آذری‌های ارمنستان
| بخشی از مقاله‌های مرتبط با |
| مردم آذری |
|---|
| فرهنگ |
| پراکنش مردم آذری |
| آذری‌های مقیم خارج |
| دین |
| زبان |
| آزار و اذیت |
آذربایجانی‌های ارمنستان (به ترکی آذربایجانی: Ermənistan azərbaycanlıları) شاخه‌ای از مردم ترک، که بزرگترین اقلیت حوزه جغرافیای کنونی ارمنستان تا قبل از فروپاشی شوروی بودند.[۱] که در طول سال‌های ۱۹۸۸-۱۹۹۱ که مصادف با جنگ قره‌باغ بود، تمامی سیصد هزار آذربایجانی بومی ارمنستان از این کشور اخراج شدند و امروزه جمعیت آذربایجانی‌ها در ارمنستان توسط کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان تنها ۳۰ - ۱۰۰ نفر تخمین زده می‌شود.[۲]که همان افراد نیز به صورت اکثریت در مناطق روستایی زندگی می‌کنند و عمدتاً از ازدواج‌های مختلط در ارمنستان و افراد پیر و بیمار تشکیل شده‌اند. طبق گزارش‌ها، بسیاری از آن‌ها نام خود را برای جلوگیری از تبعیض عوض کرده‌اند.[۳][۴]
پیشینه
[ویرایش]پس از پیوستن خانات ایروان به امپراتوری روسیه در سال ۱۸۲۸، بسیاری از مسلمانان (آذربایجانی‌ها) منطقه را ترک کردند و با ده‌ها هزار نفر از پناهندگان ارمنی از ایران جایگزین شدند.[۵][۶] دانشنامه افرون و بروک‌هاوس در آغاز قرن بیستم، جمعیت ترک‌های آذربایجانی را به نقل از استانداری ایروان در دوران شوروی سابق، ۳۰۰،۰۰۰ نفر شمارش کرده‌بود که ۳۷٫۵٪ از جمعیت آن زمان ارمنستان را شامل می‌شد. آن دوران جغرافیای ارمنستان علاوه بر کشور کنونی ارمنستان، ایغدیر در ترکیه و جمهوری خودمختار نخجوان نیز در حوزه جغرافیایی منطقه ارمنستان در دوران شوروی سابق بودند.[۷]بیشترشان در مناطق روستایی و شهری پراکنده بودند از جمله شهر ایروان پایتخت کنونی ارمنستان در مقابل ۴۸٪ جمعیت از ارامنه. که ۴۹٪ را آذربایجانی‌ها تشکیل می‌دادند.[۸]
-
پراکنش جمعیتی آذربایجانی‌های ارمنستان به سال ۱۸۹۶-۱۸۹۰. -
پراکنش جمعیتی آذربایجانی‌های ارمنستان در دوران شوروی به سال ۱۹۲۶. -
پراکنش جمعیتی آذربایجانی‌های ارمنستان در دوران شوروی به سال ۱۹۶۲.
