پرش به محتوا

زعفران: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
ویکی سازی+حذف مطالب فاقد منبع و فاقد ارزش دانشنامه ای+مطالب پزشکی و خواص دارویی نیاز به منابع معتبر پزشکی و دارویی دارد
خط ۱۲: خط ۱۲:
}}
}}
[[پرونده:Krokusse violett.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|گل زعفران بنفش‌فام]]
[[پرونده:Krokusse violett.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|گل زعفران بنفش‌فام]]
'''زعفران''' یا '''زَرپَران''' (<ref group="یادداشت">نگاه کنید به [[تاریخچه زعفران]]</ref>) {{نام علمی|'Crocus sativus'}} گیاهی است از تیرهٔ [[زنبقیان]]، [[سرده زعفران|سردهٔ زعفران]] که به عنوان [[ادویه]] در [[آشپزی]] کاربرد دارد. [[کلاله]] و [[خامه (گل)|خامه]] زرشکی رنگ گل زعفران جمع آوری و خشکانده می شود، و از آن برای چاشنی‌زنی و رنگ دهی غذاها استفاده می شود. با قیمتی نزدیک به 5000 دلار آمریکا به ازای هر کیلوگرم<ref name="hooker3">{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/business-41110151|title=The problem for the world's most expensive spice|last=Hooker|first=Lucy|date=2017-09-13|access-date=2020-01-12|language=en-GB}}</ref><ref name="fierberg2">{{Cite web|url=https://www.businessinsider.com/why-saffron-world-most-expensive-spice-2018-4|title=Why saffron is the world's most expensive spice|last=Fierberg|first=Emma|website=Business Insider|access-date=2020-01-12}}</ref><ref name="cnn">{{cite news|last=Monks|first=Keiron|date=3 September 2015|title=Iran's homegrown treasure: the spice that costs more than gold|url=http://edition.cnn.com/2015/06/03/middleeast/iran-saffron-red-gold/|newspaper=[[CNN]]|location=|access-date=22 January 2016}}</ref>، زعفران سال هاست که به عنوان گران ترین ادویه جهان بر حسب وزن شناخته می شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=Why Saffron Is the Most Expensive Spice in the World|نشانی=https://www.rd.com/article/why-saffron-worlds-most-expensive-spice/|وبگاه=Reader's Digest|تاریخ=2019-06-25|بازبینی=2020-07-31|کد زبان=en-US|نام=<img Class="avatar"|نام خانوادگی=Src="https://Secure.gravatar.com/Avatar/?s=96|نام خانوادگی۲=d=mm|نام۳=r=g">Emily DiNuzzoUpdated:|نام خانوادگی۳=Jun. 25|نام خانوادگی۴=2019}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Secrets of Saffron: The Vagabond Life of the World's Most Seductive Spice|نویسنده=Pat Willard|ناشر=Beacon Press|سال=2002|ISBN=0807050091}}</ref> ریشه تاریخی این گیاه [[ایران]] می باشد.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=Sustainable Agriculture Reviews, Volume 25|ناشر=Springer|سال=2017|ISBN=3319586793|صص=170}}</ref> و در قرن 21 ایران بیش از 90% زعفران جهان را تولید می کند.<ref name="fierberg">{{Cite web|url=https://www.businessinsider.com/why-saffron-world-most-expensive-spice-2018-4|title=Why saffron is the world's most expensive spice|last=Fierberg|first=Emma|website=Business Insider|access-date=2020-01-12}}</ref><ref name="hooker2">{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/business-41110151|title=The problem for the world's most expensive spice|last=Hooker|first=Lucy|date=2017-09-13|access-date=2020-01-12|language=en-GB}}</ref>
'''زعفران''' یا '''زَرپَران''' (زعفران عربی شده زرپران است<ref group="یادداشت">نگاه کنید به [[تاریخچه زعفران]]</ref>) {{نام علمی|'Crocus sativus'}} گیاهی است از تیرهٔ [[زنبقیان]]، [[سرده زعفران|سردهٔ زعفران]] که خواص زیادی از قبیل دارویی و رنگ غذایی دارد. ایران با تولید سالانه ۳۳۰ تن و صادرات ۲۸۰ تن از این محصول بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادر کننده زعفران در دنیا است (آمار سال ۱۳۹۸).<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.iribnews.ir/fa/news/2598216/بررسی-تولید-و-صادرات-زعفران-ایران|وبگاه=www.iribnews.ir|بازبینی=2020-05-03}}</ref> در این بین استان‌های خراسان رضوی و جنوبی با سهمی ۸۵ درصدی بیشترین سهم در تولید زعفران ایران را دارند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=85 درصد تولید زعفران دنیا و کشور متعلق به استان‌های خراسان جنوبی و رضوی است- اخبار استانها - اخبار تسنیم - Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/08/22/2139984/85-درصد-تولید-زعفران-دنیا-و-کشور-متعلق-به-استان-های-خراسان-جنوبی-و-رضوی-است|وبگاه=خبرگزاری تسنیم - Tasnim|بازبینی=2020-05-03|کد زبان=fa}}</ref> کشت زعفران در برخی دیگر از استان‌های کشور از جمله خراسان شمالی، یزد، گلستان، همدان، [[فارس]] و اصفهان نیز انجام می‌گیرد که سهم این استان‌ها از تولید زعفران به‌طور کلی کمتر از ۱۰ درصد است. از دیدگاه کمّی شهرستان [[تربت حیدریه]] در استان [[استان خراسان رضوی|خراسان رضوی]] با سطح زیر کشتی بالغ بر ۷۵۰۰ هکتار زعفران در بین تمامی تولیدکنندگان این محصول، رتبه نخست تولید در کشور را دارد.زعفران شهرستان [[قائن]] یکی از با کیفیت‌ترین زعفران‌های تولیدی کشور قلمداد می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.iribnews.ir/fa/news/2506113/تاراج-کیفیت-زعفران-خراسان-جنوبی|وبگاه=www.iribnews.ir|بازبینی=2020-05-03}}</ref> همچنین زعفران [[گناباد]] به دلیل کاشت به روش سنتی و آبیاری با آب [[قنات]] به عنوان میراث جهانی کشاورزی در فائو ثبت شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زعفران گناباد به عنوان میراث کشاورزی جهانی در فائو ثبت شد|نشانی=https://www.irna.ir/news/83143357/زعفران-گناباد-به-عنوان-میراث-كشاورزی-جهانی-در-فائو-ثبت-شد|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2018-12-22|بازبینی=2020-05-03|کد زبان=fa|نام خانوادگی=10}}</ref>


[[پرونده:Saffronfarm-860808.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|برداشت زعفران در [[تربت حیدریه]]]]
[[پرونده:Saffronfarm-860808.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|برداشت زعفران در [[تربت حیدریه]]]]
<!--[[پرونده:Saffron7.jpg|بندانگشتی|چپ|250px | گیاه زعفران، شهرستان ساوجبلاغ]]-->

== مشخصات ==
== مشخصات ==
زعفران گیاهی کوچک و چندساله به ارتفاع ۱۰ تا ۳۰ [[سانتی‌متر]] است. از وسط پیاز یا قاعده‌یِ ساقه، تعدادی برگ باریک و دراز خارج می‌شوند. از وسط برگ‌ها، ساقه‌ای گلدار بیرون‌می‌آید که به یک تا سه گل منتهی می‌شود. گل‌ها دارای ۶ گلبرگ بنفش‌رنگ هستند که ممکن است در بعضی واریته‌ها به رنگ گلی یا ارغوانی باشند.
زعفران گیاهی کوچک و چندساله به ارتفاع ۱۰ تا ۳۰ [[سانتی‌متر]] است. از وسط پیاز یا قاعده‌یِ ساقه، تعدادی برگ باریک و دراز خارج می‌شوند. از وسط برگ‌ها، ساقه‌ای گلدار بیرون‌می‌آید که به یک تا سه گل منتهی می‌شود. گل‌ها دارای ۶ گلبرگ بنفش‌رنگ هستند که ممکن است در بعضی واریته‌ها به رنگ گلی یا ارغوانی باشند.
خط ۴۱: خط ۳۹:
|}
|}
{{پایان راست‌چین}}
{{پایان راست‌چین}}
[[پرونده:Saffron Field.JPG|مزرعه کشت زعفران|بندانگشتی|چپ|250px]]
ایران با تولید سالانه ۳۳۰ تن و صادرات ۲۸۰ تن از این محصول بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادر کننده زعفران در دنیا است (آمار سال ۱۳۹۸).<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.iribnews.ir/fa/news/2598216/بررسی-تولید-و-صادرات-زعفران-ایران|وبگاه=www.iribnews.ir|بازبینی=2020-05-03}}</ref> در این بین استان‌های خراسان رضوی و جنوبی با سهمی ۸۵ درصدی بیشترین سهم در تولید زعفران ایران را دارند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=85 درصد تولید زعفران دنیا و کشور متعلق به استان‌های خراسان جنوبی و رضوی است- اخبار استانها - اخبار تسنیم - Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/08/22/2139984/85-درصد-تولید-زعفران-دنیا-و-کشور-متعلق-به-استان-های-خراسان-جنوبی-و-رضوی-است|وبگاه=خبرگزاری تسنیم - Tasnim|بازبینی=2020-05-03|کد زبان=fa}}</ref> کشت زعفران در برخی دیگر از استان‌های کشور از جمله خراسان شمالی، یزد، گلستان، همدان، [[فارس]] و اصفهان نیز انجام می‌گیرد که سهم این استان‌ها از تولید زعفران به‌طور کلی کمتر از ۱۰ درصد است. از دیدگاه کمّی شهرستان [[تربت حیدریه]] در استان [[استان خراسان رضوی|خراسان رضوی]] با سطح زیر کشتی بالغ بر ۷۵۰۰ هکتار زعفران در بین تمامی تولیدکنندگان این محصول، رتبه نخست تولید در کشور را دارد.زعفران شهرستان [[قائن]] یکی از با کیفیت‌ترین زعفران‌های تولیدی کشور قلمداد می‌شود.<ref>{{یادکرد وب|نشانی=https://www.iribnews.ir/fa/news/2506113/تاراج-کیفیت-زعفران-خراسان-جنوبی|وبگاه=www.iribnews.ir|بازبینی=2020-05-03}}</ref> همچنین زعفران [[گناباد]] به دلیل کاشت به روش سنتی و آبیاری با آب [[قنات]] به عنوان میراث جهانی کشاورزی در فائو ثبت شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=زعفران گناباد به عنوان میراث کشاورزی جهانی در فائو ثبت شد|نشانی=https://www.irna.ir/news/83143357/زعفران-گناباد-به-عنوان-میراث-كشاورزی-جهانی-در-فائو-ثبت-شد|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2018-12-22|بازبینی=2020-05-03|کد زبان=fa|نام خانوادگی=10}}</ref>

