فهرست خلفا
| خلیفه (خَلیفة) | |
|---|---|
| لقب | امیرالمؤمنین |
| اقامت‌گاه | مدینه منوره کوفه دمشق بغداد رقه سامرا قاهره قسطنطنیه |
| پیشین | محمد به‌عنوان پیامبر اسلام |
| بنیادگذاری | ابوبکر ۸ ژوئن ۶۳۲ |
| دارندهٔ نهایی | ....... |
| برافتاده | ۳ مارس ۱۹۲۴ |
این فهرستی از کسانی است که به عنوان «خلیفه» شناخته می‌شدند. یعنی پیشوای بزرگ دینی و سیاسی یک حکومت اسلامی (که با نام خلافت شناخته می‌شود) و همچنین عنوان جانشین سیاسی محمد بن عبدالله، فرمانروایی امت اسلامی را عهده‌دار بودند. تمام سال‌ها بر طبق گاه‌شماری دوران مشترک هستند.
خلافت‌های جامع
[ویرایش]خلافت راشدین (۸ ژوئن ۶۳۲ – ۲۹ ژانویه ۶۶۱)
[ویرایش]| # | سکه | نام | تولد | آغاز دوران | پایان دوران | وفات | خویشاوندی با محمد | والدین | خاندان | یادداشت | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | ابوبکر بن ابی‌قحافه | ۵۷۳ | ۸ ژوئن ۶۳۲ | ۲۲ اوت ۶۳۴ |
|
|
بنی‌تیم | ||||
| ۲ | عمر بن خطاب | ۵۸۴ | ۲۳ اوت ۶۳۴ | ۳ نوامبر ۶۴۴ |
|
|
بنی‌عدی | ||||
| ۳ | عثمان بن عفان | ۵۷۹ | ۱۱ نوامبر ۶۴۴ | ۲۰ ژوئن ۶۵۶ | بنی‌امیه | ||||||
| ۴ | 
|
علی بن ابی‌طالب | ۱۵ سپتامبر ۶۰۱ | ۲۰ ژوئن ۶۵۶ | ۲۹ ژانویه ۶۶۱ |
|
بنی‌هاشم |
|
|||
| ۵ | حسن بن علی (حسن مجتبی) | ۶۲۴ | ۶۶۱ (۷ ماه) | ۶۷۰ |
|
|
بنی‌هاشم |
| |||
خلافت امویان (۶۶۱ – ۶ اوت ۷۵۰)
[ویرایش]| # | سکه | نام | میلاد | آغاز دوران | پایان دوران | وفات | خویشاوندی با محمد (یا خلفای پیشین) | والدین | یادداشت |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۶ | .jpg){kind=small}
|
معاویه یکم | ۶۰۲ | ۶۶۱ | ۲۹ آوریل یا ۱ مه ۶۸۰ |
|
| ||
| ۷ | 
|
یزید یکم | ۶۴۷ | ۶۸۰ | ۱۱ نوامبر ۶۸۳ |
|
|
| |
| ۸ | 
|
معاویه دوم | ۶۶۴ | نوامبر ۶۸۳ | ۶۸۴ |
|
| ||
| ۹ | 
|
مروان یکم | ۶۲۳–۶۲۶ | ۶۸۴ | ۷ مه ۶۸۵ |
|
|
||
| ۱۰ | 
|
عبدالملک بن مروان | ۶۴۶ | ۶۸۵ | ۸ اکتبر ۷۰۵ |
|
|
||
| ۱۱ | ولید یکم | ۶۶۸ | اکتبر ۷۰۵ | ۲۳ فوریه ۷۱۵ |
|
||||
| ۱۲ | سلیمان بن عبدالملک | ۶۷۴ | فوریه ۷۱۵ | ۲۲ سپتامبر ۷۱۷ |
|
|
|||
