خیابان لاله‌زار
مختصات: ۳۵°۴۱′۲۰٫۶″ شمالی ۵۱°۲۵′۲۱٫۱۸″ شرقی / ۳۵٫۶۸۹۰۵۶°شمالی ۵۱٫۴۲۲۵۵۰۰°شرقی
| خیابان لاله‌زار
|
|
خیابان لاله‌زار یکی از خیابان‌های قدیمی و مرکزی شهر تهران است. این خیابان از جنوب به میدان امام خمینی (توپخانه)، از شمال به خیابان انقلاب اسلامی (شاهرضا) منتهی می‌شود.
لاله‌زار در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی نماد نوگرایی و هنر ایران بود و «شانزه‌لیزهٔ تهران» لقب گرفته بود. بسیاری از تئاترها، رستوران‌ها، تجارتخانه‌ها، کاباره‌ها، پیاله‌فروشی‌ها، خیاط خانه‌ها، سینماها و فروشگاه‌های معروف ایران در این خیابان قرار داشتند.
پیشینه[ویرایش]
ناصرالدین شاه پس از بازگشت از سفر اول فرنگستان به خیال احداث خیابانی مانند «شانزه‌لیزه» در تهران به عنوان «دارالخلافه» افتاد و دستور داد که از میان باغ مصفای لاله‌زار خیابان بکشند، زمین‌های اطراف خیابان نیز میان «مقربین درگاه» تقسیم شد.∗ مهدی‌قلی هدایت در مورد آن می‌گوید:
لاله‌زار باغی بود بین خیابان لاله‌زار و میدانی در متمم خیابان اسلامبول و خیابان ماشین که حال اکباتان نام نهاده‌اند قسمت شرقی آن را باغ وحش می‌گفتند حال همه عمارت شده‌است خیابان لختی (سعدی) آن دو قسمت را از هم جدا کرده‌است ناصرالدین شاه لاله‌زار را به نود هزار تومان فروخت تولوزان التماس‌ها کرد که نگاه بدارند که سبب لطافت هوای شهر است نشنیدند در تابستان خیابان لاله‌زار هوای خنک بسیار خوبی داشت در آن اوقات که خیابان خوش هوا و روح‌افزا بود اهالی کمتر استفاده می‌کردند اینک که هوای آن خیابان باطناً و ظاهراً کثیف و موذی است محل توجه و ازدحام خلق است
— خاطرات و خطرات، ص. ۵[۱]
بعدها در دورهٔ پهلوی خوانندگان موسیقی عامیانهٔ ایران مانند مهوش، آفت، قاسم جبلی، تاجیک، روح‌پرور، علی نظری، آغاسی، سوسن و ایرج حبیبی همگی در لاله‌زار به روی صحنه می‌رفتند.
به نوشتهٔ جعفر شهری در کتاب «تهران قدیم»:[۲]
عشقی و عارف بهترین نمایشنامه‌های خود را در سالن گراند هتل آن به معرض تماشا گذارده... زیباترین خانم‌های شوخ و شنگ و رعناترین پسران دلربا نیز از این ساعات رو به آن می‌آوردند و شیکپوش‌ترین مردان و آلامدترین جوانان در این خیابان دیده می‌شدند.
زمانی در لاله‌زار ۱۵ سینما و چندین تئاتر و تماشاخانه فعالیت داشتند ولی امروزه ۱۰ سینما فعال در این خیابان فعال هستند.∗ اکثر این سینماها اکنون از رونق افتاده‌اند.
در اوایل دورهٔ پهلوی، در اوایل خیابان لاله‌زار از سوی میدان توپخانه، مغازه‌ای به نام پیرایش قرار داشت که به جهت داشتن پوشاک مد روز در تهران شهرت داشت. روبه‌روی این مغازه، کافه قنادی لاله‌زار واقع بود.[۳] امروزه بیشتر لاله‌زار را صنف فروشندگان لوازم برقی در اختیار گرفته‌اند.
