روایات مختلف نام‌ها، کنیه‌ها و لقب‌های «ام‌البنین، [[نجمه خاتون|نجمه]]، سکن و تکتم» را دارد. زادگاه علی بن موسی شهر [[مدینه]] بود و در [[توس]] درگذشت. شیعیان [[مأمون]] خلیفهٔ عباسی را که او را ولیعهد حکومت [[عباسیان]] کرده بود را مسئول وفاتش می‌دانند. [[حرم امام رضا|مقبرهٔ وی]] در شهر [[مشهد]] قرار دارد و سالانه مورد بازدید میلیون‌ها مسلمان [[شیعه]] و [[سنی]]<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://khabarfarsi.com/n/1906182/استقبال_مذاهب_مختلف_از_امام_رضاع_مظهر_همگرایی_است |عنوان = خبر فارسی|تاریخ بازدید =۲۳/۰۱/۲۰۱۲}}</ref> از [[ایران]]، [[پاکستان]]، [[بحرین]]، [[عراق]] و دیگر کشورها قرار می‌گیرد.


== القاب و کنیه‌ها ==
== القاب و کنیه‌ها ==
خط ۳۱: خط ۳۱:


لقب‌ها:
لقب‌ها:
رضا، صابر، زکی، ولی، وفی، صدیق، رضی، شمس الشموس، معین الضعفاء و الفقراء، غریب الغربا، سراج الله، نورالهدی، قرة عین المؤمنین، مکیدة الملحدین، کفو الملک، رب السریر، رئاب التدبیر، شمس توس، خورشید ولایت، ضامن آهو، عالم آل محمد، ثامن الحجج، امام الرئوف
رضا، صابر، زکی، ولی، وفی، صدیق، رضی، شمس الشموس، معین الضعفاء و الفقراء، غریب الغربا، سراج الله، نورالهدی، قرة عین المؤمنین، مکیدة الملحدین، کفو الملک، رب‌السریر، رئاب التدبیر، شمس توس، خورشید ولایت، ضامن آهو، عالم آل محمد، ثامن الحجج، امام الرئوف


