تاج‌الملوک آیرملو

«تاج‌الملوک» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، تاج‌الملوک (ابهام‌زدایی) را مشاهده کنید.

تاج‌الملوک آیرملو
ملکهٔ ایران
تاج الملوک آیرملو ملکه ایران، همسر رضا شاه پهلوی مادر محمدرضا شاه پهلوی شاه اسبق ایران
نام کامل	نیم‌تاج خانم
لقب(ها)	ملکهٔ مادر
زادروز	۲۷ اسفند ۱۲۷۴
زادگاه	باکو، امپراطوری روسیه (جمهوری آذربایجان کنونی)
درگذشت	۱۹ اسفند ۱۳۶۰ (۸۵ سال)
محل درگذشت	آکاپولکومکزیک
آرامگاه	شیطور
همسر	رضاشاه پهلوی
پدر	تیمورخان آیرملو
فرزندان	محمدرضا شاه پهلوی، علیرضا اشرف، شمس
دین	اسلام شیعه

تاج‌الملوک آیرُملو (۲۷ اسفند ۱۲۷۴ در باکو - ۱۹ اسفند ۱۳۶۰ در آکاپولکو مکزیک) معروف به «ملکه مادر»، ملکهٔ ایران در دوران سلطنت رضاشاه پهلوی و مادر محمدرضا شاه پهلوی بود.

زندگی‌نامه

در روز ۱۷ دی ۱۳۱۴ تاج‌الملوک آیرُملو، همسر رضاشاه و دخترانشان شمس و اشرف بدون حجاب به دانشسرای تربیت معلم رفتند. این نخستین‌بار بود که خانواده شاه بدون حجاب و روبنده در مجمعی عمومی ظاهر می‌شدند.
از نزدیکان رضاشاه نقل شده‌است که فرمان کشف حجاب برای رضاشاه دردآور بود، اما برای اعتلای زنان ایرانی این فرمان را ضروری می‌دانست.

از راست: اشرف پهلوی، شهناز پهلوی، تاج‌الملوک، محمدرضا پهلوی و فرح دیبا در مراسم نامزدی محمدرضا و فرح پهلوی

نیم‌تاج خانم یا تاج‌الملوک دختر یاور (سرگرد) تیمورخان آیرملو و از سران قزاق بود. وی در سال ۱۲۹۵ خورشیدی به عقد رضاشاه پهلوی درآمد. تاج‌الملوک مادر محمدرضا و اشرف و علیرضا و شمس پهلوی است. وی پس از پادشاهی محمدرضاشاه پهلوی، «ملکه مادر» لقب گرفت.

ازدواج با رضا شاه پهلوی

او زمانی که هنوز رضاشاه پهلوی افسر آتریاد قزاق بود، با وی ازدواج کرد. رضا شاه پهلوی برای تشکیل خانواده خود در محله سنگلج خانه‌ای اجاره نمود و ظرف مدت ۵ سال، صاحب چهار فرزند (دو دختر و دو پسر) شد. این چهار فرزند شمس پهلوی، محمدرضا (محمدرضاشاه پهلوی)، اشرف پهلوی و علیرضا پهلوی نام دارند. تاج‌الملوک پس از به سلطنت رسیدن رضاشاه پهلوی، به علت اینکه مادر ولیعهد محسوب می‌شد از اعتبار و نفوذ ویژه‌ای برخوردار شد که آن را در دوران سلطنت پسرش نیز حفظ کرد.

در دوران پادشاهی

تاج‌الملوک در دوران پادشاهی رضاشاه یک بانوی درباری و ملکه ایران بود و اجازه دخالت در مسائل سیاسی را نداشت و تنها در امور مالی فعالیت می‌کرد. وی در سال ۱۳۱۲ برای دیدار ولیعهد جوان محمدرضا شاه سفرهایی به آلمان، سوئیس و فرانسه داشت.

به دستور محمدرضاشاه، کاخی در منطقه مازوپشته زوات در جنوب غرب شهر چالوس برای سکونت و استراحت وی تحت مدیریت اسدالله علم ساخته شد. مادر محمدرضاشاه حدود یک ماه در سال به ویژه زمانی که پسرش در کاخ رامسر به سر می‌برد در این کاخ زندگی می‌کرد. این کاخ به کاخ مادر مشهور است.

تاج‌الملوک همچنین در روستای مردآباد کرج ویلایی ساخت و این روستا را شاه‌دشت (ماهدشت امروزی) نامید. این ویلا امروزه ساختمان شهرداری ماهدشت است. تاج‌الملوک آیرملو در زمان انقلاب ۱۳۵۷ به ویلای خود در آمریکا هجرت کرد و همراه فرزندش شمس در آن‌جا ساکن شد.

مرگ

او در آکاپولکو، مکزیک، در ۱۰ مارس ۱۹۸۲ (۱۹ اسفند ۱۳۶۰) پس از یک جنگ طولانی با سرطان خون هشت روز قبل از تولد ۸۶ سالگی خود، در گذشت.

دانستنی‌ها

به گفته اردشیر زاهدی، ملکه مادر دستپخت خوشمزه‌ای داشت و با وجود آن‌که ملکه ایران بود، برای همسر و فرزندانش خود آشپزی می‌کرد.