جبرئیل
جبرئیل | |
|---|---|
_-_WGA17770.jpg) یک نقاشی از پینتوریکیو در ۱۵۰۱ میلادی | |
| فرشته، فرشته وحی | |
| ستایش‌شده در | یهودیت تمام مذهب مسیحی و تکریم اسلام و بقیه |
| قدیس‌شدن | پیش از جماعت |
| جشن | |
| نمادها | فرشتگان مقرب؛ حامل سوسن، شیپور، فانوس درخشان، شاخه ای از بهشت، طومار و عصا. |
جبرئیل (به عبری: גַּבְרִיאֵל، مرد خدا یا خدا مبارز من است) فرشته‌ای در ادیان ابراهیمی است که اولین بار در کتاب دانیال به او اشاره شده‌است. کتاب دانیال یکی از بخش‌های متاخر تنخ، مجموعه کتب مقدس یهودیان، است و در بخش‌های قدیمی‌تر اثری از جبرئیل نیست. او همچنین از شخصیت‌های در عهد جدید مسیحیان است.[۱] از جبرئیل در قرآن نیز یاد شده‌است.[۲]
این نام تلفظ‌های دیگری چون جَبرائیل، جِبریل، گابریل و کردایل نیز دارد. از جبرئیل به نام‌های فرشته وحی، امین وحی، عقل اول، ناموس اکبر، روح اعظم، روح الامین و روح القدس (روح) و … نیز یاد می‌شود.[۲]
کتاب دانیال ظاهر جبرئیل را به صورت مردی عادی توصیف کرده‌است.[۳] بنا به گفته پیروان اسلام او گاهی به صورت واقعی خود و گاهی به شکل جوانی خوشرو به نام دحیه کلبی نزد محمد می‌آمد. در داستان معراج، او همسفر محمد بود و در منتهای معراج، در سدرةالمنتهی بازماند و به محمد گفت دیگر اجازه ندارد که پیش رود، و محمد به تنهایی به معراج ادامه داد.[۲]
بنا بر بعضی روایات مسلمانان، جبرئیل پنجاه بار بر ابراهیم، چهارصد بار بر موسی، ده بار بر عیسی و بیست و چهار هزار بار بر محمد نازل شده‌است.[نیازمند منبع]
شیخ مفید در روایتی آورده‌است: «جبرئیل در میان فرشتگان به شکل مردی میان بالا، سپید پیشانی، سیه چشم، و دارای چهار بال سبز مرصع لؤلؤ است.»[۲]
و در حدیث دیگری او دارای ششصد بال مرصع به دُر است.[۲]
ریشه‌شناسی
نام وی در زبان عبری (גַּבְרִיאֵל) به معنای «مرد خدا» است. همچنین در لاتین جبرئیل «گابریل» (Gabriel)نامیده می‌شود.[۲]
جبرئیل در عهدین و یهودیت
نام جبرئیل یا جبراییل ۴ بار در عهد جدید و عهد قدیم آمده‌است که ۲ بار از آن در انجیل لوقا به عنوان مژده‌آور تولد یحیی برای زکریا و مژده‌آور تولد عیسی برای مریم آمده‌است و نام او ۲ بار دیگر در کتاب دانیال آمده‌است. در کتاب دانیال نبی آمده جبرئیل به صورت انسان نازل می شود خوابش را برایش تعبیر کند اما جذبه اوی باعث می شود دانیال از هوش برود. در جای دیگر آمده جبرئیل در حین عبادت دانیال پرواز کنان نازل می شود تا اسراری را برایش آشکار کند. در یهود جبرئیل را در درجهٔ دوم اهمیت می‌دانند و میکاییل را بر آن ترجیح داده‌اند چرا که جبرئیل را نازل‌کنندهٔ بلا و فرمان قتال و جنگ می‌دانستند. در دانشنامه معیار کتاب مقدس آمده حضور جبرئیل در عهد عتیق نشان دهنده قدرت الاهی است اما حضور او در عهد جدید علاوه بر قدرت الاهی آرامش بخش و اطمینان آفرین می باشد. هر چهار بار حضور جبرئیل در کتاب مقدس به نوعی بیان کننده وعده الاهی به ظهور مسیح می باشد. [۲]
جبرئیل در قرآن
نام وی -به صورت جِبریل- سه بار در قرآن امده است، هم چنین القاب او از جمله روح‌الامین چند بار در قرآن آمده‌است و وظیفهٔ اصلی او رساندن وحی گفته شده‌است. در بعضی از سوره‌های قرآن همچون سوره آل عمران و مریم دربارهٔ مژدهٔ تولد عیسی و ظهور او بر مریم سخن گفته شده‌است. آیه‌های ۹۷ و ۹۸ سوره بقره دشمنی با او را هم عرض دشمنی با خدا می‌شمارد. شان نزول این آیات را بهانه‌جویی یکی از علمای یهود به نام ابن صوریا دانسته‌اند که دلیل ایمان نیاوردن خود را حامل وحی بودن جبرئیل برای محمد می‌داند. جبرئیل شصت هزار بار بر محمد نازل شده است. از دیدگاه مسلمانان جبرئیل برای اولین بار در غار حرا آیات قران را بر محمد نازل کرد و در مدت رسالتش همواره یاور او بوده است. شرح صدر محمد و تطهیر آن به دست وی و میکائیل بوده است. وضو گرفتن و نماز خواندن را به محمد یاد داد. در معراج همسفر و راهنمای محمد بود. همواره با تواضع نزد محمد حاضر می شد و پیش از ورود از وی اجازه می گرفت. مکان نزول جبرئیل در مسجدالنبی مقام جبرئیل نام گرفته است. بنابر روایات کتب اهل سنت و شیعه محمد دوبار جبرئیل را به صورت حقیقی اش رویت کرده است یکبار در افق اعلی محمد از او درخواست میکند که شکل واقعی اش را ببنید و بار دیگر در معراج نزد سدره المنتهی در معراج او را به شکلی واقعی اش می بیند. به گفته محمد جبرئیل غالبا به چهره جوان خوشرویی به نام دِحْیة بن خلیفه کلبی بر وی ظاهر میشده است. جبرئیل معمولی همچون مردی معمولی با جامه ای سبزرنگ و عمامه ای ابریشمی سوار بر اسب یا استر ظاهر میشده است. [۲]
جستارهای وابسته
نگارخانه
.jpg)
.jpg)
منابع
 |
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به جبرئیل در ویکیگفتاورد موجود است. |
- ↑ Collins, Dictionary of Deities and Demons in the Bible, 338.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ «جبرئیل (جبرائیل )». دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ Collins, Dictionary of Deities and Demons in the Bible, 338.
- دائرةالمعارف تشیع، ج ۵؛
- الاختصاص، ص ۴۵؛
- بحارالانوار، ج ۲۵؛
- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج ۱
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ جبرئیل موجود است. |