کشت زعفران در ایران در شهر سلامی به‌ویژه در شهرستان‌های [[شهرستان تربت حیدریه|تربت حیدریه]]، زاوه (روستای [[کاریزک ناگهانی]])، [[شهرستان قائنات|قاینات]] (در روستاهای [[بیهود]]، [[بیهود|فندخت]]، [[دهستان بهناباد|بهناباد]]، [[بیدخت]]، [[حاجی‌آباد (زیرکوه)|استند]]، [[آبیز]]، اسپاد، [[اردکول]])، [[شهرستان فردوس|فردوس]]، [[شهرستان بشرویه|بشرویه]]، [[شهرستان سرایان|سرایان]] و [[شهرستان بیرجند|بیرجند]] در [[خراسان جنوبی|استان خراسان جنوبی]] و شهرستان‌های [[تربت جام]]، [[شهرستان تایباد|تایباد]]، [[شهرستان باخرز|باخرز]]، [[گناباد]]، سبزوار، ششتمد، [[نیشابور]] و [[شهرستان بجستان|بجستان]]، [[شهرستان کاشمر|کاشمر]]، [[شهرستان خلیل‌آباد|خلیل‌آباد]] و کوهسرخ در [[استان خراسان رضوی]] ،استان فارس(شهرستان [[استهبان]])و به تازگی در استان‌های اصفهان ([[نطنز]])، [[استان کرمان|کرمان]]، سمنان (شاهرود)، [[استان لرستان|لرستان]]، [[قزوین]]، [[شهرستان نمین|اردبیل]] و [[استان آذربایجان شرقی]] کشت می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://hamshahrionline.ir/details/38311/|عنوان= طلای سرخ ایران همچنان بی‌رقیب| ناشر =همشهری:نویسنده:محمدعجم |تاریخ 13 آذر1386= |تاریخ بازبینی= ۱۳ آذر ۱۳۸۶}}</ref>
کشت زعفران در ایران در شهر سلامی به‌ویژه در شهرستان‌های [[شهرستان تربت حیدریه|تربت حیدریه]]، زاوه (روستای [[کاریزک ناگهانی]])، [[شهرستان قائنات|قاینات]] (در روستاهای [[بیهود]]، [[بیهود|فندخت]]، [[دهستان بهناباد|بهناباد]]، [[بیدخت]]، [[حاجی‌آباد (زیرکوه)|استند]]، [[آبیز]]، اسپاد، [[اردکول]])، [[شهرستان فردوس|فردوس]]، [[شهرستان بشرویه|بشرویه]]، [[شهرستان سرایان|سرایان]] و [[شهرستان بیرجند|بیرجند]] در [[خراسان جنوبی|استان خراسان جنوبی]] و شهرستان‌های [[تربت جام]]، [[شهرستان تایباد|تایباد]]، [[شهرستان باخرز|باخرز]]، [[گناباد]]، سبزوار، ششتمد، [[نیشابور]] و [[شهرستان بجستان|بجستان]]، [[شهرستان کاشمر|کاشمر]]، [[شهرستان خلیل‌آباد|خلیل‌آباد]] و کوهسرخ در [[استان خراسان رضوی]] ،استان فارس(شهرستان [[استهبان]])و به تازگی در استان‌های اصفهان ([[نطنز]])، [[استان کرمان|کرمان]]، سمنان (شاهرود)، [[استان لرستان|لرستان]]، [[قزوین]]، [[شهرستان نمین|اردبیل]] و [[استان آذربایجان شرقی]] کشت می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://hamshahrionline.ir/details/38311/|عنوان= طلای سرخ ایران همچنان بی‌رقیب| ناشر =همشهری:نویسنده:محمدعجم |تاریخ 13 آذر1386= |تاریخ بازبینی= ۱۳ آذر ۱۳۸۶}}</ref>


خط ۵۱: خط ۵۲:
{{مقاله اصلی|تاریخچه زعفران}}
{{مقاله اصلی|تاریخچه زعفران}}
ایرانیان ضمن صدور زعفران به بسیاری از نقاط جهان باستان، خواص آن را به یونانی‌ها، رومی‌ها، چینی‌ها و [[اقوام سامی]] از جمله عرب‌ها معرفی کردند و شیوه زراعت آن را در سده‌های اول تا چهارم هجری به امت‌های اسلامی اطراف مدیترانه آموختند. به این ترتیب که نخستین زعفران‌کاری به وسیله ایرانیان تبعید شده توسط معاویه در نواحی شام دایر شد. پس از آن کاشت زعفران در شمال [[آفریقا]] و [[اندلس]] (اسپانیای اسلامی) و صقلیه (سیسیل) رواج یافت. اقوام ایرانی همچون رستمیان و بنوطبری در انتقال فرهنگ زعفران‌کاری مؤثر بودند.{{مدرک}}
ایرانیان ضمن صدور زعفران به بسیاری از نقاط جهان باستان، خواص آن را به یونانی‌ها، رومی‌ها، چینی‌ها و [[اقوام سامی]] از جمله عرب‌ها معرفی کردند و شیوه زراعت آن را در سده‌های اول تا چهارم هجری به امت‌های اسلامی اطراف مدیترانه آموختند. به این ترتیب که نخستین زعفران‌کاری به وسیله ایرانیان تبعید شده توسط معاویه در نواحی شام دایر شد. پس از آن کاشت زعفران در شمال [[آفریقا]] و [[اندلس]] (اسپانیای اسلامی) و صقلیه (سیسیل) رواج یافت. اقوام ایرانی همچون رستمیان و بنوطبری در انتقال فرهنگ زعفران‌کاری مؤثر بودند.{{مدرک}}

== ارزش غذایی ==
{{Nutritionalvalue
|name=Saffron (''Crocus sativus'' L.){{چر}}
|kJ=۱۲۹۸
|carbs=65.37 g
|fibre=3.9 g
|fat=5.85 g
|satfat=1.586 g
|monofat=0.429 g
|polyfat=2.067 g
|protein=11.43 g
|water=11.90 g
|vitA_iu=۵۳۰
|thiamin_mg=۰٫۱۱۵
|riboflavin_mg=۰٫۲۶۷
|niacin_mg=۱٫۴۶۰
|vitC_mg=۸۰٫۸
|calcium_mg=۱۱۱
|iron_mg=۱۱٫۱۰
|magnesium_mg=۲۶۴
|phosphorus_mg=۲۵۲
|potassium_mg=۱۷۲۴
|sodium_mg=۱۴۸
|zinc_mg=۱٫۰۹
|opt1n=[[سلنیم]]
|opt1v=۵٫۶ μg
|opt2n=[[اسید فولیک]]
|opt2v=۹۳ μg
|opt3n=[[ویتامین ب۶]]
|opt3v=1.010 mg
|opt4n=[[خاکستر]]
|opt4v=5.45 g
|source_usda=۱
|note=
}}
{{پاک‌کن}}


