کامرانیه

كامرانيه
کشور	ایران
استان	تهران
شهرستان	شميرانات
بخش	مركزی
شهر	تجريش
منطقه شهری	منطقه ۱ شهرداری تهران
ناحيه	١ و ۴
منطقه پستی	١٩
پيش شماره	٠٢١

تقاطع خيابان كامرانيه شمالی (بازدار) و خيابان فرمانيه غربی (لواسانی) با نمايی از بنر يادبود درگذشت عباس کیارستمی

کامرانیه محله‌ای اعيان‌نشين در منطقه شمیران واقع در شمال كلانشهر تهران است. این محله كه در منطقه ۱ شهرداری تهران و شهرستان شميرانات قرار دارد، یکی از گران‌قیمت‌ترین مناطق مسكونی تهران محسوب می‌شود.

اين محله به مركزيت خیابان کامرانیه، از شمال با خيابان نياوران، از جنوب با بزرگراه صدر، از شرق با فرمانيه و دهكده حصاربوعلی و از غرب با چيذر و دزاشيب هم مرز است.

كامرانيه كه در ٣ کیلومتری شرق تجریش قرار دارد، همچون بيشتر مناطق شميران بافتی روستایی داشته و آمیزه‌ای از شهرسازی مدرن و سنتی در آن به چشم می‌خورد. اين محله به دلیل واقع شدن در دامنه قله كلكچال شیب و ارتفاع زیادی دارد؛ به‌طوری‌که ارتفاع خیابان كامرانيه از ۱۵١۶ متر بالاتر از سطح دریا در جنوب تا ١۶۵۶ متر در شمال متغیر است.

بيشتر اراضی كامرانيه روزگاری باغ و عمارت ییلاقی کامران‌میرزا، پسر ارشد ناصرالدین‌شاه قاجار بوده‌است و نام كامرانيه نیز از نام وی گرفته شده‌است. نخستين خط تلفن شهر تهران در كامرانيه نصب شد که ناصرالدین شاه با عمارت قزاقخانه در تهران صحبت کرد. همچنين اولین بیمارستان حیوانات خانگی ایران با نام بیمارستان دامپزشکی تهران نيز در این محله واقع است.

‎پيشينه

‎

نام محله کامرانیه از نام کامران‌میرزا، شاهزاده قاجار گرفته شده که باغ و عمارتش در آن محله بوده‌است.

‎

مظفرالدین‌شاه قاجار سوار بر سه‌چرخه در باغ كامرانيه، سال ١٢٨۴‎ هجری شمسی

‎زمین‌های این منطقه ابتدا به میرزا سعیدخان انصاری، وزیر امور خارجه ناصرالدین شاه تعلق داشت و سپس کامران‌میرزا، پسر بزرگ ناصرالدین‌شاه، با خرید زمین‌های جماران و حصار بوعلی، اهالی منطقه را مجبور به ترک زمین‌ها کرد و سپس آنجا را کامرانیه نامید.

باغ کامرانیه به وسعت تقريبی ٩٠٠ هزار متر مربع، در سال ١٢٩۵ قمری ساخته شد. به نوشتۀ دوستعلی‌خان معیرالممالک، باغ کامرانیه ۳۰۰ متر عرض و ۳ كيلومتر طول داشت. در وصف وسعت باغ کامرانیه نقل کرده‌اند در این باغ الاغی در تابستان گم شد و هرچه جستجو کردند آن را نیافتند. بعد از ۴‎ يا ۵ ماه، در اواخر پاییز که خزان، باغ را عریان کرد، اسکلت الاغ را زیر درختی در نقطه‌ای دوره افتاده از باغ یافتند؛ حیوان را مار زده بود.

در اين باغ چندين اندرونی و بيرونی از جمله كلاه‌فرنگی دوطبقه‌ای که بیرونی بوده و به پذیرایی از ميهمانان اختصاص داشت، احداث شده بود. همچنين در آن حوض‌های فواره‌دار طراحی كرده بودند و آب باغ نيز از قناتی به نام قنات حصاربوعلی تأمين می شد.

زيبايی عمده باغ كامرانيه محصول گلكاری‌های كم نظيری بود كه کامران‌میرزا به كمک چندين باغبان فرنگی ايجاد كرده بود. آن‌ها با كاشت درخت‌ها و گل‌های گرمسيری و سردسيری از نقاط مختلف ايران و جهان، بهشت معطری ساخته بودند كه از فرسنگ‌ها آن‌سوتر عطرش استشمام می شد. وی برای گل‌ها و گياهان حساس، يک گلخانه ساخته بود تا از سرمای زمستان در امان بمانند. همچنين کامران‌میرزا دو باغچه‌بان اتریشی استخدام كرده بود تا به طور تمام وقت از باغش مراقبت نمايند. همين امور منجر شده بود تا هزينه باغبانی و نگهداری از اين باغ به طرز سرسام‌آوری سنگين باشد؛ چناچه اعتمادالسلطنه به اين مسئله اشاره كرده و نوشته: هرساله مبلغی گزاف در باغبانی و سرایداری و ساير خدمات اين محل مصرف می شود!