== دوران زندگی ==
== دوران زندگی ==
علی بن موسی زادهٔ جمعه ۱۹ [[رمضان]] یا نیمه ماه [[رمضان]] یا پنج شنبه ۱۱ [[ذیقعده]] یا ۱۰ [[رجب]] سال ۱۴۸ هجری در شهر [[مدینه]] بود.
علی بن موسی زادهٔ جمعه ۱۹ [[رمضان]] یا نیمه ماه [[رمضان]] یا پنج شنبه ۱۱ [[ذیقعده]] یا ۱۰ [[رجب]] سال ۱۴۸ هجری در شهر [[مدینه]] بود.
او ۲۴ سال وچند ماه را با پدرش به سر برد. ولی مطابق آنچه گفته شد، عمر او در روز درگذشت پدرش ۳۵ سال یا ۲۹ سال و دو ماه بوده و پس از وفات پدرش چنان‌که در [[مطالب السئول]] نیز آمده، ۲۵ سال زیسته‌است و مدت [[امامت]] او حدود ۲۰ سال طول کشید، که ۱۷ سال آن در مدینه و سه سال آخر آن در [[خراسان]] گذشت. دورهٔ امامت امام هشتم را می‌توان به سه بخش جداگانه تقسیم کرد: ده سال اول امامت آن حضرت که همزمان بود با زمامداری هارون، پنج سال بعد از آن که مقارن با خلافت امین بود و پنج سال آخر امامت ایشان که مصادف با خلافت مأمون و تسلط او بر قلمرو اسلامی آن روز بود<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://news.aqr.ir/Portal/home/?news/38388/5968/107255/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%20%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7(%D8%B9) |عنوان=صفحهٔ امام علی بن موسی‌الرضا(ع) در پورتال آستان قدس رضوی| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۱۴ ژانویه ۲۰۱۴ }}</ref>.رضا در مدینه، پس از وفات پدر، امامت بر مردم را بر عهده گرفت، و به رسیدگی امور پرداخت، شاگردان پدر را به دور خودش جمع کرد، و به تدریس و تکمیل حوزه علمیه جدش، رییس مذهب [[شیعه]] [[جعفر صادق]] پرداخت. در طول این مدت، او در دنباله حکومت [[هارون الرشید]] را که ده سال و بیست و پنج روز بود زیست. سپس امین از سلطنت خلع شد و عمویش ابراهیم بن مهدی برای مدت بیست و چهار روز به سلطنت نشست. آن‌گاه دوباره [[امین]] بر او شورش کرد و برای وی از مردم بیعت گرفته شد. یک‌سال و هفت ماه حکومت کرد ولی به دست طاهر بن حسین کشته شد. سپس عبد الله بن هارون، [[مامون]]، به خلافت تکیه زد و بیست سال حکومت کرد. در زمان حکومت مامون، آن گونه که در کتب معتبر شیعه آورده‌اند او که علاقهٔ مردم ایران به امامان شیعه را می‌دید تصمیم گرفت امام رضا را مجبور کند تا از مدینه به [[خراسان]] بیاید و او را به عنوان ولیعهد و جانشین خود معرفی کند و چنان‌که [[شیخ مفید]] در کتاب [[مسار الشیعه]] آورده‌است روز اول ماه [[رمضان]] روز بیعت به ولایت عهدی رضا توسط مامون است، تا با این روش بتواند در بین مردم محبوبیت قابل ملاحظه‌ای پیدا کند و درضمن تصمیم داشت تا رضا را نزد خود بیاورد و کارهای او را تحت نظارت کامل خود قرار دهد. سپس مامون، علی بن موسی الرضا را در روز آخر صفر سال ۲۰۳ هجری قمری مصادف با روز یک‌شنبه یا دوشنبه ۱۸ یا ۱۹ شهریور سال ۱۹۷ هجری شمسی بسته به آن‌که ماه صفر ۲۹ یا ۳۰ روزه بوده است <ref> [تاریخ شمسی شهادت امام رضا چه روز هفته و چه ماه و چه سالی بوده است؟ http://www.shafaqna.com/persian/proposal/item/62261] </ref> با زهر کشت <ref> [نحوه شهادت امام رضا ـ علیه السّلام ـ چگونه بود؟ http://shafaqna.com/persian/proposal/item/62266] </ref> <ref> [دیدگاه های مختلف درباره شهادت امام رضا علیه السلام: دکتر سید جعفر شهیدی http://www.shafaqna.com/persian/shafaqna/item/62268] </ref>
