تاج‌الملوک آیرملو
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
| تاج‌الملوک آیرملو | |
|---|---|
| ملکهٔ ایران | |
 تاج الملوک آیرملو ملکه ایران، همسر رضا شاه پهلوی مادر محمدرضا پهلوی شاه سابق ایران | |
| نام کامل | نیم‌تاج آیرملو |
| لقب(ها) | تاج‌الملوک، ملکهٔ مادر |
| زادروز | ۲۷ اسفند ۱۲۷۴ |
| زادگاه | باکو، امپراطوری روسیه (جمهوری آذربایجان کنونی) |
| درگذشت | ۱۹ اسفند ۱۳۶۰ (۸۶ سال) |
| محل درگذشت | آکاپولکو مکزیک |
| آرامگاه | نیویورک |
| همسر | رضاشاه پهلوی |
| پدر | تیمورخان آیرملو |
| فرزندان | محمدرضا پهلوی، علیرضا اشرف، شمس |
| دین | ابتدا اسلام و سپس لائیک |
نیم‌تاج آیرُملو (۲۷ اسفند ۱۲۷۴ در باکو - ۱۹ اسفند ۱۳۶۰ در آکاپولکو مکزیک) معروف به «تاج‌الملوک» یا «ملکه مادر»، ملکهٔ ایران در دوران سلطنت رضاشاه پهلوی و مادر محمدرضا پهلوی بود.
زندگی‌نامه[ویرایش]
از نزدیکان رضاشاه نقل شده‌است که فرمان کشف حجاب برای رضاشاه بسیار دردآور بود، اما برای اعتلای زنان ایرانی و آزادکردن و رهایی آنان از اسارت و فرهنگ عرب این فرمان را ضروری می‌دانستند.[۱]
نیم‌تاج خانم یا تاج‌الملوک دختر یاور (سرگرد) تیمورخان آیرملو و از سران قزاق بود. وی در سال ۱۲۹۵ خورشیدی به عقد رضاشاه پهلوی درآمد. تاج‌الملوک مادر محمدرضا و اشرف و علیرضا و شمس پهلوی است. وی پس از پادشاهی محمدرضاشاه پهلوی، «ملکه مادر» لقب گرفت.
ازدواج با رضا شاه پهلوی[ویرایش]
او زمانی که هنوز رضاشاه پهلوی افسر آتریاد قزاق بود، با وی ازدواج کرد. رضا شاه پهلوی برای تشکیل خانواده خود در محله سنگلج خانه‌ای اجاره نمود و ظرف مدت ۵ سال، صاحب چهار فرزند (دو دختر و دو پسر) شد. این چهار فرزند شمس پهلوی، محمدرضا (محمدرضا پهلوی)، اشرف پهلوی و علیرضا پهلوی نام دارند. تاج‌الملوک پس از به سلطنت رسیدن رضاشاه پهلوی، به علت اینکه مادر ولیعهد محسوب می‌شد از اعتبار و نفوذ ویژه‌ای برخوردار شد که آن را در دوران سلطنت پسرش نیز حفظ کرد.
در دوران پادشاهی[ویرایش]
تاج‌الملوک در دوران پادشاهی رضاشاه یک بانوی درباری و ملکه بود و اجازه دخالت در مسائل سیاسی را نداشت و تنها در امور مالی فعالیت می‌کرد. وی در سال ۱۳۱۲ برای دیدار ولیعهد جوان محمدرضا سفرهایی به آلمان، سوئیس و فرانسه داشت.[نیازمند منبع]
به دستور محمدرضاشاه، کاخی در منطقه مازوپشته زوات در جنوب غرب شهر چالوس برای سکونت و استراحت وی تحت مدیریت اسدالله علم ساخته شد. مادر محمدرضاشاه حدود یک ماه در سال به ویژه زمانی که پسرش در کاخ رامسر به سر می‌برد در این کاخ زندگی می‌کرد. این کاخ به کاخ مادر مشهور است.
تاج‌الملوک همچنین در روستای مردآباد کرج ویلایی ساخت و این روستا را شاه‌دشت (ماهدشت امروزی) نامید. این ویلا امروزه ساختمان شهرداری ماهدشت است.[نیازمند منبع] تاج‌الملوک آیرملو در زمان انقلاب ۱۳۵۷ به ویلای خود در آمریکا هجرت کرد و همراه فرزندش شمس در آنجا ساکن شد.[نیازمند منبع]
مرگ[ویرایش]
او در آکاپولکو، مکزیک، در ۱۰ مارس ۱۹۸۲ (۱۹ اسفند ۱۳۶۰) پس از یک جنگ طولانی با سرطان خون هشت روز قبل از زادروز ۸۶ سالگی خود، در گذشت. جسد او به نیویورک منتقل شده و در آنجا به خاک سپرده شد.
