تونس

مختصات: ۳۶°۵۰′ شمالی ۱۰°۹′ شرقی / ۳۶٫۸۳۳°شمالی ۱۰٫۱۵۰°شرقی / 36.833; 10.150
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
برای دیگر کاربردها، تونس (ابهام‌زدایی) را ببینید.
جمهوری تونس

تونس (republic of Tunes)
الجمهوریة التونسیة (عربی)
al-Jumhūrīyah at-Tūnisīyah
République tunisienne  (فرانسوی)
پرچم تونس (republic of Tunes)
پرچم
Coat of arms تونس (republic of Tunes)
Coat of arms
شعار: حریة، کرامة، عدالة، نظام‎
"Ḥurrīyah, Karāma, 'Adālah, Niẓām"
«آزادی، کرامت، عدالت، نظام»[۱]
سرود: حماة الحمی‎
"ای پشتیبانان کشور"
(انگلیسی: "Defenders of the Homeland")
موقعیت  تونس  (آبی تیره) در آفریقا  (آبی روشن)
موقعیت  تونس  (آبی تیره)

در آفریقا  (آبی روشن)

پایتخت
و بزرگترین شهر
تونس
۳۶°۴۹′ شمالی ۱۰°۱۱′ شرقی / ۳۶٫۸۱۷°شمالی ۱۰٫۱۸۳°شرقی / 36.817; 10.183
زبان(های) رسمیزبان عربی[۲]
سایر زبان‌ها
گروه‌های قومی
عرب-بربر: ۹۸٪, اروپایی: ۱٪, یهودی و سایر قومیت‌ها: ۱٪[۸]
دین(ها)
اسلام[۹]
نام(های) اهلیتتونسی
حکومتحکومت متمرکز نظام نیمه‌ریاستی جمهوری[۱۰][۱۱]
• رئیس‌جمهور
قیس سعید
• نخست‌وزیر
نجلا بودن رمضان
• سخنگوی مجلس
بدون متصدی
قوه مقننهAssembly of the Representatives of the People
تشکیل
• Husainid Dynasty inaugurated
۱۵ ژوئیه ۱۷۰۵
• استقلال از فرانسه
۲۰ مارس ۱۹۵۶
۲۵ ژوئیه ۱۹۵۷
۷ نوامبر ۱۹۸۷
۱۴ ژانویه ۲۰۱۱
مساحت
• کل
۱۶۳٬۶۱۰ کیلومترمربع (۶۳۱۷۰مایل‌مربع) (۹۱اُم)
• آبها (٪)
۵٫۰
جمعیت
• برآورد سال ۲۰۲۰
۱۱٬۷۰۸٬۳۷۰[۱۲] (۸۱اُم)
• تراکم
۷۱٫۶۵ /به ازای هر کیلومترمربع (۱۸۵٫۶ /مایل‌مربع) (۱۳۳اُم)
تولید ناخالص داخلی (GDP)  برابری قدرت خرید (PPP)برآورد ۲۰۲۰ 
• کل
▲ ۱۵۹٫۷۰۷ میلیارد دلار[۱۳]
• سرانه
▲ ۱۳٬۴۱۷ دلار[۱۳]
تولید ناخالص داخلی (GPD) (اسمی)برآورد ۲۰۲۰ 
• کل
▲ $۴۴٫۱۹۲ billion[۱۳]
• سرانه
▲ $۳٬۷۱۳[۱۳]
شاخص جینی (۲۰۱۷)۳۵٫۸[۱۴]
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۸)▲ ۰٫۷۳۹[۱۵]
۹۱اُم
واحد پولدینار تونس (TND)
منطقه زمانییوتی‌سی+۱ (زمان اروپای مرکزی)
جهت رانندگیراست
پیش‌شماره تلفنی+۲۱۶
کد ایزو ۳۱۶۶TN
دامنه سطح‌بالا

تونِس با نام رسمی جمهوری تونس (به عربی: الجمهورية التونسية) کشوری که از باختر با الجزایر و از جنوب خاوری با لیبی و از خاور، شمال خاوری و شمال به دریای مدیترانه پیوند می‌خورد. این کشور نزدیک ۱۱٬۸۳۹٬۰۰۰ نفر جمعیت دارد.[۱۷] واحد پول تونس، دینار تونس و زبان رسمی آن عربی است. پایتخت این کشور شهر تونس است که ۶۹۳ هزار نفر جمعیت دارد.

