قطر

برای دیگر کاربردها، قطر (ابهام‌زدایی) را ببینید.

دولت قطر دولة قطر قطر
پرچم
سرود ملی: درود بر امیر
پایتخت (و بزرگترین شهر)		دوحه ۲۵°۱۸′ شمالی ۵۱°۳۱′ شرقی
زبان رسمی		عربی
نوع حکومت		سلطنت مطلقه
نام حاکمان  • امیر ولیعهد• •نخست وزیر		تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی - عبدالله بن ناصر بن خلیفه آل ثانی
موارد منجر به تشکیل از بریتانیای کبیر		۳ سپتامبر ۱۹۷۱
مساحت
-	مساحت	۱۱٬۴۳۷کیلومتر مربع (۱۵۹ام)
-	‌آب‌ها (٪)	جزئی
جمعیت
-	سرشماری	۲٬۵۴۵٬۶۰۳  (۱۳۶)
-	تراکم جمعیت	۷۴‎/km۲‏ ([[فهرست کشورها بر پایه تراکم جمعیت|۱۲۱ام نژاد = عرب ۴۰٪ هندی ۲۰٪ نپالی ۱۳٪ فیلیپینی ۱۰٪ بقیه ۱۷٪]])
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۳)		۰٬۸۳۴ (بسیار بالا) (۳۶ ام)
واحد پول		ریال (QAR)
منطقه زمانی		۳+ AST
-	تابستانی (DST)	۳+ DST (ساعت جهانی)
دامنه اینترنتی		qa.
پیش‌شماره تلفنی		+۹۷۴+

قَطَر کشوری عربی در جنوب غربی قارهٔ آسیا و در شرق شبه‌جزیره عربستان، در خاورمیانه و در بخش جنوبی خلیج فارس واقع شده‌است. قَطَر خود شبه‌جزیره‌ای کوچک‌تر واقع در شبه جزیرهٔ عربستان است که خلیج فارس آن را از غرب و شمال و شرق در بر گرفته‌است. پایتخت آن، دوحه است. قطر مرز مشترک زمینی با عربستان سعودی، و مرز دریایی با کشورهای بحرین و امارات متحده عربی دارد.

قطر به صورت امارتی مطلقه و ارثی از اواسط قرن ۱۹ میلادی توسط خاندان آل ثانی فرمانروایی می‌شود. قبل از کشف نفت، قطر عمدتاً به خاطر شکار مروارید و تجارت دریایی شناخته می‌شد. این کشور تا سال ۱۹۷۱ تحت‌الحمایه انگلستان بود. پس از استقلال به سبب درآمدهای سرشار نفتی و گازی، این کشور تبدیل به یکی از ثروتمندترین کشورهای منطقه گردید. تمام موقعیت‌های حساس حکومتی در قطر توسط خاندان آل ثانی یا افراد نزدیک آنان اداره می‌گردد. این کشور از سال ۱۹۹۲ روابط نظامی گسترده با ایالات متحده دارد.

قطر دارای ذخایر گستردهٔ نفتی و گازی است. مجله فوربس قطر را ثروتمندترین کشور جهان معرفی کرده است. قطر بالاترین شاخص توسعه انسانی بین کشورهای جهان عرب را داراست.

زبان رسمی این کشور عربی است از انگلیسی معمولاً به عنوان زبان دوم استفاده می‌شود. دین رسمی آن اسلام، واحد پول آن ریال و مساحت آن ۴۹۳، ۱۱ کیلومتر مربع است.

جمعیت قطر ۲٬۰۴۲٬۴۴۴ نفر است. کمتر از یک‌سوم جمعیت قطر را قطری‌های اصیل تشکیل می‌دهند. به دلیل حضور زیاد کارگران مهاجر مرد، تنها حدود یک‌چهارم جمعیت این کشور را زنان تشکیل می‌دهند.

تاریخ

از سال ۱۸۷۱ تا ۱۹۱۳ قطر در تصرّف ترک‌های عثمانی بود. پیش از آن به نوشته دانشنامه بریتانیکا «قطر برای سال‌های طولانی تحت حاکمیت حکومت ایران بوده و هر سال سه هزار روپیه برای حق ماهیگیری و صید مروارید، مالیات پرداخت می‌کرده‌است». در ۲۹ ژوئیه ۱۹۱۳ قراردادی بین دولت بریتانیا و دولت عثمانی به امضاء رسید که به موجب یکی از بندهای آن دولت عثمانی از حاکمیت بر قطر صرف نظر کرد. با خروج نیروهای عثمانی دولت بریتانیا حکومت «شیخ عبدالله بن جامع» حاکم قطر را به رسمیت شناخت و در سال ۱۹۱۶ قراردادی همچون دیگر قراردادهای خود با شیوخ امارات خلیج فارس با این شیخ به امضاء رساند. از این تاریخ، قطر تا زمان استقلال در سال ۱۹۷۱، تحت‌الحمایهٔ انگلستان گردید. در ۱۹۳۵ طایفه‌ای از اعراب بنی یاس مقیم ابوظبی به علت نارضایتی از «شیخ خلیفه شخبوط» حاکم ابوظبی به جنوب کوچیده و در منتهی‌الیه کرانه باختری ابوظبی یعنی خورالعدید اقامت گزیدند. این مسئله سرآغاز اختلاف جدی میان ابوظبی و قطر شد.