| ۱۳ | عمر بن عبدالعزیز | ۲ نوامبر ۶۸۲ | سپتامبر ۷۱۷ | فوریه ۷۲۰ |
|
|
| ||
| ۱۴ | یزید دوم | ۶۸۷ | ۱۰ فوریه ۷۲۰ | ۲۶ ژانویه ۷۲۴ |
|
||||
| ۱۵ | هشام بن عبدالملک | ۶۹۱ | ۲۶ ژانویه ۷۲۴ | ۶ فوریه ۷۴۳ |
|
||||
| ۱۶ | ولید دوم | ۷۰۹ | ۶ فوریه ۷۴۳ | ۱۷ آوریل ۷۴۴ (ترورشده) |
|
||||
| ۱۷ | یزید سوم | ۷۰۱ | ۱۷ آوریل ۷۴۴ | ۳/۴ اکتبر ۷۴۴ |
|
|
|||
| ۱۸ | ابراهیم بن ولید | ۷۴۴ (چند هفته) |
۲۵ ژانویه ۷۵۰
(اعدام) |
|
|||||
| ۱۹ | مروان دوم | ۶۹۱ | ۷۴۴ | ۶ اوت ۷۵۰
(کشته‌شده) |
|
||||
خلافت عباسی (۷۵۰ – ۱۲۵۸ و ۱۲۶۱ – ۱۵۱۷)
[ویرایش](توسط قلمروهای مسلمان از حاکمیت امویان در شبه‌جزیره ایبری و حاکمیت فاطمیان و موحدون در شمال آفریقا پذیرفته نشده‌است).[۱][۲]
| # | نگاره/سکه | نام سلطنتی | نام شخصی | میلاد | آغاز دوران | پایان دوران | وفات | والدین | یادداشت |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۲۰ | 
|
سفاح | عبدالله ابوالعباس | ۷۲۱ | ۷۵۰ | ۱۰ ژوئن ۷۵۴ |
|
| |
| ۲۱ | .jpg)
|
منصور | ابوجعفر عبدالله | ۷۱۴ | ۱۰ ژوئن ۷۵۴ | ۷۷۵ |
|
| |
| ۲۲ | 
|
مهدی | ابوعبدالله محمد | ۷۴۴/۷۴۵ | ۷۷۵ | ۴ اوت ۷۸۵ |
|
| |
| ۲۳ | 
|
هادی | ابومحمد موسیٰ | ۷۶۴ | اوت ۷۸۵ | ۱۴ سپتامبر ۷۸۶ | |||
| ۲۴ | 
|
هارون‌الرشید | هارون | ۷۶۴/۷۶۶ | ۱۴ سپتامبر ۷۸۶ | ۲۴ مارس ۸۰۹ | |||
| ۲۵ | .jpg)
|
امین | محمد | ۷۸۷ | مارس ۸۰۹ | ۲۴/۲۵ سپتامبر ۸۱۳ |
|
||
| ۲۶ | .png)
|
مأمون | ابوجعفر عبدالله | ۱۳/۱۴ سپتامبر ۷۸۶ | سپتامبر ۸۱۳ | ۹ اوت ۸۳۳ |
|
||
| ۲۷ | .jpg)
|
معتصم | ابواسحاق محمد | اکتبر ۷۹۶ | ۹ اوت ۸۳۳ | ۵ ژانویه ۸۴۲ |
|
||
| ۲۸ | ,_Death_of_Anbakh_(verso),_Folio_from_a_Tarikh-I_Alfi_Manuscript_LACMA_M.78.9.4_(1_of_2).jpg)
|
واثق | ابوجعفر هارون | ۸۱۱–۸۱۳ | ۵ ژانویه ۸۴۲ | ۱۰ اوت ۸۴۷ |
|
||
| ۲۹ | 
|
متوکل | جعفر | فوریه/مارس ۸۲۲ | ۱۰ اوت ۸۴۷ | ۱۱ دسامبر ۸۶۱ (ترور شد) |
|
||
| ۳۰ | 
|
منتصر | ابوجعفر محمد | نوامبر ۸۳۷ | ۸۶۱ | ۷ یا ۸ ژوئن ۸۶۲ |
| ||
| ۳۱ | 
|
مستعین | احمد | ۸۳۶ | ۸۶۲ | ۸۶۶ (اعدام شد) |
| ||
| ۳۲ | .jpg)
|
