کامرانیه

کامرانیه
کشور	ایران
استان	تهران
شهرستان	شمیرانات
بخش	مرکزی
شهر	تجریش
منطقه شهری	منطقه ۱ شهرداری تهران
ناحیه	۱ و ۴
منطقه پستی	۱۹
پیش‌شماره	۰۲۱

تقاطع خیابان کامرانیه شمالی (بازدار) و خیابان فرمانیه غربی (لواسانی) با نمایی از بنر یادبود درگذشت عباس کیارستمی

کامرانیه محله‌ای اعیان‌نشین و لوکس در منطقه شمیران واقع در شمال کلانشهر تهران است. این محله که در منطقه ۱ شهرداری تهران و شهرستان شمیرانات قرار دارد، یکی از گران‌قیمت‌ترین مناطق مسکونی تهران محسوب می‌شود.

این محله به مرکزیت خیابان کامرانیه، از شمال با خیابان نیاوران، از جنوب با بزرگراه صدر، از شرق با فرمانیه و دهکده حصاربوعلی و از غرب با چیذر و دزاشیب هم‌مرز است. کامرانیه به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود؛ به شمال چهارراه کامرانیه (تقاطع بلوار اندرزگو، خیابان فرمانیه و خیابان کامرانیه) کامرانیه‌ی شمالی و به جنوب این چهارراه کامرانیه‌ی جنوبی می‌گویند.

کامرانیه که در ۳ کیلومتری شرق تجریش قرار دارد، همچون بیشتر مناطق شمیران بافتی روستایی داشته و تلفیقی از شهرسازی مدرن و سنتی در آن به چشم می‌خورد. از مهم‌ترین ویژگی‌های این محله، دارا بودن سازه‌های لوکس و مدرن در بافتی سنتی و روستایی می‌باشد. کامرانیه به دلیل واقع شدن در دامنه قله کلک‌چال، بسیار ناهموار بوده و شیب و ارتفاع زیادی دارد؛ به‌طوری‌که ارتفاع خیابان کامرانیه از ۱۵۱۶ متر بالاتر از سطح دریا در جنوب تا ۱۶۵۶ متر در شمال متغیر است.

بیشتر اراضی کامرانیه روزگاری باغ و عمارت ییلاقی کامران‌میرزا، پسر ارشد ناصرالدین‌شاه قاجار بوده‌است و نام کامرانیه نیز از نام وی گرفته شده‌است. نخستین خط تلفن شهر تهران در کامرانیه نصب شد که ناصرالدین شاه با عمارت قزاقخانه در تهران صحبت کرد. همچنین اولین بیمارستان حیوانات خانگی ایران با نام بیمارستان دامپزشکی تهران نیز در این محله واقع است.

پیشینه

نام محله کامرانیه از نام کامران‌میرزا، شاهزاده قاجار گرفته شده که باغ و عمارتش در آن محله بوده‌است.

مظفرالدین‌شاه قاجار سوار بر سه‌چرخه در باغ کامرانیه، سال ۱۲۸۴ هجری شمسی

زمین‌های این منطقه ابتدا به میرزا سعیدخان انصاری، وزیر امور خارجه ناصرالدین شاه تعلق داشت و سپس کامران‌میرزا، پسر بزرگ ناصرالدین‌شاه، با خرید زمین‌های جماران و حصار بوعلی، اهالی منطقه را مجبور به ترک زمین‌ها کرد و سپس آنجا را کامرانیه نامید.

باغ کامرانیه به وسعت تقریبی ۹۰۰ هزار متر مربع، در سال ۱۲۹۵ قمری ساخته شد. به نوشتهٔ دوستعلی‌خان معیرالممالک، باغ کامرانیه ۳۰۰ متر عرض و ۳ کیلومتر طول داشت. در وصف وسعت باغ کامرانیه نقل کرده‌اند در این باغ الاغی در تابستان گم شد و هرچه جستجو کردند آن را نیافتند. بعد از ۴ یا ۵ ماه، در اواخر پاییز که خزان، باغ را عریان کرد، اسکلت الاغ را زیر درختی در نقطه‌ای دوره افتاده از باغ یافتند؛ حیوان را مار زده بود.