تاریخ

پیشینهٔ زیستن انسان در تونس به عصر سنگ در حدود دویست هزار سال پیش بازمی‌گردد.

در حدود هشت هزار سال پیش، مردمانی از سوی شرق به سرزمین تونس کوچ کردند که شناخته شده‌ترین آنان کاپسی‌ها بودند. شیمی-کربن استخوان‌ها و ابزارهایی که در کندوکاوهای باستان‌شناسی شهر قفصه (کاپسای باستانی) یافته شده‌اند، نشان می‌دهند که این مردم تا هزارِهٔ پنجم پیش از میلاد مسیح در جنوب تونس زیسته‌اند.

تا هزاره سوم پیش از میلاد، اقوامی از تیره‌های گوناگون، از جنوب اروپا به این سرزمین کوچیدند. گمان می‌رود بربر (آمازیغ)ها از نوادگان ایشان باشند.

کارتاژ، جنگ‌های پونیک، وندال‌ها و بیزانسی‌ها

مقالهٔ اصلی: کارتاژ
آمفی‌تئاتر رومی اِلجم در استان مهدیه، یکی از پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری تونس محسوب می‌شود.

فنیقی‌ها که مردمانی دریانورد و بازرگان بودند، در سال ۱۱۰۱ پیش از میلاد، از شهر تایر (صور (لبنان)) (لبنان امروزی) به کرانه‌های تونس کوچ کردند. دولت شهر کارتاژ توسط مهاجران فنیقی در ۸۱۴ پیش از میلاد بنیان نهاده شد.

در میانهٔ سده‌های هفتم و ششم پیش از میلاد سرزمین فنیقیه به دست آشوریان گشوده شد و به دنبال آن، کارتاژ استقلال سیاسی پیدا کرد. با پایان یافتن سدهٔ ششم پیش از میلاد، کارتاژ به امپراتوری نیرومندی تبدیل شد که کرانه‌های شمال آفریقا از تریپولی (طرابلس) در غرب لیبی تا اقیانوس اطلس، جزایر سیسیل، کورسیکا، ساردنی، مالت و جزایر بالئارس را زیر فرمان داشت. بربرهای شمال آفریقا هیچ‌گاه به فرمان کارتاژ در نیامدند و گاهی با ایشان وارد جنگ می‌شدند. بربرها در سال ۲۰۲ پیش از میلاد مسیح پادشاهی نومیدیا را بنیان نهادند و تنها در جنگ‌های کارتاژ و روم بود که به سود کارتاژ جنگیدند.

کارتاژ در سه دوره جنگ که به جنگ‌های کارتاژی یا پونیک نامی شدند، (۲۴۱–۲۶۴، ۲۰۱–۲۱۸، و ۱۴۶–۱۴۹ پیش از میلاد مسیح) به تدریج از جمهوری روم شکست خورد. رومیان پس از پیروزی، کارتاژ را ویران کرده و این سرزمین کهن را به همراه کشور نومیدیا به قلمرو امپراتوری خود افزودند. کارتاژ و نومیدیا به بخش آفریقایی روم تبدیل شدند و یکی از کانون‌های آغازین مسیحیت بودند.

رومیان با بازسازی شمال آفریقا، پایه‌های قدرت سیاسی و اقتصادی خود را استوار ساختند. ساکنان شهرهای بخش آفریقایی روم، به جز شمار اندکی از مهاجران رومی، همگی از اهالی بومی شمال آفریقا بودند که فرهنگ رومیان را پذیرفته بودند.