== خواص دارویی زعفران ==
== خواص دارویی زعفران ==
زعفران ویژگی سرخوشی داشته و امروزه برخی شرکت‌های دارویی اروپایی از آن به عنوان اینتگراتور ضد افسردگی استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.zafferil.it/a-cosa-serve/|عنوان= داروی زافریل ساخت ایتالیا| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۱۴ آوریل ۲۰۱۴}}</ref>
[[دم‌نوش]] زعفران اساساً ضدافسردگی و نشاط‌آور بوده و به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند؛ همچنین مدر (ادرار آور) بوده و نتیجتاً برای شست‌وشوی کلیه‌ها و مثانه مفید است. تسهیل در هضم غذا، رفع نفخ معده، تسهیل گردش خون و خون‌سازی از فواید دیگر آن است همچنین خاصیت آنتی‌اکسیدانی و نتیجتاً ضد سرطانی نیز دارد.<ref name="WD">[http://wikidrink.info/نوشيدني-طبي-سنتي/دمنوش-زعفران/ دم‌نوش زعفران، ویکی‌درانک]</ref>
{{نام علمی|'Crocus sativus'}} زعفران ویژگی سرخوشی داشته و امروزه برخی شرکت‌های دارویی اروپایی از آن به عنوان اینتگراتور ضد افسردگی استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://www.zafferil.it/a-cosa-serve/|عنوان= داروی زافریل ساخت ایتالیا| ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازبینی= ۱۴ آوریل ۲۰۱۴}}</ref>
کروسین و سافرانال موجود در زعفران تأثیری مشابه داروی فلوکستین داشته و از بازجذب [[دوپامین]]، نوراپی نفرین و سروتونین جلوگیری نموده و بدین ترتیب اثر ضد افسردگی خود را اعمال می‌نماید.<ref>Akhondzadeh, SH. , Fallah-Pour, H. , Afkham, KH. , Jamshidi, A.H. , Khalighi-Cigaroudi, F. , 2004. Comparison of Crocus sativus L. and imipramine in the treatment of mild to moderate depression: A pilot double-blind randomized trial [ISRCTN45683816]. BMC Complementary and Alternative Medicine. 4:12.</ref><ref>Noorbala, A.A. , Akhondzadeh, S. , Tahmacebi-Pour, N. , Jamshidi, A.H. , 2005. Hydro-alcoholic extract of Crocus sativus L. versus fluoxetine in the treatment of mild to moderate depression: a double-blind, randomized pilot trial. Journal of Ethnopharmacology. 97: 281-284.</ref><ref>Akhondzadeh, SH. , Tahmacebi-Pour, N. , Noorbala, A.A. , Amini, H. , Fallah-Pour, H. , Jamshidi, A.H. , Khani, M. , 2005. Crocus sativus L. in the Treatment of Mild to Moderate Depression: A Double-blind, Randomized and Placebo-controlled Trial. Phytotherapy Research. 19: 148–151.</ref><ref>Dhingra, D. , Sharma, A. , 2005. A review on anti depressant plants. Natural Product Radiance. 144-152.</ref><ref>Kamalipour, M. , Jamshidi, A.H. , Akhondzadeh, S. , 2009. Antidepressant Effect of Crocus sativus: an Evidence Based Review. Journal of Medicinal Plants. 9(6): 35-38.</ref><ref>Kamalipour, M. , Akhondzadeh, SH. , Rezazadeh, SH. , 2008. Herbal Medicines in the Treatment of Depression and Anxiety. Journal of
کروسین و سافرانال موجود در زعفران تأثیری مشابه داروی فلوکستین داشته و از بازجذب [[دوپامین]]، نوراپی نفرین و سروتونین جلوگیری نموده و بدین ترتیب اثر ضد افسردگی خود را اعمال می‌نماید.<ref>Akhondzadeh, SH. , Fallah-Pour, H. , Afkham, KH. , Jamshidi, A.H. , Khalighi-Cigaroudi, F. , 2004. Comparison of Crocus sativus L. and imipramine in the treatment of mild to moderate depression: A pilot double-blind randomized trial [ISRCTN45683816]. BMC Complementary and Alternative Medicine. 4:12.</ref><ref>Noorbala, A.A. , Akhondzadeh, S. , Tahmacebi-Pour, N. , Jamshidi, A.H. , 2005. Hydro-alcoholic extract of Crocus sativus L. versus fluoxetine in the treatment of mild to moderate depression: a double-blind, randomized pilot trial. Journal of Ethnopharmacology. 97: 281-284.</ref><ref>Akhondzadeh, SH. , Tahmacebi-Pour, N. , Noorbala, A.A. , Amini, H. , Fallah-Pour, H. , Jamshidi, A.H. , Khani, M. , 2005. Crocus sativus L. in the Treatment of Mild to Moderate Depression: A Double-blind, Randomized and Placebo-controlled Trial. Phytotherapy Research. 19: 148–151.</ref><ref>Dhingra, D. , Sharma, A. , 2005. A review on anti depressant plants. Natural Product Radiance. 144-152.</ref><ref>Kamalipour, M. , Jamshidi, A.H. , Akhondzadeh, S. , 2009. Antidepressant Effect of Crocus sativus: an Evidence Based Review. Journal of Medicinal Plants. 9(6): 35-38.</ref><ref>Kamalipour, M. , Akhondzadeh, SH. , Rezazadeh, SH. , 2008. Herbal Medicines in the Treatment of Depression and Anxiety. Journal of
Medicinal Plants. 7(4): 1-7.</ref><ref>Abdullaev, F. , 2006. Biological Properties and Medicinal Use of Saffron (Crocus sativus L.).</ref><ref>Wang, Y. , Han, T. , Zhu, Y. , Zheng, CH. , Ming, Q. , Rahman, KH. , Qin, L. , 2010. Antidepressant properties of bioactive fractions from the extract of Crocus sativus L. J Nat Med. 64: 24–30.</ref><ref>Dua, J. , Prasad, D.N. , Tripathi, A. , Gupta, R. , 2009. Role of traditional Medicine in Neuropsychopharmacology. Asian Journal of Pharmaceutical and Clinical Research. 2(2): 72-76.</ref>
Medicinal Plants. 7(4): 1-7.</ref><ref>Abdullaev, F. , 2006. Biological Properties and Medicinal Use of Saffron (Crocus sativus L.).</ref><ref>Wang, Y. , Han, T. , Zhu, Y. , Zheng, CH. , Ming, Q. , Rahman, KH. , Qin, L. , 2010. Antidepressant properties of bioactive fractions from the extract of Crocus sativus L. J Nat Med. 64: 24–30.</ref><ref>Dua, J. , Prasad, D.N. , Tripathi, A. , Gupta, R. , 2009. Role of traditional Medicine in Neuropsychopharmacology. Asian Journal of Pharmaceutical and Clinical Research. 2(2): 72-76.</ref>
کاهش میزان سروتونین منجر به افزایش علائم "PMS" یا [[سندرم پیش از قاعدگی|سندرم پیش قاعدگی]] و به ویژه [[افسردگی (حالت)|افسردگی]] می‌شود. نتیجه مطالعات نشان می‌دهد [[کروسین]] و [[سافرانال]] موجود در زعفران از بازجذب [[سروتونین]] جلوگیری کرده و در نتیجه منجر به افزایش مقدار [[سروتونین]] و کاهش علائم افسردگی در زنان مبتلا به "PMS" می‌شود. از آنجاییکه افسردگی از مهم‌ترین عوامل کاهش [[میل جنسی]] است، بهبود افسردگی موجب افزایش میل جنسی نیز می‌گردد.<ref>Agha-Hosseini, M. , Kashani, L. , Aleyaseen, A. , Ghoreishi, A. , Rahmanpour, H. , Zarrinara, A.R. , Akhondzadeh, S. , 2007. Crocus sativus L. (saffron) in the treatment of premenstrual syndrome: a double-blind, randomised and placebo-controlled trial. The Authors Journal compilation. 515-519.</ref>
کاهش میزان سروتونین منجر به افزایش علائم "PMS" یا [[سندرم پیش از قاعدگی|سندرم پیش قاعدگی]] و به ویژه [[افسردگی (حالت)|افسردگی]] می‌شود. نتیجه مطالعات نشان می‌دهد [[کروسین]] و [[سافرانال]] موجود در زعفران از بازجذب [[سروتونین]] جلوگیری کرده و در نتیجه منجر به افزایش مقدار [[سروتونین]] و کاهش علائم افسردگی در زنان مبتلا به "PMS" می‌شود. از آنجاییکه افسردگی از مهم‌ترین عوامل کاهش [[میل جنسی]] است، بهبود افسردگی موجب افزایش میل جنسی نیز می‌گردد.<ref>Agha-Hosseini, M. , Kashani, L. , Aleyaseen, A. , Ghoreishi, A. , Rahmanpour, H. , Zarrinara, A.R. , Akhondzadeh, S. , 2007. Crocus sativus L. (saffron) in the treatment of premenstrual syndrome: a double-blind, randomised and placebo-controlled trial. The Authors Journal compilation. 515-519.</ref>

به‌طور کلی ۸٪ از زوج‌های ایرانی مبتلا به [[ناباروری]] هستند و در این میان سهم مردان ۴۰٪ است. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد "ROS: Reactive Oxygen Species" یکی از دلایل کاهش [[باروری]] در مردان است. به این ترتیب که "ROS" به ویژه [[رادیکال آزاد|رادیکال‌های آزاد]]، سبب پراکسیداسیون [[اسیدهای چرب]] و آسیب به [[غشای سلولی]] [[اسپرم]] و محتوای ژنتیکی آن می‌گردد و در نتیجه سبب مختل شدن تحرک اسپرم و همچنین آسیب به [[DNA]] می‌شود و در نتیجه منجر به [[لقاح]] ضعیف می‌گردد. [[کاروتنوئید]]های موجود در زعفران به ویژه [[کروسین]] و [[کروستین]] که [[آنتی‌اکسیدان]] می‌باشند با جلوگیری از فعالیت "ROS" از [[اکسیداسیون]] اسیدهای چرب در غشا جلوگیری کرده و در نتیجه سبب افزایش تحرک و بهبود [[مورفولوژی]] [[اسپرم]] و همچنین عملکرد جنسی آقایان می‌گردد.<ref>Heidary, M. , Nejadi, J.R. , Delfan, B. , Birjandi, M. , Kaviani, H. , Givrad, S. , 2008. Effect of Saffron on Semen Parameters of Infertile Men. Sexual Dysfunction and Infertility. 5: 255-259.</ref>
[[کاروتنوئید]]های موجود در زعفران به ویژه [[کروسین]] و [[کروستین]] که [[آنتی‌اکسیدان]] می‌باشند با جلوگیری از فعالیت "ROS: Reactive Oxygen Species" از [[اکسیداسیون]] اسیدهای چرب در غشا جلوگیری کرده و در نتیجه سبب افزایش تحرک و بهبود [[مورفولوژی]] [[اسپرم]] و همچنین عملکرد جنسی آقایان می‌گردد.<ref>Heidary, M. , Nejadi, J.R. , Delfan, B. , Birjandi, M. , Kaviani, H. , Givrad, S. , 2008. Effect of Saffron on Semen Parameters of Infertile Men. Sexual Dysfunction and Infertility. 5: 255-259.</ref>
زعفران با محدودسازی سنتز [[RNA]] و [[DNA]] در سلول‌های سرطانی، قطع واکنش‌های زنجیره‌ای رادیکال‌های آزاد، از طریق فعالیت آنتی‌اکسیدانی ترکیبات خود در پیشگیری و بهبود [[سرطان]] کمک می‌کند. همچنین ترکیبات [[کاروتنوئید]]ی بر [[آنزیم]] "Topoisomerase 2" برهم کنش دارد که این خاصیت به فعالیت سیتوتوکسیکی زعفران بر می‌گردد و سبب آپپتوز سلول‌های سرطانی می‌شود.<ref>Abdullaev, F.I. , Espinosa-Aguirre, J.J. , 2004. Biomedical properties of saffron and its potential use in cancer therapy and chemoprevention trials. Cancer Detection and Prevention. 426–432.</ref><ref>Abdullaev, F.I. , 2002. Cancer Chemopreventive and Tumoricidal Properties of Saffron (Crocus sativus L.). Exp. Biol. Med. 227: 20-25.</ref><ref>Hosseinpour Chermahini, S. , Adibah Abd. Majid, F. , Roji Sarmidi, M.M. , Taghizadeh, E. , Salehnezhad, S. , 2010. Impact of saffron as an anti-cancer and anti-tumor herb. African Journal of Pharmacy and Pharmacology. 4(11): 834-840.</ref>
زعفران با محدودسازی سنتز [[RNA]] و [[DNA]] در سلول‌های سرطانی، قطع واکنش‌های زنجیره‌ای رادیکال‌های آزاد، از طریق فعالیت آنتی‌اکسیدانی ترکیبات خود در پیشگیری و بهبود [[سرطان]] کمک می‌کند. همچنین ترکیبات [[کاروتنوئید]]ی بر [[آنزیم]] "Topoisomerase 2" برهم کنش دارد که این خاصیت به فعالیت سیتوتوکسیکی زعفران بر می‌گردد و سبب آپپتوز سلول‌های سرطانی می‌شود.<ref>Abdullaev, F.I. , Espinosa-Aguirre, J.J. , 2004. Biomedical properties of saffron and its potential use in cancer therapy and chemoprevention trials. Cancer Detection and Prevention. 426–432.</ref><ref>Abdullaev, F.I. , 2002. Cancer Chemopreventive and Tumoricidal Properties of Saffron (Crocus sativus L.). Exp. Biol. Med. 227: 20-25.</ref><ref>Hosseinpour Chermahini, S. , Adibah Abd. Majid, F. , Roji Sarmidi, M.M. , Taghizadeh, E. , Salehnezhad, S. , 2010. Impact of saffron as an anti-cancer and anti-tumor herb. African Journal of Pharmacy and Pharmacology. 4(11): 834-840.</ref>
زعفران به عنوان طعم دهندهٔ غذا و برای رنگ پارچه، در [[کشورهای در حال توسعه]] و توسط صنعت گران به مقدار زیاد استفاده می‌شود. در طب سنتی، زعفران به عنوان مسکن، خلط آور، محرک جنسی و معرق، کاربرد دارد. در گزارش‌های داستان گونهٔ مربوط به [[مناطق استوایی]] آسیا، از خمیری نام برده شده که مخلوطی از زعفران و [[چوب صندل]] است و این خمیر امروز همچون گذشته به صورت مرهمی آرامش بخش برای پوست‌های خشک مصرف می‌شود.<ref>http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=118834</ref> از دیگر مزایای زعفران برای پوست، روشن کردن پوست صورت با آن است. زعفران به دلیل مقادیر بالای آنتی‌اکسیدان‌هایی که دارد به درمان لکه‌های تیره پوست کمک کرده و باعث روشن‌تر و سفیدتر شدن رنگ پوست می‌شود. این گیاه در تولید محصولات زیبایی زیادی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از دلایل این امر این است که زعفران دارای خواص ضد التهابی است که در برابر پیری، اگزما، پوست مرده و روشن کننده پوست و غیره می‌تواند مفید باشد.[زعفران، حاوی مقادیر زیادی از مواد مغذی خاص مانند [[ویتامین ث]] و… هستند. ویتامین ث یا همان اسید اسکوربیک، برای سلامت انسان فوق‌العاده حیاتی و مهم است، و باعث تحریک سیستم دفاعی و ایمنی بدن انسان برای تولید گلبول‌های سفید می‌گردد که خط مقدم دفاعی بدن در برابر بیماری‌ها و عوامل میکروبی و ویروسی و همچنین برای تولید کلاژن، ضروری می‌باشد، کلاژن هم برای تولید سلولی در بدن جهت ترمیم زخم و جراحت، رشد عضله، ترمیم رگ‌های خونی و تولید بافت، ضروری است.