در این باغ چندین اندرونی و بیرونی از جمله کلاه‌فرنگی دوطبقه‌ای که بیرونی بوده و به پذیرایی از میهمانان اختصاص داشت، احداث شده بود. همچنین در آن حوض‌های فواره‌دار طراحی کرده بودند و آب باغ نیز از قناتی به نام قنات حصاربوعلی تأمین می‌شد.

زیبایی عمده باغ کامرانیه محصول گلکاری‌های کم‌نظیری بود که کامران‌میرزا به کمک چندین باغبان فرنگی ایجاد کرده بود. آن‌ها با کاشت درخت‌ها و گل‌های گرمسیری و سردسیری از نقاط مختلف ایران و جهان، بهشت معطری ساخته بودند که از فرسنگ‌ها آن‌سوتر عطرش استشمام می‌شد. وی برای گل‌ها و گیاهان حساس، یک گلخانه ساخته بود تا از سرمای زمستان در امان بمانند. همچنین کامران‌میرزا دو باغچه‌بان اتریشی استخدام کرده بود تا به‌طور تمام وقت از باغش مراقبت نمایند. همین امور منجر شده بود تا هزینه باغبانی و نگهداری از این باغ به طرز سرسام‌آوری سنگین باشد؛ چناچه اعتمادالسلطنه به این مسئله اشاره کرده و نوشته: هرساله مبلغی گزاف در باغبانی و سرایداری و سایر خدمات این محل مصرف می‌شود!

باغ کامرانیه با مرگ کامران‌میرزا در سال ۱۳۰۷ خورشیدی، به تدریج به دست ورثه او تکه‌تکه و در دههٔ ۱۳۲۰ به ثروتمندان تهرانی فروخته شد. معروف‌ترین این افراد عبارت بودند از عبدالحسین هژیر، محمدصادق فاتح، شیخ الاسلام مهاندوست و عده‌ای دیگر که همچنان نام برخی از آن‌ها بر روی خیابان‌ها و کوچه‌های منطقه باقی مانده‌است.

پس از فوت کامران میرزا، دخترش، ملکه جهان برخی از زمینهای جنوبی کامرانیه را به عبدالحسین میرزا فرمانفرما فروخته و از تعلق این املاک به خانواده فرمانفرمائیان، نام باغ را فرمانیه می‌نهند. در نهم خرداد ۱۳۱۹ ورثه فرمانفرما باغ فرمانیه را به سفارت ایتالیا می‌فروشد که هنوز در اختیار آن سفارت قرار دارد.

در حال حاضر تنها قسمتی از باغ چند هکتاری کامرانیه به صورت نواری سبز از شمال تا جنوب خیابان‌های ثروتی و مهماندوست باقی مانده و سایر قسمت‌ها به تدریج جای خود را طی دوره‌ای نه چندان زیاد به باغ‌های کوچک‌تر، خانه‌های ویلایی و برج‌ها و آپارتمان‌ها داده‌است.

دهخدا تحت عنوان کامرانیه و حصاربوعلی نوشته‌است: دهی است جزء بخش شمیران شهرستان تهران واقع در سه هزارگزی خاور تجریش، کنار راه شوسه تجریش به اراج. ناحیه ای است واقع در دامنه سردسیر دارای ۱۶۲ تن سکنه می‌باشد. تاتی فارسی زبانند. از قنات و رود دارآباد مشروب می‌شود. محصولاتش غلات، بنشن و میوجات. اهالی به کشاورزی و باغبانی گذران می‌کنند. دبستان و راه ماشین رو دارد. حصار بوعلی و کامرانیه متصل بهم هستند.

همچنین سید محمدعلی جمال‌زاده، پدر داستان‌نویسی ایران نیز در کتاب تلخ و شیرین از این محله نام برده‌است: با سرفرازی تمام می‌گویم که بحمدالله مطابق نقشه‌ای که کشیده بودیم روز هفدهم از کامرانیه و نیاوران و چیذر گذشته به رستم‌آباد رسیدم.