وندال‌های ژرمن که در براندازی امپراتوری روم غربی نقش داشتند، در سال ۴۳۹ میلادی کارتاژ را گشودند. فرمانروایی وندال‌ها تا سال ۵۳۳ میلادی ادامه داشت، زمانی که ارتش بیزانس این سرزمین را فتح نمود. تونس در این دوره بخشی از استان بیزانسی نومیدیا به‌شمار می‌آمد.

دورهٔ اسلامی

مجسمه ابن خلدون در تونس.

در سدهٔ هفتم میلادی اعراب مسلمان حملات خود را به تونس آغاز کردند. ایشان سرانجام به فرماندهی عقبة بن نافع بخش‌هایی از سرزمین تونس را تصرف و شهر قیروان را ساختند. حسان بن نعمان تونس را به‌طور کامل فتح کرد. در سدهٔ نهم میلادی، اغلبیان که از قبیلهٔ بنی تمیم بودند- به فرماندهی ابراهیم بن اغلب از سوی خلفای عباسی به حکومت تونس رسیدند.

در سال ۹۰۹ میلادی خلفای اسماعیلی‌مذهب خلافت فاطمیان، اغلبیان را شکست داده و شهر مهدیه را بنا کردند. در سال ۹۶۱ میلادی المعز خلیفهٔ فاطمی مصر را تصرف کرد و مقر حکومت فاطمی را از مهدیه به آن سامان انتقال داد. پس از این رویداد دودمان بربر زیریان که از قبیلهٔ صنهاجه بودند به سرکردگی بلقین بن زیری در تونس قدرت را به دست گرفتند. زیریان از خلفای فاطمی مصر پیروی می‌کردند، اما پس از سرپیچی از ایشان در سال ۱۰۵۰ توسط جنگجویان قبیلهٔ بنی هلال قلع و قمع شدند. از این پس زیریون بخش بزرگی از قلمرو خود را از دست دادند و تنها به شهر ساحلی مهدیه و حومهٔ آن محدود شدند.

در سدهٔ دوازدهم میلادی جزیرهٔ جربه و بخشی از سواحل تونس (از جمله شهر مهدیه) به همراه جزایر مالت به دست نورمن‌ها افتاد و حکومت زیریون به پایان رسید. در سال ۱۱۵۹ میلادی دودمان مراکشی موحدون بر تونس مسلط شدند، اما در سال ۱۲۳۰ میلادی از حفصیون شکست خوردند. فرمانروایی حفصیون بر تونس تا سده شانزدهم میلادی ادامه یافت. امیران هر دو دودمان از تبار بربر آمازیغ بودند.

در سال ۱۵۲۹ ترکان عثمانی به سرکردگی بارباروس خیرالدین پاشا شهر تونس را گشودند، اما حفصیون در ۱۵۳۵ با پشتیبانی اسپانیا دوباره حکومت را به دست گرفتند. پس از ۳۹ سال کشمکش میان ترکان عثمانی و اسپانیایی‌ها، سرانجام در سال ۱۵۷۳ ترکان عثمانی تونس را فتح کردند.

در سال ۱۷۰۵ میلادی حسین بن علی الترکی سردار عثمانی که از تبار یونانی بود به فرمانروایی تونس برگزیده شد. از آن پس فرزندان او دودمان خودگردان حسینیان را تشکیل داده و زیر نظر عثمانی بر تونس فرمان راندند.

تاریخ معاصر

در سدهٔ نوزدهم فرانسه و بریتانیا، شروع به دخالت در امور این کشور کردند. فرانسه برابر پیمان باردو که در سال ۱۸۸۱ میلادی بسته شد، تونس را مستعمرهٔ خود نمود. با آغاز جنگ جهانی دوم، ارتش آلمان برای تقویت پایگاه متحدین در شمال آفریقا، در تونس نیرو پیاده کرد. در سال ۱۹۴۳ نیروهای ارتش آلمان از تونس عقب‌نشینی کردند و تونس به کنترل متفقین درآمد. کشور تونس طی پیمان پاریس که در سال ۱۹۵۶ میلادی امضاء شد، استقلال خود را به دست آورد.

