گربه شنی

گربه شنی
گربه شنی، Felis margarita
وضعیت حفاظت
در خطر انقراض  (IUCN 3.1)
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	پستانداران
راسته:	گوشت‌خوارسانان
زیرراسته:	گربه‌سانان
تیره:	گربه‌ایان
زیرخانواده:	گربه‌ایان کوچک
سرده:	گربه‌ها
گونه:	F. margarita
نام دوبخشی
Felis margarita
نقشه پراکنش گربه شنی

گربه شنی (نام علمی: Felis margarita) گربه‌سانی کوچکی است که در مناطق شن‌زار بیابانی آفریقای شمالی، عربستان، آسیای مرکزی، ایران و پاکستان زندگی می‌کند.

خصوصیات

گربه شنی کمی از گربه‌های خانگی بزرگتر است، سری پهن، گوش بزرگ و دست و پای کوتاه دارد و در کف پنجه‌ها موهای بلند قهوه‌ای یا سیاه دارد که آن‌ها را از گرمای شدید کویر حفظ می‌کند و با پراکندن وزن بدن موجب می‌شود تا به‌خوبی بر روی شن‌های روان حرکت کنند. رنگ موهای پشت زرد، و با نوارها و خال‌های نسبتاً تیره، ولی زیر بدن سفید می‌باشد. شنوایی فوق العاده قوی دارند که حتی امواج ماورای صوت ناشی از حرکت جانوران در زیر زمین را هم دریافت می‌کند.

طول سر و تنه به‌طور میانگین ۵۰ سانتی‌متر و دم ۲۸ سانتی‌متر است. ارتفاع بدن در ناحیهٔ شانه ۲۴ تا ۳۰ سانتیمتر و میانگین وزنش ۲٫۷ کیلوگرم است.

تولید مثل

فصل تولید مثل در زمستان، طول دوران بارداری ۶۳ روز و تعداد بچه‌ها ۲ تا ۴ است. در هنگام تولد ۲۵۰ گرم وزن دارند. چشم‌ها پس از ۲ هفته باز می‌شود و توله‌ها تا ۴ ماهگی وابسته به مادرند و در یک سالگی بالغ می‌شوند. وزن بچه گربه‌ها ظرف سه هفته دو برابر و تا هفته ششم سه برابر می‌شود. هیچ فصل خاصی برای تولید مثل آن‌ها وجود ندارد. گربه شنی نر در پرورش بچه‌ها نقش فعالی دارد.

پراکنش

این گربه بیشتر مناطق استپی و بیابانی را برای زیست انتخاب می‌کند. این گربه در ایران در پارک ملی کویر، مناطق جنوبی کویر لوت در استان کرمان، محدودهٔ دو شاخ در منطقه حفاظت شده توران در استان سمنان، پناهگاه حیات وحش بختگان، منطقه حفاظت شده بهرام گور و منطقه شکار ممنوع دره باغ بوانات در استان فارس، غرب پناهگاه حیات وحش عباس‌آباد و منطقهٔ حفاظت شده موته در استان اصفهان زیست می‌کند، دشت ترکمن صحرا و نواحی شمالی خراسان رضوی دیده شده‌است. علاوه بر آن پراکنش جهانی گربه شنی شامل شمال آفریقا، عربستان تا ترکمنستان نیز می‌شود.

رفتار

دربارهٔ رفتار این گربه اطلاعات ناچیزی در دست است. عمدتاً شبگرد است و روزها در لانهٔ خود که به‌طور عمودی بر زمین حفر کرده یا زیر بوته‌ها و شکاف سنگ‌ها استراحت می‌کند، با آنکه روی زمین فعالیت می‌کند اما به خوبی می‌تواند از درخت بالا رود. پس از غروب به شکار جوندگان، مارمولکها، پرندهها و حشرات می‌رود. البته خوراک اصلی وی جوندگان کوچک همچون جربیل، پامسواکی و همستر است. گربه شنی در بین کوچ‌نشینان صحرای آفریقا به‌دلیل مهارتش در شکار مار معروف است. هرچند فوق‌العاده درنده‌خو است اما در اسارت بسیار رام و سربه‌راه است.

جز در هنگام جفت‌گیری تنها زندگی می‌کند ولی با وجود انزواطلبی شدید قلمروطلب نیست. با توجه به اینکه تمام آب مورد نیاز بدن خود را از غذایش به دست می‌آورد از منابع آبی دوری می‌گزیند. انسان، پرندگان شکاری، گرگها و مارها دشمنان طبیعی اویند.

زیرگونه‌ها

• Felis margarita margarita شمال آفریقا از الجزایر تا عربستان
• Felis margarita airensis نیجر
• Felis margarita harrisoni شبه‌جزیره عربستان
• Felis margarita meinertzhageni صحرای آفریقا
• Felis margarita thinobia ایران، ترکمنستان و قزاقستان (این زیرگونه را برخی یک گونه مستقل می‌دانند.)
• Felis margarita scheffeli پاکستان (CIITES این زیرگونه را در فهرست در معرض خطر انقراض قرار داده‌است)

منابع

• Wikipedia contributors, "Sand Cat," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sand_Cat&oldid=342483125 (accessed February 9, 2010).
• Sand Cat Saint Louis Zoo

• گربه شنی به بیابان‌های گرم و خشک سازگار است ایسکانیوز
• گربه شنی وب‌سایت کویرهای ایران

پیوند به بیرون

• The Sand Cat by Roy Mathur www.sanddunecat.com/sandcat/sandcat.htm
• Lioncrusher's Domain-- Sand Cat