او ۲۴ سال وچند ماه را با پدرش به سر برد. ولی مطابق آنچه گفته شد، عمر او در روز درگذشت پدرش ۳۵ سال یا ۲۹ سال و دو ماه بوده و پس از وفات پدرش چنان‌که در [[مطالب السئول]] نیز آمده، ۲۵ سال زیسته‌است و مدت [[امامت]] او حدود ۲۰ سال طول کشید، که ۱۷ سال آن در مدینه و سه سال آخر آن در [[خراسان]] گذشت. دورهٔ امامت امام هشتم را می‌توان به سه بخش جداگانه تقسیم کرد: ده سال اول امامت آن حضرت که همزمان بود با زمامداری هارون، پنج سال بعد از آن که مقارن با خلافت امین بود و پنج سال آخر امامت ایشان که مصادف با خلافت مأمون و تسلط او بر قلمرو اسلامی آن روز بود<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://news.aqr.ir/Portal/home/?news/38388/5968/107255/امام%20علی%20‌بن%20موسی‌الرضا(ع) |عنوان=صفحهٔ امام علی بن موسی‌الرضا(ع) در پورتال آستان قدس رضوی| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۱۴ ژانویه ۲۰۱۴}}</ref>.رضا در مدینه، پس از وفات پدر، امامت بر مردم را بر عهده گرفت، و به رسیدگی امور پرداخت، شاگردان پدر را به دور خودش جمع کرد، و به تدریس و تکمیل حوزه علمیه جدش، رییس مذهب [[شیعه]] [[جعفر صادق]] پرداخت. در طول این مدت، او در دنباله حکومت [[هارون الرشید]] را که ده سال و بیست و پنج روز بود زیست. سپس امین از سلطنت خلع شد و عمویش ابراهیم بن مهدی برای مدت بیست و چهار روز به سلطنت نشست. آن‌گاه دوباره [[امین]] بر او شورش کرد و برای وی از مردم بیعت گرفته شد. یک‌سال و هفت ماه حکومت کرد ولی به دست طاهر بن حسین کشته شد. سپس عبد الله بن هارون، [[مامون]]، به خلافت تکیه زد و بیست سال حکومت کرد. در زمان حکومت مامون، آن گونه که در کتب معتبر شیعه آورده‌اند او که علاقهٔ مردم ایران به امامان شیعه را می‌دید تصمیم گرفت امام رضا را مجبور کند تا از مدینه به [[خراسان]] بیاید و او را به عنوان ولیعهد و جانشین خود معرفی کند و چنان‌که [[شیخ مفید]] در کتاب [[مسار الشیعه]] آورده‌است روز اول ماه [[رمضان]] روز بیعت به ولایت عهدی رضا توسط مامون است، تا با این روش بتواند در بین مردم محبوبیت قابل ملاحظه‌ای پیدا کند و درضمن تصمیم داشت تا رضا را نزد خود بیاورد و کارهای او را تحت نظارت کامل خود قرار دهد. سپس مامون، علی بن موسی الرضا را در روز آخر صفر سال ۲۰۳ هجری قمری مصادف با روز یک‌شنبه یا دوشنبه ۱۸ یا ۱۹ شهریور سال ۱۹۷ هجری شمسی بسته به آن‌که ماه صفر ۲۹ یا ۳۰ روزه بوده است <ref> [تاریخ شمسی شهادت امام رضا چه روز هفته و چه ماه و چه سالی بوده است؟ http://www.shafaqna.com/persian/proposal/item/62261] </ref> با زهر کشت <ref> [نحوه شهادت امام رضا ـ علیه السّلام ـ چگونه بود؟ http://shafaqna.com/persian/proposal/item/62266] </ref> <ref> [دیدگاه های مختلف درباره شهادت امام رضا علیه السلام: دکتر سید جعفر شهیدی http://www.shafaqna.com/persian/shafaqna/item/62268] </ref>
. «[[اباصلت]]» که خود همراه امام بوده و در دفن ایشان نیز شرکت داشته است، می‌گوید: در راه بازگشت از مرو به بغداد، در [[طوس]] [[مأمون]] امام رضا را با انگور مسموم کرد و به قتل رساند<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://news.aqr.ir/Portal/home/?news/38388/5968/107255/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%20%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7(%D8%B9) |عنوان=صفحهٔ امام علی بن موسی‌الرضا(ع) در پورتال آستان قدس رضوی| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۱۴ ژانویه ۲۰۱۴ }}</ref>.
. «[[اباصلت]]» که خود همراه امام بوده و در دفن ایشان نیز شرکت داشته است، می‌گوید: در راه بازگشت از مرو به بغداد، در [[طوس]] [[مأمون]] امام رضا را با انگور مسموم کرد و به قتل رساند<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://news.aqr.ir/Portal/home/?news/38388/5968/107255/امام%20علی%20‌بن%20موسی‌الرضا(ع) |عنوان=صفحهٔ امام علی بن موسی‌الرضا(ع) در پورتال آستان قدس رضوی| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی=۱۴ ژانویه ۲۰۱۴}}</ref>.


