اهورامزدا
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
| بخشی‌از سلسله مباحث دربارهٔ |
| مزدیسنا |
|---|
 آتش، نمادِ مَزدَیَسنا |
| مباحث اولیه |
| فرشتگان و شیاطین |
|
| کتاب و عبادت |
|
| روایت‌ها و افسانه‌ها |
| تاریخ و فرهنگ |
| پیروان |
 درگاه مزدیسنا |
اَهورامَزدا (به اوستایی 
«مَزدا اَهورَه») نیز با نام‌های: اهورا، اورمَزد، هورمَزد، اورمُزد، هورمُز و هُرمُز و ورمز) نامِ آفریدگارِ نِکویی‌ها و دادار و پروردگارِ همهٔ هستی در مَزدَیَسنا است.
محتویات
واژه‌شناسی[ویرایش]
«اهورامزدا» واژه‌ای برآمده از دو واژه جداگانه «اَهورا» و «مَزدا» است که ریشه آن به زبان اوستایی کهن در گاتاها بازمی‌گردد. در گاتاها گاه ترکیب «اهورا مزدا» جدا از هم و به شکل تنهای «اهورَه» یا «مزدا» آمده‌است ولی در موارد کنار هم ترکیب «مزدا اهورَه» کاربرد فراوان تری دارد.[۱] واژه اهورامزدا به گونه «مزدا اهوره» یا «مزدا» ۱۵۵ بار در گاتاها بازگو شده‌است.[۲] مزدا در برخی بندهای گاتاها به معنی حافظه و به حافظه سپردن و نیز به یاد داشتن است. این واژه در سانسکریت مَذِس، به‌معنی دانش و هوش می‌باشد؛ بنابراین وقتی که مزدا برای خدا به کار برده شده‌است از آن معنی هوشیار و آگاه و دانا برداشت کرده‌اند. اهورا از دید واژه‌شناسی با واژهٔ اسورا سنسکریت (اسوراها) که نام گروهی از خدایان در برابر گروهی دیگر -"دیو"ها - بوده‌اند همریشه است که این همریشگی به زبان "نیا-هندوایرانی" و فرهنگ آن -"آندرُنوو"-بازمی‌گردد.[نیازمند منبع] گو اینکه در هندوستان، اسوراها خدایان بد و دیوان خدایان نیک همواره دانسته شده‌اند، در ایران وارونهٔ این روی داده‌است.[نیازمند منبع] پس اهورامزدا روی هم برابر خدای دانش و خرد است.[نیازمند منبع] هم چنین فردوسی در سرآغاز و نخستین بیت شاهنامه، اهورامزدا را «خداوند جان و خرد» ترجمه کرده‌است.[۲]
| به نام خداوند جان و خرد | کزین برتر؛ اندیشه‌بَر؛ نگذرد |
ویژگی‌های اهورامزدا[ویرایش]
اهورامزدا آفریننده جهان است. مزدیسنان اهورا مزدا را می‌پرستند. اهورامزدا خالق و داور همهٔ چیزهای مادی و معنوی و نیز آفریننده روشنی و تاریکی و برقرارکننده نظم هستی (اشا) است.[۳] او با اندیشیدن همه چیز را هستی بخشیده‌است، پس در واقع او از عدم می‌آفریند و با خود تنهاست. برای اهورا مزدا در هرمزد یشت، در حدود شصت صفتِ نیک آورده شده و تقریباً همهٔ چیزهای خوب به وی منتسب شده‌است. همچنین او در مزدیسنا دارای شش صفتِ برجسته زیر است:
سپنتا مینو یعنی مقدس‌ترین روان، خشثره ویرنه به گویش امروزی شهریور یعنی شهریار و پادشاهی که باید برگزیده شود، سپنته آرمیتی است یعنی پارسایی مقدس. هورتات بگویش امروزی خرداد به معنی جامعیت و رسایی و امرتات جاودانگی و بی مرگی. او اشه یعنی راستی و درستی و قانون ایزدی و پاکی است. همچنین وهومَنَه است به معنی خوب منش. این صفات در مزدیسنا به نامِ امشاسپندان خوانده می‌شوند و پایه‌های کمال در دین زرتشتی برای رسیدن به روشنایی بی پایان است. از این هفت امشاسپندان است که هفت شهر عشق و هفت آسمان و هفت خوان اسفندیار و هفت خوان رستم و هفت سین و هفت کشور و … اقتباس شده‌است.
اهورامزدا و باورها[ویرایش]
بر اساسِ کتابِ بندهشن که در اواخر دوره ساسانیان نوشته شده، نیروی مخالفِ اهورامزدا و زایندهٔ بدی‌ها را اهریمن معرفی می‌کند.[۴] در دین زرتشتی یا بِه‌دینی، اهریمن هیچ‌گاه توانِ ذاتی برای مقابله با قدرتِ اهورا مزدا را ندارد و رقیبی برای او نیست بلکه اهریمن همان اندیشهٔ بد یا انگره مینو است اما در باورِ زروانیان، اهریمن برادر و رقیبِ اهورا مزدا و پسر زروان[۵] و دارای هویتی جداگانه از اهورا مزدا است.
بر پایه باورهای کهنِ زروانی و دیگر دینهای پس از آن چون مانویان «اهورامزدا و اهریمن هردو زادهٔ زروان (خدای زمان) بودند و جهان عرصه جنگ این دو نیروی نیک و بد است ولی سرانجام چیرگی در پایانِ جهان با اهورامزداست و چون اهورامزدا پاکی مطلق است بدی در او راه ندارد. پس هر آنچه که بد است اهریمنی است.» البته این سخن در هیچ جای گاهان نیست و زُروان در زبان اوستایی تنها به معنای زمان است و ارتباطی با خداوند ندارد.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به اهورامزدا در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اهورامزدا موجود است. |
| کلیات |  | |
|---|---|---|
| خدایگان | ||
| آفریدگان مینوی | ||
| آفریدگان دنیوی | ||
| پادشاهان | ||
| پهلوانان | ||
| جای‌ها | ||
| نسک‌ها | اوستا • بندهشن • گزیده‌های زادسپرم • روایت‌های پهلوی • دینکرد • هفت هات • وندیداد • یشت‌ها • ویرازگان • شایست نشایست • مینوی خرد | |
