شهرک امید

شهرک امید یکی از شهرک‌های مسکونی تهران است که در شمال شرقی این شهر در مجاورت پارک جنگلی لویزان و جنوب اراضی قوچک قرار گرفته‌است. این شهرک شامل ۱۹۴۶ واحد مسکونی در قالب ۱۸ برج و ۵۴ خانهٔ ویلایی است و جمعیت ساکن در آن حدوداً ۸۰۰۰ نفر برآورد می‌شود. این شهرک که در میان جنگل لویزان و بوستان جنگلی یاس در شمیرانات واقع شده، محل تلاقی مناطق یک و چهار شهر تهران است.

نمایی از شهرک امید

فضاهای ورزشی شهرک را هم زمین‌های اسکیت، تنیس، سالن‌های والیبال و بسکتبال، آکادمی پرورش اندام و بدنسازی بانوان و آقایان و استخر و سونا تشکیل می‌دهند. البته زمین‌های ورزشی روباز والیبال، بسکتبال و فوتبال نیز در همسایگی بیشتر برج‌های ۱۸گانه ساخته شده‌اند.

در شهرک امید، ساختمان پزشکان، مسجد، اورژانس، شعبه بانک‌های سپه، پاسارگاد، پارسیان و حکمت ایرانیان، تعمیرگاه و کارواش خودرو، شعبه پست و ۱۲۰ واحد تجاری فعالیت دارند و مبلمان شهری شهرک در کنار پارک‌بازی مجهز کودکان و آبنماهای زیبا، فضای مناسبی برای تفریح ایجاد کرده‌است. شهرک امید یک سالن اجتماعات ۳۵۰ نفری هم دارد که در آن همایش‌ها، سمینارها، کنسرت و نمایش برگزار می‌شود. به این ترتیب نیاز اهالی به انجام سفرهای درون شهری به حداقل می‌رسد.

منظره شمالی شهرک امید، پارک جنگلی لویزان و رشته کوه‌های البرز

شهرک امید که تا قبل از این به دلیل دسترسی مناسب به بزرگراه‌های شهر، جانمایی فوق‌العاده برج‌های مسکونی و مقاومت واحدها در برابر زلزله تا ۸ ریشتر، شهرکی شاخص به شمار می‌آمد با تلاش مسئولان آن که بیشتر از بازنشستگان رده بالای ارتش هستند به عنوان اولین شهرک مسکونی در خاورمیانه موفق به دریافت گواهینامه‌های بین‌المللی ایزو ۹۰۰۱ در مدیریت کیفیت و ایزو ۱۴۰۰۱ در سلامت محیط زیست و تندیس طلایی GIC شد.

عکس هوایی از شهرک امید

رعایت اصول ساخت مسکن، قوانین مالی ساختمان، مقاوم‌سازی، بهینه‌سازی مصرف انرژی به منظور جلوگیری از اتلاف سوخت و انرژی در ۱۹۴۶ واحدمسکونی این شهرک از جمله دلایل انتخاب این شهرک از سوی GIC است.

نمای جنوبی شهرک امید

شهرک امید، ساختمان کلاس C

طراحی و ساخت

محمدرضا پهلوی و دخترش فرحناز در بازدید از پروژه ساخت شهرک فرحناز لویزان (شهرک امید فعلی) در تیرماه 1357

شهرک امید در حال تکمیل، دهه ۱۳۶۰

عملیات طراحی و ساخت یک شهرک مسکونی در شمال شرق تهران منطقه لویزان به نام «شهرک فرحناز» در اواخر حکومت پهلوی به منظور تامین مسکن پرسنل گارد شاهنشاهی توسط یک پیمانکار فرانسوی به نام شرکت اس - آ - ای آغاز شد. این شهرک پیش از انقلاب اسلامی قرار بود تنها به فرماندهان، امیران، افسران و درجه داران گارد شاهنشاهی اختصاص یابد و در تیرماه 1357 از این مجموعه حال ساخت توسط شخص محمدرضا پهلوی و دخترش فرحناز بازدید شد.

پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و انحلال گارد شاهنشاهی، این شهرک مدتی با نام پروژه قنات کوثر و سپس به «شهرک امید» تغییر نام پیدا کرد و مالکیت آن به شرکت تعاونی مسکن امید وابسته به لشکر ۲۱ حمزه نیروی زمینی ارتش (که از ادغام دو لشکر یک و دو گارد شاهنشاهی ایجاد شده بود) واگذار شد. عملیات عمرانی مطابق نقشه قبلی پس از توقفی چند ساله مجدداً از سر گرفته شد و نهایتاً ۱۸ ساختمان در سه نوع A و B و C به بهره‌برداری کامل رسید و به تدریج تحویل خریداران شد. شايان ذكر است كه هم اكنون نيز خانواده هاي تعدادي از فرماندهان گارد شاهنشاهي از جمله سرهنگ محسن فردوسي در اين شهرك ساكن مي باشند.

ساختمان‌ها

در ابتدا قرار بود این مجموعه در دو فاز و پنج کلاس ساختمان مختلف در 2324 واحد به بهره برداری برسد. امروزه برج‌های هجده‌گانه شهرک امید در سه کلاس A شامل پنج ساختمان ۱۷ تا ۲۱، کلاس B شامل ساختمان‌های ۱ تا ۱۴ و کلاس C شامل ساختمان ۱۶ و در 1946 واحد می‌باشند. این برج‌ها چهارده، شانزده و هجده طبقه هستند.

استانداردها

کلیه استانداردهای لازم و روز دنیا در طراحی این برج‌ها بکار رفته‌است. آسانسورهای بزرگ، پله‌های اضطراری، اتاق رایزر تلفن، برق، گاز و آب برای هر طبقه، سیستم هشدار و آب رسانی اضطراری برای هر طبقه به هنگام بروز آتش‌سوزی، تلفن داخلی، اتاق برق، سیستم آنتن مرکزی مخابراتی و تلویزیونی، سیستم برودتی و گرمایی مجهز (فن کوئل) و موتورخانه مرکزی برای هر برج بکار رفته‌است.

از آنجایی که این شهرک در ابتدا قرار بوده محل سکونت فرماندهان عالیرتبه و اشخاص مهم نظامی کشور باشد، کلیه خیابانهای اصلی آن به پناهگاه و راه عبور و مرور زیرزمینی مجهز شده که پس از انقلاب به دلیل عدم ورود دستگاه‌های مخصوص تهویه آن به کشور، امروزه این راه زیرزمینی بدون استفاده مانده و تنها بعضی از مبادی ورودی آن به عنوان انبار استفاده شده یا مورد استفاده تأسیساتی قرار می‌گیرد.

از جمله مزایایی که امروزه شهرک امید را از دیگر شهرک‌های مسکونی پایتخت متمایز کرده، آب و هوای فوق‌العاده به دلیل مجاورت با جنگل‌های لویزان و کوه پایه‌های البرز در شمال شرقی تهران، فضای سبز کم‌نظیر در اطراف تمامی ساختمان‌ها و خیابان‌ها و معابر شهرک، زمین ورزشی اختصاصی برای هر ساختمان، پارک و فضای سبز اختصاصی برای هر ساختمان، امکانات اختصاصی برای شهرک از جمله استخر و سونا، باشگاه‌های ورزشی برای آقایان و خانم‌ها، کتابخانه و آموزشگاه علمی و هنری، زمین‌های ورزشی اسکلیت، فوتبال، بسکتبال (Street Ball)، زمین‌های تنیس اختصاصی و سالن ورزشی است.

همچنین آرامش و امنیت مثال زدنی شهرک امید و رعایت استاندارهای جهانی شهرک نشینی، این مجموعه را به منطقه‌ای جدا از آلودگی‌های شهر تهران مبدل ساخته است.

