کاخ مرمر
| کاخ مرمر | |
|---|---|
 | |
| نام | کاخ مرمر |
| کشور |  ایران |
| استان | تهران |
| شهرستان | تهران |
| اطلاعات اثر | |
| نام‌های دیگر | ساختمان قدس |
| نوع بنا | کاخ |
| کاربری | کاخ سلطنتی، موزه، دفتر کمیته امداد دفتر مجمع تشخیص مصلحت نظام |
| کاربری کنونی | ساختمان قدس |
| دیرینگی | پهلوی |
| دورهٔ ساخت اثر | پهلوی |
| بانی اثر | رضاشاه پهلوی |
| مالک اثر | دولت ایران |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۱۶۰۶ |
| تاریخ ثبت ملی | ۳۰ خرداد ۱۳۵۷ |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | وجود ندارد |
  کاخ مرمر | |
کاخ مرمر یکی از کاخ‌های تاریخی تهران در دوره پهلوی است که در مرکز تهران جای گرفته‌است. این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۵۷ با شمارهٔ ثبت ۱۶۰۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این کاخ در سال ۱۳۵۵ و با هدف آشنایی بیشتر مردم با بنیانگزار سلسله پهلوی رضا شاه پهلوی و محل زندگی و کار او به موزه تغییر کاربری داد و عنوان «موزه پهلوی» برای آن انتخاب گردید. این موزه تا سال ۱۳۵۷ و سقوط نظام پادشاهی به کار خود ادامه داد.
پیشینه[ویرایش]
کاخ مرمر به دستور رضا شاه پهلوی و با معماری لئون تادوسیان بنا نهاده شد. این کاخ در آغاز به عنوان دفتر کار و محل اقامت زمستانی رضاشاه مورد بهره‌برداری قرار می گرفت و تا پیش از تدوین قانون خزانه ملی، جواهرات ملی ایران از کاخ گلستان به این کاخ آورده شده و در زیر زمین آن نگهداری می‌شد.
در سال‌های نخست پادشاهی محمدرضا شاه پهلوی، از این کاخ به عنوان دفتر رسمی پادشاه و محل برگزاری دیدارها، ملاقات‌ها و شرفیابی‌ها بکار گرفته می‌شد. فوزیه و محمدرضا پهلوی در این کاخ با یکدیگر زندگی می‌کردند و مراسم عقد پادشاه با ثریا اسفندیاری و همچنین مراسم نامزدی ایشان با دوشیزه فرح پهلوی همگی در این کاخ برگزار گردیده است. پس از رخ دادن حادثه ترور شاه در محوطه این کاخ توسط رضا شمس‌آبادی، دفتر ویژه شاه به کاخ صاحبقرانیه جابجا شد، این کاخ در سال ۱۳۵۵ به موزه تبدیل شد و تا سال ۱۳۵۷ با عنوان «موزه پهلوی» برای همگان قابل بازدید بود. از میان موارد به نمایش آمده در این موزه، لباس افسری و کلاه گلوله خورده شاه در واقعه ترور ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ بود.[۱]
پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، «موزه پهلوی» تعطیل شد و از این کاخ مدتی به عنوان مقر کمیته انقلاب اسلامی استفاده می‌شد. پس از مدتی این کاخ بی‌کاربرد ماند تا در میانه‌های دهه ۱۳۷۰ خورشیدی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و پس از پایان ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی دفتر هاشمی رفسنجانی به این کاخ نقل مکان کرد. امروزه از این ساختمان در نامه‌نگاری‌های دولتی با نام ساختمان قدس یاد می‌شود. بخش‌هایی از کاخ مرمر در سال ۱۳۸۷ مرمت و بازسازی شد.[۲]
زمین کاخ مرمر[ویرایش]
زمین این بنا در ابتدا متعلق به شاهزادگان قاجاری و از جمله خاندان فرمانفرمائیان بود.
معماری[ویرایش]
گنبد این بنا برگرفته از گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان است که به دستان حسین لرزاده کاشیکاری شده است؛ ساختمان کاخ مرمر در سال ۱۳۱۶ به پایان رسید و در ساختن آن استادان معماری و هنرهای تزیینی سنتی مانند استاد محمدکاظم صنیع‌خاتم و حسین طاهرزاده بهزاد همکاری داشتند.[۳][۴]
بهروز احمدی، معمار ایرانی، طراح بنایی ۵ طبقه زیرزمین و در زیر کاخ مرمر بود که اکنون از آن با نام «موزه قرآن» یاد می‌شود.[۵]
مساحت ساختمان آن ۲۸۷۰ متر مربع است و در زمینی به وسعت ۳۵۴۶۲ متر مربع ساخته شده‌است.[۶]
نشانی[ویرایش]
این کاخ در محل چهارراه خیابان امام خمینی (سپه سابق) و خیابان ولیعصر (پهلوی سابق) جای گرفته‌است.
نگارخانه[ویرایش]
.jpg)
نمای عمومی کاخ مرمر از بالای ساختمان اختصاصی
نمای پشتی دروازه ورودی کاخ مرمر و کاخ اختصاصی از میان آن
نمایی از دروازه ورودی کاخ مرمر
نمای بیرونی کاخ مرمر
نمای تالار طبقه دوم کاخ
نمای تالار طبقه دوم کاخ
نمای دروازه کاخ مرمر، اواخر دهه ۴۰ خورشیدی
نمای پوسته داخلی گنبد کاخ مرمر
منابع[ویرایش]
- ↑ کتاب ۵ گلوله برای شاه، محمود تربتی سنجابی، انتشارات خجسته، تهران، ۱۳۸۱
- ↑ میراث آریا
- ↑ همشهری آنلاین
- ↑ گزاراش روزنامه ا یران، سه شنبه ۷ اسفند ۱۳۸۶–۱۸ صفر ۱۴۲۹
- ↑ بهروز احمدی، معمار ایرانی درگذشت، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ صدا و سیما
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کاخ مرمر موجود است. |
| زندگی‌نامه |  | |
|---|---|---|
| خانواده | پدر و مادر: رضاشاه • تاج‌الملوک همسران: فوزیه بنت فواد • ثریا اسفندیاری • فرح دیبا فرزندان: شهناز • فرحناز • رضا • علیرضا • لیلا | |
| کتابها | ||
| کاخ‌ها | ||
- اقامتگاههای سلطنتی در ایران
- بناهای تاریخی استان تهران
- بنیانگذاریهای ۱۹۳۷ (میلادی) در ایران
- جاذبههای گردشگری تهران
- ساختمانها و سازهها در تهران
- ساختمانهای مسکونی کاملشده در ۱۹۳۷ (میلادی)
- کاخ‌ها در ایران
- کاخ‌ها در تهران
- کاخ‌های دودمان پهلوی
- مجمع تشخیص مصلحت نظام
- معماری دهه ۱۹۳۰ (میلادی)
- خانههای کاملشده در ۱۹۳۷ (میلادی)