تونس در ۱۹۵۶ از فرانسه استقلال پیدا کرد و حبیب بورقیبه اولین رئیس‌جمهور و حاکم مطلقه این کشور بود که به‌دنبال یک دوره اعتراضات محدود و خیابانی مردم پس از ۳۱ سال استبداد و حکومت با مشت آهنین، در سال ۱۹۸۷ به دست زین‌العابدین بن‌علی، افسر عالی‌رتبه پلیس، سرنگون شد. بن‌علی نیز پس از ۲۳ سال دیکتاتوری و خودکامگی و اختناق در شرایطی مشابه، در نیمه ژانویه ۲۰۱۱ (۲۴ دی ۱۳۸۹) سرنگون شد و به عربستان سعودی گریخت. نام این اعتراضات خیابانی مردم به انقلاب گل یاسمن شهرت یافت.

سیاست

حکومت ۲۳ ساله زین‌العابدین بن‌علی طی یک انقلاب در ۲۴ دی ۱۳۸۹ سرنگون شد. در تاریخ ۲۲ آذر ۱۳۹۰ مجلس مؤسسان تونس، منصف المرزوقی را به عنوان نخستین رئیس‌جمهور منتخب مردم تونس انتخاب کرد. المرزوقی از شناخته‌شده‌ترین مخالفان حکومت بن‌علی می‌باشد که در سال‌های حکومت بن‌علی در تبعید به سر می‌برد وی دانش‌آموخته دندانپزشکی است. مهم‌ترین وظیفه رئیس‌جمهور در تونس، انتخاب نخست‌وزیر است. زین العابدین بن علی پس از سرنگونی حکومت‌اش، به عربستان سعودی پناهنده شد و پس از نزدیک به ۹ سال تبعید در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۹۸ در سن ۸۳ سالگی درگذشت و در بقیع دفن شد.

تقسیمات کشوری

تقسیمات کشوری تونس.

کشور تونس به ۲۴ استان (ولایة) بخش می‌شود:

جغرافیا

مقالهٔ اصلی: جغرافیای تونس

جزیره‌های مهم:

تونس شمالی‌ترین کشور قارهٔ آفریقاست. پهناوری آن ۱۶۳٬۶۱۰ کیلومتر مربع بوده و دارای ۹۶۵ کیلومتر مرز مشترک با الجزایر و ۴۵۹ کیلومتر مرز مشترک با لیبی است. هم‌چنین درازای کرانه‌های آن ۱۱۴۸ کیلومتر است. بلندترین نقطهٔ تونس، کوه شعانبی با بلندی ۱۵۴۴ متر می‌باشد. این کشور، در میان مدار ۳۰ درجه شمالی و مدار ۳۸ درجه شمالی و نصف‌النهار ۷ درجه شرقی و نصف‌النهار ۱۲ درجه شرقی واقع است.

اقلیم

تونس سرزمینی گرم و خشک است. بخش درونی آن از بیابان‌های سنگلاخی و بخش جنوبی آن نیز از شنزارها پوشیده شده، اما کرانه‌های شمالی آن نسبتاً حاصلخیز و پوشیده از جنگل است. در شمال غربی تونس کوه‌هایی کم‌ارتفاع (دنبالهٔ شرقی رشته‌کوه‌های اطلس) وجود دارند که بلندای هیچ‌یک از ۱۵۴۴ متر فراتر نمی‌رود. تونس هم‌چنین دارای چند دریاچهٔ فصلی زمستانی است که تابستان‌ها خشک و پوشیده از نمک هستند؛ و با توجه به تأثیر مطلوب دریای مدیترانه و ارتفاع کوه‌های شمالی از آب و هوای معتدل دریایی برخوردار می‌باشد و خوش آب وهواترین کشور شمال آفریقاست. شهر تونس در منطقهٔ جلگه‌ای شرق و شمال شرقی این کشور در انتهای خلیج تونس قرار گرفته و از آب و هوای بسیار معتدل برخوردار است.