== حدیث سلسلة الذهب ==
== حدیث سلسلة الذهب ==
خط ۴۴: خط ۴۴:


== مناظرات ==
== مناظرات ==
به دستور مامون علی ابن موسی مناظراتی در مجلس مامون برگزار می‌کرد. در یکی از این مناظرات علی بن موسی با دانشمندان ادیان دیگر از جمله زرتشتی(هربذه اکبر)، یهودی(راس الجالوت)، مسیحی(جاثلیق) و صائبی(عمران) به مباحثه پرداخت و هر کدام را با استفاده از کتاب و عقاید مورد قبول آن شخص مغلوب کرد. در پایان مناظره عمران اسلام آورد و از طرف علی ابن موسی سرپرست صدقات [[بلخ]] قرار گرفت.<ref> عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۱۵۴-۱۷۸. اخبار و آثار حضرت امام رضا علیه السلام ص ۶۰۰ تا ۶۱۴. [[بحار الانوار]]، ج ۴۹، ص ۱۷۳. ح ۱۲.</ref> <ref>[مناظرات علمی امام‌رضا (ع) http://www.shafaqna.com/persian/religious-questions/item/62265] </ref>. در موضوعات توحیدی، معرفتی، فقهی و اخلاقی مطالب بسیاری از ایشان نقل شده است که مبنای مباحث علمی دینی قرار گرفته است و از این رو شیعیان، علی ابن موسی الرضا را عالم آل محمد می دانند <ref> [چرا به امام رضا (ع) عالم آل محمد (ص) می گویند http://www.shafaqna.com/persian/proposal/item/62248] </ref> .
به دستور مامون علی ابن موسی مناظراتی در مجلس مامون بر‌گزار می‌کرد. در یکی از این مناظرات علی بن موسی با دانشمندان ادیان دیگر از جمله زرتشتی(هربذه اکبر)، یهودی(راس الجالوت)، مسیحی(جاثلیق) و صائبی(عمران) به مباحثه پرداخت و هر کدام را با استفاده از کتاب و عقاید مورد قبول آن شخص مغلوب کرد. در پایان مناظره عمران اسلام آورد و از طرف علی ابن موسی سرپرست صدقات [[بلخ]] قرار گرفت.<ref> عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۱۵۴-۱۷۸. اخبار و آثار حضرت امام رضا علیه السلام ص ۶۰۰ تا ۶۱۴. [[بحار الانوار]]، ج ۴۹، ص ۱۷۳. ح ۱۲.</ref> <ref>[مناظرات علمی امام‌رضا (ع) http://www.shafaqna.com/persian/religious-questions/item/62265] </ref>. در موضوعات توحیدی، معرفتی، فقهی و اخلاقی مطالب بسیاری از ایشان نقل شده است که مبنای مباحث علمی دینی قرار گرفته است و از این رو شیعیان، علی ابن موسی الرضا را عالم آل محمد می دانند <ref> [چرا به امام رضا (ع) عالم آل محمد (ص) می گویند http://www.shafaqna.com/persian/proposal/item/62248] </ref> .


== تألیفات علی بن موسی رضا ==
== تألیفات علی بن موسی رضا ==
خط ۵۵: خط ۵۵:


== منابع ==
== منابع ==
* [http://news.aqr.ir/Portal/home/?news/38388/5968/107255/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%20%D8%B9%D9%84%DB%8C%20%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%20%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7(%D8%B9) امام علی‌بن موسی‌الرضا(ع) در پورتال آستان قدس رضوی]
* [http://news.aqr.ir/Portal/home/?news/38388/5968/107255/امام%20علی%20‌بن%20موسی‌الرضا(ع) امام علی‌بن موسی‌الرضا(ع) در پورتال آستان قدس رضوی]
* [http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/v1f8/v1f8a117.html علی الرضا در دانشنامه ایرانیکا]
* [http://www.iranicaonline.org/newsite/articles/v1f8/v1f8a117.html علی الرضا در دانشنامه ایرانیکا]
* [http://www.al-shia.com/html/far/books/ss-pyshw/s10.htm پرتوی از سیره و سیمای رضا]
* [http://www.al-shia.com/html/far/books/ss-pyshw/s10.htm پرتوی از سیره و سیمای رضا]
خط ۶۱: خط ۶۱:


== پانوشت‌ها ==
== پانوشت‌ها ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


== پیوند به بیرون ==
== پیوند به بیرون ==
خط ۷۳: خط ۷۳:
{{شاگردان برجسته امامان شیعه}}
{{شاگردان برجسته امامان شیعه}}


[[رده:امامان شیعه|*۰۸]]
[[رده:امامان دوازده‌گانه|*۰۸]]
[[رده:امامان دوازده‌گانه|*۰۸]]
[[رده:امامان زیدیه]]
[[رده:امامان شیعه کشته‌شده]]
[[رده:امامان شیعه|*۰۸]]
[[رده:اهالی عرب‌تبار ایران]]
[[رده:اهالی عرب‌تبار ایران]]
[[رده:خاندان موسوی]]
[[رده:خاندان موسوی]]
[[رده:خانواده محمد]]
[[رده:خانواده محمد]]
[[رده:درگذشتگان ۲۰۳ (قمری)]]
[[رده:درگذشتگان ۸۱۸ (میلادی)]]
[[رده:درگذشتگان ۸۱۸ (میلادی)]]
[[رده:زادگان ۱۴۸ (قمری)]]
[[رده:زادگان ۷۶۵ (میلادی)]]
[[رده:زادگان ۷۶۵ (میلادی)]]
[[رده:فرزندان موسی کاظم]]
[[رده:فرزندان موسی کاظم]]
[[رده:زادگان ۱۴۸ (قمری)]]
[[رده:درگذشتگان ۲۰۳ (قمری)]]
[[رده:امامان شیعه کشته‌شده]]

نسخهٔ ‏۶ مارس ۲۰۱۴، ساعت ۲۳:۱۳

علی بن موسی
حرم علی بن موسی
عنوان(ها)رضا

غریب الغربا
ضامن آهو

شمس الشموس
معین الضعفاء
سراج الله
نورالهدی
قرة عین المؤمنین
مکیدة الملحدین
اطلاعات شخصی
زادهذی القعده سال ۱۴۸ پس از هجرت
درگذشته۳۰ صفر سال ۲۰۳ پس از هجرت
محل دفنحرم امام رضا، مشهد
همسرسبیکه (خیزران)
فرزندانمحمد تقی
والدین

ابوالحسن علی بن موسی الرضا (۱۴۸۲۰۳ ه‍. ق.)، ملقب به «رضا» امام هشتم شیعیان دوازده امامی که وی را با عنوان امام رضا یاد می‌کنند. پدر او ابوالحسن موسی الکاظم‌الصابر (امام کاظم) هفتمین امام شیعیان و مادرش طبق روایات مختلف نام‌ها، کنیه‌ها و لقب‌های «ام‌البنین، نجمه، سکن و تکتم» را دارد. زادگاه علی بن موسی شهر مدینه بود و در توس درگذشت. شیعیان مأمون خلیفهٔ عباسی را که او را ولیعهد حکومت عباسیان کرده بود را مسئول وفاتش می‌دانند. مقبرهٔ وی در شهر مشهد قرار دارد و سالانه مورد بازدید میلیون‌ها مسلمان شیعه و سنی[۱] از ایران، پاکستان، بحرین، عراق و دیگر کشورها قرار می‌گیرد.

القاب و کنیه‌ها

کنیه‌ها: ابوالحسن و ابوعلی

لقب‌ها: رضا، صابر، زکی، ولی، وفی، صدیق، رضی، شمس الشموس، معین الضعفاء و الفقراء، غریب الغربا، سراج الله، نورالهدی، قرة عین المؤمنین، مکیدة الملحدین، کفو الملک، رب‌السریر، رئاب التدبیر، شمس توس، خورشید ولایت، ضامن آهو، عالم آل محمد، ثامن الحجج، امام الرئوف