قطر یکی از چندین امیرنشین نوبنیاد واقع در شبه‌جزیره عربستان است. منطقه قطر از دیرباز بخشی از منطقه تحت فرمان ساسانیان بوده‌است. (بویژه در زمان ساسانیان). در بسیاری از دوره‌های باستانی همه کرانه جنوبی خلیج فارس بخشی از دولت ساسانی بوده و توسط ساتراپ‌های ساسانی اداره می‌شد. در تاریخ معاصر قطر توسط ترکان عثمانی، انگلیسی‌ها و بحرین اداره شده و در ۳ سپتامبر ۱۹۷۱ به استقلال رسید. در آن دوره بسیاری از امیرنشین‌های منطقه جذب عربستان سعودی یا امارات متحده عربی شدند ولی قطر از این روند جدا ماند.

اختلاف‌های مرزی

قطر در نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه

پیشینه اختلاف‌های مرزی و سرزمینی عربستان سعودی با قطر به میانه‌های سده نوزدهم باز می‌گردد. اختلافات مرزی و سرزمینی عربستان سعودی و قطر شامل باریکه‌ای از زمین‌های جنوبی قطر می‌شود. عربستان سعودی مدعی مالکیت ۲۳ مایل از سواحل جنوب شرقی قطر است و دو کشور در مورد مرزهای جنوب غربی و سلوا نیز با یکدیگر اختلافات ارضی دارند؛ بنابراین، اختلافات مرزی و سرزمینی میان دو کشور از خلیج «سلوا» واقع در جنوب باختری قطر آغاز و تا «خورالعدید» واقع در جنوب خاوری قطر امتداد می‌یابد. نسبت به اراضی جنوب شرقی قطر، ابوظبی نیز ادعاهایی دارد.

در سپتامبر ۱۹۹۲ نیروهای نظامی عربستان سعودی به قطر تجاوز کردند و بخش‌هایی از خاک این کشور را به تصرف درآوردند. به دنبال آن، قطر اجرای قرارداد مرزی ۱۹۶۵ با عربستان سعودی را به حال تعلیق در آورد و به عنوان اعتراض از شرکت در نشست‌های شورای همکاری خلیج فارس خودداری کرد. پس از ۳ ماه کشمکش، سرانجام با میانجی‌گری مصر، دو کشور موافقتنامه‌ای برای حل و فصل اختلافات مرزی‌شان منعقد کردند.

دین

بیشتر قطری‌ها سنی مذهب هستند. حدوداً ۵ تا ۱۵ درصد از شهروندان این کشور را نیز شیعیان تشکیل می‌دهند.

نژاد

بر طبق اطلاعات‌نامه جهان ۴۰٪ مردم قطر عرب، ۱۸٪ هندی، ۱۸٪ پاکستانی، ۱۰٪ ایرانی و ۱۴٪ سایر اقوام هستند.

اقتصاد

منبع در آمد ارزی کشور، صادرات نفت و گاز می‌باشد. قطر سومین کشور دارنده ذخایر گاز پس از روسیه و ایران است. اقتصاد قطر یک اقتصاد کاملاً وابسته به نفت محسوب می‌شود اگر چه این کشور درآمدهای دیگر نظیر گردشگری دارد؛ و ذخیرهٔ گازی‌اش، برای ۲۰۰ سال آینده کافی تخمین زده شده‌است. قطر به علت پیش دستی در بهره‌برداری از منطقه گازی پارس جنوبی، توانسته‌است بیش از ایران از این میدان گازی مشترک، گاز طبیعی استخراج کند و به رشد سریع اقتصادی دست یابد. در حالی که این کشور رشد نزدیک به ۲۰٪ را تجربه می‌کند. همچنین برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ فرصتی طلایی برای اقتصاد این کشور خواهد بود. قطر عضو سازمان کشورهای صادر کننده نفت، اوپک است.

نگاره ماهواره‌ای قطر

جغرافیا

شبه جزیره قطر از شمال شرق عربستان به داخل خلیج فارس گسترده شده‌است. خاک این کشور، مسطح بوده، و از یک صحرای خشک تشکیل شده‌است. شهرهای قطر عبارت‌اند از وکره، خور، دخان، زباره، شمال، مسیعید، رأس لفان.

شهر جدیدی به نام لوسیل و شهرکی جزیره‌ای به نام مروارید قطر نیز در این کشور در دست ساخت است.

آب و هوا

آب و هوای قطر آب و هوایی بیابانی است در این کشور زمستان هوایی خنک دارد. در زمستان در اثر تودهٔ هوایی سودانی باران‌های سیل آسایی در این کشور می‌بارد که خسارت به بار می‌آورد؛ ولی تابستان هوایی شرجی و گرم دارد.

جاذبه‌های گردشگری

ورزش‌های آبی در قطر طرفدار دارد. شهر الخبر دارای موزه‌های گوناگون است که در ۵۰ کیلومتری شمال دوحه ۵۰ است. مسجدهای قدیمی شهر الواکرا در ۲۰ کیلومتری جنوب دوحه قرار دارند. در ام سلال محمد واقع در ۱۵ کیلومتری شمال دوحه یک مسجد و دژ قدیمی قرار دارد. این کشور طی برگزاری جلسه کمیته اجرایی فیفا در تاریخ ۲ دسامبر ۲۰۱۰ به عنوان اولین کشور در منطقه خاورمیانه به میزبانی جام جهانی فوتبال سال ۲۰۲۲ انتخاب شد.

دوحه ۲۰۱۲

جستارهای وابسته

• نیروگاه راس لافان

منابع

Wikipedia contributors, «Qatar,» Wikipedia, The Free Encyclopedia,

• [۱]
• حق شناس کمیاب سید علی، حاکمیت تاریخی ایران بر جزایر تنب و بوموسی، تهران، انتشارات سنا، ۱۳۸۹.