صبحانه

ناشتاشکن (صبحانه) آمریکایی با نان و سبد کروسان، تخم‌های مرغ هم‌زده یا املت، هاش‌براونز و گوجه‌های کباب‌شده، و کاپوچینو.

صُبحانه یا ناشتاشِکَن نخستین وعدهٔ غذایی روز است که پس از بیدارشدن، معمولا در بامداد خورده می‌شود.

ریشه‌شناسی

واژه صبحانه از صبح (عربی) و پسوند قیدساز پارسی -انه ساخته شده است، و به معنای چیزی است که در صبح انجام می‌شود.

واژه پارسی ناشتاشکن از دو بخش ناشتا به معنی گرسنه ماندن، روزه بودن، نخوردن خوراک از بامداد یا از دیرگاه و شکن به معنی شکستن، گسستن روی هم رفته به معنی چیزی است که ناشتا بودن را می‌شکند. این واژه از صبحانه قدیمی‌تر بوده و امروزه هم در نقاط بسیاری از ایران به کار می‌رود. جالب اینجاست که در انگلیسی هم واژه همانندی هست که برای این وعده گفته می‌شود، در انگلیسی breakfast که از دو بخش break به معنای شکستن و fast به معنای ناشتا است.

مزایای مصرف صبحانه

• ذخیره انرژی برای انجام کارهای روزانه در شرایط عادی و شرایط خاص
• کمک به درک بهتر مفاهیم و انجام کار بهتر در طول روز و تمرکز بهتر برای انجام وظایف حساس (کمتر شدن حوادث)
• روشی بسیار عالی برای حفظ سلامتی و جلوگیری از افزایش وزن. افرادی که صبحانه سالم می‌خورند کنترل بهتری بر روی جلوگیری از افزایش وزن خود دارند
• یکی از بهترین روش‌ها برای تحریک حرکات روده و پیشگیری از یبوست (یکی از عوارض یبوست ابتلا به سرطان روده بزرگ یا کولون)
• افزایش متابولیسم (سوخت و ساز) بدن و مصرف بهتر انرژی برای فرد

میزان آب مصرفی برای یک صبحانه

ممکن است فکر کنید که هیچ آبی برای صبحانه مصرف نمی‌کنید. سپس ممکن است به یاد آورید که، البته، برای تهیهٔ چای یا قهوه از آب استفاده می‌کنید؛ و البته شیر مصرفی‌تان. در مجموع، شاید ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌لیتر. اما لازم است بدانید که فقط در فنجان قهوهٔ اسپرسوی شما، ۱۴۰ لیتر آب بکار رفته‌است. این مقدار آب واقعی بکار رفته در یک فنجان قهوه‌است. منظور از آب واقعی بکار رفته در قهوه، مقدار آبی است که برای پرورش، تولید، بسته‌بندی و حمل و نقل دانه‌های قهوه بکار رفته‌است.

میزان آب واقعی مصرفی برای تهیهٔ یک وعده صبحانه در:

• اروپا و ایالات متحد آمریکا: ۱۱۰۰ لیتر
• برزیل: ۱۱۰۰ لیتر
• هند: ۳۰۰ لیتر
• چین: حدوداً ۶۰۰ لیتر
• خاورمیانه: بین ۳۵۰ تا ۷۰۰ لیتر

تاریخچه و صبحانه در ملل مختلف

بریتانیا

صبحانه کامل انگلیسی

یک فنجان چای یا قهوه، یک یا دو تکه نان تُست، شاید مقداری گوشت خوک و تخم‌مرغ، یک لیوان شیر

هند

در هند جنوبی، هنگام صبحانه چیزهایی مثل «کیک برنجی»، «وادا»، «دوساس»، «پونگال نمکی» که با مقداری «سامبر» داغ و دست کم یک نوع چاشنی دورچینی شده‌است مصرف می‌شود.

غنا

صبحانه معمولاً شامل نوعی املت محلی، یک نان بسیار شیرین و متراکم به نام نان شکری و چای است. گاهی اوقات نوعی فرنی در منزل طبخ و مصرف می‌شود، در حالی که بسیاری از مردم صبحانه خود را فروشندگان خیابانی خریداری می‌کنند. همچنین فرنی به نام Tom Brown (فرنی قهوه‌ای رنگ تهیه شده از ذرت بو داده) نیز مصرف می‌شود. در زمان معاصر، یک وعده غذای محلی به نام waakye (برنج پخته شده در لوبیا) بسیار رایج است. مردم ترجیح می‌دهند این غذا را مانند دیگر وعده‌های غذایی کوچک از فروشندگان خیابانی بخرند.