دین
[ویرایش]از لحاظ دینی-مذهبی اکثریت آذربایجانی‌ها را شیعیان تشکیل می‌داند، به جز مناطق کوچکی از تالین، شیراک و ودی که سنی‌مذهب بودند.[۹]
اخراج آذربایجانی‌ها
[ویرایش]
قرن بیستم، برای آذربایجانی‌های ارمنستان دوره مهاجرت به حاشیه راندن، تبعیض و جرم اغلب اجباری بود[۱۰]که منجر به تغییرات قابل توجهی در ترکیب قومی این کشور شد، آذربایجانی‌ها حتی تا آغاز جنگ قره‌باغ نیز بزرگترین اقلیت ارمنستان بودند. در سال ۱۹۰۵-۱۹۰۷ استانداری ایروان عرصه درگیری بین ارامنه و آذربایجانی‌ها را متوجه دولت روسیه کرده‌بود که در جریان انقلاب روسیه در ۱۹۰۵ باعث تحریک ملت شده‌بود.[۱۱]
پس از سال ۱۹۱۸ جنگ بر سر مسائل مرز مشترک جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی و جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی از سر گرفته‌شد[۱۲] و جنگ همراه با هجوم پناهندگان ارمنی که منجر به قتل‌عام گسترده مسلمانان در ارمنستان گردید.[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۰] آندرانیک اوزانیان و روبن ترمیناسیان در تخریب شهرک‌های مسلمانان و طرح همگن‌سازی قومی برنامه‌ریزی شده‌ای با مخلوط‌سازی جمعیت را از طریق پناهندگان ارمنی ترکیه از سر گرفتند.[۱۸] پس از آن جمعیت آذربایجانی‌ها کمتر شد، با توجه به همه این اخراج‌ها اتحاد جماهیر شوروی در سرشماری سال ۱۹۲۶ جمعیت آذربایجانی‌ها را تنها ۷۸،۲۲۸ اعلام کرده‌بود که در ارمنستان زندگی می‌کردند و شامل ۸٫۸ درصد از جمعیت کل این کشور در آن دوران می‌شد.[۱۹]پس از فروکش کردن درگیری‌ها جمعیت‌شان تا ۱۳۱،۰۰۰ نفر نیز فزونی یافت.[۲۰] در سال ۱۹۴۷، گریگور آرتینف دبیر اول حزب کمونیست ارمنستان، موفق به متقاعد کردن شورای وزیران اتحاد جماهیر شوروی به صدور فرمان توسط استالین تحت عنوان اقدامات برنامه‌ریزی شده برای کوچ مجدد کارگران آذربایجانی ارمنستان به جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی شد.[۲۱]
بر اساس این حکم، آذربایجانی‌ها بین سال‌های ۱۹۴۸-۱۹۵۱ توسط برخی منابع به جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی[۲۲] نفی بلد شدند.[۲۳][۲۴][۲۵] تا راه برای ورود ارمنی‌های خارج از کشور باز شود که در طول چهار سال ۱۰۰،۰۰۰، آذربایجانی از جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی تبعید شدند.[۱۹] طوری‌که جمعیت آنان در سال ۱۹۵۹ به ۱۰۷۷۴۸ تقلیل یافت.[۲۶] و در سال ۱۹۷۹، آذربایجانی‌ها ۱۶۰۸۴۱ نفر و ۵٫۳٪ از جمعیت کل ارمنستان را تشکیل می‌دادند.[۲۷] جمعیت آذربایجانی‌های شهر ایروان، که زمانی اکثریت جمعیت را در سال‌های ۱۹۵۹ و قبل از آن تشکیل می‌دادند، در سال ۱۹۸۹ به ۰٫۷٪ به ۰٫۱٪ کاهش یافت.[۲۴]
مناقشه قره باغ کوهستانی
[ویرایش]در زمان مناقشه بر سر قره‌باغ جمعیت بزرگی از آذربایجانی‌ها در این منطقه زندگی می‌کردند.[۲۸] ناآرامی‌های مدنی در قره باغ کوهستانی در سال ۱۹۸۷ که اغلب منجر به آزار و اذیت آذربایجانی‌ها می‌شد و مجبور به ترک ارمنستان شدند.[۲۹] در ۲۵ ژانویه ۱۹۸۸ اولین موج از پناهندگان آذربایجانی از ارمنستان در شهر سومقاییت مستقر شدند.[۲۹][۳۰] با توجه به اخراج اجباری، خشونت‌های قومی[۳] توسط ملی‌گرایان صورت گرفت[۳۱] که براساس درگیری‌های قومی صورت گرفته[۳۲] در نوامبر ۱۹۸۸ حدود ۲۵ نفر از آذربایجانی‌ها که در مقابل مهاجرت اجباری مقاومت نشان داده‌بودند، کشته شدند. (تعداد کشته‌شدگان را منابع ارمنستانی ۲۰ نفر در منطفه روستایی گوآرک[۳۳] و منابع جمهوری آذربایجان ۲۱۷ نفر مدعی‌است.)[۳۴]
