فهرست آتشکده‌های ایران
 | این مقاله ممکن است برای مطابقت با استانداردهای کیفی ویکی‌پدیا نیازمند بازنویسی باشد. (سپتامبر ۲۰۲۴) |
در این مقاله (فهرست آتشکده‌های ایران) نام و مشخصات و ویژگی‌های آتشکده‌های ایران فهرست شده است.
فهرست آتشکده‌های ایران
[ویرایش]این آتشکده‌ها بر پایه شماره ثبت در آثار ملی ایران فهرست شده‌اند.
_-_panoramio.jpg)
.jpg)
%D9%85%D8%AD%D9%84%DA%86%D9%87_-_panoramio.jpg)
.jpg)
.JPG)
جایگاه آتشکده‌های ویران شده
[ویرایش]- آتشکده فردقان در فراهان استان مرکزی
- آتشکده کشمر، که همچنین با نام آذر برزین‌مهر نیز معروف است واقع شده در نزدیکی قلعه آتشگاه.[۷][۸]
- رشته‌کوه آتشگاه، کوهی در شهرستان پاوه و بقایای آتشکده‌ای باستانی که به مدت ۸۰۰ سال روشن بوده است.
- آتشگاه (اردبیل)، روستایی از توابع شهرستان سرعین در استان اردبیل.
- آتشگاه (رشت)، روستایی از بخش مرکزی شهرستان رشت در استان گیلان.
- آتشگاه (کرج)، روستایی از توابع دهستان کمال‌آباد از بخش مرکزی شهرستان کرج در استان البرز.
- آتشگاه (لردگان)، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان لردگان در استان چهارمحال و بختیاری.
- آتشگاه بزرگ، روستایی از توابع بخش لنده شهرستان کهگیلویه در استان کهگیلویه و بویراحمد.
- آتشگاه طوالش، محوطه‌ای تاریخی در روستای مکش بخش مرکزی شهرستان طوالش در استان گیلان.
- آتشگاه قصران، آتشگاهی در روستای آهار از توابع بخش لواسانات و رودبار شهرستان شمیرانات در استان تهران.
- آتشگاه کل‌کنگ، مربوط به دوره اشکانیان-دوره ساسانیان، در شهرستان زهک در سیستان.
- آرامگاه آتشگاه کل کنگ، مربوط به سده‌های متأخر دوران‌های تاریخی پس از اسلام، در شهرستان زهک در سیستان.
- آتشگاه مشکین‌شهر، مربوط به دوره ساسانیان-سده‌های اولیه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان مشگین‌شهر استان اردبیل.
- حاجی‌آباد آتشگاه، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان گرمسار در استان سمنان.
- قنات آتشگاه، قنات در روستای آجقان از توابع بخش مرکزی، شهرستان اسفراین در استان خراسان شمالی.
- مجموعه آتشگاه طوالش، مجموعه آتشگاه مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در روستای مکش شهرستان طوالش در استان گیلان.
- آتشکده علیا روستایی در دهستان میغان بخش مرکزی شهرستان نهبندان استان خراسان جنوبی
- آتشکده پلنگرد
- آتشکده بخوان فارغان هرمزگان
- قمپ آتشکده
- محوطه باستانی بندیان
- تپه آتشکده مربوط به ایران باستان و در شهرستان آبیک روستای اسلام اّباد واقع شده
- معبد هفت آتشکده
- آشتیان
- آتشکده جاویدان در مسجد سلیمان کنونی
- آتشکده کوه خواجه[۹]
آتشکده‌های ایران‌شهری
[ویرایش]- آتشگاه باکو، ساختمانی قلعه‌مانند در منطقه سوراخانی شهر باکو در جمهوری آذربایجان.
- آتشگاه تفلیس در بخش تاریخی پایتخت گرجستان قرار دارد.
