محمدتقی جعفری

محمدتقی جعفری تبریزی
محمدتقی جعفری تبریزی
زادروز	مرداد ۱۳۰۴ ۱۳۴۳ ه. ق تبریز؛ آذربایجان شرقی، ایران
درگذشت	۲۵ آبان ۱۳۷۷ ۱۴۱۹ ه. ق انگلستان
آرامگاه	مشهد، حرم امام رضادارالزهد مبارکه
ملیت	ایرانی
پیشه	ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، فیلسوف مسلمان، مولوی‌شناس
لقب	علامه جعفری، استاد جعفری
مذهب	مسلمان ـ شیعه
والدین	کریم جعفری تبریزی
وبگاه
پایگاه اطلاع‌رسانی استاد محمدتقی جعفری

محمدتقی جعفری تبریزی (مرداد ۱۳۰۴ در تبریز–۲۵ آبان ۱۳۷۷ شمسی) (۱۳۴۳–۱۴۱۹ قمری)، از جملهٔ مفسرین نهج البلاغه، فیلسوفان مسلمان و مولوی‌شناسان معاصر ایران می‌باشد.

زندگی‌نامه

محمدتقی جعفری تبریزی در مرداد ماه سال ۱۳۰۴ در تبریز محله جمشیدآباد (تبریز) متولد شد. نام پدر وی کریم بود. وی درس نخوانده بود، ولی حافظه‌ای بسیار قوی داشت و غالب سخنان پندآموز را به طرزی شیوا بیان می‌کرد. شغل پدر وی نانوایی بود و به کار و تلاش علاقه‌ای وافر داشت. مادرش درس‌های دبستان را در خانه به وی آموخت.

تحصیلات اولیه

محمدتقی نزد مادر مقداری مقدمات دروس و قرآن را آموخت. آنگاه در مدرسهٔ اعتماد تبریز پایه چهارم و پنجم را با رتبه بالا گذراند. سپس به همراه برادرش مقارن سال‌های پایانی جنگ جهانی دوم به مدرسهٔ طالبیه تبریز رفته و تحصیلات علوم دینی را نزد استادان آنجا پی گرفت. تأمین هزینهٔ زندگی، او را ناگزیر ساخته بود تا صبح‌ها به تحصیل پرداخته، و بعد از ظهرها را کار کند.

تحصیلات عالی

در سال ۱۳۱۹ ه. ش در ۱۵سالگی، زادگاه خویش را به قصد اقامت در تهران ترک نمود، و در مدرسه مروی نزد اساتید تحصیل متن رسائل و مکاسب را پی گرفت. پس از سه سال، در سال ۱۳۲۲ ه. ش به شهر قم مهاجرت نمود، و ضمن تحصیل در مدرسه دارالشفای قم ملبس به لباس روحانیت گردید و دروس خارج را در آنجا آغاز کرد.

وی سپس برای ادامه تحصیلات، راهی نجف شد. وی بیست و سه ساله بود که به درجهٔ اجتهاد نایل گردید. وی در سال ۱۳۳۶ یا ۱۳۳۷ ه. ش پس از یازده سال اقامت در نجف، به ایران بازگشت.

استادان

از استادان محمدتقی جعفری می‌توان از میرزا حسن موسوی بجنوردی، شیخ کاظم شیرازی، سید عبدالهادی شیرازی، آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی، شیخ مرتضی طالقانی، علی محمد بروجردی، میرزا حسن یزدی، سید محمود شاهرودی، سید جمال الدین گلپایگانی، سید محمد هادی میلانی، میرزا حسن موسوی بجنوردی، آیت‌الله شهیدی (صاحب حاشیه بر مکاسب) و سید محسن حکیم و آقا میرزا علی اکبر اهری نام برد.