زعفران به عنوان طعم دهندهٔ غذا و برای رنگ پارچه، در [[کشورهای در حال توسعه]] و توسط صنعت گران به مقدار زیاد استفاده می‌شود. در [[طب سنتی]]، زعفران به عنوان مسکن، خلط آور، محرک جنسی و معرق، کاربرد دارد. در گزارش‌های داستان گونهٔ مربوط به [[مناطق استوایی]] آسیا، از خمیری نام برده شده که مخلوطی از زعفران و [[چوب صندل]] است و این خمیر امروز همچون گذشته به صورت مرهمی آرامش بخش برای پوست‌های خشک مصرف می‌شود.<ref>http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=118834</ref>
== درآمد ایران از زعفران ==
در سال ۲۰۱۸ به میزان ۱۰۵ تن زعفران از ایران صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۴۰ درصدی داشته‌است.
بر اساس آمار شش‌ماهه گمرک طی این مدت ۱۰۵ تن زعفران به ارزش ۱۴۵ میلیون دلار به بازارهای هدف صادر شده‌است. قیمت هر کیلوگرم زعفران ۶ تا ۱۲ میلیون تومان معادل ۱۴۳۰ تا ۲۸۶۰ دلار است و در مجموع درآمد ۱۴۵ میلیون دلاری از زعفران در ۶ ماه را برای ایران به ارمغان آورده‌است.
ایران به عنوان نخستین و بزرگ‌ترین صادرکننده زعفران در جهان با سهم ۴۴ درصدی در کل زعفران جهان است، در حالی که [[اسپانیا]] بزرگ‌ترین واردکننده زعفران جهان با سهم ۲۳ درصد محسوب می‌شود. اسپانیا زعفران فله‌ای ایران را بسته‌بندی می‌کند و به بازارهای جهان با برند خودشان روانه می‌دارد.
[[جمهوری آذربایجان]] هم زعفران مورد نیاز خود را از کشور همسایه خود ایران وارد می‌کند و آذربایجان زعفران را در مقیاس خیلی کوچک به عمل می‌آورد.

این درآمدها مربوط به صادرات و بدون حساب مصرف زعفران در داخل ایران بوده‌است.{{نیازمند منبع}}


== ریشه نام ==
== ریشه نام ==
در لغتنامه ریشه‌شناسی آنلاین آمده‌است که واژهٔ زعفران از طریق زبان [[عربی]] به زبان‌های دیگر راه یافته و اصل ریشه آن نامعلوم است.<ref>[http://www.etymonline.com/index.php?search=saffron&searchmode=none Inline etymological dictionary]، بازدید: ۲ اکتبر ۲۰۰۸.</ref>
در لغتنامه ریشه‌شناسی آنلاین آمده‌است که واژهٔ زعفران از طریق زبان [[عربی]] به زبان‌های دیگر راه یافته و اصل ریشه آن نامعلوم است.<ref>[http://www.etymonline.com/index.php?search=saffron&searchmode=none Inline etymological dictionary]، بازدید: ۲ اکتبر ۲۰۰۸.</ref> همچنین گفته شده زَعفَران یا زفران عربی‌شدهٔ یا تغییر یافته زَرپَران<ref name="v-y">[http://www.vajehyab.com/?q=زرپران زرپَران، واژه‌یاب]{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>
همچنین واژهٔ فارسی برای گیاه زعفران '''کُرکُم'''<ref name="دیکشنری آبادیس" /><ref>[http://www.mibosearch.com/Dictionary.aspx?wId=258112&DicName=dehkhoda&word=کرکم لغتنامهٔ دهخدا]{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> یا '''زَرپَران''' (زعفران عربی شده زرپران است<ref group="یادداشت">نگاه کنید به [[تاریخچه زعفران]]</ref> و زَرپَران است که وارد عربی شده و تلفظ زعفران یافته‌است.<ref name="v-y" />
در حقیقت غربی‌ها در خصوص منشأ عربی این واژه نیز، مانند برخی از واژه‌های دیگر، به خطا رفته‌اند. ریشه این واژه به [[پارسی باستان]] و به سانسکریت برمی گردد و در شاهنامه نیز با تلفظ زعفران آمده‌است. این واژه در متون عربی سابقه کمتری از [[زبان فارسی]] دارد و متون عربی که واژه زعفران را به‌کاربرده‌اند، به کتب ایرانیانی مانند [[ابوعلی سینا]] و رازی استناد کرده‌اند. گیاه زعفران بومی ایران و هند است و در هیچ کشور عربی به صورت طبیعی نمی‌روید.
.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://hamshahrionline.ir/details/38311/|عنوان= طلای سرخ ایران همچنان بی رقیب| ناشر =همشهری:نویسنده:محمدعجم |تاریخ 13 آذر1386= |تاریخ بازبینی= ۱۴ آوریل ۲۰۱۴}}</ref>
همچنین گفته شده زَعفَران یا زفران عربی‌شدهٔ یا تغییر یافته زَرپَران<ref name="v-y">[http://www.vajehyab.com/?q=زرپران زرپَران، واژه‌یاب]{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref>
همچنین واژهٔ فارسی برای گیاه زعفران '''کُرکُم'''<ref name="دیکشنری آبادیس"/><ref>[http://www.mibosearch.com/Dictionary.aspx?wId=258112&DicName=dehkhoda&word=کرکم لغتنامهٔ دهخدا]{{پیوند مرده|date=دسامبر ۲۰۱۹ |bot=InternetArchiveBot}}</ref> یا '''زَرپَران''' (زعفران عربی شده زرپران است<ref group="یادداشت">نگاه کنید به [[تاریخچه زعفران]]</ref> و زَرپَران است که وارد عربی شده و تلفظ زعفران یافته‌است.<ref name="v-y"/>
گفته شده ممکن است واژه زعفران ریشهٔ اکدی داشته باشد. نام دیگر آن در [[فارسی میانه]] به صورت کورکوم (kurkum) تلفظ می‌شد.
گفته شده ممکن است واژه زعفران ریشهٔ اکدی داشته باشد. نام دیگر آن در [[فارسی میانه]] به صورت کورکوم (kurkum) تلفظ می‌شد.
در زبان ترکی زفرون (زفرو){{مدرک}}، در عربی الزعفران، در انگلیسی saffron، در اسپانیایی azafrán، در فرانسه safrane، در ایتالیایی zaferano، در آلمانی Safran، و در هندی zuffron تلفظ می‌شود.
در زبان ترکی زفرون (زفرو){{مدرک}}، در عربی الزعفران، در انگلیسی saffron، در اسپانیایی azafrán، در فرانسه safrane، در ایتالیایی zaferano، در آلمانی Safran، و در هندی zuffron تلفظ می‌شود.

