ببر سیبری

ببر سیبری
ببر سیبری نر در باغ‌وحش لایپزیگ
ببر سیبری ماده
وضعیت حفاظت
نزدیک تهدید (IUCN 3.1)
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طناب‌داران
رده:	پستانداران
راسته:	گوشت‌خواران
تیره:	گربه‌سانان
زیرخانواده:	پلنگیان
سرده:	پلنگ‌مانندها
گونه:	Panthera tigris
زیرگونه:	P. tigris altaica
نام سه‌بخشی
Panthera tigris altaica (تمینک، ۱۸۸۴)
زیستگاه ببر سیبری در سال ۱۸۰۰ (صورتی و سرخ) و سال ۲۰۱۰ (سرخ)

ببر سیبری (نام علمی: Panthera tigris altaica) که با نام‌های ببر آلتایی، ببر منچوری، ببر کره‌ای، ببر آمور و ببر اوسوری نیز شناخته می‌شود، یکی از زیرگونه‌های ببر است که در گذشته در بخش‌های وسیعی از شرق آسیا می‌زیست اما امروزه تنها در منطقهٔ حفاظت شده‌ای در شرق سیبری زندگی می‌کند. ببر سیبری بزرگ‌ترین زیرگونهٔ ببر و بزرگ‌ترین گربه‌سان زندهٔ جهان است. ببر منقرض‌شده مازندران، نزدیک‌ترین زیرگونه ببر به ببر سیبری است و مطالعات ژنتیکی جدید حکایت از آن دارد که این دو را حتی می‌توان یک زیرگونه به‌شمار آورد.

ببر سیبری در دهه ۱۹۳۰ در آستانه انقراض قرار داشت و تعداد آن‌ها تنها به ۲۰ تا ۳۰ ببر کاهش یافته بود. اما این جانور به طرزی باورنکردنی از انقراض قریب‌الوقوع رهایی جست و جمعیت آن تا سال ۲۰۱۰ به حدود ۳۶۰ ببر رسید. ببر سیبری با توجه به همین افزایش جمعیت، از سال ۲۰۱۰ از بالاترین ردهٔ حفاظتی یعنی «در بحران انقراض» خارج شده و در یک رده پایین‌تر یعنی «در نزدیکی تهدید» قرار گرفته‌است. ببرهای سیبری تنوع ژنتیکی بسیار پایینی دارند که این به دلیل کاهش شدید جمعیت این جانور در دهه ۱۹۴۰ و تعداد اندک توله ببرهایی است که به بلوغ می‌رسند. ضمن اینکه بیشتر از ۹۰ درصد ببرهای سیبری در منطقه کوهستانی سیخوته-آلین زندگی می‌کنند و تبادل ژنتیکی اندکی با گروه‌های کوچک‌تر ببر سیبری در جنوب غربی استان پریموری دارند.

تازه‌ترین مطالعات ژنتیکی بر روی میتوکندری دی‌ان‌ای به‌جامانده از ببرهای هیرکانی و نمونه‌های زنده ببر سیبری نشان داده‌است که نیایِ مشترک این دو نوع ببر در شرق چین می‌زیسته‌است و سپس از مسیر راه ابریشم-گانسو وارد آسیای میانه شد و سپس گروهی از آن‌ها به سوی شرق سیبری و اطراف رود آمور رفته و ببر سیبری امروزین را شکل داده‌اند.

محل سکونت ببرهای سیبری در بخش جنوبی شمال شرق روسیه در کنار رودخانه آمور و مرز روسیه با چین و کره شمالی است. تعداد کمی از ببر سیبری در چین هم سکونت دارند اما این جمعیت کوچک نمی‌تواند مستقل از جمعیت روسی به زندگی خود ادامه دهد؛ یعنی بقای این ببرها در چین وابسته به جابجایی ببرها در طول مرز چین و روسیه است. مشخص نیست که آیا هنوز هم این ببر در کره شمالی حضور دارد یا در آن‌جا کاملاً منقرض شده‌است.

اندازه‌ها

ببرهای سیبری اندازه بزرگی دارند. تا دهه ۱۹۸۰ میلادی، ببرهای سیبری نر بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ و ماده‌ها ۱۲۰ تا ۱۸۰ کیلوگرم وزن داشتند. طول بدن ببرهای سیبری از نوک تا نقطه اتصال دم بین ۲۰۰ تا ۲۳۰ سانتی‌متر می‌رسد. ارتفاع ببرهای سیبری تا ناحیه شانه بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر است. دندان‌های نیش این جانور با بلندای ۷٫۵ سانتی‌متر یکی از بلندترین دندان‌ها در میان درندگان می‌باشد.

به‌طور کلی ببرهایی که در اسارت نگهداری می‌شوند، وزن بیشتری نسبت به همنوعان آزاد خود پیدا می‌کردند و به ۴۲۳ کیلو می‌رسیدند.

این ببر یکی از بزرگ‌ترین گربه‌سانان است ولی بزرگ‌ترین آنها نبوده‌است. این ببر یکی از ۳ گربه‌سان بزرگ جهان است و از زیرگونه‌های شیر آفریقایی (۸ زیر گونه) بزرگتر است، البته نژاد شیری که در آفریقا هنوز هم هست که به اندازه‌ای بزرگتر این ببر برسد. ببرهای سیبری تاریخی و ببرهای بنگال بزرگ‌ترین آنها بودند. درحالی که ببرهای سیبری معاصر به‌طور متوسط سبک‌تر از بنگال هستند.

رفتار

همچنین ببر با وجود داشتن وزن بسیار بالا و اندام بسیار درشت، جانوری بسیار چالاک می‌باشد. از دیگر ویژگی‌های ببر که او را به یک مبارز ماهر و توانمند تبدیل می‌کند داشتن پاهای بسیار قوی است، به‌طوری‌که در هنگام مبارزه می‌تواند بر روی پاهایش بایستد و با دو دستش مبارزه کند، ببرها همچنین شناگرانی ماهر هستند.

ببر سیبری جانوری قلمروطلب است و قلمروهای بسیار وسیعی را به خود اختصاص می‌دهد. قلمرو ببرهای نر سیبری تا ۴۰۰۰ مایل مربع هم گزارش شده‌است. اما اغلب و به‌طور میانگین قلمرویی تا اندازهٔ ۶۰۰ تا ۱۰۸۰ مایل مربع (۱۵۵۴ تا ۲۷۹۷ کیلومتر مربع) دارند و قلمرو ببرهای ماده نیز کمی کوچک‌تر از آن می‌باشد. این جانور زیبا پس از شیر، بزرگ‌ترین قلمرو را در میان جانداران دارد.

جستارهای وابسته

• ببر مازندران
• ببر هندوچین
• ببر بنگال
• ببر نگاندونگ

منابع

https://www.nationalgeographic.com/animals/mammals/facts/siberian-tiger

en:Tiger

• بر پایهٔ داده‌هایی در وبگاه سیمرغ
• "منبع جعبه‌زیست" (به انگلیسی). ویکی‌پدیای انگلیسی. Retrieved 23 November 2008.