واصل بن عطا: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰.۱) +نشانی+مرتب (۱۴.۹ core): + رده:اسلام‌شناسان مسلمان سده ۸ (میلادی) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''واصل بن عطاء'''، متکلم سده دوم هجری و مؤسس مکتب کلامی [[معتزله]] در اسلام است. عصر خردگرایی در اسلام با معتزله شروع شد و واصل بن |
'''واصل بن عطاء'''، متکلم سده دوم هجری و مؤسس مکتب کلامی [[معتزله]] در اسلام است. عصر خردگرایی در اسلام با معتزله شروع شد و واصل بن عطاء<ref>عمروبن عبید گفت: «والله ما رأیت أعلم من واصل بن عطا» (سوگند به خدا، من کسی را داناتر از واصل بن عطا ندیدم).</ref> و امثال عمر بن عبید در آن نقش زیادی داشتند. |
||
واصل در سال ۸۰ هجری قمری در مدینه متولد شد اما در بصره پرورش یافت و در سال ۱۳۱ هجری قمری در بصره مرد.<ref>کعبی بلخی، باب ذکر المعتزلة من مقالات الاسلامیین، ج۱، ص۹۰، در عبدالجباربن احمد، فضل‌الاعتزال و طبقات‌المعتزلة</ref><ref>ابن‌مرتضی، کتاب‌المنیة والامل فی |
واصل در سال ۸۰ هجری قمری در مدینه متولد شد اما در بصره پرورش یافت و در سال ۱۳۱ هجری قمری در بصره مرد.<ref>کعبی بلخی، باب ذکر المعتزلة من مقالات الاسلامیین، ج۱، ص۹۰، در عبدالجباربن احمد، فضل‌الاعتزال و طبقات‌المعتزلة</ref><ref>ابن‌مرتضی، کتاب‌المنیة والامل فی شرح الملل و النحل، ص ۱۴۰، چاپ محمدجواد مشکور، دمشق ۱۹۸۸.</ref> |
||
از آن جا که |
از آن جا که |
||
در مسجد بازار غزال در بصره به امامت مشغول بود به غزال ملقب است. زبان او مشکلی داشت که نمی‌توانست حرف راء را به درستی تلفظ کند اما از آنجا که مرد بسیار بلیغی بود همواره از جملاتی استفاده می‌کرد که حرف راء در کلمات آن وجود نداشت. |
در مسجد بازار غزال در بصره به امامت مشغول بود به غزال ملقب است. زبان او مشکلی داشت که نمی‌توانست حرف راء را به درستی تلفظ کند اما از آنجا که مرد بسیار بلیغی بود همواره از جملاتی استفاده می‌کرد که حرف راء در کلمات آن وجود نداشت. |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== دیدگاه‌های وی == |
== دیدگاه‌های وی == |
||
به گفته برخی مورخان و تذکره‌نویسان،در مجلس درس حسن بصری، یکی از حاضران با اشاره به دیدگاه‌های مختلف دو گروه خوارج و مرجئه درباره حکم مرتکبان کبیره، نظر وی را جویا شد. |
به گفته برخی مورخان و تذکره‌نویسان،در مجلس درس حسن بصری، یکی از حاضران با اشاره به دیدگاه‌های مختلف دو گروه خوارج و مرجئه درباره حکم مرتکبان کبیره، نظر وی را جویا شد. پیش از آنکه حسن سخنی بگوید، شاگردش واصل به عطا نظر خود را چنین بیان کرد: «مرتکب کبیره نه مومن خالص است و نه کافر خالص، بلکه دارای منزلتی بین المنزلین است». وی سپس در کنار یکی از ستونهای مسجد به توضیح نظریه خود پرداخت، و حسن که گویا از پیش، از زمینه های این جدایی آگاه بود با حسرت گفت: «واصل از ما کناره گرفت».<ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=http://lib.eshia.ir/71442/1/62/واصل|عنوان=الملل و النحل|نام خانوادگی=شهرستانى|نام=حمد بن عبد الكريم|ناشر=الشريف الرضي|سال=1364 ش|شابک=|مکان=قم|صفحات=ج ۱، ص ۶۲}}</ref> |
||
افزون بر آنچه |
افزون بر آنچه گذشت،واصل بن عطا را مروج نظریاتی چون «نفی صفات از خداوند»<ref>به گفته شهرستانی، بعدها گروهی از پیروان واصل -با مطالعه کتب فلسفی- همه صفات خداوند را به دو صفت «علم» و «اراده» بازگرداندند ('''الملل و النحل'''،ج ۱،ص ۶۸).</ref> و «خروج افعال اختیاری انسان از قلمرو قضا و قدر الهی» دانسته‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=درآمدی بر تاریخ فلسفه اسلامی (جلد دوم)|نام خانوادگی=جمعی از نویسندگان زیر نظر دکتر محمد فنایی اشکوری|نام=|ناشر=سمت|سال=۱۳۹۲|شابک=۹۷۸-۹۶۴-۵۳۰-۹۵۰-۱|مکان=تهران|صفحات=۲۰۸}}</ref> |
||
== پانویس == |
== پانویس == |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
== پیوند به بیرون == |
== پیوند به بیرون == |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
{{تاریخ فلسفه و حکمت ایران}} |
{{تاریخ فلسفه و حکمت ایران}} |
||
{{فلسفه اسلامی}} |
{{فلسفه اسلامی}} |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۱: | ||
[[رده:اسلام‌شناسان مسلمان]] |
[[رده:اسلام‌شناسان مسلمان]] |
||
[[رده:اسلام‌شناسان مسلمان سده ۸ (میلادی)]] |
|||
[[رده:الهیدانان مسلمان]] |
[[رده:الهیدانان مسلمان]] |
||
[[رده:اهالی بصره]] |
[[رده:اهالی بصره]] |
||
نسخهٔ ۲۶ ژوئن ۲۰۱۸، ساعت ۱۴:۱۰
واصل بن عطاء، متکلم سده دوم هجری و مؤسس مکتب کلامی معتزله در اسلام است. عصر خردگرایی در اسلام با معتزله شروع شد و واصل بن عطاء[۱] و امثال عمر بن عبید در آن نقش زیادی داشتند.
