خانه و باغ اتحادیه
| خانه طهران | |
|---|---|
 | |
 | |
| نام | خانه طهران |
| کشور | ایران |
| استان | استان تهران |
| شهرستان | تهران |
| اطلاعات اثر | |
| نام‌های دیگر | عمارت امین‌السلطان خانه‌باغ قدیم اتحادیه |
| نوع بنا | تاریخی |
| سالهای مرمت | ۱۳۹۴–۱۳۹۹ |
| کاربری | خانه باغ |
| کاربری کنونی | مرکز فرهنگی |
| دیرینگی | دوره قاجار و پهلوی |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره قاجار و پهلوی |
| بانی اثر | ظهیرالدوله امین‌السلطان رحیم اتحادیه |
| مالک فعلی اثر | سازمان زیباسازی شهر تهران |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۱۲۰۵۷ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۲ تیر ۱۳۸۴ |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | دارد برای اطلاعات بیشتر به تارنما یا صفحه اینستاگرام خانه‌طهران مراجعه فرمایید. |
| وبگاه | Https://khaneh.tehran.ir |
  خانه طهران | |
«خانه و باغ اتحادیه» یا «خانه امین‌السلطان» عمارتی مربوط به دوران قاجار است که در مرکز تهران جای گرفته‌است. خانه - باغ اتحادیه به عنوان تنها بازمانده از خیابان لاله‌زار قدیم و یکی از باارزش‌ترین معماری‌های دوره قاجار شناخته می‌شود.[۱]
این خانه به دلیل موقعیت مکانی بین خیابان فردوسی و لاله‌زار تهران قدیم، محل رفت‌وآمدهای میهمانان خارجی آن روزهای قبل انقلاب و نشست‌های سیاسی هم بوده‌است.
این اثر در تاریخ ۱۲ تیر ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۰۵۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.[۲] اما پس از چندی بعد «به حکم دیوان عدالت اداری ایران، خانه اتحادیه، (محل ساخت سریال دایی‌جان ناپلئون) به همراه خانه پدری پروین اعتصامی از فهرست آثار ملی خارج شده و در خطر تخریب قرار گرفتند».[۳] این خانه در مهر ماه ۱۳۹۴ توسط سازمان زیباسازی شهر تهران به قیمت ۲۸ میلیارد تومان خریداری و جز دارایی‌های شهرداری تهران شد.[۴]
این خانه-باغ متعلق به امین‌السلطان، صدراعظم دوره ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و محمد علی شاه قاجار بوده‌است، که پس از کشته شدن او، توسط «حاج رحیم اتحادیه» خریداری شد.
پیشینه[ویرایش]
خانه امین‌السلطان[ویرایش]
در سال ۱۲۶۱ خورشیدی، هنگامی که باغ بزرگ لاله‌زار برای ساخت خیابانی به همین نام بخش‌بندی و فروخته شد، بخشی از آن به میرزا ابراهیم خان، پدر علی‌اصغرخان اتابک (امین‌السلطان) رسید و با مرگ ابراهیم خان، پسرش بخش‌های دیگری از زمین‌های مجاور را خرید و به آن افزود.
در این خانه بسیاری از تصمیمات مهم سیاسی آن دوران گرفته می‌شده‌است. مساحت این خانه باغ در زمان قاجار بیشتر از حال حاضر بوده و ساختمان‌های آن به مرور زمان تخریب شده‌است.[۵] این باغ در دوران صدراعظمی میرزا احمد خان اتابک میزبان دیدارهای سرنوشت سازی بوده‌است. بسیاری از شخصیت‌های انقلابی و سیاسی دوران مشروطه این خانه را پناهگاه خود می‌دانستند. ناصرالدین شاه قاجار نیز به این خانه رفت‌وآمد کرده و ملاقات‌های حساسی در این عمارت داشته‌است.[۶]
خانهٔ دایی جان ناپلئون[ویرایش]
نوادگان امین‌السلطان در دوره‌های بعد، زمین پدری را تفکیک کردند و فروختند. سینما جهان، سینما شهرزاد، یک پارکینگ و یک مجتمع تجاری در بخشی از همین زمین‌ها ساخته شده‌است.