ایران

در ایران، انواع نان مسطح، پنیر فتا ایران یا ایرانی، کره، انواع مختلف مارمالاد سنتی یا مربا، عسل، خامه (سرشیر) و چای داغ از آیتم‌های اصلی صبحانه ایرانی محسوب می‌گردند. سایر اقلام، مانند خامه چرب، گردو، تخم مرغ آب‌پز سفت یا عسلی (نرم) و املت نیز برای صبحانه محبوب هستند. به‌طور سنتی صبحانه، انتخابی است از کره و پنیر، کره و مارمالاد (مربا)، خامه عسل، کره و عسل یا پنیر که روی نان تازه مالیده شده و به اندازه یک ساندویچ لقمه (یا یک گاز) تا زده می‌شود و با چای داغ مصرف می‌گردد. ترجیحاً چای با شکر شیرین می‌شود. یکی دیگر از مواد غذایی که معمولاً در ساعات اولیه صبح (سحر) و به ویژه در فصل زمستان مصرف می‌شود هلیم نام دارد. هلیم، ترکیبی از گندم، دارچین، کره و شکر است که با گوشت بوقلمون / مرغ یا گوسفند تکه‌تکه شده در ظرف‌های بزرگ (دیگ) پخته می‌شود که به صورت گرم یا سرد و ترجیحاً گرم سرو می‌گردد. دیگر صبحانه محبوب در بین ایرانیان کله پاچه (غذایی خوشمزه، سنگین و مقوی تهیه شده از سر و ساق پاهای گوسفند) است . این اغذیه به دلیل کالری بالا در وعده غذایی صبحانه و بیشتر در ابتدای صبح و هنگام سحر مصرف می‌شود تا در طول روز انرژی بدن را بالا نگه دارد.

اسرائیل

shakshuka در ماهی تابه سرو می‌شود

صبحانه اسرائیلی به‌طور معمول از قهوه، آب پرتقال، سالاد سبزیجات تازه، پنیر خامه‌ای، نان تازه یا نان تست، زیتون، کره، تخم مرغ سرخ شده و کلوچه‌های کوچک یا برش‌های کیک تشکیل شده‌است. صبحانه کامل تر ممکن است شامل تخم مرغ آب‌پز سفت، پنیر دلمه‌ای، پنیر کوارک و سالاد اسرائیلی باشد. نوعی دیگری از صبحانه رایج خمیر سرخ شده‌ای با نام malawach به همراه میوه‌های شیرین یا افزودنی‌های تند مزه است. هتل‌ها با صبحانه بین قاره‌ای (صبحانه‌ای سبک معمولاً شامل نان، کره، مربا و قهوه) خود علاوه بر موارد فوق، معمولاً انواع ماهی و ماست و همچنین نوعی املت (با نام shakshuka رایج در منطقه) را سرو می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‍‍‌کنند.

مصر

فول مدمس، یکی از غذاهای ملی مصر است، که با تخم مرغ و سبزیجات آماده می‌شود.

در مصر صبحانه سنتی غذایی با نام فول مدمس (نوعی عدسی) است که شامل: باقلا آرام پخته شده (گاهی با عدس) در سس (مزه دار شده با) روغن زیتون، آب لیمو و سیر، غذایی با نام genba kareesh (شامل پنیر با گوجه فرنگی، شوید یا جعفری، فلفل سبز تند و روغن زیتون)، فلافل، تخم مرغ سرخ شده، فتیر (feteer)، نوعی شیرینی مصری (bosomaat)، خامه با عسل (قشطة بالعسل)، شیره قند یا ملاس با بخارا (asal eswed we tehena)، مربا با خامه (meraba belkeshta)، چای با شیر (shai belabn) و غذای دیگر با نام mfta^a.

منابع

• منبع: وبلاگ تغذیه برتر/ فرامرز کوچکی
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Breakfast». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.

پیوند به بیرون

• فول مدمس در ویکی‌پدیای مصری
• فول مدمس در ویکی‌پدیای عربی