قرائی‌ها
کرایت
 | |
| مناطق با جمعیت چشمگیر | |
|---|---|
 ایران | |
| دین | |
| اسلام | |
| قومیت‌های وابسته | |
| ترکان اغوز، ایل افشار، قایی، ایل قنق، سالور، بیگدلی |
کرایت ( به زبان انگلیسی:Krait و به زبان مغولی:Крайт) قبیله‌ای ترک‌زبان ساکن در آذربایجان، خراسان، کرمان و فارس است.[۱] در خصوص وجه تسمیه واژه قرایی گمانه زنی‌های مختلفی وجود دارد اما بنا بر یکی از مهمترین این حدسیات واژه مزبور همانند واژه گرایلی از تغییر شکل یافتن واژه قَرا اِو لی (کسانی که در خانه‌های سیاه رنگ زندگی می‌کنند) می‌باشد که اشاره به ایل ترک گرایلی دارد بر همین اساس قرایی‌های خراسان از بازماندگان ایل بزرگ گرایلی باشند که در خراسان شمالی، خراسان رضوی، سمنان، گلستان و مازندران زندگی می‌کنند که البته به نظر می‌رسد ساکنین استان مازندران فرهنگ محلی آن مناطق را به خود گرفته و تقریباً دیگر به زبان ترکی تکلم نمی‌کنند اما هنوز نام مناطق گوناگون در نقاطی نظیر بهشهر بیانگر حضور ترکان گرایلی در آنجا می‌باشد. نام قدیم آنها کرایت بود آنها ترک مغول هستند . در زمان چنگیزخان پیش دشمنانش تنها بود آنها یار چنگیزخان بودند . پدر چنگیزخان و ریس خاندان کرایت عهد برادری بستند . چنگیز خان که میترسید زمانی کرایت ها قیام کنند بخاطر همین ریس خاندان کرایت کشد و زنی از خاندان کرایت گرفت و واسه هلاکو خان نوه عزیزش زنی از خاندان کرایت گرفت به نام دوقوز خاتون . بعد به وجود آمدند ایلخانیان آنها به آذربایجان زبان ترکی آوردند چون آنها ترک بودند . که با ازدواج با مغولان ترک مغول شدند. بعد از بین رفتند ایلخانیان پخش شدند.
از دیگر حدسیاتی که در خصوص ریشه این مردمان بیان می‌شود این است که امیر تیمور سرسلسهٔ گورکانیان متوفی به سال ۸۰۷ هجری از تاتاران بود که از آسیای مرکزی برخاست، در سال‌های آخر سدهٔ هشتم هجری و در تعقیب فتوحات خویش به خراسان رسید، طایفه‌ای از ساکنان آسیای مرکزی که قراتاتار خوانده می‌شدند و همراه وی به خراسان راه یافته بودند در جلگه‌های آباد و حاصلخیز خواف و زاوه متوطن شدند. که اگر این نقل را صحیح فرض کنیم قرایی‌ها از بازماندگان این قوم می‌باشند و احتمال دارد واژهٔ قرایی منسوب به جزء اول قراتاتار باشد.[۲]
اما گمانه دیگری که در این خصوص مطرح می‌شود و بیشتربه قرایی‌های آذربایجان اشاره دارد این است مه این مردمان منتسب به قره‌پاپاق یکی از ایل‌های بورچالی ساکن در استان آذربایجان غربی ایران است. در سال ۱۲۴۰ ه.ق ایل قره‌پاپاق از قفقاز به دشت پهناور سولدوز که امروزه نقده نام دارد وارد شد و در آن نشیمن گزید. نام «قره‌پاپاق» به معنی «سیاه‌کلاه» است.
منابع[ویرایش]
منبع: فرهنگ لغت ترکی - فارسی داشقین
- ↑ «دانشنامه ایرانیکا». ص. KARĀʾI (QARĀʾI, QARĀ TĀTĀR), a Turkic-speaking tribe of Azerbaijan, Khorasan, Kermān, and Fārs.
- ↑ جغرافیای تاریخی تربت حیدریه- محمدرضا خسروی- انتشارات آستان قدس
- منبع: فرهنگ جغرافیایی شهرستان‌های کشور (شهرستان ارومیه)، سال ۱۳۷۹، ص۲۳۰.
- کتاب تاریخ ایل قاراپاپاق به کوشش مهدی رضوی
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
- اقوام در ازبکستان
- اقوام در افغانستان
- اقوام در اوکراین
- اقوام در ایران
- اقوام در جمهوری آذربایجان
- ایالتها و قلمروهای بنیانگذاریشده در سده ۱۰ (میلادی)
- ایالتها و قلمروهای منحلشده در ۱۲۰۳ (میلادی)
- تاتارها
- تاریخ قزاقستان
- تاریخ مردمان ترکتبار
- تاریخ مغولستان
- خراسان
- کشورهای قدیم در آسیای مرکزی
- مردمان ایرانیتبار
- مسیحیت توحیدی
- مغولها
- نسطوری