‎ ‎باغ کامرانیه با مرگ کامران‌میرزا در سال ١٣٠٧ خورشيدی، به تدريج به دست ورثه او تكه تكه و در دهۀ ۱۳۲۰ به ثروتمندان تهرانی فروخته شد. معروف‌ترین این افراد عبارت بودند از عبدالحسین هژیر، محمدصادق فاتح، شیخ الاسلام مهاندوست و عده‌ای ديگر كه همچنان نام برخی از آن‌ها بر روی خيابان‌ها و كوچه‌های منطقه باقی مانده‌است.

پس از فوت كامران ميرزا، دخترش، ملكه جهان برخی از زمینهای جنوبی کامرانیه را به عبدالحسین میرزا فرمانفرما فروخته و از تعلق این املاک به خانواده فرمانفرمائیان، نام باغ را فرمانیه می‌نهند. در نهم خرداد ١٣١٩ ورثه فرمانفرما باغ فرمانيه را به سفارت ایتالیا می‌فروشد که هنوز در اختیار آن سفارت قرار دارد.

‎در حال حاضر تنها قسمتی از باغ چند هكتاری كامرانيه به صورت نواری سبز از شمال تا جنوب خيابان‌های ثروتی و مهماندوست باقی مانده و ساير قسمت‌ها به تدریج جای خود را طی دوره‌ای نه چندان زیاد به باغ‌های کوچک‌تر، خانه‌های ویلایی و برج‌ها و آپارتمان‌ها داده‌است.

‎دهخدا تحت عنوان كامرانيه و حصاربوعلی نوشته است: ‎دهی است جزء بخش شمیران شهرستان تهران واقع در سه هزارگزی خاور تجریش، کنار راه شوسه تجریش به اراج. ناحیه ای است واقع در دامنه سردسیر دارای ١۶٢ تن سکنه می باشد. تاتی فارسی زبانند. از قنات و رود دارآباد مشروب می شود. محصولاتش غلات، بنشن و میوجات. اهالی به کشاورزی و باغبانی گذران می کنند. دبستان و راه ماشین رو دارد. حصار بوعلی و کامرانیه متصل بهم هستند.

موقعيت

محله كامرانيه از جنوب به بزرگراه صدر و اختياريه، از شمال به منظريه و نياوران، از شرق به فرمانيه و از غرب به چيذر و دزاشيب محدود می‌شود.

این محله، شامل خیابان کامرانیه و کوچه‌های منشعب از آن است. خیابان کامرانیه از بزرگراه صدر در جنوب آغاز شده، در میانه راه در چهارراه کامرانیه، خیابان فرمانیه و بلوار اندرزگو را به یکدیگر پیوند می‌دهد و در شمالی‌ترین قسمت خود به خیابان نیاوران منتهی می‌شود. اين خيابان در پايين چهارراه كامرانيه، كامرانيه جنوبی و در بالای آن، خیابان کامرانیه شمالی ناميده می‌شود.

اماكن مهم

• سازمان همکاری اقتصادی
• بیمارستان دامپزشکی تهران

سفارتخانه‌ها

• سفارت ونزوئلا
• سفارت لیبی
• سفارت ایرلند
• سفارت اسلوونی
• اقامتگاه سفير جمهوری چک

آب و هوا

كامرانيه به دلیل واقع شدن در دامنه‌های قله كلكچال، دارای آب و هوای لطيف کوهستانی بوده و نيز به علت دارا بودن باغات متعدد و کوچه‌باغ‌های به‌جامانده از شميران، هوای پاكيزه‌تری نسبت به ساير مناطق پايتخت دارد.

بافت انسانی و شهری

کامرانیه نسبت به مناطق مجاورش از اهالی بومی کمتری برخوردار است و بیشتر ساکنان آن را قشر مرفه جامعه تشکیل داده‌اند.

زمین‌های کامرانیه از گذشته عموماً باغ‌منزل‌هایی وسیع بوده‌است و علی‌رغم چند مرحله تفکیک املاک، ابعاد زمین‌ها نسبت به محله‌های پیرامون همچنان بزرگتر است. این مسئله و نیز قرارگیری در دامنه‌ی رشته کوه البرز، کامرانیه را مستعد بلندمرتبه‌سازی نموده‌است. به‌همین علت در این منطقه تعداد زیادی برج‌ به چشم می‌خورد که هریک برای یافتن چشم‌اندازی فراخ‌تر در پس یک‌دیگر قد علم کرده‌اند. با این حال، در این محله همچنان عمارت‌ها و ویلاهای قدیمی زیادی باقی‌ مانده‌اند که برخی از آن‌ها همچنان مسکونی بوده و الباقی یا متروکه شده‌اند و یا در جریان انقلاب ۱۳۵۷، توسط ارگان‌های جمهوری اسلامی به‌نفع مستضعفان مصادره گردیده‌اند.