سابقهٔ کاشت زعفران در ایران (به خصوص زعفران قائنات) به بیش از ۳۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. این گیاه رنگی و گرانبهای چندین‌ساله، بدون ساقه است و پیاز دارد و چون در خاک کویر به عمل می‌آید، به طلای سرخ یا طلای کویر شهرت یافته‌است. برای به دست آوردن یک کیلوگرم زعفران خشک به ۱۱۰/۰۰۰ تا ۱۷۰/۰۰۰ گل زعفران نیاز است. همچنین یک کارگر باید ۴۰ ساعت کار کند تا ۱۵۰/۰۰۰ گل را بچیند. زعفران به علت طعم و رنگ و عطر عالی، کاربردهای فراوانی در تولید فراورده‌های غذایی، دارویی و شیمیایی دارد و با توجه به محدودیت کشت و تولید، از فراورده‌های گران‌قیمت به‌شمار می‌رود. ایران با متوسط تولید ۹۰ تا ۹۳ درصد از مجموع تولید جهانی زعفران (بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن در سال) در این زمینه مقام اول را داراست.


اسپانیا با تولید متوسط ۲۵ تن، مقام دوم و کشورهای هندوستان، جزایر اسپرون روسیه، سنگاپور، مالزی، ژاپن، تایوان، چین، فرانسه، ایتالیا، آلمان، استرالیا و یونان با تولید متوسط ۲۵تن، مجموعاً مقام سوم را به خود اختصاص می‌دهند. مرکز اصلی پرورش این گیاه، مناطق کویری و کم‌آب جنوب خراسان است و سابقهٔ زعفران کاری در این منطقه، به ۷۰۰سال پیش بازمی‌گردد.<ref>{{یادکرد وب |url=http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=زعفران+ |title=زعفران «دارویی»<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات --> |accessdate=۱۵ دسامبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20050911191122/http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=%D8%B2%D8%B9%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86 |archivedate=۱۱ سپتامبر ۲۰۰۵ |dead-url=yes}}</ref> زعفران از معدود گیاهانی است که در شرایط سختِ زیستی پرورش می‌یابند. با توجه به آن که جایگاه تاریخی زعفران در ایران بوده و منشأ آن نیز ایران است، این گیاه یکی از جذابیت‌های ویژهٔ ایران به‌شمار می‌آید. '''زَعفِران''' گیاهی دارویی و صنعتی است. به بخش کلاله یا [[قرمزی گل]] زعفران سرریشه می‌گویند. این بخش در ابتدای برداشت به رنگ [[قرمز]] روشن است ولی در روندِ خشک شدن به مرور رنگ آن به تیرگی می‌گراید. تازهٔ آن از عطر خوش طعمی برخوردار است و به غذاها طعم و لذت خاصی می‌دهد.
برای کشاورزان در [[خراسان]]، زعفران (طلای سرخ) درآمد اصلی است. این گیاه تنها دو بار در سال - اول آبان‌ماه (قبل از محصول‌دهی) و اوایل آذرماه (در پایان محصول‌دهی) - به آب نیاز دارد و تا بهار، [[آب باران]] و برف برای آن کافی است. کاشت، داشت و برداشت آن فرصت‌های فراوان شغلی به وجود می‌آورد، [[حمل و نقل]] آن گران تمام نمی‌شود و توان ارزآوری دارد. از آماری که به گونه‌ای نه چندان دقیق دربارهٔ زعفران و زعفران‌کارانِ [[ایران]] منتشر می‌شود، چنین برمی‌آید که بیشتر از صدهزار خانوار، به‌ویژه در شهرستان‌های [[شهرستان تربت حیدریه|تربت حیدریه]]، [[شهرستان تایباد|تایباد (طیبات)]]، [[شهرستان باخرز|باخرز]]، [[شهرستان گناباد|گناباد]] و [[شهرستان بجستان|بجستان]] در [[استان خراسان رضوی]] و شهرستان‌های [[شهرستان قائنات|قائن]]، [[شهرستان فردوس|فردوس]]، [[شهرستان سرایان|سرایان]] و [[شهرستان بیرجند|بیرجند]] در [[استان خراسان جنوبی]] و شهرستان‌های [[شهرستان اقلید|اقلید]] و [[شهرستان استهبان|استهبان]] در [[استان فارس]] از این محصول روزگار می‌گذرانند. از حدود ۲۳۰ تن زعفرانی که هرسال در جهان تولید می‌شود، بیش از ۱۷۰ تن آن در خراسان به دست می‌آید. گذشته از سایر مناطق ایران بقیه عمدتاً در [[اسپانیا]]، [[یونان]]، [[مراکش]]، [[هند]] و [[افغانستان]] تولید می‌شود.<ref>[http://hamshahrionline.ir/details/38311/ طلای سرخ (زعفران)<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref> [[استان خراسان رضوی]] با تولید حدود ۱۷۰ تن زعفران و سهم ۷۵٫۵ درصدی از تولید این محصول، مقام اول را در کشور داراست.


== صفات ریخت‌شناسی ==
== صفات ریخت‌شناسی ==
خط ۱۳۹: خط ۸۷:
* خامه: زردرنگ است که در برخی گونه‌ها مانند زعفران خزری بسیار پررنگ و در گونه‌هایی دیگر مانند زعفران زاگرسی کمرنگ تر می‌باشد. این تفاوت رنگ به نسبت کارتنویید موجود در آن‌گونه بستگی دارد.
* خامه: زردرنگ است که در برخی گونه‌ها مانند زعفران خزری بسیار پررنگ و در گونه‌هایی دیگر مانند زعفران زاگرسی کمرنگ تر می‌باشد. این تفاوت رنگ به نسبت کارتنویید موجود در آن‌گونه بستگی دارد.
* برگ: هر کدام ۳ تا و ضخامت آن‌ها نیز می‌تواند کم تا زیاد باشد.
* برگ: هر کدام ۳ تا و ضخامت آن‌ها نیز می‌تواند کم تا زیاد باشد.

[[پرونده:Saffron Field.JPG|مزرعه کشت زعفران|بندانگشتی|چپ|250px]]
* سوخ (پیاز): شکل عمومی سوخ می‌تواند بیضوی پخ، لوزی، تخم‌مرغی، دایره‌ای یا بیضوی پهن باشد. یکی از صفات مورد بررسی پهنای گردن آن می‌باشد که ممکن است خیلی باریک، باریک و تا بسیار پهن دیده شود. شکل قاعدهٔ پیاز زعفران ممکن است گرد یا تورفته باشد. دیده شده که ضخامت قطر آن در ابتدا و انتها و وسط سوخ شکل آن را متفاوت کرده‌است. شکل سوخ از لحاظ استفادهٔ بازار از صفات بسیار مهم آن می‌باشد. در پیاز زعفران حالت چندقلویی نیز، چنانچه در بیشتر [[گیاهان دارویی]] که دارای پیاز هستند، با درصد بسیار پایینی وجود دارد.
* سوخ (پیاز): شکل عمومی سوخ می‌تواند بیضوی پخ، لوزی، تخم‌مرغی، دایره‌ای یا بیضوی پهن باشد. یکی از صفات مورد بررسی پهنای گردن آن می‌باشد که ممکن است خیلی باریک، باریک و تا بسیار پهن دیده شود. شکل قاعدهٔ پیاز زعفران ممکن است گرد یا تورفته باشد. دیده شده که ضخامت قطر آن در ابتدا و انتها و وسط سوخ شکل آن را متفاوت کرده‌است. شکل سوخ از لحاظ استفادهٔ بازار از صفات بسیار مهم آن می‌باشد. در پیاز زعفران حالت چندقلویی نیز، چنانچه در بیشتر [[گیاهان دارویی]] که دارای پیاز هستند، با درصد بسیار پایینی وجود دارد.
پیاز زعفران دارای الیاف قهوه‌ای‌رنگ است که در برخی گونه‌ها بسیار فشرده و در گونه‌هایی دیگر کم‌پشت‌تر می‌باشد و از ورای آن رنگ سفید پیاز به وضوح دیده می‌شود.
پیاز زعفران دارای الیاف قهوه‌ای‌رنگ است که در برخی گونه‌ها بسیار فشرده و در گونه‌هایی دیگر کم‌پشت‌تر می‌باشد و از ورای آن رنگ سفید پیاز به وضوح دیده می‌شود.
خط ۱۵۳: خط ۱۰۱:
مهم‌ترین ترکیبات موجود در زعفران شامل ترکیبات زرد رنگ که به خوبی در آب محلول‌اند (مشتقات کروستین)، ترکیبات تلخ از جمله پیکروکروسین که به ویژه مقوی معده می‌باشند، مواد معطر (اسانس) که مهم‌ترین ترکیب آن سافرانال می‌باشد که گاهی تا ۱درصد زعفران را تشکیل می‌دهد، روغن ثابت به میزان حداکثر ۱۰درصد، رطوبت حدود ۱۳۱۰ درصد و [[ترکیبات معدنی]] حدود ۵درصد می‌باشد. مقدار کروسین که تشکیل دهنده رنگ زعفران است وقتی در حالت غنچه چیده شود، بیشتر است.{{نیازمند منبع}}
مهم‌ترین ترکیبات موجود در زعفران شامل ترکیبات زرد رنگ که به خوبی در آب محلول‌اند (مشتقات کروستین)، ترکیبات تلخ از جمله پیکروکروسین که به ویژه مقوی معده می‌باشند، مواد معطر (اسانس) که مهم‌ترین ترکیب آن سافرانال می‌باشد که گاهی تا ۱درصد زعفران را تشکیل می‌دهد، روغن ثابت به میزان حداکثر ۱۰درصد، رطوبت حدود ۱۳۱۰ درصد و [[ترکیبات معدنی]] حدود ۵درصد می‌باشد. مقدار کروسین که تشکیل دهنده رنگ زعفران است وقتی در حالت غنچه چیده شود، بیشتر است.{{نیازمند منبع}}