بنابراین، در سال ۱۹۸۸-۱۹۹۱ مابقی آذربایجانی‌های ارمنستان به جمهوری آذربایجان فرار کرده،[۳۱][۳۵][۳۶] کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان از پناهنده شدن و مهاجرت اجباری بیش از ۲۰۰،۰۰۰ نفر را به جمهوری آذربایجان در طول ۱۹۸۹ اعلام کرده‌بود.[۳]
وضعیت کنونی
[ویرایش]
با خروج کامل آذربایجانی‌ها، زندگی و فرهنگ آذربایجانی نیز در ارمنستان متوقف شد. همچنین اقداماتی مانند تخریب مسجدی در خیابان واردانانتس ایروان به سال ۱۹۹۰ توسط بولدزر انجام شد.[۳۷] مسجد کبود ایروان که تنها مسجد باقی‌مانده در ایروان است پس از دهه ۱۷۶۰ در اختیار آذربایجانی‌ها قرار داشت، که پس از استقلال ارمنستان و اخراج آذربایجانی‌ها، اداره مسجد در اختیار مسئولین ایرانی قرار گرفت.[۳۸] و نام‌های جغرافیایی با ریشه ترکی به نام ارمنی تغییر یافت.[۳۹] علاوه بر این از سال ۱۹۳۰ به بعد نیز تمامی اماکن جغرافیایی با ریشه زبان‌های ترکی‌تبار به زبان ارمنی تغییر می‌یافت.[۱۹] برخی عناصر نیز سعی در پاک کردن واقعیت تاریخی سکونت مسلمانان در بخش قابل توجهی از ارمنستان را از نظر جمعیت محلی آنجا داشتند.[۴۰]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ (ارمنی ) Population of Armenia according to ethnic group census 1989
- ↑ Second Report Submitted by Armenia Pursuant to Article 25, Paragraph 1 of the Framework Convention for the Protection of National Minorities بایگانی‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine. Received on 24 November 2004
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ International Protection Considerations Regarding Armenian Asylum-Seekers and Refugees بایگانی‌شده در ۱۶ آوریل ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine. United Nations High Commissioner for Refugees. Geneva: September 2003
- ↑ Country Reports on Human Rights Practices - ۲۰۰۳: Armenia U.S. Department of State. Released 25 February 2004
- ↑ Conflict in Nagorno-Karabakh, Abkhazia and South Ossetia: A Legal Appraisal by Tim Potier. Martinus Nijhoff Publishers. ۲۰۰۱. p.2 ISBN 90-411-1477-7
- ↑ Asian and African Studies by Ḥevrah ha-Mizraḥit ha-Yiśreʾelit. Jerusalem Academic Press. , ۱۹۸۷; p. ۵۷
- ↑ (روسی) Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary: Erivan Governorate
- ↑ (روسی) Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary: Erivan
- ↑ A. Tsutsiyev (2004) (АТЛАС ЭТНОПОЛИТИЧЕСКОЙ ИСТОРИИ КАВКАЗА, Цуциев А. А, Москва: Издательство «Европа», ۲۰۰۷)
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War by Thomas de Waal ISBN 0-8147-1945-7
- ↑ (روسی) Memories of the Revolution in Transcaucasia by Boris Baykov
- ↑ de Waal. Black Garden. p. ۱۲۷-۸.