موقعیت

محله کامرانیه از جنوب به بزرگراه صدر و اختیاریه، از شمال به منظریه و نیاوران، از شرق به فرمانیه و از غرب به چیذر و دزاشیب محدود می‌شود.

این محله، شامل خیابان کامرانیه و کوچه‌های منشعب از آن است. خیابان کامرانیه از بزرگراه صدر در جنوب آغاز شده، در میانه راه در چهارراه کامرانیه، خیابان فرمانیه و بلوار اندرزگو را به یکدیگر پیوند می‌دهد و در شمالی‌ترین قسمت خود به خیابان نیاوران منتهی می‌شود. این خیابان در پایین چهارراه کامرانیه، کامرانیه جنوبی و در بالای آن، خیابان کامرانیه شمالی نامیده می‌شود.

اماکن مهم

• سازمان همکاری اقتصادی
• بیمارستان دامپزشکی تهران

سفارتخانه‌ها

• سفارت ونزوئلا
• سفارت لیبی
• سفارت ایرلند
• سفارت اسلوونی
• اقامتگاه سفیر جمهوری چک

آب و هوا

کامرانیه به دلیل واقع شدن در دامنه‌های رشته‌کوه البرز، دارای آب و هوای لطیف کوهستانی بوده و نیز به علت دارا بودن باغات متعدد و کوچه‌باغ‌های به‌جامانده از شمیران، هوای پاکیزه‌تری نسبت به سایر مناطق پایتخت دارد.

بافت انسانی و شهری

کامرانیه نسبت به مناطق مجاورش از اهالی بومی کمتری برخوردار است و بیشتر ساکنان آن را قشر مرفه جامعه تشکیل داده‌اند.

زمین‌های کامرانیه از گذشته عموماً باغ‌منزل‌هایی وسیع بوده‌است و علی‌رغم چند مرحله تفکیک املاک، ابعاد زمین‌ها نسبت به محله‌های پیرامون همچنان بزرگتر است. متراژ بزرگ املاک و نیز قرارگیری در دامنهٔ رشته کوه البرز، کامرانیه را مستعد بلندمرتبه‌سازی نموده‌است. به‌همین علت در این منطقه تعداد زیادی برج به چشم می‌خورد که هریک در پی یافتن چشم‌اندازی فراخ‌تر در پس یک‌دیگر قد علم کرده‌اند. با این حال، در این محله همچنان عمارت‌ها و ویلاهای قدیمی زیادی باقی مانده‌اند که برخی از آن‌ها همچنان مسکونی بوده و الباقی یا متروکه شده‌اند یا در جریان انقلاب ۱۳۵۷، توسط ارگان‌های جمهوری اسلامی به‌نفع مستضعفان مصادره گردیده‌اند.

بافت شهرسازی کامرانیه شبه‌روستایی بوده و همچنان در کوچه‌های مشجر و سرسبز آن، صدای جوی آب به‌آسانی شنیده می‌شود. برخی از کوچه‌های این محله، تنگ و نامنظم بوده و فاقد استاندارد شهرسازی می‌باشد. همچنین در کنار معماری سنتی و کهنهٔ آن، بعضاً سازه‌هایی فاخر دیده می‌شود که به‌طرز اغراق‌آمیزی تجمل‌گرایانه ساخته شده‌است.

خیابان‌های اصلی و فرعی

خیابان کامرانیه جنوبی (پاشاظهری) در فصل پاییز

• خیابان کامرانیه شمالی (بازدار): این خیابان از چهارراه کامرانیه تا تقاطع فرمانیه غربی، یک‌طرفه به سمت شمال بوده و از آنجا تا خیابان نیاوران، دوطرفه می‌باشد.