واصل در سال ۸۰ هجری قمری در مدینه متولد شد اما در بصره پرورش یافت و در سال ۱۳۱ هجری قمری در بصره مرد.[۲][۳] از آن جا که در مسجد بازار غزال در بصره به امامت مشغول بود به غزال ملقب است. زبان او مشکلی داشت که نمی‌توانست حرف راء را به درستی تلفظ کند اما از آنجا که مرد بسیار بلیغی بود همواره از جملاتی استفاده می‌کرد که حرف راء در کلمات آن وجود نداشت. از اساتید او می‌توان به ابوهاشم عبد الله بن محمد بن حنفیه و نیز حسن بصری اشاره کرد.[۴]
دیدگاه‌های وی
به گفته برخی مورخان و تذکره‌نویسان،در مجلس درس حسن بصری، یکی از حاضران با اشاره به دیدگاه‌های مختلف دو گروه خوارج و مرجئه درباره حکم مرتکبان کبیره، نظر وی را جویا شد. پیش از آنکه حسن سخنی بگوید، شاگردش واصل به عطا نظر خود را چنین بیان کرد: «مرتکب کبیره نه مومن خالص است و نه کافر خالص، بلکه دارای منزلتی بین المنزلین است». وی سپس در کنار یکی از ستونهای مسجد به توضیح نظریه خود پرداخت، و حسن که گویا از پیش، از زمینه های این جدایی آگاه بود با حسرت گفت: «واصل از ما کناره گرفت».[۵]
افزون بر آنچه گذشت،واصل بن عطا را مروج نظریاتی چون «نفی صفات از خداوند»[۶] و «خروج افعال اختیاری انسان از قلمرو قضا و قدر الهی» دانسته‌اند.[۷]
پانویس
- ↑ عمروبن عبید گفت: «والله ما رأیت أعلم من واصل بن عطا» (سوگند به خدا، من کسی را داناتر از واصل بن عطا ندیدم).
- ↑ کعبی بلخی، باب ذکر المعتزلة من مقالات الاسلامیین، ج۱، ص۹۰، در عبدالجباربن احمد، فضل‌الاعتزال و طبقات‌المعتزلة
- ↑ ابن‌مرتضی، کتاب‌المنیة والامل فی شرح الملل و النحل، ص ۱۴۰، چاپ محمدجواد مشکور، دمشق ۱۹۸۸.
- ↑ عبدالجباربن احمد، فضل‌الاعتزال و طبقات‌المعتزله، ج۱، ص۲۳۴، چاپ فؤاد سید، تونس چاپ دوم ۱۹۸۶.
- ↑ شهرستانى، حمد بن عبد الكريم (1364 ش). الملل و النحل. قم: الشريف الرضي. صص. ج ۱، ص ۶۲. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ به گفته شهرستانی، بعدها گروهی از پیروان واصل -با مطالعه کتب فلسفی- همه صفات خداوند را به دو صفت «علم» و «اراده» بازگرداندند (الملل و النحل،ج ۱،ص ۶۸).
- ↑ جمعی از نویسندگان زیر نظر دکتر محمد فنایی اشکوری (۱۳۹۲). درآمدی بر تاریخ فلسفه اسلامی (جلد دوم). تهران: سمت. صص. ۲۰۸. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۵۳۰-۹۵۰-۱.
پیوند به بیرون
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانه‌های ملی | |
| واژه‌نامه‌های زندگی‌نامه‌ای | |
| سایر | |
