کی‌قَباد (کوی‌کَوات) اوستا،اولین شاه از سلسلهٔ کیانیان است. پس از مرگ گرشاسپ آخرین شاه از شاهان پیشدادی، با اینکه طوس و گستهم، پسران نوذر، زنده بودند و دودمان فریدون هنوز از میان نرفته بود[۱]، زال پس از مشورت با موبدان و بزرگان ایران، کیقباد را که دارای فرّ ایزدی و برازندهٔ تاج و تخت کیان بود به شاهی برگزید. زال رستم را به البرز کوه فرستاد تا کیقباد را یافته به ایران بیاورد. پس از جلوس کیقباد بر تخت ایران، تورانیان که به ایران هجوم آورده بودند هزیمت یافته برگشتند.
در دوران ساسانیان خاطرهٔ هخامنشیان نیز از اذهان زدوده، از آن جمله نام‌های کورش، داریوش به فراموشی سپرده شده بود[۲]. در عوض قهرمانان اوستا را چون کوی‌کواد و کوی‌خسرو و کوی‌ویشتاسپ و غیره، چون پادشاهان باستانی ایران می‌پنداشتند. دوران سلطنت هخامنشیان در روایات شرقی قرون وسطا، تقربیا بالکل فراموش شده بوده و حتی دربارهٔ دولت پارتی یا اشکانیان نیز اطلاعات مبهم و مغشوش و مخدوشی وجود داشته است.
در تاریخ ایران باستان با دو نام قباد مواجه هستیم و ممکن است اوستا و متون دیگر سرگذشت هر یک با دیکری مخلوط کرده یا هر دو را یکی پنداشته باشند. اما در بین این دو شخصیت فقط یکی از ایشان ظاهراً به کیش زرتشت بوده و بسیار ستوده شده است. بار اول از قباد در دوران نوذر مشاهده می‌شود و آن زمانی است که افراسیاب ایرانیان را وادار به جنگ نموده و قباد پیر برادر قارن شاه ری دلاورانه وارد میدان می‌شود. صحنهٔ نبرد تن به تن بود، یک جنگجو ار توران و یک رزمنده از سپاه نوذر مبارز. ولی کسی از سپاه نوذر پا به میدان نمی‌گذارد عاقبت قبادپیر داوطلب به میدان قدم می‌گذارد:
دومین قباد همان است که مقالهٔ مزبور متعلق به اوست. در دوران او هنوز ایران غرق دراغتشاش و آشوب بود و اغلب شاهان ایران به واسطهٔ زابلیان برگزیده و بر تخت شاهی جلوس می‌نمودند. اینک زوتهماسپ به سبب کهولت سن، که آن را هم نیز زال بر سر کار آورده بود در گذشت و تخت سلطنت ایران بدون شاه مانده است. در این زمان زال به فرزندش رستم این چنین فرمان می‌دهد:
قبر مادر کیقباد: در بالای روستای جهان از روستاهای شهر بام و صفی آباد در استان خراسان شمالی در بالای کوه‌های شاه جهان قبری وجودارد سنگی که مردم اهالی جهان این مطلب سند به سند از اجداد آنها به اینان رسیده است این بنا که در قسمت غربی و مشرف به النگ و چشمه عباسقلی خان بافاصله ۱۰۰ متر گودی وجود داردکه اطراف آنها را سنگ چین کرده‌اند و به مادر کیقباد منسوب است. مردم جهان می‌گویند قبر مادر کیقباد در زمان فتحعلی شاه شکافته شده است و منجمله تاجی را از آنجا برده‌اند[نیازمند منبع].
.png)