• خیابان کامرانیه جنوبی (پاشاظهری): این خیابان از شمال اتوبان صدر و تا چهارراه کامرانیه یک‌طرفه به سمت شمال می‌باشد.
• خیابان شیبانی
• خیابان رکن‌الدین همایون‌فرخ
• خیابان تاجیکی
• خیابان ثروتی
• خیابان داریوش
• خیابان مینا
• خیابان مروارید
• خیابان فریماه
• خیابان فاتح
• کوچه فروغ (کریمی)
• کوچه ریحانه
• خیابان بیات
• خیابان دژم جو
• کوچه گلبو
• کوچه گلپر
• کوچه گلریز
• خیابان طاووس
• خیابان اقدام
• خیابان پرستو

دسترسی‌ها

بزرگراه‌ها

این محله از طریق بزرگراه طبقاتی صدر به آسانی قابل دسترسی می‌باشد.

مترو

هم‌اکنون نزدیکترین ایستگاه مترو به کامرانیه، ایستگاه متروی نوبنیاد از خط ۳ متروی تهران می‌باشد اما پس از تکمیل این خط مترو، ایستگاه متروی شهید باهنر نزدیکترین ایستگاه مترو به این محله خواهد بود.

اتوبوسرانی

خطوط اتوبوسرانی عبوری از این محله به صورت ذیل مسافران را جابجا می‌نمایند:

• خط ۱۰۶ پایانه لاله به پایانه شهید افشار (پارک وی) در مسیر بلوار ارتش، بزرگراه‌های امام علی، شهید بابایی، ایستگاه متروی نوبنیاد، برزگراه صدر، بزرگراه مدرس
• خط ۲۱۷ شهرک صدف به بلوار صبا (متروی قیطریه) در مسیر شهرک صدف و نفت، مینی سیتی، بلوار ارتش، نارنجستان هفتم، خیابان لواسانی (فرمانیه)، بلوار شهید اندرزگو، قیطریه و بلوار صبا
• خط ۲۲۰ میدان ازگل به پایانه تجریش در مسیر خیابان ازگل، بلوار نیروی زمینی، مینی سیتی، بلوار ارتش، خیابان موحد دانش (اقدسیه)، خیابان پاسداران، خیابان لواسانی (فرمانیه)، خیابان باهنر (نیاوران)، میدان قدس، خیابان شهرداری و میدان تجریش
• خط ۲۹۸ شهرک قائم به پایانه تجریش در مسیر خیابان‌های شهرک قائم، بلوار ارتش، بلوار اوشان، دارآباد، خیابان پورابتهاج (دارآباد)، خیابان باهنر (نیاوران)، میدان قدس، خیابان شهرداری و میدان تجریش

بوستان‌ها

بوستان امام علی در این منطقه در نبش چهارراه کامرانیه قرار دارد که از سال ۱۳۸۳ به بهره‌برداری رسیده‌است. این منطقه به پارک نیاوران و پارک جمشیدیه نیز بسیار نزدیک است.

اهالی سرشناس

• شاهپور بختیار، نخست‌وزیر پیشین ایران که در پلاک ۱۷ کامرانیه شمالی زندگی می‌کرده‌است.
• کامران دیبا، معمار سرشناس و پسرعموی فرح دیبا
• کامران‌میرزا نایب‌السلطنه، شاهزاده قاجار

سازه‌های معروف

• برج کوه نور
• برج روما رزیدنس

برج کوه نور

خانه دولت‌آبادی اثر هوشنگ سیحون

مجتمع مسکونی کامرانیه اثر فرامرز شریفی واقع در خیابان ثروتی. این مجتمع در سال ۱۳۸۱، رتبهٔ پنجم مسابقهٔ معمار را به خود اختصاص داد.

مراکز خرید

• مرکز خرید کوه نور
• مجتمع تجاری دریای نور (در حال ساخت)
• مجتمع تجاری-اداری روما سنتر
• مجتمع بام سنتر کامرانیه (در حال ساخت)
• نمایندگی رسمی ساعت رولکس در ایران [۱]

نگارخانه

• 
• 

  کوی باغ گل میثم

• 

  کوچه کامران در شب

• 

  خیابان ثروتی

جستارهای وابسته

• فرمانیه
• نیاوران
• شمیران
• منیریه

منابع

• سایت کتاب اول
• سایت بیمارستان دامپزشکی تهران

پیوند به بیرون

• تصویر پانورامای تهران از کامرانیه
• مجله اینترنتی کامرانیه