معتز | – | ۸۴۷ | ۸۶۶ | ۸۶۹ | |||
| ۳۳ | 
|
مهتدی | ابواسحاق محمد | ۸۶۹ | ۲۱ ژوئن ۸۷۰ |
| |||
| ۳۴ | 
|
معتمد | ابوالعباس احمد | ۸۴۲ | ۲۱ ژوئن ۸۷۰ | ۱۵ اکتبر ۸۹۲ | |||
| ۳۵ | 
|
معتضد | ابوالعباس احمد | ۸۵۴/۸۶۱ | اکتبر ۸۹۲ | ۵ آوریل ۹۰۲ |
|
| |
| ۳۶ | 
|
مکتفی | ابواحمد علی | ۸۷۷/۸۷۸ | ۵ آوریل ۹۰۲ | ۱۳ اوت ۹۰۸ | |||
| ۳۷ | 
|
مقتدر | ابوالفضل جعفر | ۸۹۵ | ۱۳ اوت ۹۰۸ | ۹۲۹ | ۳۱ اکتبر ۹۳۲ (کشته شد) |
| |
| ۳۸ | 
|
قاهر | ابومنصور محمد | ۸۹۹ | ۹۲۹ | ۹۵۰ | |||
| ۳۹ | 
|
راضی | ابوالعباس محمد | دسامبر ۹۰۹ | ۹۳۴ | ۲۳ دسامبر ۹۴۰ | |||
| ۴۰ | 
|
متقی | ابواسحاق ابراهیم | ۹۰۸ | ۹۴۰ | ۹۴۰ | ژوئیه ۹۶۸ |
|
|
| ۴۱ | مستکفی | عبدالله | ۹۰۵ | سپتامبر ۹۴۴ | ژانویه ۹۴۶ | سپتامبر/اکتبر ۹۴۹ | |||
| ۴۲ | مطیع | ابوالقاسم الفضل | ۹۱۴ | ژانویه ۹۴۶ | ۹۷۴ | ||||
| ۴۳ | طائع | – | ۹۳۲ | ۹۷۴ | ۹۹۱ | ۳ اوت ۱۰۰۳ | |||
| ۴۴ | قادر | – | ۹۴۷ | ۱ نوامبر ۹۹۱ | ۲۹ نوامبر ۱۰۳۱ |
|
|||
| ۴۵ | قائم | – | ۱۰۰۱ | ۲۹ نوامبر ۱۰۳۱ | ۲ آوریل ۱۰۷۵ | ||||
| ۴۶ | مقتدی | – | ۱۰۵۶ | ۲ آوریل ۱۰۷۵ | فوریه ۱۰۹۴ |
|
|||
| ۴۷ | مستظهر | – | آوریل/مه ۱۰۷۸ | فوریه ۱۰۹۴ | ۶ اوت ۱۱۱۸ | ||||
| ۴۸ | .jpg)
|
مسترشد | – | آوریل/مه ۱۰۹۲ | ۶ اوت ۱۱۱۸ | ۲۹ اوت ۱۱۳۵ | |||
| ۴۹ | راشد | – | ۱۱۰۹ | ۲۹ اوت ۱۱۳۵ | ۱۱۳۶ | ۶ ژوئن ۱۱۳۸ (توسط حشاشین کشته شد) |
|||
| ۵۰ | 
|
مقتفی | – | ۹ مارس ۱۰۹۶ | ۱۱۳۶ | ۱۲ مارس ۱۱۶۰ | |||
| ۵۱ | مستنجد | – | ۱۱۲۴ | ۱۲ مارس ۱۱۶۰ | ۲۰ دسامبر ۱۱۷۰ |
|
|||
| ۵۲ | مستضی | حسن | ۱۱۴۲ | ۲۰ دسامبر ۱۱۷۰ | ۳۰ مارس ۱۱۸۰ | ||||
| ۵۳ | 
|
ناصر | – | ۶ اوت ۱۱۵۸ | ۲ مارس ۱۱۸۰ | ۵ اکتبر ۱۲۲۵ |
|
||
| ۵۴ | ظاهر | – | ۱۱۷۶ | ۵ اکتبر ۱۲۲۵ | ۱۱ ژوئیه ۱۲۲۶ | ||||
| ۵۵ | مستنصر | ابوجعفر | ۱۷ فوریه ۱۱۹۲ | ۱۱ ژوئیه ۱۲۲۶ | ۲ دسامبر ۱۲۴۲ | ||||
| ۵۶ | .JPG)
|
مستعصم | – | ۱۲۱۳ | ۲ دسامبر ۱۲۴۲ | ۲۰ فوریه ۱۲۵۸ |
| ||
| فاصله میان حکومت | |||||||||
در طی دوران بعدی فرمانروایی عباسیان، حاکمان مسلمان از عناوین دیگر مانند سلطان استفاده می‌کردند.