{{Nutritionalvalue
== نگهداری زعفران ==
|name=Saffron (''Crocus sativus'' L.){{چر}}
زعفران به ویژه بعد از آسیاب شدن باید دور از نور و رطوبت و در جام شیشه‌ای نگهداری شود. زیرا با توجه به این که اسانس (مواد معطر) زعفران قابل تبخیر شدن است در صورت نگهداری نامناسب، به مرور زمان اسانس آن تبخیر شده و از اثرات دارویی و طعم و مزهٔ آن کاسته می‌شود و مرغوبیت آن از دست می‌رود. البته بعضاً در اکثر مواقع زعفران تا۱یا۲ماه بعد از برداشت بو و عطر دارد اشتباه رایج در این است که اکثراً فکر می‌شود که زعفران باید بو و عطر زیاد بدهد؛ زعفران بعد از ۲ماه خشک می‌شود بویش می‌پرد وقتی آسیاب می‌شود و مرطوب می‌شود مجدد بو و عطر می‌گیرد، پس در همه مواقع سال زعفران بوی تازگی که تازه جمع شده باشد را نمی‌دهد؛ بنابراین بهتر این است که برای نگهداری خواص زعفران مقداری از آن را که می‌خواهند در طول یک هفته استفاده نمایند را آسیاب نموده و در جام شیشه‌ای در بسته‌ای قرار دهند.{{نیازمند منبع}}
|kJ=۱۲۹۸

|carbs=65.37 g
== تقلب در فروش زعفران ==
|fibre=3.9 g
[[پرونده:Saffron.jpg|بندانگشتی|چپ|200px|بازار مشهد و فروش زعفران]]
|fat=5.85 g
چون زعفران بسیار گران‌قیمت می‌باشد، از قدیم سوداگران حقه باز در آن دستکاری می‌کردند و مجازات تقلب در زعفران گاهی حکم [[اعدام]] داشته‌است. مهم‌ترین تقلبی که به عنوان زعفران صورت می‌گیرد گل رنگ می‌باشد که شباهتی به زعفران دارد و می‌تواند ایجاد رنگ زرد کند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بخرید زعفران، بخورید ریشه بلال رنگ شده!|وبگاه=سایت خبری تحلیلی نسیم بهاری|تاریخ=2014-09-23|سال=2014|پیوند=http://www.nasimbahari.com/news/805-بخرید-زعفران-،-بخورید-ریشه-بلال-رنگ-شده|کد زبان=fa|تاریخ بازبینی=2014-09-22}}</ref> گاهی برای اضافه شدن وزن به آن روغن یا آب نبات و عسل افشانه می‌کنند. بهترین نوع زعفران زعفرانی است که به آن دختر پیچ می‌گویند یعنی صد درصد طبیعی است و سر ریشه دست نخورده‌است مانند رشته‌ای نخ قرمز است که پایین آن سفید و نیمه بالای آن قرمز است. از موردهای دیگر تقلب در زعفران می‌توان اضافه نمودن نمک و شکر به زعفران را نام برد که جهت افزایش جرم آن صورت می‌گیرد. همچنین کاکل ذرت به دلیل داشتن شباهت به دم زعفران گاهی رنگ آمیزی می‌شود و به جای زعفران فروخته می‌شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= http://hamshahrionline.ir/details/38311/|عنوان= طلای سرخ ایران همچنان بی رقیب| ناشر =همشهری:نویسنده: |تاریخ 13 آذر1386= |تاریخ بازبینی= ۱۴ آوریل ۲۰۱۴}}</ref>
|satfat=1.586 g

|monofat=0.429 g
== زعفران در اشعار فارسی ==
|polyfat=2.067 g
[[File:Water.sinamonavarifar.jpg|thumb|قطرات اب (باران) بر روی ساقهٔ گیاه زعفران]]
|protein=11.43 g
[[File:Saffron.flower.sinamonavarifar.jpg|thumb|گل زعفران]]
|water=11.90 g
* فردوسی:<ref name="parssea.org"/>
|vitA_iu=۵۳۰
{{شعر}}
|thiamin_mg=۰٫۱۱۵
{{ب|به روز خجسته سر مهر ماه| به سر برنهاد آن کیانی کلاه}}
|riboflavin_mg=۰٫۲۶۷
{{ب|زمانه بی اندوه گشت از بدی| گرفتند هر کس ره بخردی}}
|niacin_mg=۱٫۴۶۰
{{ب|دل از داوری‌ها بپرداختند| به آیین، یکی جشن نو ساختند}}
|vitC_mg=۸۰٫۸
{{ب|نشستند فرزانگان، شادکام|گرفتند هر یک ز یاقوت، جام}}
|calcium_mg=۱۱۱
{{ب|می‌روشن و چهرهٔ شاه نو|جهان نو ز داد از سرِ ماه نو}}
|iron_mg=۱۱٫۱۰
{{ب|بفرمود تا آتش افروختند|همه عنبر و '''زعفران''' سوختند}}
|magnesium_mg=۲۶۴
{{ب|پرستیدن مهرگان دین اوست|تن‌آسانی و خوردن آیین اوست}}
|phosphorus_mg=۲۵۲
{{ب|اگر یادگارست از او ماه مهر|بکوش و به رنج ایج منمای چهر}}
|potassium_mg=۱۷۲۴
{{پایان شعر}}
|sodium_mg=۱۴۸

|zinc_mg=۱٫۰۹
|opt1n=[[سلنیم]]
|opt1v=۵٫۶ μg
|opt2n=[[اسید فولیک]]
|opt2v=۹۳ μg
|opt3n=[[ویتامین ب۶]]
|opt3v=1.010 mg
|opt4n=[[خاکستر]]
|opt4v=5.45 g
|source_usda=۱
|note=
}}
== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
* [[تجارت و استفاده از زعفران]]
* [[تجارت و استفاده از زعفران]]

نسخهٔ ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۳:۵۳

زعفران
رده‌بندی علمی
فرمانرو: گیاه
شاخه: گیاهان گلدار
رده: تک‌لپه‌ای‌ها
راسته: مارچوبه‌سانان
تیره: زنبقیان
سرده: زعفران (سرده)
گل زعفران بنفش‌فام

زعفران یا زَرپَران ([یادداشت ۱]) (نام علمی: Crocus sativus) گیاهی است از تیرهٔ زنبقیان، سردهٔ زعفران که به عنوان ادویه در آشپزی کاربرد دارد. کلاله و خامه زرشکی رنگ گل زعفران جمع آوری و خشکانده می شود، و از آن برای چاشنی‌زنی و رنگ دهی غذاها استفاده می شود. با قیمتی نزدیک به 5000 دلار آمریکا به ازای هر کیلوگرم[۱][۲][۳]، زعفران سال هاست که به عنوان گران ترین ادویه جهان بر حسب وزن شناخته می شود.[۴][۵] ریشه تاریخی این گیاه ایران می باشد.[۶] و در قرن 21 ایران بیش از 90% زعفران جهان را تولید می کند.[۷][۸]

برداشت زعفران در تربت حیدریه

مشخصات

زعفران گیاهی کوچک و چندساله به ارتفاع ۱۰ تا ۳۰ سانتی‌متر است. از وسط پیاز یا قاعده‌یِ ساقه، تعدادی برگ باریک و دراز خارج می‌شوند. از وسط برگ‌ها، ساقه‌ای گلدار بیرون‌می‌آید که به یک تا سه گل منتهی می‌شود. گل‌ها دارای ۶ گلبرگ بنفش‌رنگ هستند که ممکن است در بعضی واریته‌ها به رنگ گلی یا ارغوانی باشند. گل‌ها دارای ۳ پرچم و یک مادگی منتهی به کلالهٔ سه‌شاخه به رنگ قرمز متمایل به نارنجی هستند. قسمت مورد استفاده این گیاه انتهای خامه و کلاله سه‌شاخه است که به نام زعفران مشهور است و معطر و کمی تلخ است.[۹]

محل کاشت

الگوهای کشت زعفران در جهان
A map showing the primary saffron-producing nations.
A map showing the primary saffron-producing nations.

نقشه کشورهای اولیه تولیدکننده زعفران.
— مناطق عمده.
— مناطق کوچک رو به رشد.
— مناطق دارای تولید اندک.
— مراکز تجاری عمده (فعلی).
— مراکز تجاری عمده (در گذشته).
مزرعه کشت زعفران

ایران با تولید سالانه ۳۳۰ تن و صادرات ۲۸۰ تن از این محصول بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادر کننده زعفران در دنیا است (آمار سال ۱۳۹۸).[۱۰] در این بین استان‌های خراسان رضوی و جنوبی با سهمی ۸۵ درصدی بیشترین سهم در تولید زعفران ایران را دارند.[۱۱] کشت زعفران در برخی دیگر از استان‌های کشور از جمله خراسان شمالی، یزد، گلستان، همدان، فارس و اصفهان نیز انجام می‌گیرد که سهم این استان‌ها از تولید زعفران به‌طور کلی کمتر از ۱۰ درصد است. از دیدگاه کمّی شهرستان تربت حیدریه در استان خراسان رضوی با سطح زیر کشتی بالغ بر ۷۵۰۰ هکتار زعفران در بین تمامی تولیدکنندگان این محصول، رتبه نخست تولید در کشور را دارد.زعفران شهرستان قائن یکی از با کیفیت‌ترین زعفران‌های تولیدی کشور قلمداد می‌شود.[۱۲] همچنین زعفران گناباد به دلیل کاشت به روش سنتی و آبیاری با آب قنات به عنوان میراث جهانی کشاورزی در فائو ثبت شده‌است.[۱۳]

کشت زعفران در ایران در شهر سلامی به‌ویژه در شهرستان‌های تربت حیدریه، زاوه (روستای کاریزک ناگهانی)، قاینات (در روستاهای بیهود، فندخت، بهناباد، بیدخت، استند، آبیز، اسپاد، اردکول)، فردوس، بشرویه، سرایان و بیرجند در استان خراسان جنوبی و شهرستان‌های تربت جام، تایباد، باخرز، گناباد، سبزوار، ششتمد، نیشابور و بجستان، کاشمر، خلیل‌آباد و کوهسرخ در استان خراسان رضوی ،استان فارس(شهرستان استهبان)و به تازگی در استان‌های اصفهان (نطنز)، کرمان، سمنان (شاهرود)، لرستان، قزوین، اردبیل و استان آذربایجان شرقی کشت می‌شود.[۱۴]

پیازچه زعفران در مناطق سردسیر با بارندگی زیاد بسیار بهتر از مناطق گرمسیر عمل می‌آید و یکی از دلایل اصلی که باعث تمایز زعفران مرغوب از زعفران نامرغوب می‌شود، شرایطِ اقلیمی و آب و هوای آن منطقه است که هرچقدر منطقه سردسیرتر باشد، عملکرد و عیار زعفران بالاتر می‌رود.