اقتصاد

کشاورزی، معادن و منابع طبیعی، جهانگردی و صنعت نفت در اقتصاد تونس نقش مهمی دارند. زیتون، انگور، گندم، میوه‌جات و سبزیجات از فراورده‌های کشاورزی تونس هستند. این کشور دارای منابع انرژی هم‌چون نفت، گاز طبیعی و معادن فسفات، آهن، روی و سرب است. تولیدات این کشور بیشتر شامل مواد شیمیایی، پارچه، برق و سیمان است. از این کشور نفت خام، روغن زیتون، مرکبات، آهن و سرب صادر می‌شود.

مردم

سید بو سعید در تونس.
پخت نان سنتی در تونس.

بیشینهٔ مردم تونس (۹۹٪) عرب‌زبان هستند. بررسی‌های ریخت‌شناسی (ژنتیکی) نشان می‌دهد که این مردم از دیدگاه نژادی همگن نیستند و آمیزه‌ای از تیره‌های گوناگون‌اند که در طول تاریخ پر فراز و نشیب این کشور از آسیا و اروپا به شمال آفریقا کوچ کرده‌اند. مردمان کرانه‌های شمالی تونس به سبب مهاجرپذیر بودن این سامان، آمیزه‌ای از بربر (آمازیغ)ها، فنیقی‌ها و کارتاژی‌ها،[۱۸] رومیان، وندال‌ها، الان‌ها و عرب‌ها هستند. این در حالی است که مردمان بخش‌های درونی و جنوبی تونس بیشتر تبار بربر (آمازیغی) دارند. در تونس، اقلیتی از بربر زبان‌ها نیز می‌زیَند. بربر زبان‌ها بیشتر در جنوب جزیرهٔ جربه، و مناطق مطماطه، الدویرات و شننی سکونت دارند.

جمعیت‌شناسی

بر طبق برآورد سال ۲۰۲۰ تونس ۱۱٫۸ میلیون نفر نفر جمعیت دارد و در هر کیلومتر مربع ۷۲ نفر زندگی می‌کنند.

زبان

زبان رسمی تونس، عربی استاندارد است، اما تونسی‌ها با گویش ویژه‌ای از عربی سخن می‌گویند که به گویش کاربردی در زبان مالتی نزدیک است. زبان فرانسوی نیز کاربرد دارد. طبق آخرین برآوردی که توسط دولت تونس در سال ۲۰۰۷ میلادی صورت گرفت و به سازمان فرانسه‌زبانی ارائه شد، ۶۳٫۶٪ از مردم این کشور می‌توانند به فرانسوی صحبت کنند.[۱۹]

دین

دین رسمی تونس، اسلام و مذهب تسنن است. ۹۸٪ مردم تونس مسلمان و بقیه مسیحی یا یهودی هستند.

