ایل گوران

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
لباس مردم گوران

ایل گوران قلعه زنجیری[۱] یکی از ایل‌های کرد است.[۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸] این ایل یکی از قدیمی‌ترین ایل‌های کُرد است.[۹][۱۰][۱۱] ایل گوران از ایل‌های بزرگ ایران در استان کرمانشاه است، مردم آن، به زبان کردی گویش گورانی سخن می‌گویند. ایل گوران، شامل مناطق گسترده‌ای از استان کرمانشاه (سرپل ذهاب، قصر شیرین، اسلام آباد غرب و کرند غرب) است.[۱۲]

تاریخ[ویرایش]

در برخی منابع گفته شده که در اواخر پادشاهی ساسانیان کردهای گوران تحت فرماندهی رهبری فردی به نام گواتانزا حکومتی تشکیل داده‌اند که پایتخت آن کرمانشاه و آتروپاتکان (آذربایجان و کردستان امروزی یا ماد کوچک) قلمرو آن بوده‌است. برای این ادعا منبع موثق و اسناد کافی در دست نیست. آکوپوف ارمنی در کتاب کردان گوران نوشته‌است آنچنانکه در میان بزرگان گوران روایت و مشهور است خود را از بهرام گور شهریار پنجم ساسانی می‌دانند.[۱۳] ولادیمر مینورسکی مردم گوران را مردمی با قدمت ۲٬۰۰۰ سال و بومیان منطقهٔ کرمانشاه می‌داند.[۱۳]

شهاب‌الدین احمد عمری (ابن فضل‌الله عمری) در کتاب مسالک الابصار فی ممالک الامصار از مردمی به نام گوران ذیل «قبایل کرد» یاد می‌کند. پیر ابرلینگ در مدخل گوران در دانشنامهٔ ایرانیکا این اشاره را قدیمی‌ترین اشاره به نام ایل گوران می‌داند.[۱۴] این موضوع توسط گارنیک آساطوریان نیز تکرار شده که کاملاً اشتباه است، چراکه چند سده قبل تر از عمری در کتبی چون مجمل التواریخ و القصص از گوران‌ها یاد شده و همچنین شکل معرب شده آن به صورت «جوزقان/جورقان» هم توسط مسعودی در قسمت لیست طوایف کُرد آورده شده‌است.

کهنترین آثار به زبان گورانی هشت سطر از سده هفتم میلادی است که توسط کُردشناس معروف آکوپوف ارمنی در سال ۱۹۶۷ منتشر شده‌است.[۱۵]

ریشه[ویرایش]

ریشه واژه گوران، لغت گَوْر است و من حیث مجموع این واژه به معنای مردمان گَوْر می‌باشد. گبر یا گَوْر واژه‌ای است در کُردی و فارسی جدید (فارسی دری) به معنی زَرتُشتی است که بعدها به تمامی غیر مسلمانان گفته شده‌است؛ پیش‌تر این واژه را تغییر یافته واژه عربی (کافر) می‌پنداشتند ولی اکنون نظریه غالب این است که از واژه آرامی gbr (خوانش: گَبْرا یا گَوْرا؛ به معنی مرد) است که در فارسی میانه نیز به صورت هزوارش GBRA (خوانش: mard) به کار رفته‌است.[۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰]

طوایف[ویرایش]

طایفه‌های این ایل عبارتند از:

منابع[ویرایش]

  1. ایل گوران در پایگاه اطلاع‌رسانی عشایر استان کرمانشاه
  2. Edmonds, Cecil. Kurds, Turks, and Arabs: politics, travel, and research in northeastern Iraq, 1919-1925. Oxford University Press, 1957.
  3. home.hum.uva.nl/oz/leezenberg/GInflCK.pd
  4. http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes
  5. The Kurdish National Movement: Its Origins and Development by Wadie Jwaideh page 307
  6. سرزمین و مردم ایران، عبدالحسین سعیدیان،انتشارات علم و زندگی، تهران1377، ص193و194
  7. دانشنامه دانش گستر، تهران مؤسسه علمی فرهنگی دانش گستر
  8. https://books.google.nl/books?id=dgDi9qFT41oC&pg=PA10&lpg=PA10&dq=Guran+Kurds&source=bl&ots=CbBce4U9LR&sig=3QMiYFve7GTsyORPYkzUQLDpFvo&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjfgenozNrNAhXLwBQKHfC4D8MQ6AEIUDAG#v=onepage&q=Guran%20Kurds&f=false
  9. The Gūrān tribe is one of the oldest in this region.
  10. http://www.ashayer.ir/index.aspx?siteid=1&pageid=160
  11. ایرج افشار سیستانی، تاریخ تمدن اقوام آریایی،انتشارات نگارستان، چاپ اول، زمستان ۱۳۸۷.
  12. فرید احمدزاده، سید هاشم حسینی، حامد نورسی. «پژوهشی بر شناخت مضامین و نقوش سنگ قبور ایل گوران در شهرستان اسلام آباد غرب (شاه‌آباد سابق)». دوفصلنامه مبانی نظری هنرهای تجسمی.
  13. ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ http://iranvillage.ir/modules.php?name=News&file=article&sid=4868 بایگانی‌شده در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine روستاهای ایران-روستای بازگیر گوران /سرپل ذهاب/ کرمانشاه
  14. دانشنامۀ ایرانیکا: گوران، نوشتۀ پیر ابرلینگ، منتشرشده در ۱۵ دسامبر ۲۰۰۲؛ بازدید در ۱۰ فوریهٔ ۲۰۲۰.
  15. کردان گوران، گ. ب آکوپف. 1375- تهران، انتشارات هیرمند
  16. هادی محمودی (1396/11/18). «هُورامی‌ها و ریشه‌های مردمانش». پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۷ مه ۲۰۱۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  17. هادی محمودی (1396/11/1396). «هُورامی‌ها و ریشه‌های مردمانش». پایگاه تحلیلی خبری پاوه پرس. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۷ مه ۲۰۱۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  18. «هُورامی‌ها و ریشه‌های مردمانش». پایگاه خبری نوریاو. 1396/11/18. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  19. فواد، کمال (۱۹۷۱). گویشهای زبان کُردی و زبان ادبی و نوشتاری. تهران: مجلهٔ انجمن دانش‌پژوهی کُرد.
  20. مینورسکی، ولادمیر (۱۹۷۳). کُردها نوادگان مادها. بغداد: مجلهٔ انجمن دانش‌پژوهی کُرد.
  21. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ فوریه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۹.