جعل مصاحبه و چاپ کتاب[ویرایش]
کتابی با عنوان خاطرات ملکه پهلوی که به خاطرات تاج الملوک نیز معروف است توسط موسسه انتشارات به آفرین به چاپ رسیده که تاکنون چند بار تجدید چاپ نیز شده است.مصاحبه کنندگان این کتاب ملیحه خسروداد و تورج انصاری و محمدعلی باتمانقلیج بوده اند که مدعی مصاحبه با تاج‌الملوک آیرملو در آخرین روزهای حیاتش شده بودند[۲].مورخین و پژوهشگرانی چون خسرو معتضد و عبدالله شهبازی و یعقوب توکلی با ذکر دلایلی مصاجبه ها را فاقد مدرک و صحت تاریخی دانسته و اصالت کتاب را صرحتا رد کرده و کتاب را کاملا جعلی دانسته اند. خسرو معتضد تاریخ نگار در این ارتباط عنوان داشته:محقق محترم آقای رسولی که این مصاحبه را با خانم عصمت الملوک دولتشاهی انجام داده در این قسمت نقل قولی از خاطرات منتسب به ملکه تاج الملوک پهلوی همسر رضا شاه که در ایران نشر یافته،کرده است.از آنجا که نویسنده(معتضد) کتاب خاطرات ملکه پهلوی را مشکوک و حتی مجعول می داند زیرا تاج الملوک در دوران اخیر حیات خود دچار بیماری آلزایمر بود و قادر به سخن گفتن نبود از ذکر این نقل قول خودداری کردم.به نظر نمی رسد اصلا چنین مصاحبه ای انجام شده باشد و ملکه پهلوی چنان مطالبی بیان کرده باشد[۳].عبدالله شهبازی، نویسنده، مورخ و پژوهشگر ایرانی ضمن جعلی دانستن کتاب دخترم فرح گردآورنده آن را فردی معین با اهداف «سودجویانه» خوانده که به جعل کتب خاطرات به‌نام برخی چهره‌های سرشناس دوران پهلوی دست می‌زند. عبدالله شهبازی همچنین با انتقاد از وزارت ارشاد به خاطر صدور مجوز می‌گوید «این فرد بعد از کتاب دخترم فرح، خاطراتی به نام تاج‌الملوک پهلوی (مادر محمدرضا شاه پهلوی) به بازار عرضه کرده و بعد هم خاطراتی به نام اردشیر زاهدی منتشر کرده‌است.»[۴]یعقوب توکلی، محقق و مورخ و استاد دانشگاه در مطلبی می افزاید:در مواردی شاهد جعل در تاریخ‌نگاری تجاری نویسان هستیم؛هر چند ما نمی‌توانیم کسی را متهم نمائیم،اما توجه به ادبـیـات تـجـاری نـویـسی در کتاب‌های تاریخی کشور را نمی‌توانستیم نادیده بگیریم و رضایت دهیم هر نوشته‌ای تبدیل به متن تاریخی شود و مورد استفاده قرار گیرد. کتاب دخترم فرح از جمله کتاب‌هایی است که به طور چشم‌گیری در ایران به فروش رفت و مورد اعتنا واقع شد و حداقل، حدود هشت بار تجدید چاپ شده است، اما به این موضوع کمتر توجه شده است که کتابی که در ایران آن قدر به فروش رفت، اساساً جعلی است. چرا که نویسنده این کتاب مشخص نیست و واضح است که خانم فریده دیبا مادر فرح این اطلاعات را نداشته است. ایشان مطالبی را در این کتاب عنوان کرد که مثلاً افرادی چون ارتشبد فردوست و یا ارتشبد طوفانیان به عنوان یک چهره امنیتی اطلاعاتی، بدان دسترسی داشته‌اند.یکی از ویژگی‌های این دسته از تاریخ نویسان بحث تاریخ سازی و جعل تاریخ است که متأسفانه به نوعی در بخش‌های مختلف این کتاب‌ها وجود دارد. کتاب دخترم فرح که تا حدود زیادی طی سال‌های اخیر در بورس کارهای تاریخی بوده، همچون خاطرات تاج الملوک کاملاً جعلی است و هیچ سندی برای اینکه این کتاب توسط خانم فریده دیبا به عنوان مادر فرح یا تاج الملوک نوشته شده باشد در دست نیست.