زعفران به دلیل طبع گرم آن تا حد زیادی می‌تواند در مقابلِ هوای سرد مقاومت کند، پیاز زعفران در دمای منفی چهل درجه سانتیگراد به رشد عادی خود ادامه می‌دهد و شادابی و نشاط برگ‌ها را کاملاً حفظ می‌کند.[نیازمند منبع]

تاریخچه کاشت زعفران در ایران

زعفران سرگل
مقالهٔ اصلی: تاریخچه زعفران

ایرانیان ضمن صدور زعفران به بسیاری از نقاط جهان باستان، خواص آن را به یونانی‌ها، رومی‌ها، چینی‌ها و اقوام سامی از جمله عرب‌ها معرفی کردند و شیوه زراعت آن را در سده‌های اول تا چهارم هجری به امت‌های اسلامی اطراف مدیترانه آموختند. به این ترتیب که نخستین زعفران‌کاری به وسیله ایرانیان تبعید شده توسط معاویه در نواحی شام دایر شد. پس از آن کاشت زعفران در شمال آفریقا و اندلس (اسپانیای اسلامی) و صقلیه (سیسیل) رواج یافت. اقوام ایرانی همچون رستمیان و بنوطبری در انتقال فرهنگ زعفران‌کاری مؤثر بودند.[نیازمند منبع]

خواص دارویی زعفران

زعفران ویژگی سرخوشی داشته و امروزه برخی شرکت‌های دارویی اروپایی از آن به عنوان اینتگراتور ضد افسردگی استفاده می‌کنند.[۱۵] کروسین و سافرانال موجود در زعفران تأثیری مشابه داروی فلوکستین داشته و از بازجذب دوپامین، نوراپی نفرین و سروتونین جلوگیری نموده و بدین ترتیب اثر ضد افسردگی خود را اعمال می‌نماید.[۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴] کاهش میزان سروتونین منجر به افزایش علائم "PMS" یا سندرم پیش قاعدگی و به ویژه افسردگی می‌شود. نتیجه مطالعات نشان می‌دهد کروسین و سافرانال موجود در زعفران از بازجذب سروتونین جلوگیری کرده و در نتیجه منجر به افزایش مقدار سروتونین و کاهش علائم افسردگی در زنان مبتلا به "PMS" می‌شود. از آنجاییکه افسردگی از مهم‌ترین عوامل کاهش میل جنسی است، بهبود افسردگی موجب افزایش میل جنسی نیز می‌گردد.[۲۵]

کاروتنوئیدهای موجود در زعفران به ویژه کروسین و کروستین که آنتی‌اکسیدان می‌باشند با جلوگیری از فعالیت "ROS: Reactive Oxygen Species" از اکسیداسیون اسیدهای چرب در غشا جلوگیری کرده و در نتیجه سبب افزایش تحرک و بهبود مورفولوژی اسپرم و همچنین عملکرد جنسی آقایان می‌گردد.[۲۶] زعفران با محدودسازی سنتز RNA و DNA در سلول‌های سرطانی، قطع واکنش‌های زنجیره‌ای رادیکال‌های آزاد، از طریق فعالیت آنتی‌اکسیدانی ترکیبات خود در پیشگیری و بهبود سرطان کمک می‌کند. همچنین ترکیبات کاروتنوئیدی بر آنزیم "Topoisomerase 2" برهم کنش دارد که این خاصیت به فعالیت سیتوتوکسیکی زعفران بر می‌گردد و سبب آپپتوز سلول‌های سرطانی می‌شود.[۲۷][۲۸][۲۹]

زعفران به عنوان طعم دهندهٔ غذا و برای رنگ پارچه، در کشورهای در حال توسعه و توسط صنعت گران به مقدار زیاد استفاده می‌شود. در طب سنتی، زعفران به عنوان مسکن، خلط آور، محرک جنسی و معرق، کاربرد دارد. در گزارش‌های داستان گونهٔ مربوط به مناطق استوایی آسیا، از خمیری نام برده شده که مخلوطی از زعفران و چوب صندل است و این خمیر امروز همچون گذشته به صورت مرهمی آرامش بخش برای پوست‌های خشک مصرف می‌شود.[۳۰]

ریشه نام

در لغتنامه ریشه‌شناسی آنلاین آمده‌است که واژهٔ زعفران از طریق زبان عربی به زبان‌های دیگر راه یافته و اصل ریشه آن نامعلوم است.[۳۱] همچنین گفته شده زَعفَران یا زفران عربی‌شدهٔ یا تغییر یافته زَرپَران[۳۲] همچنین واژهٔ فارسی برای گیاه زعفران کُرکُم[۹][۳۳] یا زَرپَران (زعفران عربی شده زرپران است[یادداشت ۲] و زَرپَران است که وارد عربی شده و تلفظ زعفران یافته‌است.[۳۲] گفته شده ممکن است واژه زعفران ریشهٔ اکدی داشته باشد. نام دیگر آن در فارسی میانه به صورت کورکوم (kurkum) تلفظ می‌شد. در زبان ترکی زفرون (زفرو)[نیازمند منبع]، در عربی الزعفران، در انگلیسی saffron، در اسپانیایی azafrán، در فرانسه safrane، در ایتالیایی zaferano، در آلمانی Safran، و در هندی zuffron تلفظ می‌شود.

صفات ریخت‌شناسی

Köhler گیاهان دارویی:
  corolla
  stamens
  corm
  stigma
پیازهای (سوخ) زعفران برای تولید مثل رویشی

از لحاظ ریخت‌شناسی، دسته‌بندی زعفران از طریق مشخصه‌ها و ریخت برگ، کلاله، خامه، گلبرگ، کاسبرگ، پیاز (سوخ) و چمچهٔ آن انجام می‌گیرد.

  • مشخصات گلبرگ: برگ زعفران معمولاً از ۱سانتی‌متر تا۴ سانتی‌متر می‌باشد، زعفران برگ‌های نوک تیز دارد که روی آن‌ها تیره‌تر و زیر شان روشنتر است. شدت این تفاوت در گونه‌های مختلف متفاوت می‌باشد. ضخامت برگ هم ممکن است در ارقام مختلف زعفران مانند خزری، زاگرسی، سفید، بنفش، زیبا و جوقاسم کم یا زیاد باشد.
  • کُلاله: مهم‌ترین بخش گل زعفران است که «زعفران» از آن بدست می‌آید. «کلاله» به بخش‌های مختلف «سَرگل»، «پوشال»، «دسته»، و «کُنجه» تقسیم می‌شود. مرغوبترین زعفران از «سرگل» کلاله بدست می‌آید که سرخ‌ترین بخش آن است. رنگ کلاله که به میزان کارتنویید و لیکوپن موجود در آن بستگی دارد، از قرمز پررنگ تا نارنجی کمرنگ دیده شده‌است. کلاله سه‌شاخه‌است و اندازهٔ آن نسبت به خامه که تعداد آن نیز سه عدد می‌باشد، متفاوت است. ممکن است بلندتر، کوتاه‌تر، و برابر با آن باشد. همچنین طول آن نسبت به گلبرگ‌ها نیز متفاوت است. در ایران همهٔ گونه‌های مختلف بلندتر، کوتاه‌تر و تا اندازه‌ای برابر زعفران وجود دارند. لبهٔ کلاله در انتهای آن حالت چین‌خورده دارد که در برخی ارقام زعفران بسیار بیشتر دیده می‌شود. عرض دهانهٔ آن نیز بستگی به گونه‌های آن از پهن تا نازک می‌باشد. رنگ لبهٔ انتهایی کلاله دارای رگه سفیدی است که بسته به گونه‌های متفاوت، می‌تواند کم یا زیاد باشد.[نیازمند منبع]
  • خامه: زردرنگ است که در برخی گونه‌ها مانند زعفران خزری بسیار پررنگ و در گونه‌هایی دیگر مانند زعفران زاگرسی کمرنگ تر می‌باشد. این تفاوت رنگ به نسبت کارتنویید موجود در آن‌گونه بستگی دارد.
  • برگ: هر کدام ۳ تا و ضخامت آن‌ها نیز می‌تواند کم تا زیاد باشد.
  • سوخ (پیاز): شکل عمومی سوخ می‌تواند بیضوی پخ، لوزی، تخم‌مرغی، دایره‌ای یا بیضوی پهن باشد. یکی از صفات مورد بررسی پهنای گردن آن می‌باشد که ممکن است خیلی باریک، باریک و تا بسیار پهن دیده شود. شکل قاعدهٔ پیاز زعفران ممکن است گرد یا تورفته باشد. دیده شده که ضخامت قطر آن در ابتدا و انتها و وسط سوخ شکل آن را متفاوت کرده‌است. شکل سوخ از لحاظ استفادهٔ بازار از صفات بسیار مهم آن می‌باشد. در پیاز زعفران حالت چندقلویی نیز، چنانچه در بیشتر گیاهان دارویی که دارای پیاز هستند، با درصد بسیار پایینی وجود دارد.

پیاز زعفران دارای الیاف قهوه‌ای‌رنگ است که در برخی گونه‌ها بسیار فشرده و در گونه‌هایی دیگر کم‌پشت‌تر می‌باشد و از ورای آن رنگ سفید پیاز به وضوح دیده می‌شود.