عباسیان قاهره تا حد بسیاری خلفای تشریفاتی تحت سرپرستی (و پشتیبانی) سلطنت مملوک که پس از سقوط دودمان ایوبی در مصر ایجاد شدند بودند.[۵][۶]
| # | نام سلطنتی | نام شخصی | دوران | والدین | یادداشت |
|---|---|---|---|---|---|
| ۵۷ | مستنصر دوم | ابوالقاسم احمد | ۲۶ ژوئن ۱۲۶۱ – ۲۸ نوامبر ۱۲۶۱ |
| |
| ۵۸ | حاکم یکم | ابوعبدالله محمد | ۱۶ نوامبر ۱۲۶۲ – ۱۹ ژانویه ۱۳۰۲ |
|
|
| ۵۹ | مستکفی یکم | ابوالربیع سلیمان | ۲۰ ژانویه ۱۳۰۲ – فوریه ۱۳۴۰ | ||
| ۶۰ | واثق یکم | ابواسحاق ابراهیم | فوریه ۱۳۴۰ – ۱۷ ژوئن ۱۳۴۱ |
|
|
| ۶۱ | حاکم دوم | ابوالعباس احمد | ۱۳۴۱ – ۱۳۵۲ | ||
| ۶۲ | معتضد یکم | ابوبکر | ۱۳۵۲ – ۱۳۶۲ | ||
| ۶۳ | متوکل یکم | ابوعبدالله محمد | ۱۳۶۲– ۱۳۷۷ | ||
| ۶۴ | مستعصم یکم | ابویحیی زکریا | ۱۳۷۷ | ||
| (۶۳) | متوکل یکم | ابوعبدالله محمد | ۱۳۷۷ – ۱۳۸۳ | ||
| ۶۵ | واثق دوم | عمر | سپتامبر ۱۳۸۳ – ۱۳ نوامبر ۱۳۸۶ | ||
| (۶۴) | مستعصم | ابویحیی زکریا | ۱۳۸۶ – ۱۳۸۹ | ||
| (۶۳) | متوکل یکم | ابوعبدالله محمد | ۱۳۸۹ – ۹ ژانویه ۱۴۰۶ | ||
| ۶۶ | مستعین | ابوالفضل العباس | ۲۲ ژانویه ۱۴۰۶ – ۹ مارس ۱۴۱۴ |
|
|
| ۶۷ | معتضد دوم | ابوالفتح داوود | ۱۴۱۴ – ۱۴۴۱ |
|
|
| ۶۸ | مستکفی دوم | ابوالربیع سلیمان | ۱۴۴۱ – ۲۹ ژانویه ۱۴۵۱ | ||
| ۶۹ | قائم | ابوالبقا حمزه | ۱۴۵۱ – ۱۴۵۵ | ||
| ۷۰ | مستنجد | ابوالمحاسن یوسف | ۱۴۵۵ – ۷ آوریل ۱۴۷۹ | ||
| ۷۱ | متوکل دوم | ابوالعز عبدالعزیز | ۵ آوریل ۱۴۷۹ – ۲۷ سپتامبر ۱۴۹۷ |
|
|
| ۷۲ | مستمسک | ابوالصبر | ۱۴۹۷ – ۱۵۰۸ | ||
| ۷۳ | متوکل سوم | محمد | ۱۵۰۸ – ۱۵۱۶ | ||
| (۷۲) | مستمسک | ابوالصبر | ۱۵۱۶ – ۱۵۱۷ | ||
| (۷۳) | متوکل سوم | محمد | ۱۵۱۷ |
|
خلافت عثمانی (۱۵۱۷ – ۳ مارس ۱۹۲۴)
[ویرایش]رئیس دودمان عثمانی تنها عنوان سلطان را عهده‌دار بود، اما طولی نکشید که عناوین بسیاری را به همراهی گرفت.[۷][۸] اما عثمانیان به‌رغم جایگاهشان در جهان اسلام تا قبل از فتح مصر و سقوط ممالیک خلیفه نبودند و به طور رسمی و حقیقی از زمان سلیم اول خلافت را به دست گرفتند.[۹]
| # | پرتره | طغرا | نام | دوران | والدین | یادداشت |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۷۴ | 
|
|
سلیم یکم | ۱۵۱۷ – ۲۱ سپتامبر ۱۵۲۰ |
