آتشکده
مختصات: ۲۸°۱′ شمالی ۵۳°۱′ شرقی / ۲۸.۰۱۷° شمالی ۵۳.۰۱۷° شرقی
آتَشکَده به گونه‌ای از نیایشگاه‌های زرتشتیان گفته می‌شود که آتش در جای خاصی از آن قرار دارد و مهمترین نیایشهای دینی در آن و در برابر آتش انجام می‌گیرد
محتویات
بناهای چارتاقی[ویرایش]
بسیاری از بناهای چارطاقی در سطح کشور - به تصّور آتشکده - یا به طور کامل تخریب شده و یا تغییر کاربری داده شده است. ولی تعدادی هم مانند چارطاقی نیاسر و چارطاقی تفرش، سالم مانده‌اند. چارتاقی هارا آتشکده‌های دوره ساسانی میدانند.
بنای آتشکده‌ها[ویرایش]
بنا بر نظر احمد تفضلی اطلاعات ما در مورد آتشکده‌ها عموماً از دوره ساسانی و اسلامی است. شکل و بنای آتشکده‌ها در همه جا یکسان بوده. معمولاً ً هر آتشکده هشت درگاه و چند اتاق هشت گوشه داشته و آتشدان در وسط بنا واقع بوده و پیوسته آتش مقدس در آن می‌سوخته. اما با گذر زمان و به تدریج در دین زرتشت مقرر می‌شود که آفتاب بر آتش نتابد. بنابراین آتش را در فضای باز نگهداری نکرده و اتاقی در وسط بنا ساختند که آتشدان در آن قرار داشت. تعداد آتشکده‌ها بسیار بود و تأسیس آن‌ها به زمان خیلی پیش از ظهور زرتشت، یعنی زمان پیشدادیان (هوشنگ و جمشید) می‌رسید. ولی در عهد ساسانیان سه آتشکدهٔ مشهور بدین قرار بود:
- آتشکده آذرگشنسب ( آذرگشسب یا آذرجشنس ) واقع در شهرستان تکاب
- آتشکده آذربرزین‌مهر در روستای فشتنق خراسان رضوی
- آتشکده کاریان یا آتشکده آذرفرنبغ کاریان در روستای کاریان از توابع جویم لارستان [۱]
به نام سه طبقهٔ اصلی اجتماعی در آن دوران یعنی طبقهٔ ارتشتاران و نظامیان، طبقهٔ کشاورزان و پیشه وران، و طبقهٔ موبدان و روحانیان، که با سه رنگ سرخ و سبز و سپید یا همان سه رنگ پرچم ایران مشخص می‌شده‌اند، اهمیت می‌یابد. به زعم احمد تفضلی آتشکده‌ها بنا بر اهمیت نوع آتشی که در آن است، به سه دسته تقسیم می‌شوند: آتشِ بَهْرام، آدُران و دادگاه.
آتشکده‌های خاموش[ویرایش]
آتشکده‌های زیادی در کشور موجود است که بعد از تازش اعراب به ایران و همینطور در دوران صفویه به اجبار خاموش شدند، تعدادی نیز با دست اعراب و یا خود متعصبین ایرانی تخریب گشتند.
آتشکده‌های مشهور[ویرایش]
- تخت سلیمان
- آذرگشنسب
- آتشکده کاریان
- آتشکده آذربرزین‌مهر
- آتشکده نیاسر کاشان
- آتشکده بردسوره در بخارا
- آتشکده آذر شبدر بلخ
- آتشکده آذرنوش آتشکده‌ای در بلخ که همچون آذرشب در خراسان بوده‌است.
- آتشکده باکو
- آتشکده سیروان (یا ماسبذان) در استان ایلام، سیروان
- آتشکده اردشیر
- آتشکده دارابگرد
- آتشکده شاهپور در قسطنطنیه
- آتشکده پوران
- آتشکده کرکویهدر سیستان
- آتشکده بارنوا در جنوب ایران
- آتشکده سرده در تفت یزد
- آتشکده آذرباد در تبریز
- آتشکده آذر گشسب یا آذر جشنس
- آتشکده خوار اصفهان
- آتشکده درب مهر گوهر و مهربان اصفهان
- آتشکده کازرون
- آتشگاه اصفهان
- آتشکده آتشکوه نیمه ور
- آتشکده خورهه
- نیایشگاه آدریان
- آتشکده کرمان
جستارهای وابسته[ویرایش]
- مزدیسنا
- آتشکده
آتشکده ی روستای بازه حور: این آتشکده در روستای بازه حور در خراسان میانی می باشد که تا اندازه ی فراوانی دستنخورده مانده ولی در خطر نابودی است. آتشکده اندبیل :آتشکده ی اندبیل واقع در شهرستان خلخال و منطقه ی تفرجگاه اندبیل میباشد و از بنای آن هیچ چیزی باقی نمانده و فقط به محل آنجا آتشکده میگویند البته حفاریحای زیادی از سوی سودجویان انجام شده و آثار این محل دستخوش تغییراتی بوده است .
منابع[ویرایش]
- اوشیدری، جهانگیر، دانشنامهٔ مزدیَسنا
- تفضلی، احمد، آتشکده، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد ۱، نسخه آنلاین. مقاله ۵۵
- نوذری، جلیل، معبد مزدایی زیر کلیسای اچمیادزین (http://jalilnozari.blogspot.com/2008/12/fire-altar-beneath-echmiadzin-cathedral.html یادداشت، فیلم و عکس را این جا ببینید)
- نیایشگاه ها و آتشکده های زرتشتی
- آتشکده مجازی (آنلاین) در محیط وب (آتَشکَده آنلاین)
پیوند به بیرون[ویرایش]
- آتَشکَده مجازی (آنلاین) برا نیایش زرتشتیان؛ ساخته شده تارنمای دین بهی
- تارنمای دین بهی
- آتشکده آنلاین مجازی؛ ساخته شده تارنمای تاریخ‌بوک