«خانه و باغ اتحادیه» یا «خانه امین‌السلطان» عمارتی مربوط به دوران قاجار است که به عنوان تنها بازمانده از خیابان لاله‌زار قدیم و یکی از نفایس معماری عصر قاجار شناخته می‌شود.[۴]
اماکن معروف لاله‌زار[ویرایش]
- هتل، کافه و کاباره
- گراند هتل
- کاباره مولن‌روژ
- کافه افق طلائی
- کافه مصطفی پایان (در لاله‌زار نو)
- کافه نور (در لاله‌زار شمالی)
- کافه ری (در لاله‌زار شمالی)
- کافه لاله‌زار (در لاله‌زار جنوبی)
- کافه پارس
کافه پارس، ۱۳۹۵
کافه پارس، ۱۳۹۵
کافه پارس، ۱۳۸۵
- سینما
- سینما لاله (رکس پیشین)
- سینما نادر (رویال پیشین)
- سینما رودکی (متروپل پیشین)
- سینما کریستال
- سینما سارا (ونوس پیشین)
- سینما البرز
- سینما خورشید نو
- سینما فردوسی
- سینما ایران
- سینما مایاک
- سینما مرجان
- سینما تابان
- سینما فاروس
- سینما شهرزاد
- سینما سحر (مترو پیشین)
- سینما آزیتا یا سینما جهان
سینما البرز
سینما کریستال
سینما ایران
سینما نادر
سینما نادر
سینما رودکی
سینما سارا
- تجارت خانه ها
- کمپانی نصرالله عشقی - موزیکال رکورد
- کمپانی آغاسی - صفحات سودوا و ادیون
- کمپانی زرتاری - صفحات شهرزاد و رویال
- تماشاخانه
- تئاتر نصر
- تئاتر پارس
- تماشاخانه گبومر و روسیخان
- تماشاخانه گیتی (صادقپور)
- تماشاخانه تفکری
- تئاتر تهران
- تئاتر دهقان
تابلو ثبت ملی تئاتر پارس
نمایی از ساختمان تئاتر پارس
تئاتر تهران
- خانه‌های تاریخی
- اماکن دیگر
- فروشگاه پیرایش (نخستین فروشگاه بزرگ به سبک اروپائی در ایران)
- فروشگاه جنرال مد
- مسجد هدایت
- انبار ببراز خان
- آرشیو اصغر (عکاس)
نگارخانه[ویرایش]
عامل پخش آب در لاله‌زار، ۱۳۳۰
خط واگن و گراند هتل
تقاطع لاله‌زار و خیابان استانبول، روبروی کافه پارس و هتل لاله‌زار
آذین‌بندی در لاله‌زار
خیابان لاله‌زار، ۱۳۲۶
فضای شبانه لاله‌زار در دهه‌های سی و چهل خورشیدی
فضای شبانه لاله‌زار در دهه‌های سی و چهل خورشیدی
گنبد کلاه‌فرنگی کافه پارس
خیابان لاله‌زار در دهه پنجاه خورشیدی
لاله‌زار بازسازی شده در شهرک سینمایی غزالی
پانویس[ویرایش]
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ خیابان لاله‌زار موجود است. |
منابع[ویرایش]
- آشتی مردم با سینماها دور از انتظار نیست، روزنامهٔ ایران، شماره ۲۱۰۷، سال هشتم، پنجشنبه ۵ اردیبهشت ۱۳۸۱ (بازبینی ۱۶ آذر ۱۳۸۴).
- ↑ «برگه:خاطرات و خطرات.pdf/۱۹». ویکی‌نبشته. ۲۰۱۸-۰۱-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۷.
- ↑ شهری‌باف، جعفر (۱۳۷۶). طهران قدیم. تهران: معین. ص. ۲۷۸. شابک ۹۶۴-۵۶۴۳-۶۶-X.
- ↑ منتصری، هوشنگ، در آن‌سوی فراموشی، یادی از دکتر رضا رادمنش، دبیرکل اسبق حزب توده، تهران: نشر و پژوهش شیرازه، پائیز ۱۳۷۹، تاریخ معاصر ایران، ۲۲، ص۱۳
- ↑ درخواست از شهردار تهران برای حفظ خانه 'دایی جان ناپلئون'، بی‌بی‌سی فارسی