کتاب‌شناسی

مجموعه آثار

پس از مرگ او مؤسسه نشر کرامت به مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری تغییر نام داد و یکی از اهداف آن تهیه مجموعه آثار محمدتقی جعفری بود به گونه‌ای که شامل تمام آثار او بشود. این مجموعه به تدریج توسط این مؤسسه منتشر می‌شود. تاکنون آثار زیر به صورت مجموعه آثار انتشار یافته‌اند:

1. تکاپوی اندیشه‌ها
2. عرفان اسلامی
3. بررسی افکار هیوم و راسل
4. حقوق جهانی بشر و کاوش‌های فقهی
5. چهار شاعر (خیام، نظامی، سعدی، حافظ)

دسته‌بندی کتاب‌ها

• اخلاق و مبانی

1. وجدان
2. اخلاق و مذهب

• ادب و ادبیات

1. مبدأ اعلا
2. از دریا به دریا (کشف الابیات مثنوی مولوی)
3. سه شاعر (حافظ، سعدی، نظامی)
4. تحلیل شخصیت خیام

• اندیشه‌های مولوی

1. تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی (۱۵ جلد)
2. مولوی و جهان بینی‌ها
3. علل و عوامل جذابیت سخنان مولوی
4. فکرواره مثنوی

• انسان و جهان شناسی

1. ارتباط انسان - جهان
2. ایده‌آل زندگی و زندگی ایده‌آل
3. فلسفه و هدف زندگی
4. آفرینش و انسان
5. شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی
6. انسان در افق قرآن
7. حرکت و تحول از دیدگاه قرآن (به انضمام انسان در افق قرآن)

• بررسی و نقد

1. بررسی و نقد نظریات دیوید هیوم در چهار موضوع فلسفی
2. توضیح و بررسی مصاحبه برتراند راسل - وایِت
3. بررسی و نقد برگزیده افکار برتراند راسل
4. بررسی و نقد کتاب «سرگذشت اندیشه‌ها»

• حقوق سیاسی

1. حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب
2. حکمت اصول سیاسی اسلام

• زیبایی شناسی و هنر

1. زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام
2. موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی

• عرفان و معرفت

1. عرفان اسلامی

• علوم جدید

1. بررسی فقهی و حقوقی طرح ژنوم انسانی

• فقه

1. رسائل فقهی (منابع فقه)
2. الرضاع
3. تعبد و تعقل در فقه اسلامی

• فلسفه (مضاف و مطلق)

1. همگرایی دین و دانش
2. نهایهٔ الادراک الواقعی بین الفلسفه القدیمه والحدیثه
3. تحقیقی در فلسفه علم

• فلسفه عملی

1. علم و دین در حیات معقول
2. شناخت از دیدگاه علمی و قرآن

• کلام و کلام جدید

1. الامر بین الامرین
2. جبر و اختیار
3. فلسفه دین

• معارف مکتبی

1. نیایش امام حسین (ع) در صحرای عرفات
2. امام حسین (ع) شهید فرهنگ پیشروِ انسانیت
3. امید و انتظار
4. معارف الهی

• نهج البلاغه

1. ترجمه و تفسیر نهج البلاغه (۲۷ جلد)
2. ترجمه کامل نهج البلاغه
3. فکروارهٔ نهج‌البلاغه

• پرسش و پاسخ

1. تکاپوی اندیشه‌ها (۲ مجلد)
2. در محضر حکیم
3. حیات معقول

• کلیات

1. مجموعه مقالات
2. پیام خرد
3. طرحی برای انقلاب فرهنگی
4. فرهنگ پیرو، فرهنگ پیشرو

درگذشت

محمدتقی جعفری در سال ۱۳۷۷ به دلیل ابتلا به سرطان، ابتدا در ایران تحت درمان قرار گرفت و سپس به انگلستان منتقل شد؛ ولی پس از یک عمل جراحی بر اثر سکتهٔ مغزی در ۲۵ آبان ۱۳۷۷ برابر با ۲۶ ربیع‌الاول ۱۴۱۹ قمری درگذشت. دو روز بعد در دانشگاه تهران بر پیکرش نماز خواندند. سپس پیکرش به مشهد فرستاده شد و در دارالزهد حرم امام رضا دفن شد.

جستارهای وابسته

• مولوی‌شناسی
• فلسفه اسلامی

منابع

• پایگاه اطلاع‌رسانی استاد محمدتقی جعفری

پیوند به بیرون

• شرح نهج البلاغه
• فهرست آثار علامه محمدتقی جعفری
• زادگاه پدری علامه جعفری
• آثار منتشرشده علامه محمدتقی جعفری