دوران زندگی

علی بن موسی زادهٔ جمعه ۱۹ رمضان یا نیمه ماه رمضان یا پنج شنبه ۱۱ ذیقعده یا ۱۰ رجب سال ۱۴۸ هجری در شهر مدینه بود. او ۲۴ سال وچند ماه را با پدرش به سر برد. ولی مطابق آنچه گفته شد، عمر او در روز درگذشت پدرش ۳۵ سال یا ۲۹ سال و دو ماه بوده و پس از وفات پدرش چنان‌که در مطالب السئول نیز آمده، ۲۵ سال زیسته‌است و مدت امامت او حدود ۲۰ سال طول کشید، که ۱۷ سال آن در مدینه و سه سال آخر آن در خراسان گذشت. دورهٔ امامت امام هشتم را می‌توان به سه بخش جداگانه تقسیم کرد: ده سال اول امامت آن حضرت که همزمان بود با زمامداری هارون، پنج سال بعد از آن که مقارن با خلافت امین بود و پنج سال آخر امامت ایشان که مصادف با خلافت مأمون و تسلط او بر قلمرو اسلامی آن روز بود[۲].رضا در مدینه، پس از وفات پدر، امامت بر مردم را بر عهده گرفت، و به رسیدگی امور پرداخت، شاگردان پدر را به دور خودش جمع کرد، و به تدریس و تکمیل حوزه علمیه جدش، رییس مذهب شیعه جعفر صادق پرداخت. در طول این مدت، او در دنباله حکومت هارون الرشید را که ده سال و بیست و پنج روز بود زیست. سپس امین از سلطنت خلع شد و عمویش ابراهیم بن مهدی برای مدت بیست و چهار روز به سلطنت نشست. آن‌گاه دوباره امین بر او شورش کرد و برای وی از مردم بیعت گرفته شد. یک‌سال و هفت ماه حکومت کرد ولی به دست طاهر بن حسین کشته شد. سپس عبد الله بن هارون، مامون، به خلافت تکیه زد و بیست سال حکومت کرد. در زمان حکومت مامون، آن گونه که در کتب معتبر شیعه آورده‌اند او که علاقهٔ مردم ایران به امامان شیعه را می‌دید تصمیم گرفت امام رضا را مجبور کند تا از مدینه به خراسان بیاید و او را به عنوان ولیعهد و جانشین خود معرفی کند و چنان‌که شیخ مفید در کتاب مسار الشیعه آورده‌است روز اول ماه رمضان روز بیعت به ولایت عهدی رضا توسط مامون است، تا با این روش بتواند در بین مردم محبوبیت قابل ملاحظه‌ای پیدا کند و درضمن تصمیم داشت تا رضا را نزد خود بیاورد و کارهای او را تحت نظارت کامل خود قرار دهد. سپس مامون، علی بن موسی الرضا را در روز آخر صفر سال ۲۰۳ هجری قمری مصادف با روز یک‌شنبه یا دوشنبه ۱۸ یا ۱۹ شهریور سال ۱۹۷ هجری شمسی بسته به آن‌که ماه صفر ۲۹ یا ۳۰ روزه بوده است [۳] با زهر کشت [۴] [۵] . «اباصلت» که خود همراه امام بوده و در دفن ایشان نیز شرکت داشته است، می‌گوید: در راه بازگشت از مرو به بغداد، در طوس مأمون امام رضا را با انگور مسموم کرد و به قتل رساند[۶].

حدیث سلسلة الذهب

شیعیان حدیث‌های زیادی را منتسب به وی می‌دانند یکی از مشهورترین احادیثی قدسی منقول از وی حدیثی موسوم به سلسلة الذهب است که هنگام وداع وی با مردم شهر نیشابور در بین راه چنین گفته‌است که:[۷][۸]

مرا پدرم موسی کاظم از پدرش جعفر صادق از پدرش محمد باقر از پدرش علی زین العابدین از پدرش حسین شهید کربلا از پدرش علی بن ابی طالب که گفت: عزیزم و نور چشمانم رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: جبرئیل حدیث کرد مرا و گفت شنیدم پروردگار سبحانه و تعالی می‌فرماید: کلمهٔ لا اله الا الله دژ استوار من است، پس هر کس در این حصار وارد شد، از عذابم محفوظ است.