- آتشکده نوبهار
- تخت رستم (نیمروز)
- تخت رستم (فراه)
مسجدهایی که بر روی آتشکده بنا شده‌اند
[ویرایش]| نام مسجد | دوره ساخت | مکان کنونی | شماره ثبت ملی | تاریخ ثبت | نگاره | توضیح |
|---|---|---|---|---|---|---|
| تاریخانه | ساسانی | دامغان | ۸۰ | ۱۵ دی ۱۳۱۰ |  |
پیش از تسلط اعراب بر ایران، آتشکده بوده و بعداً به مسجد تبدیل شده است. ساختمان بنای دوباره آن مربوط به سده دوم هجری است و شیوه ساختمان آن نیز به شیوه بناهای دوره ساسانیان می‌باشد.[۱۰] |
| مسجد جامع اصفهان | ساسانی | اصفهان | ۹۵ | ۱۵ دی ۱۳۱۰ |  |
کاوش‌های باستانشناسی نشان از آن دارد که احتمالاً این مسجد پیش از تسلط اعراب بر این شهر، مرکز مذهبی مهم شهر بوده و به صورت یکی از آتشکده‌های شهر اصفهان کاربری داشته است. کشف یک پایه ستون، با تزیینات دوره ساسانیان، در منطقه شمالی مسجد، وجود بنایی قبل از اسلام را تأیید می‌کند.[۱۱] |
| مسجد جامع بروجرد | بروجرد | ۲۲۸ | ۱۵ آذر ۱۳۱۴ | بر اساس تحقیقات، مسجد جامع بروجرد در اصل بر روی یک آتشکده نیمه ویران بوده که به مسجد تبدیل شده است.[۱۲] | ||
| مسجد جامع اردستان | سلجوقی | اردستان | ۱۸۰ | ۱۸ تیر ۱۳۱۱ |  |
این مسجد قبلاً آتشکده یا معبد بوده است و هلاکوی مغول در قرن ۷ هـ. ق به قتل و غارت ساکنان شهر پرداخت و آن را به صورت نیمه ویران درآورد[۱۳] |
| مسجد سنگی دارابگرد (آتشکده آذرخش) |
ایران باستان، ساسانی | دارابگرد | ۲۲۹ | ۱۵ آذر ۱۳۱۴ |  |
|
| اسپی مزگت | ساسانی | رضوانشهر | ۲۷۹۶ | ۱۶ مهر ۱۳۷۹ | ||
| مسجد جامع ارومیه | ساسانی | ارومیه | ۲۴۳ | ۱۵ آذر ۱۳۱۴ |  |
فهرست چهارطاقی‌های ایران
[ویرایش]این چهارطاقی‌ها محتملا جایگاه آتشکده در دوران پیشااسلامی ایران بوده‌اند.
| نام چهارطاقی | دوره ساخت | مکان کنونی | شماره ثبت ملی | تاریخ ثبت | نگاره | توضیح |
|---|---|---|---|---|---|---|
| چهارتاقی ساسانی آغمیون سراب | ساسانی | شهرستان سراب | ۷۹۴ | ۱ فروردین ۱۳۴۷ |  |
|
| چهارطاقی ایج | ساسانی | شهرستان استهبان | ۹۵۷ | ۵ دی ۱۳۵۲ |  |
|
| چهارطاقی قطب‌آباد | ساسانی | قطب‌آباد | ۹۸۸ | ۲ مهر ۱۳۵۳ |  |
|
| چهارطاقی رباط (پیر رباط) | ساسانی | شهرستان شیراز | ۳۳۹۷ | ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ |  |
|
| چهارطاقی نقاره خانه | ساسانی | شهرستان فراشبند | ۳۳۹۸ | ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ |  |
|
| چهارطاقی رهنی | ساسانی | شهرستان فراشبند | ۳۴۰۱ | ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ | |
|
| چهارطاقی تل جنگی | ساسانی | شهرستان فراشبند | ۳۴۰۳ | ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ | |
|