| |
| ۷۵ | 
|
|
سلیمان یکم | ۳۰ سپتامبر ۱۵۲۰ – ۶/۷ سپتامبر ۱۵۶۶ |
|
|
| ۷۶ | 
|
|
سلیم دوم | ۲۹ سپتامبر ۱۵۶۶ – ۲۱ دسامبر ۱۵۷۴ |
|
|
| ۷۷ | 
|
|
مراد سوم | ۲۲ دسامبر ۱۵۷۴ – ۱۶ ژانویه ۱۵۹۵ |
|
|
| ۷۸ | _Enthroned,_Attended_by_Two_Janissaries_LACMA_M.85.237.34.jpg)
|
|
محمد سوم | ۲۷ ژانویه ۱۵۹۵ – ۲۰ یا ۲۱ دسامبر ۱۶۰۳ |
|
|
| ۷۹ | 
|
|
احمد یکم | ۲۱ دسامبر ۱۶۰۳ – ۲۲ نوامبر ۱۶۱۷ |
|
|
| ۸۰ | .jpg)
|
|
مصطفی یکم | ۲۲ نوامبر ۱۶۱۷ – ۲۶ فوریه ۱۶۱۸ |
|
|
| ۸۱ | 
|
|
عثمان دوم | ۲۶ فوریه ۱۶۱۸ – ۱۹ مه ۱۶۲۲ |
|
|
| (۸۰) |
|
|
مصطفی یکم | ۲۰ مه ۱۶۲۲ – ۱۰ سپتامبر ۱۶۲۳ |
|
|
| ۸۲ | 
|
|
مراد چهارم | ۱۰ سپتامبر ۱۶۲۳ – ۸ یا ۹ فوریه ۱۶۴۰ |
|
|
| ۸۳ | 
|
|
ابراهیم | ۹ فوریه ۱۶۴۰ – ۸ اوت ۱۶۴۸ |
|
|
| ۸۴ | 
|
|
محمد چهارم | ۸ اوت ۱۶۴۸ – ۸ نوامبر ۱۶۸۷ |
|
|
| ۸۵ | 
|
|
سلیمان دوم | ۸ نوامبر ۱۶۸۷ – ۲۲ ژوئن۱۶۹۱ |
|
|
| ۸۶ | 
|
|
احمد دوم | ۲۲ ژوئن ۱۶۹۱ – ۶ فوریه ۱۶۹۵ |
|
|
| ۸۷ | 
|
|
مصطفی دوم | ۶ فوریه ۱۶۹۵ – ۲۲ اوت ۱۷۰۳ |
|
|
| ۸۸ | 
|
|
احمد سوم | ۲۲ اوت ۱۷۰۳ – ۱ یا ۲ اکتبر ۱۷۳۰ |
|
|
| ۸۹ | 
|
|
محمود یکم | ۲ اکتبر ۱۷۳۰ – ۱۳ دسامبر ۱۷۵۴ |
|
|
| ۹۰ | 
|
|
عثمان سوم | ۱۳ دسامبر ۱۷۵۴ – ۲۹ یا ۳۰ اکتبر ۱۷۵۷ |
|
|
| ۹۱ | 
|
|
مصطفی سوم | ۳۰ اکتبر ۱۷۵۷ – ۲۱ ژانویه ۱۷۷۴ |
|
|
| ۹۲ | 
|
|
عبدالحمید یکم | ۲۱ ژانویه ۱۷۷۴ – ۶ یا ۷ آوریل ۱۷۸۹ |
|
|
| ۹۳ | 
|
|
سلیم سوم | ۷ آوریل ۱۷۸۹ – ۲۹ مه ۱۸۰۷ |
|
|
| ۹۴ | 
|
|
مصطفی چهارم | ۲۹ مه ۱۸۰۷ – ۲۸ ژوئیه ۱۸۰۸ |
|
|
| ۹۵ | 
|
|
محمود دوم | ۲۸ ژوئیه ۱۸۰۸ – ۱ ژوئیه ۱۸۳۹ |
|
|
| ۹۶ | 
|
|
عبدالمجید یکم | ۱ ژوئیه ۱۸۳۹ – ۲۵ ژوئن ۱۸۶۱ |
|
|
| ۹۷ | .JPG)
|
|
عبدالعزیز یکم | ۲۵ ژوئن ۱۸۶۱ – ۳۰ مه ۱۸۷۶ |
|
|
| ۹۸ | 
|
|
مراد پنجم | ۳۰ مه ۱۸۷۶ – ۳۱ اوت ۱۸۷۶ |
|
|
| ۹۹ | 
|
|
عبدالحمید دوم | ۳۱ اوت ۱۸۷۶ – ۲۷ آوریل ۱۹۰۹ |
|
|
| ۱۰۰ | 
|
|
محمد پنجم | ۲۷ آوریل ۱۹۰۹ – ۳ ژوئیه ۱۹۱۸ |
|
|
| ۱۰۱ | 
|
|
محمد ششم | ۴ ژوئیه ۱۹۱۸ – ۱ نوامبر ۱۹۲۲ |
|
|
| ۱۰۲ | 
|
— [c] |
عبدالمجید دوم | ۱۸ نوامبر ۱۹۲۲ – ۳ مارس ۱۹۲۴ |
|
|
خلافت‌های غیرجامع
[ویرایش]خلافت‌ها به‌طور شرعی توسط اکثریت مسلمانان پذیرفته نشده‌است.