شیعه می‌گوید: او چند قدمی حرکت کرد و سپس برگشت و گفت: به شرط‌های آن و من از جمله شرط‌های آن هستم. مقصود علی بن موسی از شرط‌ها، اعتراف به این واقعیت است که او مانند پدرانش از سوی خدا امام و حجت است و اطاعتش بر همه واجب است.

مناظرات

به دستور مامون علی ابن موسی مناظراتی در مجلس مامون بر‌گزار می‌کرد. در یکی از این مناظرات علی بن موسی با دانشمندان ادیان دیگر از جمله زرتشتی(هربذه اکبر)، یهودی(راس الجالوت)، مسیحی(جاثلیق) و صائبی(عمران) به مباحثه پرداخت و هر کدام را با استفاده از کتاب و عقاید مورد قبول آن شخص مغلوب کرد. در پایان مناظره عمران اسلام آورد و از طرف علی ابن موسی سرپرست صدقات بلخ قرار گرفت.[۹] [۱۰]. در موضوعات توحیدی، معرفتی، فقهی و اخلاقی مطالب بسیاری از ایشان نقل شده است که مبنای مباحث علمی دینی قرار گرفته است و از این رو شیعیان، علی ابن موسی الرضا را عالم آل محمد می دانند [۱۱] .

تألیفات علی بن موسی رضا

از علی بن موسی‌الرضا برخی تألیفات یاد شده که علمای شیعه از آن‌ها به اجمال و تفصیل یاد کرده‌اند. اما آثار وی، به تفصیل، عبارت‌اند از:

  • آن‌چه به محمد بن سنان در پاسخ پرسش‌های وی درخصوص علل احکام شرعی نوشته‌است.
  • عللی که فضل بن شاذان گوید آنها را از علی بن موسی رضا، یکی پس از دیگری، شنیده و جمع آوری کرده‌است و به علی بن محمد بن قتیبه نیشابوری اجازه روایت آن‌ها را از وی از علی بن موسی‌الرضا داده‌است.
  • سه رساله که برای مأمون عباسی درباره اسلام و دستورهای دینی نوشته‌است. این سه رساله را صدوق در عیون اخبار الرضا با اسناد متصل ذکر کرده‌است.
  • الرسالة الذهبیة در طب.

منابع

پانوشت‌ها

  1. «خبر فارسی». دریافت‌شده در ۲۳/۰۱/۲۰۱۲. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  2. «صفحهٔ امام علی بن موسی‌الرضا(ع) در پورتال آستان قدس رضوی». دریافت‌شده در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۴.
  3. [تاریخ شمسی شهادت امام رضا چه روز هفته و چه ماه و چه سالی بوده است؟ http://www.shafaqna.com/persian/proposal/item/62261]
  4. [نحوه شهادت امام رضا ـ علیه السّلام ـ چگونه بود؟ http://shafaqna.com/persian/proposal/item/62266]
  5. [دیدگاه های مختلف درباره شهادت امام رضا علیه السلام: دکتر سید جعفر شهیدی http://www.shafaqna.com/persian/shafaqna/item/62268]
  6. «صفحهٔ امام علی بن موسی‌الرضا(ع) در پورتال آستان قدس رضوی». دریافت‌شده در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۴.
  7. امام رضا(ع)؛ محبوب مسلمانان جهان (آفتاب)
  8. الذهب تلاشی برای شناخت تاریخ مقدس در تشیع (تبیان)
  9. عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۱۵۴-۱۷۸. اخبار و آثار حضرت امام رضا علیه السلام ص ۶۰۰ تا ۶۱۴. بحار الانوار، ج ۴۹، ص ۱۷۳. ح ۱۲.
  10. [مناظرات علمی امام‌رضا (ع) http://www.shafaqna.com/persian/religious-questions/item/62265]
  11. [چرا به امام رضا (ع) عالم آل محمد (ص) می گویند http://www.shafaqna.com/persian/proposal/item/62248]

پیوند به بیرون