بافت شهرسازی کامرانیه شبه‌‌روستایی بوده و همچنان در کوچه‌های مشجر و سرسبز آن، صدای جوی آب به‌آسانی شنیده می‌شود. برخی از کوچه‌های آن تنگ و نامنظم بوده و فاقد استاندارد شهرسازی می‌باشد. همچنین در کنار معماری سنتی و کهنه‌ی آن، بعضاً ساز‌ه‌هایی فاخر دیده می‌شود که به‌طرز اغراق‌آمیزی تجمل‌گرایانه ساخته شده‌است.

خیابان‌های اصلی

خيابان كامرانيه جنوبی (پاشاظهری) در فصل پاييز

• خيابان كامرانيه شمالی (بازدار): این خیابان از چهارراه كامرانيه تا تقاطع فرمانيه غربی‌، یک‌طرفه به سمت شمال بوده و از آنجا تا خيابان نياوران، دوطرفه می‌باشد.
• خيابان كامرانيه جنوبی (پاشاظهری): این خيابان یک‌طرفه به سمت شمال می‌باشد.
• خيابان شيبانی
• خيابان رکن‌الدین همایون‌فرخ
• خيابان كامران
• خيابان كاوه
• خيابان ثروتی
• خيابان داريوش
• خيابان مينا
• خيابان مرواريد
• خيابان فيروزه
• خيابان فريماه
• خيابان فاتح
• كوچه فروغ (كريمی)
• خيابان اقدام

دسترسی‌ها

بزرگراه‌ها

اين محله از طريق بزرگراه طبقاتی صدر به آسانی قابل دسترسی می‌باشد.

مترو

هم اكنون نزديكترين ايستگاه مترو به كامرانيه، ایستگاه متروی نوبنیاد از خط ۳ متروی تهران می‌باشد اما پس از تكميل اين خط مترو، ایستگاه‌ متروی شهید باهنر نزديكترين ایستگاه‌ مترو به اين محله خواهد بود.

اتوبوسرانی

خطوط اتوبوسرانی عبوري از اين محله به صورت ذیل مسافران را جابجا می‌نمایند:

• خط ۱۰۶ پایانه لاله به پایانه شهید افشار (پارک وی)در مسير بلوار ارتش ، بزرگراه هاي امام علي ، شهيد بابايي ، ايستگاه متروي نوبنياد ، برزگراه صدر ، بزرگراه مدرس
• خط ۲۱٧ شهرک صدف به بلوار صبا (متروی قیطریه) در مسير شهرك صدف و نفت ، ميني سيتي ، بلوار ارتش ، نارنجستان هفتم ، خيابان لواساني ( فرمانيه )، بلوار شهيد اندرزگو ، قيطريه و بلوار صبا
• خط ۲۲۰ ميدان ازگل به پایانه تجریش در مسير خيابان ازگل ، بلوار نيروي زميني ، ميني سيتي ، بلوار ارتش ، خيابان موحد دانش ( اقدسيه ) ، خيابان پاسداران ، خيابان لواساني ( فرمانيه )، خيابان باهنر ( نياوران )، ميدان قدس ، خيابان شهرداري و ميدان تجريش
• خط ۲۹۸ شهرک قائم به پایانه تجریش در مسیر خیابان‌های شهرک قائم، بلوار ارتش، بلوار اوشان، دارآباد، خیابان پورابتهاج (دارآباد)، خیابان باهنر (نیاوران)، میدان قدس، خیابان شهرداری و میدان تجریش

بوستان‌ها

بوستان امام علی در اين منطقه در نبش چهارراه كامرانيه قرار دارد كه از سال ۱۳۸۳ به بهره برداری رسيده است. اين منطقه به پارک نياوران و پارک جمشیدیه نيز بسيار نزديک است.

اهالی سرشناس

• شاهپور بختیار، نخست‌وزیر پيشين ایران که در پلاک ۱۷ کامرانیه شمالی زندگی می‌کرده‌است.
• كامران ديبا، معمار سرشناس و پسرعموی فرح ديبا
• کامران‌میرزا نایب‌السلطنه، شاهزاده قاجار

سازه‌های معروف

• برج كوه نور
• برج روما رزيدنس

برج كوه نور

خانه ويلايی اثر هوشنگ سيحون

مراكز خريد

• مركز خريد كوه نور
• مجتمع تجاری دريای نور (در حال ساخت)
• مجتمع تجاری-اداری روما سنتر
• مجتمع تجاری-اداری شووان
• مجتمع بام سنتر كامرانيه (در حال ساخت)

نگارخانه

• 
• 

  كوی باغ گل ميثم

• 

  كوچه كامران در شب

• 

  خيابان ثروتی

جستارهای وابسته

• فرمانيه
• نياوران
• شمیران
• منيريه

منابع

• سایت کتاب اول
• سایت بیمارستان دامپزشکی تهران

پیوند به بیرون

• تصویر پانورامای تهران از کامرانیه
• مجله اینترنتی کامرانیه