خلافت ابن‌زبیر (۶۸۴–۶۹۲)
[ویرایش]عبدالله بن زبیر، خواهرزادهٔ عایشه، سومین همسر محمد بن عبدالله شورشی را علیه خلافت اموی در سال ۶۸۴ میلادی رهبری می‌نمود. او خود را در مکه خلیفه اعلام کرد توسط حجاج بن یوسف بعد از شش‌ماه محاصره در سال ۶۹۲ میلادی شکست خورد و کشته شد.
خلافت اموی قرطبه (۹۲۹–۱۰۳۱)
[ویرایش](به‌طور جهانی پذیرفته نشده؛ قدرت واقعی محدود به اسپانیا و بخش‌هایی از مغرب می‌شد)[۲۷][۲۸]
| نام | دوران | والدین | یادداشت |
|---|---|---|---|
| عبدالرحمن سوم | ۹۲۹–۹۶۱ |
|
|
| حکم دوم | ۹۶۱–۹۷۶ |
|
|
| هشام دوم حکم | ۹۷۶–۱۰۰۹ | ||
| محمد دوم | ۱۰۰۹ |
|
|
| سلیمان بن حکم | ۱۰۰۹–۱۰۱۰ |
|
|
| هشام دوم حکم | ۱۰۱۰–۱۰۱۳ | ||
| سلیمان بن حکم | ۱۰۱۳–۱۰۱۶ |
|
|
| عبدالرحمن چهارم | ۱۰۲۱–۱۰۲۲ |
|
|
| عبدالرحمن پنجم | ۱۰۲۲–۱۰۲۳ |
|
|
| محمد سوم | ۱۰۲۳–۱۰۲۴ |
|
|
| هشام سوم | ۱۰۲۷–۱۰۳۱ |
|
خلافت فاطمی (۹۰۹–۱۱۷۱)
[ویرایش]
(فاطمیان متعلق به شاخهٔ اسماعیلی از تشیع اسلام بودند و از این رو توسط اکثریت سنی‌ها به رسمیت شناخته نشده‌اند، چه مباحثشان در قلمروهایشان، یا از دولت‌های همسایه).[۲۹][۳۰]
| نام | دوران | والدین | یادداشت |
|---|---|---|---|
| مهدی بالله
ابومحمد عبیدالله |
۹۰۹–۹۳۴ |
|
|
| قائم بأمرالله
ابوالقاسم محمد |
۹۳۴–۹۴۶ | ||
| منصور بالله
ابوطاهر اسماعیل |
۹۴۶–۹۵۳ | ||
| معز لدین‌الله
ابوتمیم معد |
۹۵۳–۹۷۵ | در طی حاکمیتش مصر ضمیمهٔ خاک فاطمیان شد | |
| عزیز بالله
ابومنصور نزار |
۹۷۵–۹۹۶ | ||
| حاکم بأمرالله
ابوعلی منصور |
۹۹۶–۱۰۲۱ | ||
| ظاهر بالله
ابوالحسن علی |
۱۰۲۱–۱۰۳۶ | ||
| مستنصر بالله
ابوتمیم معد |
۱۰۳۶–۱۰۹۴ | ||
| مستعلی بالله
ابوالقاسم احمد |
۱۰۹۴–۱۱۰۱ | نزاع‌ها برای جانشینی وی به نزاری شکاف یافت | |
| آمر بأحکام‌الله
ابوعلی منصور |
۱۱۰۱–۱۱۳۰ | فرمانروایان فاطمی مصر پس از وی به‌عنوان امام در اسماعیلیه مستعلوی طیبی شناخته نمی‌شوند | |
| حافظ لدین‌الله
ابوالمیمون عبدالمجید |
۱۱۳۰–۱۱۴۹ |
|
|
| ظافر بأمرالله
ابومنصور اسماعیل |
۱۱۴۹–۱۱۵۴ | ||
| فائز بنصرالله
ابوالقاسم عیسی |
۱۱۵۴–۱۱۶۰ |
|
|
| عاضد لدین‌الله
ابومحمد عبدالله |
۱۱۶۰–۱۱۷۱ |
|
خلافت موحدون (۱۱۴۵–۱۲۶۹)
