علی تراب جهرمی

علی ترابی جهرمی
زادهٔ	۱۲۶۲ خورشیدی جهرم
درگذشت	۱۳۱۱ خورشیدی شیراز
مدفن	شیراز
دیگر نام‌ها	خواجه علی ترابی جهرمی
آثار	متن آهنگ پاسبان حرم دل محمدرضا شجریان پاسبان حرم دل شده‌ام شب همه شب شب همه شب پاسبان حرم دل شده‌ام شب همه شب تا در این پرده جز اندیشه او نگذارم (تکرار شوشتری) دیده بخت به افسانه او شد در خواب دیده بخت به افسانه او شد در خواب کو نسیمی ز عنایت که کند بیدارم (تکرار شوشتری) یارم به یک‌لا پیرهن خوابیده زیر نسترن یارم به یک‌لا پیرهن خوابیده زیر نسترن ترسم که بوی نسترن مست است و هشیارش کند ترسم که بوی نسترن مست است و هشیارش کند (تکرار شوشتری) ای آفُتاب آهسته نه پا در حریم یار من ترسم صدای پای تو خواب است و بیدارش کند ترسم صدای پای تو خواب است و بیدارش کند (تکرار شوشتری) ای آفُتاب آهسته نه پا در حریم یار من ترسم صدای پای تو خواب است و بیدارش کند خواب است و بیدارش کند خواب است و بیدارش کند محمدرضا شجریان پاسبان حرم دل
عنوان	تراب

خواجه ملا علی ترابی (تراب) جهرمی از شاعران ایرانی است. وی در سال ۱۲۶۲هجری شمسی زاده شد و در سال ۱۳۱۱هجری شمسی در شهر شیراز درگذشت و در همان‌جا به خاک سپرده شد. تخلص وی در شاعری، «تراب» بوده‌است.

زندگی

وی در کوی مصلی جهرم زندگی می‌کرده‌است و نزدیک به هزار بیت شعر سروده‌است. قطعه شعر زیر از ایشان می‌باشد:

دلبر که در طَرف چمن، خوابیده یکتا پیرهن		ترسم که بوی نسترن از خواب بیدارش کند
از نکهت گل دوختم، پیراهنی بهر تنش		از بس لطیف است آن بدن، ترسم که آزارش کند
ای ماهتاب آهسته رو، اندر حریم یار من		ترسم صدای پای تو از خواب بیدارش کند

دلشدگان، نام آلبومی است که با صدای محمدرضا شجریان و آهنگسازی حسین علیزاده تدوین شده‌است. پیش از انتشار این آلبوم، تمام آوازها و تصنیف‌های آن در فیلمی با همین نام ساختهٔ علی حاتمی استفاده شده بود. فریدون مشیری به درخواست محمدرضا شجریان شعرها و آهنگ‌های فیلم را بررسی کرد و مورد بازبینی قرار داد. شعر علی ترابی جهرمی در این آلبوم و فیلم با این تغییرات خوانده می‌شود:

یارم به یک‌لا، پیرهن، خوابیده زیر نسترن		ترسم که بوی نسترن، مست است و هشیارش کند
ای آفُتاب آهسته نه، پا در حریم یار من		ترسم صدای پای تو، خواب است و بیدارش کند

محمد کریم اشراق در کتاب «بزرگان جهرم» نقل کرده‌است: فتحعلیشاه قاجار در راه بازگشت از گرمسیر (مناطق جنوب فارس) به جهرم می‌آید. تراب غزل زیر را در حضور ایشان می‌خواند:

این زلف بر عارضت نقاب است		یا حوری دست در خضاب است
این طرهٔ زلف و آن عرقچین		یا قوس قزح در آفتاب است
ابروت بر عارضت نمایان		یا تیغ بدست آفتاب است
مژگان زده صف بدور چشمت		یا لشکر ترک نیمه خواب است
گلبرگ رخت عرق نموده‌است		یا آنکه میان آتش آب است
هر گل که به گلستان بروید		خون دل و دیدهٔ تراب است

فتحعلی شاه گویا در جواب فوری می‌گوید:

اشعار تراب جهرمی را

باید که به آب زر نویسند

با توجه به دوره زمانی فتحعلی شاه(۱۱۵۱ خورشیدی در دامغان – ۱۲۱۳ خورشیدی در اصفهان) و دوره زمانی خواجه ملا علی ترابی (تراب) جهرمی، قطعاً این روایت ناصحیح می‌باشد یا شاه مورد نظر، یکی دیگر از شاهان قاجار بوده‌است.

منابع

• اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان جهرم
• خواجه‌علی‌تراب جهرمی، آفتاب، برداشت شده در ۶ آبان ۱۳۸۹.