موقعیت جغرافیایی

شهرک امید یکی از شهرک‌های بزرگ تهران است که پس از تقسیمات محله‌ای در سال ۱۳۸۷ در محله قنات کوثر قرار گرفت. شهرک امید از شمال به بزرگراه شهید بابایی و باغ پرندگان، از جنوب به محله قنات کوثر و بزرگراه زین الدین، از شرق به بزرگراه شهید باقری و از غرب نیز به پارک جنگلی لویزان محدود می‌شود. راه‌های ورودی شهرک، درب جنوبی آن در میدان امید و درب شمالی آن در بلوار گلستان منتهی به بزرگراه شهید باقری است که در تمامی ساعات شبانه روز توسط سیستم انتظامات و نگهبانی شهرک کنترل می‌گردد.

خطوط مترو و اتوبوس

یکی از شاخص‌های توسعه و فرهنگ بالا در شهرهای امروزی استفاده بیشتر شهروندان هر محله و شهرکی از حمل و نقل عمومی (مترو، اتوبوس) و عدم استفاده از خودروی شخصی می‌باشد. اگر در محله ای اتوبوس‌ها خالی باشند و به اصطلاح استقبال از آن بالا نباشد و استفاده از خودروهای شخصی به هر عذر و دلیل متصور در آن بالا باشد، آن محله و شهرک مدرن نیست و فرهنگ پایینی در آنجا حاکم است. این شهرک فاقد خط مترو می‌باشد و از اشکالات اساسی سامانه اتوبوسرانی این شهرک طراحی مقصد تنها خط عبوری از مجاور شهرک در جهت جنوب و جنوب غربی شهر و عدم تنوع خطوط اتوبوسرانی می‌باشد و با وجود نیاز خط اتوبوسی وجود ندارد که شهروندان را در جهت غرب (سه راه ضرابخانه و بزرگراه شهید همت) و شمال غربی شهر (میدان نوبنیاد و خیابان پاسداران) جابجا نماید. تنها خط اتوبوسرانی عبوری از مجاور شهرک عبارت است از:

• خط ۲۲۳ از شهرک پارس به میدان رسالت (در مسیر توحید، پارک پلیس، قنات کوثر، سراج، تکاوران، دلاوران و هنگام)

گواهینامه‌های بین‌المللی

این شهرک، تنها شهرک مسکونی در کل ایران است که تاکنون موفق شده گواهینامه‌های ایزو ۹۰۰۱ و ایزو ۱۴۰۰۱ در مدیریت کیفیت و سلامت محیط زیست را از مؤسسه گاردین انگلستان دریافت نماید.

مدیریت

اعضای هیئت مدیرهٔ شهرک امید بوسیله انتخابات و رأی‌گیری توسط مالکین شهرک انتخاب شده و مدیرعامل را از میان خود انتخاب می‌کنند. رؤسای خدمات و نگهداری، انتظامات، تربیت بدنی، فضای سبز، مخابرات، تاسیات و… توسط مدیرعامل انتخاب می‌شود. همچنین بازرسان نیز طی فرایندی جداگانه انتخاب می‌شود. هر ساختمان نیز بطور مجزا برای خود اعضای انجمن، بازرس و مدیرعامل انتخاب می‌کند که بر چگونگی انجام امور هر ساختمان نظارت دارند.

امنیت

کلیه ساختمان‌ها نیز با دوربین مداربسته در محوطه، پارکینگ‌ها و آسانسورها کنترل شده و بوسیله نگهبانی همان ساختمان کنترل می‌شود. انتظامات، وظیفهٔ تأمین امنیت شهرک امید را برعده دارد که پس از جمع‌آوری سربازان ارتش در سال ۱۳۸۴، انتظامات شهرک بوسیله پیمانکار (شرکت‌های مراقبتی و امنیتی) یا به اصطلاح پلیس محله، چگونگی برقراری امنیت در شهرک را کنترل می‌کند. البته هزینه استخدام پیمانکار مراقبی و امنیتی نیز از منبع درآمدهای حاصل از شارژ ماهیانه کلیه ساکنین تأمین می‌شود.