[ویرایش](به‌طور گسترده پذیرفته نشده‌است، نواحی اصلی در شمال آفریقا و شبه‌جزیرهٔ ایبری بودند)[۳۱][۳۲]
| نام | دوران |
|---|---|
| عبدالمؤمن بن علی کومی | ۱۱۴۵–۱۱۶۳ |
| ابویعقوب یوسف بن عبدالمؤمن | ۱۱۶۳–۱۱۸۴ |
| ابویوسف یعقوب بن یوسف منصور | ۱۱۸۴–۱۱۹۹ |
| ناصر لدین‌الله محمد بن منصور | ۱۱۹۹–۱۲۱۳ |
| ابویعقوب یوسف مستنصر | ۱۲۱۳–۱۲۲۴ |
| ابومحمد عبدالواحد بن یوسف | ۱۲۲۴ |
| ابومحمد عبدالله عادل | ۱۲۲۴–۱۲۲۷ |
| ابوزکریا معتصم یحیی بن ناصر | ۱۲۲۷–۱۲۳۵ |
| ابوالعلا مأمون ادریس بن منصور | ۱۲۲۷–۱۲۳۲ |
| ابومحمد رشید عبدالواحد بن مأمون | ۱۲۳۲–۱۲۴۲ |
| حسن معتضد بالله سعید بن مأمون | ۱۲۴۲–۱۲۴۸ |
| ابوحفص مرتضی عمر بن ابی‌ابراهیم | ۱۲۴۸–۱۲۶۶ |
| ابوالعلا واثق بالله ادریس بن محمد | ۱۲۶۶–۱۲۶۹ |
خلافت سوکوتو (۱۸۰۴–۱۹۰۳)
[ویرایش](به‌طور گسترده پذیرفته نشده‌است، مناطق اصلی در غرب آفریقا بود)
توسط محقق اسلامی و رهبر دینی عثمان دان فودیو در طی جنگ فولانی (شناخته‌شده با نام جهاد فولانی) ایجاد شد، که کاستن شیوه‌های دینی پیشااسلامی را جستجو کرد و شکل شدیدی از اسلام را در احتیاط خلافت گسترش داد.
امپراتوری‌های بورنو و سنغای
[ویرایش]فرمانروایان متعددی در غرب آفرقا عنوان خلیفه را داشتند. مای علی غاجی بن دوناما نخستین فرمانروای امپراتوری بورنو بود که عنوان را عهده‌دار شد. اسکیا محمد یکم از امپراتوری سنغای هم در دوران نزدیک وی این عنوان را داشت.
خلافت‌های غیرجامع اعلام‌شده پس از ۱۹۰۰
[ویرایش]خلافت شریفیان (۱۹۲۴–۱۹۲۵)
[ویرایش]آخرین تلاش در بازگرداندن مقام و شیوهٔ خلافت با بازشناخت جامع توسط شریف حسین بن علی قتادی، پادشاه حجاز و شریف مکه صورت گرفت. او هر دو مقام خود را در ۱۱ مارس ۱۹۲۴ در دست گرفت و چند ماه بعد در ۳ اکتبر ۱۹۲۴، از سلطنت به‌نفع فرزندش علی بن حسین هاشمی کناره‌گیری نمود، که مقام و شیوهٔ خلافت را نمی‌پذیرفت. با اینکه ادعای شریف حسین برای خلافت پذیرفته نشده‌بود و در ۱۹۲۵ او توسط قواهای عبدالعزیز آل سعود از حجاز رانده‌شد، او به نگه‌داشتن عنوان خلیفه در طی زندگی باقی در تبعید وی، تا هنگام مرگش در سال ۱۹۳۱ ادامه‌داد. همانند خلفای اموی، عباسی و فاطمی، او از طریق نوهٔ محمد، حسن بن علی مجتبی، از اولاد و نسل او بود؛ البته امویان و عباسیان پسرعموزاده‌های وی بودند.