فرهنگ

با توجه به موقعیت استراتژیکی تونس در شمال آفریقا و در کنار دریای مدیترانه، این کشور در طول تاریخ ۳ هزار سالهٔ خویش در معرض رفت‌وآمد تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف قرار گرفته که مهمترین آن عبارتند از قرطاجی‌ها (با پایه‌گذاری یک زن به نام علیسه)، رومی‌ها، مسلمان‌ها (عرب‌ها، خراسانی‌ها و ترک‌ها) و اروپایی‌ها (پرتغال، اسپانیا و فرانسه)؛ تونس در سال۱۸۸۱م میلادی تحت حمایت فرانسه قرار گرفت؛ که به گفتهٔ خود تونسی‌ها این تحت‌الحمایه بودن، بالاترین ضرر را به تونس و مردم عربی زده‌است؛ دکتر الهادی البکوش که سابقاً نخست‌وزیر تونس بوده در کتاب «إضاءات علی الاستعمار و المقاومه فی تونس و فی المغرب الکبیر» که مرکزالنشرالجامعی تونس آن را در سال ۲۰۰۷ چاپ کرده می‌گوید: «در بارهٔ موفقیتهای فرانسه در زمینهٔ آموزش در تونس باید گفت که در ۷۰ سال استعمار فرانسوی، تعداد اشخاصی که توانستند به آموزش عالی دست پیدا کنند تنها ۳۲۰ نفر بودند، یعنی در هر سال، چهار دانشجو، حال آنکه تعداد دانشجویان پس از استقلال به ۳۲۰ هزار نفر رسیده‌است؛ استعمار فرانسه همیشه از افزایش و گسترش آموزش در تونس می‌ترسیده و از آن جلوگیری می‌کرده و این که عده‌ای خلاف این مطلب را می‌گویند، یک خرافه و اسطوره است(... ان السلط الاستعماریه کانت تخشی انتشار التعلیم بتونس فمنعته، و غلطته ما استطاعت؛ إن إنجازات فرانسه فی المستعمرات خرافه و اسطوره برددها البعض … روزنامه الصریح، الأحد ۱۶ سپتامبر، ۲۰۰۷، ص ۱۲، عدد ۱۹۱۷).[۲۰]

روابط فرهنگی با ایران

به جز اعراب و بربرها، ایرانیان یکی از اقوامی بوده‌اند که نقش عمده‌ای در شکل‌گیری فرهنگ اسلامی تونس داشته‌اند و آثار فرهنگ ایرانی در بخش‌های گوناگون فرهنگ تونس نمود داشته‌است. در بسیاری از عنصرهای فرهنگی کشور تونس هم‌چون معماری، موسیقی، آداب مردمی، خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها و زینت‌آلات می‌توان نمودی از فرهنگ ایرانی را یافت. در گویش عربی کاربردی در تونس، بیش از ۲۰۰ واژه با ریشهٔ فارسی دیده می‌شود که برخی از آن‌ها عبارتند از: گلیم، نارنج، مرزبان، میخانه، دهقان و بسیاری واژه‌های دیگر.

در آغاز دورهٔ اسلامی نفوذ فرهنگ ایرانی در تونس با حضور گروهی از سپاهیان ایرانی اهل خراسان در میان لشکر عقبة بن نافع آغاز می‌شود و در زمان ضعف حکومت صنهاجه به اوج خود می‌رسد. در این دوره، امیران ایرانی از دودمان بنو خراسان مدتی بر شهر تونس فرمان می‌رانند.

در سال پنجاه هجری قمری اولین کاروان خراسانیان ایرانی وارد افریقیه شدند و بعدها شهر تاریخی قیروان که همان کاروان است را بنا نهادند. از آن زمان، برطبق قاموس ابن منظور قفصی تونسی، بیش از هشتصد کلمهٔ فارسی معرب در زبان عربی و لهجهٔ تونسی وارد شد که از جملهٔ آن‌ها دینار و شیرین و شیراز و دیوان و برید و مانند آن‌هاست.[۲۱]

برخی از فقیهان و اندیشمندان اسلامی تونس مانند امام سحنون نیشابوری، اسد بن فرات نیشابوری، عبدالله بن فروخ فارسی و خالد بن یزید فارسی ایرانی‌تبار بوده‌اند.

امروزه برخی از خیابان‌های شهر تونس با نام شاعران و فیلسوفان ایرانی چون حافظ، مولوی، خیام، ابن سینا، فارابی و رازی نامگذاری شده‌اند.

از زمان راه‌اندازی بخش فرهنگی سفارت ایران در تونس که از حدود ۱۳۸۱ بوده‌است سالانه به‌طور متوسط دویست نفر در محل نمایندگی با زبان فارسی آشنا شده‌اند و افرادی همچون حسنی شقیر و دکتر فرید قطاط در کنار نمایندگان فرهنگی اعزامی و بعضاً همسرانشان به امر تدریس زبان فارسی مشغول بوده‌اند.