واقعیت قصه این است که در جامعه، این دسته از کتاب‌ها را از حوزه تاریخ‌نگاری و منابع قابل استناد خارج نکردند و خارج از تاریخ نمی‌دانند به این دلیل که بعضی معتقدند برخی از مفاسد رژیم پهلوی را نمی‌توانیم بیان کنیم، بگذارید کسان دیگر بگویند. از این رو این آثار گسترش می‌یابند[۵][۶].فرح پهلوی همچنین در مصاحبه‌ای گفته‌است: «باید به هموطنانم یادآوری کنم که ظاهراً کتاب‌های زیادی به اسم من، مادرم، ملکه مادر و برادران شاه، در جمهوری اسلامی چاپ می‌شود که همه ساختگی است. کتاب دخترم فرح که به اسم مادرم چاپ شده جعلی است و مادرم هرگز خاطراتی ننوشت. تازه در این کتاب نوشتند ترجمه انگلیسی، که مادرم هیچ‌گاه انگلیسی صحبت نمی‌کرد. اسم خانمی هم که به عنوان مترجم نوشته‌اند اصلاً چنین مترجمی و چنین ناشری در انگلیس وجود ندارد. من خواستم این مسئله را هم وطنانم بدانند.»[۷]
دانستنی‌ها[ویرایش]
به گفته اردشیر زاهدی، ملکه مادر دستپخت خوشمزه‌ای داشت و با وجود آن‌که ملکه ایران بود، برای همسر و فرزندانش خود آشپزی می‌کرد.[۸]
منابع[ویرایش]
- ↑ Hakakian, Roya (7 دی 1396). "The Iran-Saudi Arabia Rivalry Has a Silver Lining". نیویورک تایمز. Retrieved 27-12-2017. Check date values in:
|بازبینی=, |تاریخ=(help) - ↑ خسروداد، ملیحه؛ انصاری، تورج؛ باتمانقلیچ، محمدعلی (۱۳۸۰). خاطرات ملکه پهلوی (ویراست چاپ دوم). تهران: موسسه انتشارات به آفرین. ص. صفحه مشخصات کتاب. شابک ۹۶۴۶۷۶۰۳۳۳.
- ↑ معتضد، خسرو (۱۳۸۷). تاجهای زنانه. جلد اول (ویراست اول). تهران: نشر البرز. ص. ۲۰۲. شابک ۹۷۸۹۶۴۴۴۲۵۹۷۴.
- ↑ شهبازی، عبدالله. «جعل خاطرات فریده دیبا و دیگران». عبدالله شهبازی. دریافت‌شده در ۱۰ ژوئن ۲۰۲۰.
- ↑ نگرش‌شناسی تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی بایگانی‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine، روزنامه جام جم – ویژه نامه انقلاب ماندگار
- ↑ موج جدید تاریخ‌نگاری رسمی در ایران، کتاب «دخترم فرح» مدلی متفاوت از مبتذل نویسی بایگانی‌شده در ۴ ژانویه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine، شبکه شارح - مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی
- ↑ فرح پهلوی: کتاب خاطرات من در ایران ساختگی است, رادیو فردا
- ↑ اوقات فراغت شاه چگونه سپری می‌شد؟، بی‌بی‌سی فارسی
 |
این یک مقالهٔ خرد پیرامون یک شخص سیاستمدار ایرانی است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
- افراد ایرانی آذریتبار
- افراد دودمان پهلوی
- اهالی باکو
- تبعیدشدگان مربوط به انقلاب ۱۳۵۷ ایران در ایالات متحده آمریکا
- تبعیدشدگان مربوط به انقلاب ۱۳۵۷ ایران در مکزیک
- خانواده پهلوی
- درگذشتگان ۱۳۶۰
- درگذشتگان ۱۹۸۲ (میلادی)
- دریافتکنندگان نشان هفتپیکر
- دودمان پهلوی
- زادگان ۱۲۷۴
- زادگان ۱۸۹۶ (میلادی)
- زنان دودمانهای پادشاهی اهل ایران
- سیاستمداران آذریتبار اهل ایران
- شیعیان اهل آذربایجان ایران
- شیعیان ایران
- ملکههای ایران
- ملکههای همسر ایران
- اهالی امپراتوری روسیه مهاجرت‌کرده به ایران
- مهاجران ایرانی به ایالات متحده آمریکا
- زنان رضا پهلوی