دولت اسلامی / داعش (۲۰۱۴–۲۰۱۹)
[ویرایش]-
پرچم داعش. -
مناطقی که تحت کنترل داعش بوده‌اند. مناطقی که داعش ادعای حاکمیت آنجا را داشته‌است.[۳۳] -
مناطقی که تحت کنترل ولایت سودان غربی هستند. (در ۱۰ آوریل ۲۰۱۵) -
گسترده‌ترین حالت ولایت سودان غربی (در ژانویهٔ ۲۰۱۵)
در تاریخ ۲۹ ژوئن ۲۰۱۴، دولت اسلامی در عراق و شام (داعش) سعی بر این کرد که خود را «حکومت اسلامی» و رهبرش ابوبکر بغدادی را «خلیفه ابراهیم» بخواند.[۳۴][۳۵] اعتبار این خلافت توسط دیگر قدرت‌های اسلامی بیرون از مناطق ۱۰ میلیون نفری[۳۶] تحت کنترل داعش به‌رسمیت شناخته نشده‌است.[۳۷]
در تاریخ ۲۴ اوت ۲۰۱۴، رهبر بوکو حرام در نیجریه، ابوبکر شکائو، به‌همین ترتیب یک خلافت را اعلام کرد. ظاهراً، این غیرواضح است که آیا شکائو گروهش را بخشی از داعش اعلام‌کرده یا می‌خواهد یک خلافت جداگانه در نیجریه به راه بیندازد.[۳۸]
غیرسیاسی
[ویرایش]
خلافت احمدیه (۱۹۰۸–اکنون)
[ویرایش]خلیفهٔ مسیح (عربی: خلیفة المسیح؛ فارسی: جانشین مسیح) یا خلیفهٔ جماعت احمدیه[۳۹] رهبر روحانی و سازمانیِ انتخاب‌شدهٔ جماعت جهانی احمدیه است و جانشین میرزا غلام احمد از قادیان است که در جماعتشان مهدی و مسیحا شمرده می‌شود. باور بر این است که خلیفه به‌صورت الهی هدایت شده و همچنین توسط برخی از اعضای جماعت احمدیه به‌عنوان امیرالمؤمنین معرفی شده‌است. خلیفهٔ مسیح پنجم و کنونی میرزا مسرور احمد است. سایر بخش‌های اعظم اسلام که شیعه و سنی هستند، به این سامانهٔ خلافت باور ندارند.
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ , pp. 12–13
- ↑ , pp. 6–7
- ↑ Al-Mudaffar, Sheikh Muhammad Al-Hussein. Imam Jafar Sadiq. p. 291.
- ↑ ibn Maja (1368). al-Sunan, II.
- ↑ , p. 7
- ↑ [, p. 3
- ↑ , p. 195
- ↑ , pp. 239–240
- ↑ Lambton, Ann; Lewis, Bernard (1995). The Cambridge History of Islam: The Indian sub-continent, South-East Asia, Africa and the Muslim west. Vol. 2. Cambridge University Press. p. 320. ISBN 978-0-521-22310-2. Retrieved 14 March 2015.
- ↑ "Yavuz Sultan Selim Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ "Kanuni Sultan Süleyman Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ "Sultan II. Selim Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ "Sultan III. Murad Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ "Sultan III. Mehmed Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ "Sultan I. Ahmed". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ "Sultan I. Mustafa". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ "Sultan II. Osman Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ "Sultan IV. Murad Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ "Sultan II. Süleyman Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ "Sultan II. Ahmed Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ "Sultan I. Mahmud Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ "Sultan I. Abdülhamit Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ "Sultan VI. Mehmed Vahdettin Han". Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Retrieved 2009-02-06.
- ↑ As̜iroğlu 1992, p. 13
- ↑ As̜iroğlu 1992, p. 17
- ↑ As̜iroğlu 1992, p. 14
- ↑ Lane-Poole 2004, p. 21
- ↑ Bosworth 2004, p. 11
- ↑ Lane-Poole 2004, p. 71
- ↑ Bosworth 2004, p. 63
- ↑ Lane-Poole 2004, p. 47
- ↑ Bosworth 2004, p. 39
- ↑ "Battle for Iraq and Syria in maps". BBC News. 3 December 2014. Retrieved 5 December 2014.
- ↑ Adam Withnall (2014-06-30). "Iraq crisis: Isis declares its territories a new Islamic state with 'restoration of caliphate' in Middle East - Middle East - World". The Independent. Retrieved 2014-07-04.
- ↑ "ISIS Spokesman Declares Caliphate, Rebrands Group as "Islamic State"". SITE Institute. 29 June 2014. Retrieved 29 June 2014.
{{cite news}}: Italic or bold markup not allowed in:|publisher=(help) - ↑ "Islamic State-controlled parts of Syria, Iraq largely out of reach: Red Cross". 13 March 2015 – via Reuters.
- ↑ Yusuf al-Qaradawi stated: "[The] declaration issued by the Islamic State is void under sharia and has dangerous consequences for the Sunnis in Iraq and for the revolt in Syria", adding that the title of caliph can "only be given by the entire Muslim nation", not by a single group. Strange, Hannah (5 July 2014). "Islamic State leader Abu Bakr al-Baghdadi addresses Muslims in Mosul". The Telegraph. Retrieved 6 July 2014.
- ↑ Boko Haram leader declares Islamic caliphate in Nigeria , Washington Times, 24 August 2014.
- ↑ http://www.caliphofislam.com بایگانی‌شده در ۲۰۱۴-۱۲-۱۹ توسط Wayback Machine
.svg)