هم‌اینک در تونس فارسی در سه مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری، به‌عنوان زبان اختیاری تدریس می‌شود. در حال حاضر در دانشگاه‌های تونس و سوسه و دارالمعلمین در سه مقطع زبان فارسی توسط دکتر فرید قطاط و در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در دانشگاه زیتونه توسط دکتر منصف الحامدی، در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه‌های نهم آوریل و منوبه، توسط دکتر سام خانیانی، استاد اعزامی از سوی وزارت آموزش عالی ایران، تدریس می‌شود.[۲۲]

زبان فارسی علاوه بر اماکن فوق در محل رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، از گذشته‌های دور در سه مرحلهٔ ابتدایی و متوسطه و ترجمه در کشور تونس تدریس می‌شود.[۲۳]

آموزش

دانش‌آموزان تونسی از آموزش رایگان برخوردارند و تحصیل در دورهٔ دبستان اجباری است. زبان عربی به عنوان زبان نخست و زبان فرانسوی به عنوان زبان دوم در مدارس آموزش داده می‌شود. از سال ۲۰۰۲ فراگیری زبان انگلیسی در کنار زبان فرانسه برای دانش‌آموزان سال پنجم دبستان و بالاتر الزامی است.

نخستین مرکز آموزش عالی کشور تونس، دانشگاه تونس می‌باشد که در سال ۱۹۶۰ میلادی بنیان نهاده شد. از دیگر دانشگاه‌های مهم تونس می‌توان به دانشگاه الوسط (به عربی: جامعة الوسط) در شهر منستیر و دانشگاه جنوب (به عربی: جامعة الجنوب) در شهر صفاقس اشاره کرد. برابر آمار رسمی سازمان آمار تونس در سال ۱۹۹۹ میزان باسوادی در این کشور ۷۳٪ بوده‌است.

رسانه‌ها

خبرگزاری تونس در که سال ۱۹۶۱ در شهر تونس افتتاح شده‌است، دارای نمایندگی‌هایی در داخل و خارج کشور می‌باشد. رادیو دولتی تونس در شهرهای تونس، صفاقس، منستیر و قفصه دارای ایستگاه است و برنامه‌هایی به زبان‌های عربی، فرانسه و ایتالیایی پخش می‌کند. تلویزیون تونس نیز در سال ۱۹۹۶ بنیان نهاده شده و دارای دو شبکه به زبان عربی است. برخی از روزنامه‌های مهم تونس عبارتند از: الصحافه، الصباح، الحریه، الشروق، انباء تونس به زبان‌های انگلیسی و فرانسه و الانوار به زبان فرانسه.

تا پیش از انقلاب مردمی تونس که روز ۱۴ ژانویه ۲۰۱۱ به سرنگونی دیکتاتوری زین‌العابدین بن علی انجامید، بساط ممیزی و سانسور در این کشور رواج داشت. هر کتابی باید پیش از چاپ از «وزارت کشور» مجوز انتشار دریافت می‌کرد. چاپ و نشر هر متن بدون مجوز مجازات زندان به دنبال داشت.

پس از پیروزی انقلاب یکی از اولین فرمان‌های دولت موقت در مورد آزادی چاپ و نشر صادر شد. دولت موقت تونس اعلام کرد که چاپ و نشر مجله و کتاب به مجوز دولتی نیاز ندارد. بیانیه تصریح کرده بود: «نویسندگان مختار هستند که برای حفظ حقوق خود، اثر خود را در اداره مخصوص به این امر در وزارت فرهنگ به ثبت برسانند.»