رحیم اتحادیه نیز در سال ۱۲۹۵ شمسی این زمین را از وارثان امین‌السلطان خرید و با تفکیک آن به ۳۰ سهم، آن را میان فرزندان خود تقسیم کرد. این خانه در دهه ۵۰ لوکیشن سریال معروف «دایی جان ناپلئون» ساخته ناصر تقوایی بود و به همین نام نیز معروف شد. خانه دایی جان ناپلئون تنها قطعه بازمانده از باغ‌های لاله‌زار است.[۵]
خروج از فهرست آثار ملی و مزایده خانه[ویرایش]
در پی رسیدگی نکردن سازمان میراث فرهنگی به این اثر تاریخی و پس از بی‌نتیجه ماندن رایزنی‌ها جهت تملک این ملک توسط سازمان میراث فرهنگی، گروهی از مالکان خانه اتحادیه درخواست خروج این اثر از فهرست آثار ملی را به دیوان عدالت اداری دادند، و دیوان در سال ۱۳۸۹ خورشیدی رای به خروج آن از فهرست آثار ملی داد.[۷][۸] در پی خروج خانه اتحادیه از فهرست آثار ملی ۲٫۲ سهم از سی سهم خانه در اردیبهشت سال ۱۳۹۲ به مزایده عمومی گذاشته شد.[۹]
تخریب و آتش سوزی قسمتی از خانه[ویرایش]
در تعطیلات ایام شب قدر تیر ماه ۹۳ بخش قاجاری خانه باغ اتحادیه (ضلع جنوب غربی عمارت) با لودر توسط شهرداری تهران تخریب شد.[۱۰][۱۱] ساعت ۲ نیمه شب شنبه مورخ ۹۳/۶/۱، بخشی از مجموعه، که باقی مانده از املاک امین‌السلطان بود و در سالهای اخیر تبدیل به کارگاه شده بود، در آتش سوخت.[۱۲]
احیا و بازسازی[ویرایش]
در بهمن ماه ۱۳۹۲، شورای شهر تهران به فوریت طرح الزام شهرداری تهران به خریداری و بازسازی این خانه تاریخی رای داد؛ و قرار شد این خانه - باغ تاریخی پس از بازسازی و احیا از سوی شهرداری تهران به مرکز فرهنگی - هنری تغییر کاربری دهد.[۱۳] و در نهایت امر در شهریور ماه ۱۳۹۳ و نودمین جلسه شورا طرح " الزام شهرداری تهران به تملک و بازسازی خانه باغ معروف به اتحادیه واقع در منطقه دوازده شهرداری تهران و بهره‌برداری از آن به عنوان مرکز فرهنگی و هنری " مصوب شد.[۱۴]
خریداری توسط شهرداری تهران[ویرایش]
این خانه در مهر ماه ۱۳۹۴ توسط سازمان زیباسازی شهر تهران به قیمت ۲۸ میلیارد تومان خریداری و جز دارایی‌های شهرداری تهران شد و قرار شد کار مرمت آن شروع شود.[۴] عملیات مرمت در آبان ۱۳۹۴ شروع و در مهر ۱۳۹۹ پایان یافت و قرار است به زودی این خانه برای عموم بازگشایی شود.
جستارهای وابسته[ویرایش]
- دایی‌جان ناپلئون (مجموعه تلویزیونی)
- خانه اتحادیه (پایگاه انتقال خون)
- خانه مشیرالدوله پیرنیا
- خانه معین‌التجار بوشهری
منابع[ویرایش]
- ↑ درخواست از شهردار تهران برای حفظ خانه 'دایی جان ناپلئون'، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ «درخواست از شهردار تهران برای حفظ خانه «دایی جان ناپلئون»». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۹ بهمن ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۲۳ بهمن ۱۳۹۲.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ شهرداری خانه «دایی‌جان ناپلئون» را خرید خبرگزاری انتخاب
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ خانه امین السلطان، همشهری آنلاین
- ↑ «باغ امین السلطان و خاطره جمعی ایرانیان». صدای آمریکا. ۱۵ دی ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳ بهمن ۱۳۹۲.
- ↑ «تاریخ ایرانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۴ اوت ۲۰۱۱.
- ↑ «میراث ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۴ اوت ۲۰۱۱.
- ↑ «خانه دایی جان ناپلئون به مزایده گذاشته شد». عصرایران. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۱۶.
- ↑ «تخریب بخشی از خانه اتحادیه». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۴.
- ↑ تخریب خانه اتحادیه کار شهرداری است
- ↑ «آتش‌سوزی در خانه «اتحادیه»». ایسنا. ۲۰۱۴-۰۸-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۱۶.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامhamshahri1وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ «الزام شهرداری جهت تملک و تغییر کاربری خانه اتحادیه». پرتال شورای اسلامی شهر تهران. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ سپتامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۶ سپتامبر ۲۰۱۴.