تصرف اراضی

در سال ۱۳۸۳، پس از تصرف قسمتی از اراضی ضلع شمال شرقی شهرک واقع در جنگل لویزان توسط یکی از نهادهای امنیتی، مشخص گردید سازمان منابع طبیعی وقت استان تهران، مالکیت آن قسمت از اراضی را پیش از این واگذار کرده و ارگان امنیتی نیز با کشیدن دیوارهای بلند بتنی، آن را تصرف نموده است.

پیرو این موضوع، مدیریت و ساکنین شهرک به مراجع قانونی شکایت کرده و علی‌رغم حکم قضایی مبنی بر برچیده شدن دیوارها، عدم اجرای این حکم نهایتاً منجر به نخریب دیوارهای امنیتی و آزادسازی اراضی تصرف شده توسط عده بسیار کثیری از مردم منطقه شد. در این اقدام که روز ۲۴ فروردین ۱۳۸۳ انجام شد، یکی از جوانان معترض نیز به ضرب گلوله مجروح شد.

همچنین جاده شمالی شهرک امید که درب شمالی این شهرک واقع در اتوبان شهید بابایی را به درب وسط متصل می‌نمود، به دلیل احداث پروژه اتصال بزرگراه‌های باقری و بابایی، علی‌رغم قدمت پنجاه ساله و وجود نزدیک به ۲۵۰۰ درخت، مورد تعریض قرار گرفت. تصرف اراضی شرقی توسط یکی از ارگان‌های امنیتی دلیل این امر بوده است.

در پی ایجاد تعریض جاده شمالی و تبدیل آن به بزرگراه شهید باقری، در سالهای ۹۱ و ۹۲ قسمت‌های از پارک جنگلی لویزان در مجاورت این شهرک نیز دستخوش تخریب و پاکتراشی کامل شده است که با واکنش‌هایی نیز از سوی فعالان و مدافعان محیط زیست به همراه بوده است.

در حال حاضر بزرگراه شهید باقری با عبور از بلوار گلستان (بلوار شمالی سابق شهرک امید) به بزرگراه شهید بابایی متصل گردیده است.

اماکن داخلی

قنات

قنات شهرک امید، از دیگر اماکن دیدنی داخل مجموعه‌است که از سالهای پیش وجود داشته و همچنان از قنات‌های زنده و جاری تهران است. این قنات از شمال از کوهپایه‌های البرز سرچشمه گرفته و به شهرک امید ختم می‌شود. نام «قنات کوثر» در حقیقت نام همین قنات است که سرمنشأ سبزی و آبادانی منطقه بوده‌است.

قنات کوثر، تنها قنات زنده منطقه واقع در شهرک امید

مجتمع تجاری

این مجتمع شامل بیش از ۱۲۰ واحد تجاری شامل رستوران و مواد غذایی، سوپرمارکت، هایپر مارکت، خشک‌شویی، کافه، طباخی، میوه فروشی، انواع نانوایی، کتاب فروشی، بانک‌های پاسارگاد، سپه، پارسیان و حکمت ایرانیان، و… در ضلع جنوب شرقی شهرک امید واقع شده و کلیه مایحتاج زندگی ساکنین و مناطق اطراف را تأمین می‌کند.

تصفیه خانه

کلیه فاضلاب شهرک امید، بصورت منظم توسط یک سامانهٔ فاضلاب داخلی، سازماندهی شده و دو تصفیه خانه شرقی و غربی، فاضلاب شهرک را تصفیه نموده و آبیاری فضای سبز را تأمین می‌کنند.

بوستان فرهنگسرا واقع در قسمت شمال غربی شهرک امید. محل فعلی این بوستان سابقاً باغ انار بوده است.

کارواش و تعمیرگاه

کارواش و تعمیرگاه نیز در منتهی‌الیه جنوب شرقی شهرک امید واقع شده و همه روزه خدمات لازم را به ساکنین این مجموعه ارائه می‌نماید.