- ↑ Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War by Stuart J. Kaufman. Cornell University Press. ۲۰۰۱. p.۵۸ ISBN 0-8014-8736-6
- ↑ (روسی) Turkish-Armenian War of ۱۹۲۰ بایگانی‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine
- ↑ Turkish-Armenian War: Sep.۲۴ – Dec.۲, ۱۹۲۰ by Andrew Andersen
- ↑ (روسی) Ethnic Conflicts in the USSR: ۱۹۱۷–۱۹۹۱ بایگانی‌شده در ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine. State Archives of the Russian Federation, fund 1318, list 1, folder 413, document 21
- ↑ (روسی) Garegin Njdeh and the KGB: Report of Interrogation of Ohannes Hakopovich Devedjian بایگانی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine August 28, 1947. Retrieved May 31, 2007
- ↑ +By+Donald+Bloxham&lr=&source=gbs_summary_s&cad=۰ The Great Game of Genocide: Imperialism, Nationalism, and the Destruction by Donald Bloxham. Oxford University Press: 2005, pp.۱۰۳-۱۰۵
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ۱۹٫۲ The Alteration of Place Names and Construction of National Identity in Soviet Armenia بایگانی‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine by Arseny Sarapov
- ↑ (روسی)All-Soviet Population Census of ۱۹۳۹ - Ethnic Composition in the Republics of the USSR: Armenian SSR. Demoscope.ru
- ↑ A Failed Empire: The Soviet Union in the Cold War from Stalin to Gorbachev by Vladislav Zubok. UNC Press, 2007. ISBN 0-8078-3098-4; p. ۵۸
- ↑ Armenia: Political and Ethnic Boundaries ۱۸۷۸-۱۹۴۸ بایگانی‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine by Anita L. P. Burdett (ed.) ISBN 1-85207-955-X
- ↑ Deportation of ۱۹۴۸-۱۹۵۳ بایگانی‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine. Azerbembassy.org.cn
- ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ Language Policy in the Soviet Union by Lenore A. Grenoble. Springer: 2003, p.۱۳۵ ISBN 1-4020-1298-5
- ↑ Central Asia: Its Strategic Importance and Future Prospects by Hafeez Malik. St. Martin's Press: 1994, p.۱۴۹ ISBN 0-312-10370-0
- ↑ (روسی) All-Soviet Population Census of ۱۹۵۹ - Ethnic Composition in the Republics of the USSR: Armenian SSR. Demoscope.ru
- ↑ (روسی) All-Soviet Population Census of ۱۹۷۹ - Ethnic Composition in the Republics of the USSR: Armenian SSR. Demoscope.ru
- ↑ Jewish Post: Jewish Armenia
- ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ (روسی) The Nagorno-Karabakh Conflict بایگانی‌شده در ۳۰ ژانویه ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine by Svante Cornell. Sakharov-Center.ru
- ↑ (روسی) Karabakh: Timeline of the Conflict. BBC Russian
- ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ After Independence by Lowell W. Barrington. University of Michigan Press, ۲۰۰۶; p. ۲۳۱. ISBN 0-472-06898-9
- ↑ The Unrecognized IV. The Bitter Fruit of the 'Black Garden' بایگانی‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine by Yazep Abzavaty. Nashe Mnenie. 15 January 2007. Retrieved 1 August 2008
- ↑ (روسی) Pogroms in Armenia: Opinions, Conjecture and Facts. Interview with Head of the Armenian Committee for National Security Usik Harutyunyan. Ekspress-Khronika. #۱۶. 16 April 1991. Retrieved 1 August 2008
- ↑ Azerbaijan State Commission On Prisoners of War, Hostages and Missing Persons
- ↑ UNHCR U.S. Department of Homeland Security, Citizenship and Immigration Services Country Reports Azerbaijan. The Status of Armenians, Russians, Jews and Other Minorities
- ↑ Country Reports on Human Rights Practices - ۲۰۰۴: Armenia. U.S. Department of State
- ↑ Myths and Realities of Karabakh War by Thomas de Waal. Caucasus Reporting Service. CRS No. ۱۷۷, 1 May 2003. Retrieved 31 July 2008
- ↑ de Waal, p.۸۰
- ↑ (روسی) Renaming Towns in Armenia to Be Concluded in ۲۰۰۷ بایگانی‌شده در ۲۰۱۱-۱۰-۰۵ توسط Wayback Machine. Newsarmenia.ru. ۲۲
- ↑ Nation and Politics in the Soviet Successor States by Ian Bremmer and Ray Taras. Cambridge University Press, 1993; p.270 ISBN 0-521-43281-2
پیوند به بیرون
[ویرایش]- Armenia and Azerbaijan: The Remaining by Zarema Valikhanova and Marianna Grigoryan
- "I Always Dream of Baku" by Alexei Manvelyan
.svg){kind=small}