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ↑ "Tunisia Constitution, Article 4" (PDF). 26 January 2014. Archived from the original (PDF) on 9 February 2014. Retrieved 10 February 2014.
  2. ↑ "Tunisian Constitution, Article 1" (PDF). 26 January 2014. Archived from the original (PDF) on 9 February 2014. Retrieved 10 February 2014. Translation by the University of Bern: "Tunisia is a free State, independent and sovereign; its religion is the Islam, its language is Arabic, and its form is the Republic."
  3. ↑ Arabic, Tunisian Spoken. Ethnologue (19 February 1999). Retrieved on 5 September 2015.
  4. ↑ "Tamazight language". Encyclopædia Britannica.
  5. ↑ "Nawaat – Interview avec l' Association Tunisienne de Culture Amazighe". Nawaat.
  6. ↑ Gabsi, Z. (2003). An outline of the Shilha (Berber) vernacular of Douiret (Southern Tunisia). PhD Thesis, Western Sydney University.
  7. ↑ "Tunisian Amazigh and the Fight for Recognition – Tunisialive". Tunisialive. Archived from the original on 18 October 2011.
  8. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام CIA وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  9. ↑ "Tunisia" (PDF). International Religious Freedom Report for 2011, United States Department of State – Bureau of Democracy Human Rights and Labor.
  10. ↑ Frosini, Justin; Biagi, Francesco (2014). Political and Constitutional Transitions in North Africa: Actors and Factors. Routledge. p. 4. ISBN 978-1-317-59745-2.
  11. ↑ Choudhry, Sujit; Stacey, Richard (2014) "Semi-presidential government in Tunisia and Egypt". International Institute for Democracy and Electoral Assistance. Retrieved 7 January 2016.
  12. ↑ "National Institute of Statistics-Tunisia". National Institute of Statistics-Tunisia. Archived from the original on 28 November 2019. Retrieved 2 March 2020.
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ ۱۳٫۳ "Tunisia". International Monetary Fund.
  14. ↑ "GINI index". World Bank. Retrieved 19 January 2013.
  15. ↑ "Human Development Report". United Nations Development Programme. Retrieved 12 December 2019.
  16. ↑ "Report on the Delegation of تونس". Internet Corporation for Assigned Names and Numbers. 2010. Archived from the original on 31 May 2012. Retrieved 8 November 2010.
  17. ↑ «World Population Prospects - Population Division - United Nations». population.un.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ اوت ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۱۰.
  18. ↑ In the Wake of the Phoenicians: DNA study reveals a Phoenician-Maltese link By Cassandra Franklin-Barbajosa, National Geographic Magazine
  19. ↑ «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۸ ژانویه ۲۰۱۴.
  20. ↑ رایزنی فرهنگی ج. ا. ا - تونس. ::
  21. ↑ گل‌افزانی، صادق رمضانی: نگاهی به وضعیت زبان فارسی در تونس، از گذشته تا حال. در وبگاه فرهنگستان زبان فارسی بایگانی‌شده در ۶ فوریه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine. ۱۳۹۳/۱۰/۱۶.
  22. ↑ گل‌افزانی، صادق رمضانی: نگاهی به وضعیت زبان فارسی در تونس، از گذشته تا حال. در وبگاه فرهنگستان زبان فارسی بایگانی‌شده در ۶ فوریه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine. ۱۳۹۳/۱۰/۱۶.
  23. ↑ محمد اسدی موحد: نگاهی به وضعیت زبان فارسی در تونس، از گذشته تا حال. در وبگاه فرهنگستان زبان فارسی بایگانی‌شده در ۶ فوریه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine. ۱۳۹۳/۱۰/۱۶.

منابع

مشارکت کنندگان ویکی‌پدیای انگلیسی.

  • Wikipedia, the Free Encyclopedia.
  • Encyclopedia Americana, by Americana Corporation, Published 1962, Volume 27, Page 148.
  • Abigail Hole, Daniel Robinson, Tunisia, Lonely Planet, 2007, ISBN 1-74059-920-9, Pages 24-25, Google Books.
  • André Corvisier, John Childs, A Dictionary of Military History and the Art of War, Blackwell Publishing, 1994, ISBN 0-631-16848-6, Page 110, Google Books.
  • Walter Joseph Woods, Walking With Faith: New Perspectives on the Sources and Shaping of Catholic Moral Life, Liturgical Press, 1998, ISBN 0-8146-5824-5, Page 143, Google Books.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=تونس&oldid=33871717»