ببر سیبری

ببر سیبری
ببر سیبری نر در باغ‌وحش لایپزیگ
ببر سیبری ماده
وضعیت حفاظت
در خطر انقراض (IUCN 3.1)
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طناب‌داران
رده:	پستانداران
راسته:	گوشت‌خواران
تیره:	گربه‌سانان
زیرخانواده:	پلنگیان
سرده:	پلنگ‌مانندها
گونه:	Panthera tigris
زیرگونه:	P. tigris altaica
نام سه‌بخشی
Panthera tigris altaica (تمینک، ۱۸۸۴)
زیستگاه ببر سیبری در سال ۱۸۰۰ (صورتی و سرخ) و سال ۲۰۱۰ (سرخ)

ببر سیبری (نام علمی: Panthera tigris altaica) که با نام‌های ببر آلتایی، ببر منچوری، ببر کره‌ای، ببر آمور و ببر اوسوری نیز شناخته می‌شود، یکی از زیرگونه‌های ببر است که در گذشته در بخش‌های وسیعی از شرق آسیا می‌زیست اما امروزه تنها در منطقهٔ حفاظت شده‌ای در شرق سیبری زندگی می‌کند. ببر سیبری بزرگترین زیرگونهٔ ببر و یکی از بزرگترین گربه سانان زندهٔ جهان است. ببر منقرض شده مازندران نزدیک‌ترین زیرگونه ببر به ببر سیبری است و مطالعات ژنتیکی جدید حکایت از آن دارد که این دو را حتی می‌توان یک زیرگونه محسوب کرد.

ببر سیبری در دهه ۱۹۳۰ در آستانه انقراض قرار داشت و تعداد آن‌ها تنها به ۲۰ تا ۳۰ ببر کاهش یافته بود. اما این جانور به طرزی باورنکردنی از انقراض قریب‌الوقوع رهایی جست و جمعیت آن تا سال ۲۰۱۰ به حدود ۳۶۰ ببر رسید. ببر سیبری با توجه به همین افزایش جمعیت از سال ۲۰۱۰ از بالاترین ردهٔ حفاظتی یعنی «به شدت در معرض خطر» خارج شده و در یک رده پایین‌تر یعنی «در خطر انقراض» قرار گرفته‌است. ببرهای سیبری تنوع ژنتیکی بسیار پائینی دارند که این به دلیل کاهش شدید جمعیت این جانور در دهه ۱۹۴۰ و تعداد اندک توله ببرهایی است که به بلوغ می‌رسند. ضمن اینکه بیشتر از ۹۰ درصد ببرهای سیبری در منطقه کوهستانی سیخوته-آلین زندگی می‌کنند و تبادل ژنتیکی اندکی با گروه‌های کوچک‌تر ببر سیبری در جنوب غربی استان پریموری دارند.

تازه‌ترین مطالعات ژنتیکی بر روی میتوکندری دی‌ان‌ای به جای مانده از ببرهای هیرکانی و نمونه‌های زنده ببر سیبری نشان داده که نیایِ مشترک این دو نوع ببر در شرق چین می‌زیسته و سپس از مسیر راه ابریشم-گانسو وارد آسیای میانه شده و بعداً گروهی از آن‌ها به سوی شرق سیبری و اطراف رود آمور رفته و ببر سیبری امروزین را شکل داده‌اند.

محل سکونت ببرهای سیبری در قسمت جنوبی شمال شرق روسیه در کنار رودخانه آمور و مرز روسیه با چین و کره شمالی است. تعداد کمی از ببر سیبری در چین هم سکونت دارند اما این جمعیت کوچک نمی‌تواند مستقل از جمعیت روسی به حیات خود ادامه دهد؛ یعنی بقای این ببرها در چین وابسته به جابجایی ببرها در طول مرز چین و روسیه است. مشخص نیست که آیا هنوز هم این ببر در کره شمالی حضور دارد یا در آن‌جا کاملاً منقرض شده‌است.

ببر سیبری جانوری قلمروطلب است و قلمروهای بسیار وسیعی را به خود اختصاص می‌دهد. قلمرو ببرهای نر سیبری تا ۴۰۰۰ مایل مربع هم گزارش شده‌است. اما اغلب و به‌طور میانگین قلمرویی تا حدود ۶۰۰ تا ۱۰۸۰ مایل مربع (۱۵۵۴ تا ۲۷۹۷ کیلومتر مربع) را قلمرو خود قرار می‌دهند و قلمرو ببرهای ماده نیز کمی کوچک‌تر از آن می‌باشد. این حیوان زیبا پس از شیر بزرگترین قلمرو را در میان جانداران دارد.

مشخصات فیزیکی

ببرهای سیبری اندازه بزرگی دارند ببرهای سیبری نر بین ۱۸۰ تا ۲۳۰کیلوگرم وزن دارند به‌طور متوسط ۱۹۰ کیلو و ماده‌ها بین ۱۰۰ تا ۱۶۷کیلوگرم وزن دارند ولی گاهی اوقات وزن نرها به بیش از ۳۰۰ کیلوگرم هم می‌رسد؛ این ببر یکی از بزرگترین گربه سانان ولی بزرگ‌ترین آنها نبوده طول بدن ببرهای سیبری از نوک تا نقطه اتصال دم بین ۲ تا ۲٫۵ متر می‌رسد. ارتفاع ببرهای سیبری تا ناحیه شانه بین۱۰۰تا۱۲۰سانتی‌متر است. دندان‌های نیش این جانور با بلندای ۷٫۵ سانتی‌متر یکی از بلندترین دندان‌ها در میان درندگان می‌باشد. همچنین ببر با وجود داشتن وزن بسیار بالا و اندام بسیار درشت، جانوری بسیار چالاک می‌باشد. از دیگر ویژگی‌های ببر که او را به یک مبارز ماهر و توانمند تبدیل می‌کند داشتن پاهای بسیار قوی است بطوریکه او در هنگام مبارزه می‌تواند بر روی پاهایش بایستد و با دو دستش مبارزه کند، ببرها همچنین شناگرانی ماهر هستند. به‌طور کلی ببرهایی که در اسارت نگهداری می‌شوند وزن بیشتری نسبت به همنوعان آزاد خود پیدا می‌کردند و به ۴۲۳ کیلو می‌رسیدند.ببرهای سیبری تاریخی و ببرهای بنگال بزرگترین آنها بودند. درحالی که ببرهای سیبری معاصر به‌طور متوسط سبک‌تر از بنگال هستند.

این ببر یکی از ۳ گربه‌سان بزرگ جهان است؛ این ببر معمولاً از زیرگونه‌های شیر آفریقایی(۸ زیر گونه) بزرگتر است البته نژاد شیری در آفریقا هنوز هم هست که به اندازه‌ای بزرگتر این ببر برسد.

جستارهای وابسته

• ببر مازندران
• ببر هندوچین
• ببر بنگال

منابع

en:Siberian tiger

en:Tiger

• بر پایهٔ داده‌هایی در وبگاه سیمرغ
• "منبع جعبه‌زیست". ویکی‌پدیای انگلیسی. Retrieved 23 November 2008.