فضاهای ورزشی

• باشگاه تنیس شامل شش زمین تنیس برای خانم‌ها و آقایان در ضلع شمال شرقی شهرک
• استخر و سونا در منطقهٔ ویلایی‌های شهرک (جنب خدمات و نگهداری)
• سالن ورزشی سیکا در منتهی‌الیه شمال شرقی شهرک (فوتسال و والیبال)
• زمین بسکتبال خیابانی (Streetball) جنب ساختمان‌های ۷ و ۸
• زمین‌های آسفالت فوتبال و والیبال و بسکتبال مرکزی شهرک جنب دبیرستان دخترانه
• جادهٔ جنگلی تندرسی که از درب شمالی آغاز شده و به جنگل لویزان می‌رود و همه روزه بسیاری از ساکنین در آن به دویدن و پیاده‌روی مشغول هستند
• زمینهای ورزشی و زمین‌های بازی کودکان که هر ساختمان بصورت مجزا دارا می‌باشد
• پارک‌ها و بوستان‌های متعدد (بیش از ۴۰ هکتار از کل فضای ۷۲ هکتاری شهرک امید، زیر پوشش انواع درخت و فضای سبز است) که به انواع وسائل ورزشی تجهیز شده‌است.
• سالن ورزشی شماره ۱ (آکادمی بدنسازی و پروش اندام آقایان شمال شرق تهران) واقع در ضلع شمال شرقی میدان
• سالن ورزشی شماره ۲ ویژه بانوان (یوگا و ایروبیک)، ضلع شرقی پارک مرکزی

خانه‌های ویلایی شهرک امید

مجتمع فرهنگی

مجتمع فرهنگی شهرک امید (فرهنگسرای امید) شامل کتابخانه ۳۰هزار جلدی و انواع آموزشگاه‌های زبان، موسیقی، کنکور و… واقع در شرق پارکینگِ خدمات و نگهداری که دارای فضای باز و پارک مطالعهٔ مجزا برای آقایان و خانم‌ها می‌باشد.

خانه‌های ویلایی

زمانی که مهندسین و تکنسین‌های پیمانکار فرانسوی، عملیات عمرانی ساخت این شهرک را آغاز نمودند، تعداد ۵۴ دستگاه ویلایی ۷۵ و ۹۵ متری برای استقرار و اقامت آنها به همراه خانواده هایشان، در ضلع شمال غربی شهرک و درست در مجاورت جنگل ساخته شده که پس از انقلاب اسلامی و بازگشت پیمانکاران خارجی به کشورشان، این واحدهای ویلایی بصورت اجاره‌ای در اختیار عموم قرار گرفت. استخر و سونای فعلی شهرک امید نیز در میان این خانه‌ها واقع شده، سابق بر این استخر روباز و اختصاصی پیمانکاران خارجی این شهرک به حساب می‌آمده که امروزه با تغییر کاربری، مسقف شده و به استخر و سونای عمومی شهرک امید مبدل گشته‌است.

منابع

«مصاحبه با مدیرعامل شهرک امید». موسسه مطبوعاتی همشهری، ۱۳ دی ۱۳۸۸. بازبینی‌شده در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۲.  روزنامه همشهری

«نقشه موقعیت قنوات شهر تهران». سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران. 

«شهرداری تهران». شهرداری منطقه چهار تهران. 

«پایگاه خبری محیط زیست ایران». پایگاه خبری فضای سبز و محیط زیست ایران. 

پیوند به بیرون

• [۱] روزنامه همشهری
• Guardian Independent Certification Limited [۲]
• [۳] تاریخچه محله قنات کوثر، شهرداری تهران
• [۴] روزنامه همشهری، در شهر
• [۵] پایگاه مجلات تخصصی نور، آشنایی با تعاونی مسکن شهرک امید
• [۶] فصلنامه جستارهای شهرسازی، کاربست تئوری چیدمان فضایی؛ شهرک امید
• [۷] هواشناسی ایران، سایت هواشناسی شهرک امید