| چهارطاقی کنار سیاه | ساسانی | شهرستان فیروزآباد | ۴۵۳۴ | ۱۱ دی ۱۳۸۰ |  |
|
| چهارطاقی مکتب خانه شماره۱ | صفوی | جزیره قشم | ۱۰۹۳۱ | ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ | |
|
| چهار طاقی سنگبر یا سنگور | پیش از اسلام یا دوره تیموریان |
شهرستان مشهد | ۱۱۰۱۸ | ۱۷ مرداد ۱۳۸۳ | |
|
| چهارطاقی حوزه علمیه | پس از اسلام | شهرستان لار | ۱۲۷۱۷ | ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ | |
|
| چهارطاقی بهاران (کبوران) | قاجار | شهرستان تفرش | ۲۲۱۰۰ | ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ | |
|
| چهارطاقی گنبد کلایی | ساسانی | شهرستان دالاهو | ۲۴۱۱۱ | ۱۵ دی ۱۳۸۷ | |
|
| چهارطاقی احمدآباد | پس از اسلام | شهرستان فراشبند | ۲۴۲۱۶ | ۱۵ دی ۱۳۸۷ | |
جستارهای وابسته
[ویرایش]- آتشکده
- آتش‌های مقدس زرتشتی
- فهرست نخستین آثار ملی ثبت‌شده در ایران
- فهرست مسجدهای ایران
- فهرست کلیساهای ارمنی در ایران
- فهرست کلیساهای تهران
پانویس
[ویرایش]- ↑ «تخریب ۴۰ اثر و محوطه تاریخی ثبت ملی». روزنامه شرق. سایت تابناک. ۹ خرداد ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۱۴.
- ↑ ایران باستان، ص ۷۶
- ↑ اساطیر و فرهنگ ایران، ص ۴۱۷
- ↑ پورداود، یسنا؛ بخشی از کتاب اوستا، ۲: ١٨۵.
- ↑ ایران باستان، ص ۷۱
- ↑ http://www.cais-soas.com/News/2003/September2003/03-09-archaeologists.htm وبگاه کانون پژوهشهای ایران باستان (به‌زبان انگلیسی)
- ↑ کزازی، نامه باستان؛ ویرایش و گزارش شاهنامه فردوسی، ۶: ۴٧-۴۸.
- ↑ «ترشیز؛ دروازه ورود اسلام به خراسان». khorasan.iqna.ir. دریافت‌شده در ۲۵ مارس ۲۰۲۰.
- ↑ «KUH-E ḴᵛĀJA – Encyclopaedia Iranica». www.iranicaonline.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۲۱.
- ↑ رضاییان، فرزین (۱۳۸۶)، هفت رخ فرخ ایران، انتشارات دایره سبز، ص. ۱۲۶
- ↑ دهباشی، ع. (١٣٨٣) اصفهان، تهران، خانه فرهنگ گویا
- ↑ استاد محمد کریم پیرنیا؛ "معماری اسلامی ایران"؛ انتشارات سروش دانش
- ↑ «تحول معماری اسلامی در مسجد جامع اردستان، روزنامه ایران».
منابع
[ویرایش]- موله، م. ایران باستان. ترجمهٔ ژاله آموزگار، چاپ سوم. تهران: انتشارات توس، ۱۳۶۵
- عفیفی، رحیم. اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته‌های پهلوی. چاپ اول. تهران: انتشارات توس ۱۳۷۴
- مشکوتی، نصرت‌الله (۱۳۴۹). فهرست بناهای تاریخی و اماکن باستانی ایران. سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران. ص. ۲۸۴.
- یاغش کاظمی. «چهارتاقی‌ها و آتشخانه‌های ایران» (PDF). دوفصلنامه دانش مرمت و میراث فرهنگی، ویژه‌نامه آتشکده‌ها و آتشگاه‌های ایران. دریافت‌شده در ۸ اسفند ۱۳۹۶.