مفراح

مفراح

مفرّاح،مفرح یا پونه سای مواج با نام علمی Nepeta Crispa از خانواده نعناییان است و در غرب ایران،نواحی کوهستان الوند در استان همدان رویش دارد.مفراح از جمله گونه های انحصاری و در حال انقراض میباشد.این گیاه چند ساله با ساقه های متعدد به ارتفاع 20 تا 40 و به ندرت تا 60 سانتیمتر است و برگ های قاعده ای،فلسی-غشایی و برگ های ساقه ای،دم برگ دار میباشد.سطح برگ ها و ساقه پوشیده از کرک های سفید رنگ میباشد.

خواص

گونه N.crispa به عنوان آرام بخش،مقوی معده،ضد نفخ و ضدعفونی کننده در اختلالات تنفسی و گوارشی مورد استفاده قرار میگیرد.

موارد استفاده سنتی

به دلیل خواص دارویی و همچنین بوی معطر در استفاده های سنتی به عنوان طعم دهنده در نوشیدنی ها و غذاها و بخصوص در ماست و دوغ مورد استفاده قرار میگیرد.

مشخصات علمی

در مورد گیاه مفراح تاکنون مقالات بسیار محدودی به چاپ رسیده است و معدود مقالات مرتبط نیز به آنالیز اسانس گیاه جمع آوری شده از عرصه طبیعی و چند گزارش از اثرات بیولوژیکی آن محدود شده است و تاکنون هیچ گزارشی در مورد مطالعات کشت و اهلی سازی آن منتشر نشده است.

گونه های جنس Nepeta عموما به واسطه دو دسته ترکیب 8،1-سینئول و مشتقات نپتالاکتونی شناخته میشوند.گونه Nepeta Crispa از گونه هایی است که از عمده ترکیبات اسانس آن 8،1-سینئول بوده است ولی در عین حال مشتقات نپتالاکتونی آن نیز از فراوانی قابل قبولی برخوردار هستند.

سنبلی و همکاران 23 ترکیب در اسانس این گیاه شناسایی کردند که 8،1-سینئول (47/9 %) و 4aα, 7β, 7aα- nepetalactone (20/3 %) از فراوانترین ترکیبات مفراح بودند.

در تحقیقی مشابه گیاه داروئی مفراح از روشگاه های طبیعی استان همدان جمع آوری و اسانس آن مورد بررسی قرار گرفت.ترکیبات 8/1-سینئول (71 %)،آلفا-پینن (5 %) و گاما-ترپینئول (4/1 %) از مهمترین ترکیبات گیاه گزارش شده است و البته گزارشی از حضور مشتقات نپتالاکتونی نشده است.همچنین بازده اسانس در این گزارش 0/9 درصد بوده است.

جستارهای وابسته

• گیاه داروئی
• داروهای گیاهی
• نعنا
• پزشکی
• همدان

منابع

• Jamzad, Z., Ingrouille, M. and Monique, S.J.S. 2003. Three new species of Nepeta (Lamiaceae) from Iran. Taxon, 52: 93-98.
• Sonboli, A., Salehi, P. and Yousefzadi, M. 2004. Antimicrobial activity and chemical composition of the essential oil of Nepeta crispa Willd. From Iran. Zeitschrift für Naturforschung C, 59(9- 10): 653-656.
• Reyahi-Khoram, R., DaraeiGarmakhani, A., Kalvandi, R. and Reyahi-Khoram, M. 2018. Physicochemical assessment of stirred yogurt enriched with Mofarrah (Nepeta crispa Wild). Chiang Mai University Journal of Natural Sciences, 17(3): 231- 240.
• Mojab, F., Nickavar, B. and Hooshdr Tehrani, H. 2009. Essential oil analysis of Nepeta crispa and N. menthoides from Iran. Iranian Journal of Pharmaceutical Sciences, 5(1): 43-46.