  • چَمچه: اولین اندامی است از زعفران که به محض جوانه زدن و به شکل برگی سوزنی در سطح خاک دیده می‌شود. چمچه‌ها در برخی ارقام بسیار بلند هستند و اکثراً در ارقام پابلند زعفران دیده می‌شوند. در بیشتر ارقام متوسط آن نیز وجود دارند و در ارقام پاکوتاه زعفران به صورت بسیار کوتاه نیز دیده می‌شوند.[۳۴]

مصارف غذایی و صنعتی زعفران

مقالهٔ اصلی: تجارت و استفاده از زعفران
زعفران خشک شده

زعفران به جهت طعم، بو و رنگ زرد خاصی که دارد به وفور درشیرینی ها و غذاهای ایرانی (به ویژه همراه با برنج)، صنایع شیرینی‌سازی، داروسازی و صنایع دیگر به مصرف می‌رسد.

ترکیبات شیمیایی زعفران

مهم‌ترین ترکیبات موجود در زعفران شامل ترکیبات زرد رنگ که به خوبی در آب محلول‌اند (مشتقات کروستین)، ترکیبات تلخ از جمله پیکروکروسین که به ویژه مقوی معده می‌باشند، مواد معطر (اسانس) که مهم‌ترین ترکیب آن سافرانال می‌باشد که گاهی تا ۱درصد زعفران را تشکیل می‌دهد، روغن ثابت به میزان حداکثر ۱۰درصد، رطوبت حدود ۱۳۱۰ درصد و ترکیبات معدنی حدود ۵درصد می‌باشد. مقدار کروسین که تشکیل دهنده رنگ زعفران است وقتی در حالت غنچه چیده شود، بیشتر است.[نیازمند منبع]

Saffron (Crocus sativus L.)‎
ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی۱٬۲۹۸ کیلوژول (۳۱۰ کیلوکالری)
65.37 g
فیبر خوراکی3.9 g
5.85 g
اشباع1.586 g
چربی تک‌سیرنشده0.429 g
چربی غیراشباع چندگانه2.067 g
11.43 g
ویتامین‌ها
درصد ارزش روزانه
ویتامین آ۵۳۰ یکای بین‌المللی
ویتامین (B۱)
۱۰٪
۰٫۱۱۵ میلی‌گرم
(B۲)
۲۲٪
۰٫۲۶۷ میلی‌گرم
نیاسین (B۳)
۱۰٪
۱٫۴۶۰ میلی‌گرم
ویتامین ث
۹۷٪
۸۰٫۸ میلی‌گرم
مواد معدنیمقدار
درصد ارزش روزانه
کلسیم
۱۱٪
۱۱۱ میلی‌گرم
آهن
۸۵٪
۱۱٫۱۰ میلی‌گرم
منیزیم
۷۴٪
۲۶۴ میلی‌گرم
فسفر
۳۶٪
۲۵۲ میلی‌گرم
پتاسیم
۳۷٪
۱۷۲۴ میلی‌گرم
سدیم
۱۰٪
۱۴۸ میلی‌گرم
روی
۱۱٪
۱٫۰۹ میلی‌گرم
دیگر اجزاءمقدار
آب11.90 g
سلنیم۵٫۶ μg
اسید فولیک۹۳ μg
ویتامین ب۶1.010 mg
خاکستر5.45 g
†درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند.
منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا

جستارهای وابسته

یادداشت

  1. ↑ نگاه کنید به تاریخچه زعفران
  2. ↑ نگاه کنید به تاریخچه زعفران

منابع

  1. ↑ Hooker, Lucy (2017-09-13). "The problem for the world's most expensive spice" (به انگلیسی). Retrieved 2020-01-12.
  2. ↑ Fierberg, Emma. "Why saffron is the world's most expensive spice". Business Insider. Retrieved 2020-01-12.
  3. ↑ Monks, Keiron (3 September 2015). "Iran's homegrown treasure: the spice that costs more than gold". CNN. Retrieved 22 January 2016.
  4. ↑ Src="https://Secure.gravatar.com/Avatar/?s=96، <img Class="avatar"؛ d=mm؛ Jun. 25، r=g">Emily DiNuzzoUpdated:؛ 2019 (۲۰۱۹-۰۶-۲۵). «Why Saffron Is the Most Expensive Spice in the World». Reader's Digest (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۳۱.
  5. ↑ Pat Willard (۲۰۰۲). Secrets of Saffron: The Vagabond Life of the World's Most Seductive Spice. Beacon Press. شابک ۰۸۰۷۰۵۰۰۹۱.
  6. ↑ Sustainable Agriculture Reviews, Volume 25. Springer. ۲۰۱۷. صص. ۱۷۰. شابک ۳۳۱۹۵۸۶۷۹۳.
  7. ↑ Fierberg, Emma. "Why saffron is the world's most expensive spice". Business Insider. Retrieved 2020-01-12.
  8. ↑ Hooker, Lucy (2017-09-13). "The problem for the world's most expensive spice" (به انگلیسی). Retrieved 2020-01-12.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ دیکشنری آبادیس
  10. ↑ www.iribnews.ir https://www.iribnews.ir/fa/news/2598216/بررسی-تولید-و-صادرات-زعفران-ایران. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۰۳. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  11. ↑ «85 درصد تولید زعفران دنیا و کشور متعلق به استان‌های خراسان جنوبی و رضوی است- اخبار استانها - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۰۳.
  12. ↑ www.iribnews.ir https://www.iribnews.ir/fa/news/2506113/تاراج-کیفیت-زعفران-خراسان-جنوبی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۰۳. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  13. ↑ 10 (۲۰۱۸-۱۲-۲۲). «زعفران گناباد به عنوان میراث کشاورزی جهانی در فائو ثبت شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۰۳.
  14. ↑ «طلای سرخ ایران همچنان بی‌رقیب». همشهری:نویسنده:محمدعجم. دریافت‌شده در ۱۳ آذر ۱۳۸۶.
  15. ↑ «داروی زافریل ساخت ایتالیا». دریافت‌شده در ۱۴ آوریل ۲۰۱۴.
  16. ↑ Akhondzadeh, SH. , Fallah-Pour, H. , Afkham, KH. , Jamshidi, A.H. , Khalighi-Cigaroudi, F. , 2004. Comparison of Crocus sativus L. and imipramine in the treatment of mild to moderate depression: A pilot double-blind randomized trial [ISRCTN45683816]. BMC Complementary and Alternative Medicine. 4:12.
  17. ↑ Noorbala, A.A. , Akhondzadeh, S. , Tahmacebi-Pour, N. , Jamshidi, A.H. , 2005. Hydro-alcoholic extract of Crocus sativus L. versus fluoxetine in the treatment of mild to moderate depression: a double-blind, randomized pilot trial. Journal of Ethnopharmacology. 97: 281-284.
  18. ↑ Akhondzadeh, SH. , Tahmacebi-Pour, N. , Noorbala, A.A. , Amini, H. , Fallah-Pour, H. , Jamshidi, A.H. , Khani, M. , 2005. Crocus sativus L. in the Treatment of Mild to Moderate Depression: A Double-blind, Randomized and Placebo-controlled Trial. Phytotherapy Research. 19: 148–151.
  19. ↑ Dhingra, D. , Sharma, A. , 2005. A review on anti depressant plants. Natural Product Radiance. 144-152.
  20. ↑ Kamalipour, M. , Jamshidi, A.H. , Akhondzadeh, S. , 2009. Antidepressant Effect of Crocus sativus: an Evidence Based Review. Journal of Medicinal Plants. 9(6): 35-38.
  21. ↑ Kamalipour, M. , Akhondzadeh, SH. , Rezazadeh, SH. , 2008. Herbal Medicines in the Treatment of Depression and Anxiety. Journal of Medicinal Plants. 7(4): 1-7.
  22. ↑ Abdullaev, F. , 2006. Biological Properties and Medicinal Use of Saffron (Crocus sativus L.).
  23. ↑ Wang, Y. , Han, T. , Zhu, Y. , Zheng, CH. , Ming, Q. , Rahman, KH. , Qin, L. , 2010. Antidepressant properties of bioactive fractions from the extract of Crocus sativus L. J Nat Med. 64: 24–30.
  24. ↑ Dua, J. , Prasad, D.N. , Tripathi, A. , Gupta, R. , 2009. Role of traditional Medicine in Neuropsychopharmacology. Asian Journal of Pharmaceutical and Clinical Research. 2(2): 72-76.
  25. ↑ Agha-Hosseini, M. , Kashani, L. , Aleyaseen, A. , Ghoreishi, A. , Rahmanpour, H. , Zarrinara, A.R. , Akhondzadeh, S. , 2007. Crocus sativus L. (saffron) in the treatment of premenstrual syndrome: a double-blind, randomised and placebo-controlled trial. The Authors Journal compilation. 515-519.
  26. ↑ Heidary, M. , Nejadi, J.R. , Delfan, B. , Birjandi, M. , Kaviani, H. , Givrad, S. , 2008. Effect of Saffron on Semen Parameters of Infertile Men. Sexual Dysfunction and Infertility. 5: 255-259.
  27. ↑ Abdullaev, F.I. , Espinosa-Aguirre, J.J. , 2004. Biomedical properties of saffron and its potential use in cancer therapy and chemoprevention trials. Cancer Detection and Prevention. 426–432.
  28. ↑ Abdullaev, F.I. , 2002. Cancer Chemopreventive and Tumoricidal Properties of Saffron (Crocus sativus L.). Exp. Biol. Med. 227: 20-25.
  29. ↑ Hosseinpour Chermahini, S. , Adibah Abd. Majid, F. , Roji Sarmidi, M.M. , Taghizadeh, E. , Salehnezhad, S. , 2010. Impact of saffron as an anti-cancer and anti-tumor herb. African Journal of Pharmacy and Pharmacology. 4(11): 834-840.
  30. ↑ http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=118834
  31. ↑ Inline etymological dictionary، بازدید: ۲ اکتبر ۲۰۰۸.
  32. ↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ زرپَران، واژه‌یاب[پیوند مرده]
  33. ↑ لغتنامهٔ دهخدا[پیوند مرده]
  34. ↑ [۱]

31. Rostami M, Golfam R. 2013. EFFECT OF HARVESTING TIME ON SECONDARY METABOLITES OF SAFFRON. 2nd National Congress on Medicinal Plants 15, 16 May 2013 Tehran-Iran.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ زعفران موجود است.

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=زعفران&oldid=29643778»